De auro medico philosophorum, id est de illo occulto, salutari, solari omnium mineralium, vegetalium et animalium corporum spiritu seu balsamo vivifico et maxime alexiterio, bezoartico, theriacali [ ... ]

ρ

η

c

' K

%

I

a

ψ

D E A V R O M E D I C O P H I- LOSOPHORVM:

Id est·. ,

D E I L L O OC-

C V L T O , S A L V T A R I ,

S O L A R I O M N I V M M I N E R A - liuro, Vegetalium , & Animalium corporum, Spi­

ritu; fcu Baliatno V iuifico j& m a x u m c alexiterio ,bezo artico ,th e-

riacali.

A R C A N O A R C A N O R V M O M N I■

um in re medie λ fummo, ac^rxfim-

ttffm o :

TX. K O G V S S C H O L A S T I C V S :

C H R IS i 3 tPΗ O R I H O R N I I ,

Η ι φ χ I C I

i / ( j - i

' Ή

F r Sc^ C O F V R T I y

T ypis Wolfto^.ngi Richterijmpenjfis

Ar' onij Hummij.

M.· D C , X V .

/

S T M B O L V M C H R I S T O P H O R I

Hornii, Senioris.

S C R I P T V R i E ,

Et

N A T V R JE I n L v m i n E,

N o s t r a V o l v p t a s :

zffiS

A n i m i s ,

C o r p o r i b v s Q ^ a F l v i

Pfalm; X \ u

A <2 0 2 . }■

i.Attollis Iehova, 1 nquum tMonocert- tiiy Cornumeumi ''uminueterauero%

'vngesmeo * virente,

-=> * r

1

u y , i h 6 p \ T f . . ·

i& m

Λ δ -14

L E C T O R I B V S

j EQVIS, ET BENE-

V O L I S S„

r g o n e f u c c u m b e n t c h a r i m e d i t a t a P a r e n t is , Q u e i s ia c ra N a t u r # f o l e n

m y fte ria p a n d i t ? ■ Λ ■ E r g o h 'b io fficii d y i m a n e g o tia t r a -

S ta tj '--u ~

Muneris impediant cur# ? Sanffiique labores

In claram Serii prohibent emit- tere lucem^

E none <■~ v^· ie is 3 cum blattis, pul·

& ~ vvti . '

uere & ' ^,^bris

Turpia helti' m n s , manes patietur acerbos) '■

) > ( i N e -

Νοββν Apollo veta

Medi aeque obfi*

fiiteMuja^r,

Ne tot congefos per tempora longa la­

bores

Haufirit atra dies ,flygiisque immer^- ferit antris)

Ah fcelus indignum l fas Natum ten­

dere centra,

Fas Natum ajferuijje Patris monu­

menta merendi:

Sit rvulgajfeimeum: vos huc 'vosfigi *

tegrefw ^{' w}

Pceonidumfacri (ultory^.rtefalute;

Vos o LcElores^quu^· przftate fauo- rem: i *

Ac opera interitus \eris prohibete

Tar-

Tartarea exvmbraypaullatim attol­

lite ad auras

JEtheriaS) ac <~uitalem concedite lu­

cem.

Tu rvero inprtmis no(lri inclute,

‘Thoebe Lycei

Adfer opem

Hajjiacx Stella o Mavor­

tia ftirpiSy

Huc huc coelifluos radios diffunde

li­

bellus

lllujlri a fylendore tuo fibi lumina o:r\at:

Teque 'vtg&ite diu

vigeat 3 te que au- fpicey<-vftat3

Exhilaret^profit, pia ce at 3 relegatury ametur. ■■

Vtlatem termylici fidere Jpargat VXAtuu,.-'yJ-i

praeclara Inuen-

ta

Sopitum:

Dogmatici qi> ;quid docuerunt vtile>

quicqtiM

):( 3

-

Qoemiatri, necnon ttermetica caftrd medentum\

Ratio diclat, qttxque experien"

tia firmat,

(erta ZMagiflra Artis, mater que co­

lenda medendi.

Thoebe benigne faue fcripto, inclute Thocbe Lycci,

Fac lato Aonidum <~vo!itet fer limina plaufu,

Naturaga^am, rveterumque reperta recludat, A '\

Exhilaret, profit, pjrffedt , relegatur, ametur.

>

C h r iil phorus H orn iu s-, t inior.

*Ζ> Β 1 Ν Τ Ε R L 0 ~

C V Τ Ο R I Β F S

Dialogi.

V x referunt A u ri, Solaria baliama, vires,

D o n a D ei excelfi, ThLO-

d orvs tradit,&vfum : Adpetic Avrelivs rutilum , atq; exa­

minat aurum;

Quarque aliis infunt effccta itupenda metallis.

