460 K R O N IK A
jei przebieg' i znaczenie”. Także w Caracas (Wenezuela) w związku z obchodami 150-lecia w alk narodowo-wyzwoleńczych odbędzie się w lipcu br. I Kongres H i storyczny.
Wykopaliska francuskie w Klaros.
D ziesiąta kampania w ykopaliskow a w Klaros pod kierunkiem prof. Louis R o- b e r t a odbyła się w sierpniu i w rześniu 1959 r. przy udziale tych sam ych w spół pracow ników co w łatach poprzednich — Jeanne R o b e r t ; prof. Roland M a r t i n i architekt Pierre B o n n a r d . Podobnie jak dawniej przeprowadzono liczne son daże aż do poziomu w ody w pewnej odległości od św iątyni, ażeby się upewnić, że nie było innych budynków na terenie poświęconego lasu. Rozszerzono zasięg oczysz czania terenu w okół św iątyni Apollona, aby znaleźć ew entualnie dalsze bloki mar muru i odsłonić widok. Na płd. wsch. odnaleziono now y kapitel dorycki. Na płn. zachodzie na tyłach małej św iątyni jońskiej nie znaleziono nic. W związku z opra cow yw aniem graficznym bębnów kolumn, odwrócono blok architrawu 11 -tonowego noszącego im ię Hadriana jako ofiarodawcy. Tytulatura wskazuje, że dedykacja nie może pochodzić sprzed grudnia ,1136 r., a w ięc z ostatnich lat jego panowania. Szcze gólnie intensyw ne prace w ykopaliskow e prowadzono w okół w ielkiego ołtarza Apollona i Dionyzosa bogów połączonych, ale z oddzielną płytą kultową. Rozszerzno znacznie przejście m iędzy św iątynią i ołtarzem. W łaśnie teren w pobliżu ołtarza przyniósł odkrycie o w yjątkow ym znaczeniu. W kierunku na północ od w ielkiego ołtarza, trochę w ysun ięty w przód w znosił się drugi, o w iele mniejszy, ołtarz. Jest on dość oddalony od małej św iątyni jońskiej — którą prowadzący wykopaliska uważali za poświęconą bogini Artem idzie Klaria — ale znajduje się na wprost niej i może pozostawać tylko w związku z tą świątynią. Ze strony północnej tego ołtarza znaleziono posąg Kory (bez głowy) w ielkości naturalnej, bardzo archaiczny. Dolna część ciała jest cylindaryczna, jedna ręka opuszczona w zdłż ciała, druga spoczywa na piersi, wąską talię otacza pas. W ystępują tu w ielkie podobieństwa z Koré z A uxerre z muzeum w Luwrze. Posąg, ołtarz i przez to samo mała św iątynia są identyfikow ane przez napis biegnący na lew ym boku posągu: „Timonax, syn Theodorosa, pośw ięcił m nie Artem idzie, której był pierwszym kapłanem (to prôtou ireusas)”. Znaleziska te m ają ogromne znacze n ie dla dziejów religii nie tylko Klaros, głów nie ze w zględu na to, że posąg sięga chro nologicznie nieomal że hymnu homeryckiego. Tuż obok tego ołtarza, stoi jeden tuż koło drugiego sześć ołtarzy ze zw ykłego kam ienia z późnymi napisami: dwa są poświęcone Posejdonow i Them eliouchos i bogini M iletu A rtem idzie Pythie. Wśród inskrypcji zn a leziono jeszcze: dekret z III w. z bardzo banalnym formularzem, ale na cześć oficera Ptolem eusza (zapewne Euergetesa) — co świadczy, inaczej niż dotąd przyjmowano, o okupowaniu przez Lagidów Kolophonu, tak samo jak Lebedos, Efezu i według zdania kierow nictw a w ykopalisk także Teos — resztki dekretów azylu, listę d ele gacji Chios do wyroczni z II w. n.e. i m ałe fragm enty podobnych list z Chios, Laodikei, Lykos, Akmonii, Amasii, Sagalassos i Philippopołis. Zespół kontynuować też badania na terytorium Kolophonu i Teos, obok którego, w e w si Heeke, pełnej antycznych bloków, dopatruje się dawnego Charax. Z podstaw y obram owania studni tam że odłączono do muzeum w Sm yrnie ciem noniebieski blok m armurowy z piękną
K R O N IK A 461
dekoracją rytą z IV w. (walka Greka i dwóch Amazonek) analogiczne do stel z Chios i Beocji. Przeprowadzono też szereg prac epigraficznych w muzeach Stam bułu i Sm yrny oraz na stanowiskach archeologicznych.
L. R. *
Dnia 18 w rześnia 1959 roku zmarł w wieku lat 36 znany m ediew ista rumuński Barbu F. C â m p i n â, zastępca dyrektora Instytutu Historii Akadem ii Nauk RRL i profesor U niwersytetu w Bukareszcie.
Dnia 18 października 1959 zmarł w w ieku lat 49 historyk austriacki Walter N e m e t z . Zmarły był w ybitnym specjalistą w zakresie historii wojskowości, ko stium ologii i umundurowania.
Dnia 12 grudnia 1959 zmarł w wieku lat 77 historyk radziecki Konstanty W. S i ^v ko w. Zmarły interesow ał się głów nie historią gospodarki w iejskiej w Rosji w XVI—XVIII w.
Dnia 7 stycznia 1960 zmarł w w ieku lat 62 radziecki historyk-orientalista Bo rys Mikołaj ew icz Z á c h o d e r. Zmarły był autorem licznych prac poświęconych głów nie historii średniowiecznej bliskiego i dalekiego wschodu. Ostatnio kierował katedrą historii Iranu przy Instytucie Orientalistycznym AN ZSRR.
LIST DO REDAKCJI
W związku z recenzją P. W. M ajewskiego
W ostatnim czasie w „Kwartalniku Historii Kultury M aterialnej” t. VII nr 2 oraz w „Przeglądzie Historycznym ” t. L z. 4 ukazały się dw ie recenzje mgra W. M a j e w s k i e g o o mojej książce pt. „Wojsko Rzeczypospolitej w dobie Wojny Północnej (1700—1717)”. Rok wcześniej ukazała się recenzja z tejże pracy, napisana przez najlepszego dziś bodaj znawcę tego okresu prof, dra J. G i e r o w s k i e g o , opublikowana w „Studiach i M ateriałach do Historii W ojskowości” t. IV, W arsza wa 1958. Poniew aż nie ze w szystkim i poglądami jej autora m ogłem się zgodzić, a większość zarzutów prof. Gierowskiego powtarza mgr M ajewski, pozwalam sobie powołać się na moją odpowiedź prof. Gierowskiemu, ogłoszoną w tymże tomie „Studiów i M ateriałów”.
Obie recenzje mgra M ajewskiego w swojej ostatecznej konkluzji nie są zgodne. W recenzji opublikowanej w „Kwartalniku Historii Kultury M aterialnej” stwierdza on, że „w ydobyłem n iew ątpliw ie w iele interesującego m ateriału”, co chyba ma sw o ją wartość, w drugiej zaś ocenia pracę jako „raczej szkodliwą ze względu na słabe wykorzystanie literatury” itp. Wobec takiej niezgodności w wypowiedziach samego re cenzenta, oceniającego ostatecznie w drugiej recenzji moją pracę jako „szkodliwą ’, uważam tę ocenę za niesłuszną i w ysoce krzywdzącą, zwłaszcza wobec sądu prof. Gierowskiego nie odm awiającego bynajmniej mojej pracy wartości.
Jan W im m er