Sylv' ~ auricomos flores explorat &

A rtem Pa l l a iv s , quae rerum fepa- rat Aurum .

C a r m i n e Ap o l l o n i v s facili hccc illu- ftra t& o r -atj

V tilibus miici *is iucunda & dulcia dictis, ' f

H u C ^ ^ e m ia trijv o s h u c a d u e r- tite n ic t e s ,

Q u i s artis 11 > J icx’ veteris fundamina cura;: %

.

):( 4 Poeoni-

Poeonidum ad latebras vos,fidereofqi receiius,

Aurificum ad Solis iolium vos iiftite greiiiis:

yiuifici hic Salis & Solis nitor emicat ingens.

Aureus liic Ramus vobis , hic luce coruica

Dotis inexhauftic, Natune gaza reful­

get.

] C E D A M O H R G 1CVS, Muiarum Mcchanicarum

Triimegiftus:

T H E O D O R I C O , T H E O R I C O,

Nofiro

C H R I S T O P H O R O

H O K N I O .

Saluefis,Pater,& Frater,Fzlique,NepoJque,

^Annis: Officiis. Mercurio: Arte. Vale.

C H R I S T O P H O R O H O R - iiio>Miinico>

E m i s -e n v s, S.

Vro de CMedico pr&fens hic differit Autor,

£

___

Lucem nam a ,, Phyficam

,

K_Accenditk ~.^nen p Articularefmm.

Fracifuas rerubf Vires-proferre laborat, tJkurum Ba\ '>imicum

,

Vmgeffam^moneojTnrbAdixiJfeSophorum:

)>( 5 Quot

Quot Res,tot Lapides fertadimitq*, Chaos.

Spiritu* Aftrorum CMedicm de Culminis flillans·,

Natur ^λ Viresfundit, & Imafouet.

Hic hic Natur ^λ Luxefi in Lumine Rerum, Quas triplicis <JMundi CMachim tota

capit. ·

Hanc qui Natune Lucem non nourr, oberrat:

Lux Jiarc corporeus Spiritus atque Chaos.

Principium Reru,m Trinum , Deus ipfeTnunus

Hunc dedit, vtviuaxlg Λ·>ιη Arte

probat. ^

Fac Tria eiungens,numeres Elementa qua­

terna:

£>U<e tria pofl S^uat^r funt Elementa

Chaos.

i

Mercurius, Sulphur >Sal\ ■' *t T RIA,funt fi Trimum

Principium JRerum\iuJlJ ^λ ESSE Dem.

Η Θ%Ν I Ο SV O

ElmnmS.

V is tu?N onneG alenicus,acH er*·

meticusasque?

Aurum nonne Tuum Corporis Aftraleuat?

T u e Patet?Frater ?Nfi Filius,auree Scriptor?

Sis Pater,& Frater;Filius Artis eris.

Harc tua T e Patrem fecit mihi grandior a:tas, Excedens luftrisquattuor vfque meam.

T e quoq; fecerfit Fratrem C ofeifio,M unus, Patria, M es, Sophiae clarus in A rte ftatus.

A ft Elianus eram quondam fine Com pare

l o l t ^(quar.

Quos tulciim fociot, N u m in e dante, lo- O & o d ecem q u e Pa j i s , Fratres feptemque

nouemque,

D i fcipulus Sextus,Tu Theodore,M eus.

D ogm aticu sM agn u sjS ylu i, Chym icufque fuifti: -'f

N unc H crm etir^ es F iliu s, & M cdicus.

O F ili.T ua j i t i6tafecuribusilex?

K u T ib '.. ^jUftoshgcEiemeca; Pater?

M a&e colende i^ ,eri Mi Frater, Filius Artis . Quadragefirn, \ es notus in O rbe M ihi.

V iu ite felices o P/, res:viuite Fratres:

V iu ite Difcipc»ii:Tu T h eo d o re vale.

Eri·!

E R E M I T A C A B A C H , H O R N I O

S. P .D .

Iperei dentes conflringunt Frigore Car-

l u m ,

V ix Syluas Radiis S tlis adire licet.

Conctptunt etenim Radiorum caflra marina.

Fluxum : Nymphidico lucet hic Igne Seni.

Sed cum Sylua viret, Lucis circumuolat auras Fluxus: M ontanam lu flra t & Igne Cafam , T t iuuet hanc oculo potutjfe viderereclufam,

Quam nunquam potutt vulgus adire Cafam.

H at, oculis captis abfiorido cubilia Talpa:

Aft oculus,Sylui vidit Am ice Tuu{ \ Hietas ergo diffufum Gurgitis I m b fim ,

Thefaurique loco, d ifflt t Imber A quis.

'Neptunique T u b a, Sophiaque fub aquore Nymphis * Cornu/itaue fones-.puda p etita flu et.

Tac M edicum prafles, taceam que·, propellere M or­

bos, j

Adccelos A nim asducen 'y r g e Pater.

Perpetuam vero Nobis dona w f m Oramus Lucem m ente gen. ^ tu m . Gaudeat v t C oelum , v en tu r i Joria Lucis;

Chriftus Eremitas det fupe fc pios.

D E

D E A V R O

M E D I C O PHILO-

S O P H O K V M :

Ό I A L 0 G V S S C H O L A - f iic m .

I N T E R L O QJf V T 0 R I 5 :

Apollonius : Theodorus : Aurelius:

S\lu’JJs:Palladius.

A p q l l o^j i v s.

E V , f^ a m v ita breuit! Longa Ars!fh occafiopraccps!

luiliium tfo graut e ft! ip/aexptri- ent lin a r te

CafibKik d u er fis, dubiiffyparanL·

r-Otliil

J- j*

' • F 1· i O D O R V S .

Quemnam e., , ad me accedentem Pnilo- /o p h u m H ipp oc^ eum audio? C erte meus cfl A p o llo n iu s ,,'a fecum ducit Aurelium , Syluium , & Palladium: viros vt eruditione,

A fi c

2 D ^e A v r o M e d . P h i l o . fic morum & verborum elegantia conipi- cuos*

Av r e l i v s.

SahieT heodore, Amicorum optunic.

Sylu.Salue vir do&iffime.

Pallad.Salue vi r humaniifime.

A p o l l o n i v s.

Salue HtppocraticU vir diletti/im e Mttfis: SaluePteridum lu m en , chmtumq^; Sororum„

T h e o d o r v s.

Salucte & vos, Amici fuauiffimi.-aduentu, c o n fp c ih iq u e veftro nihil mihi accidere po»

teftgratiuSjnihil optatius.

Av r e l i v s.

Ignofce nobis Theodore,ii parum in tem­

pore te interpellamus non vocati.

T h e o d o r v s, ^

Boni ad bonos ( vt au apud Platonem So- crates)accedere folent v d inuocati.

A u re i Q u id hic rerum agitur?

T h eod oi .Legitur, vt vides.

Aurei. Video fane; Od quo/ham ego hic codices confpicor ? Q ;* m ego hicadpata- tum cerno medicum ? Q M tibi cum magno H ippocrate? G aleno? n ? Quid tibi cum Dogm aticorum erudi <*aionim,Chy- miatrorum peritiffimorui? "Hermeticorum deniqueomniummaxum* acutorum N atu- racconfulrorum monumei is? N o n n e pu­

gnat iftudcum profeffione tua? Cum iis prae­

eo Y«r~

D i a l o g v s S c h o l a s t . 3 c o verbi diurni , tra<iLrr te res Pbyficas 8C C hym icasfacinprim is artem te exercere m e­

dicam ?

T h e o d o r v s,

Ifthzc ego profeiTionis meae munia efle duco, Aureli :Donay& myfleria Dei tam in verboy quam in Natura rerumpatefattafidulo invifiigA- re ac perpendere: Atque ex his immenfam co n ­

ditoris Dei Sapientiam, infioi x potentia?,&

bonitati paternae parem cognofcere,admira­

ri, in eaq; firma acqaiefcerefidwciajtum ean­

dem grata mente, v o c e , & fa&is piis celebra­

re. Haice vero operas , ratione officii mei, hunc ferme in modum partiri foleo:vt matu­

tinas h o ra sjc& io n i, & meditationi facrar;

poftmeii: nas vero nonnullas eiufmodi obleftamcntis plerumque tribuam : N um q uid in iftisreprehwUdendumccnfes?

A v R g L l V S .

N ihil fanc: fed naiutuli quidam conuitia- tores te faicem in iien am mciTem mittere clamitant^quibus t ^purges neccfTceft.

T, ; O D O R V S . pv:.v» ■

N ih ila nuw ^Sc vocatione mea alienum tractare me fcias,^Aureli. Cum enim ad (lu­

dium fanse Phil. 'ophiae, eiufque verum &

faluearem vfure^i olim in Academia fan-

&e m e

obfttinxcrim

A i. nam

4 D e A v r o M e d , P h i l o .

nam illam verbi casleftis Sapientiam, Hip- pocratica hac Sapientia in rebus mortalium inuenero iapientius ? Quidnam iuauivis, grau:us>vtilius,& praeftabilius? Q uocirca illa a (ludiis meis haud aliena fuerit.

Denique vt dona mihi concefTa, ad D ei g lo iia m , & proximi emolumentum confe- ram:bonis interdum amicis,ac aliis,& ptacci- pue pauperibus co n iilio & opera qualicuoq*, inferuiam; Chriftiana profeffio, & charitas om nino cx/gir.

Sy l v i v s,

E g e certe artem medicam non tantum a verbidiuini praeconibus, fedinfuperab om<

nibus philo mu fis , & literarum candidatis, EcclefiailKis,acpolitiCisv;iris;qui^-s valetu­

dinis curatio curae eft>magnifaciCndam fum- Jiort Med niequccolcndam iudico<f coiUcm artis ifti- f*rt. i.c i. uf fundamenta om nino ignorare

,

k

rum arbitror.

A p o l l o n i v s,

In tenui haud laber eft \ tenu ^c^gratiayβ quem SuccejfufaciliFatabeata

A v r e l iV a, :

Iocoifthascdixeram, T k ~ ore:n eq uid igitur fuccenfeas, rogo:fe</ /eniam des im­

portunitati mea?. N unc au jdem um ,quani o b caufam te acceflerim & iuidnam abs te precib ks omnibus petam Sc coateadam .

T h co ·

D i a l o g v s Sc h o l a s t. j T h e o d o r v s.

Si quain rc gratificari tibi potero, impera­

bis & impccrabis, quidquid voles: nihil tua cauia recufauero.

A V R E L T V S ,

T c d e Auro M edico Philoiophorum ieri- prum quoddam nobis fsepenumero pollici­

tum c fle , negare non potes. Q u id ergo cun-

&aris?Q aid nos fufpenfos tenes? Q jid n a m tot iam annos parturis j vt vix Elephanti diu- tius?quod dicitur preuerbio. Fac tandem ap­

pareant promifia. Fac denique non nulla eo­

rum , qust iam vitra viginti quinque annos in praxi medica experiris , in lucem prodeant.

Age nunc > fi v^cat, de aureis Kiice differamus pauilulum N atu ra myfteriis-

T H E O D b R V S »

Quandoquidem illu d tantopere poftutas*

m equ edehoctanjtbarcan o, & philoiophiae pliyiicar,ae mcdic# quafi meile,atque medul- ia balbutientem ferrepotesj lubensfane tibi morem gc/Iero.

P a r*t a d i v s ,

Gratum id eri^«*^ubens feceris: N o s fanc multo lib, - plvu tffcultabimus.

ι ' Ά e o d o r v s ,

Tria vero pri& pua huius colloquii noftri

erunt capita. ^ t ™*gh

I. Inptim oc aifiderabimus. i. Auri Me- dicidefcriptioaem a&appellationes. 2.Eiui-

A j dem

£ De Av r o M e d. Ph i l o. dem effe& a, & vires.?. Subie<5ta,fiue mate­

riam.

II. In fecundo, de eiufdem praeparatio­

ne, ac ieparatione commoda aduri fumus.

III. In tertio , verum illius vfum in praxi medica, iuxta veram & Galenicam Dogm a­

ticorum medendi methodum,oftendemus.

S yl v i v s.

Autes arrigo T h eo d o re, auda&er tuam de Auro M edico expone fententiam.

Av r e l i v s.

H anc tuam fenten tiam audire aueo,& ge- ftio.Nam fi tu ,T heod ore, verum veri auri il­

lius, vt vocant, plufquam perfeSi conficiun- di modum monftrare queas:cerre tu m ih i^

liisque plurimis Artis Aurifice Filiis benefi­

cium arque officium praeftitcris longe exo- pratiffimum: C erte tii !ibi memoriam , &

gloriam paraueris immortalem. Q ua dere Marcelli Palingenii, Stellati, in Capricorno, elfgantiiTmium extat carmen : Cuius le&io- ne & confideratione (f[ ^fanediuesampliffi- m a) mentem nonnunq^vm pafcere&oblc- itare foleo. Sic enim illrU ?io **ercurio, a- quis flygiis excarnificata J h ^ ^ o & fixato, cxfbnfto,ac demum refuO ^ato canit:

Prouctte hunc demum in iunas \ renutabitur

alter i

V tp h a n ix : & q u i tanget. p e r fe ftt relinquet

D i a l o g v s S c o l a s t . 7 C orpora>N4turd leges & fa d e r a vtncens:

M u ta b itjp u t e s .p A U p e r ta te m q u e f u g a b i t . T h e o d g r v s.

Au ro, A u reli,inh ias, turp iq ; in dulg es aua-

t it ix :

O quantum m ortaliapettor& ludis· Auri fa cra fa m esl

Poetatur Palingenius; fabulantur, ac lu­

dunt fuo m ore, tallunturac fallunt Philo- fophaftri metallici, auripetae,auriperd2, va­

gabundi,fugitiui, famelici, fumiuenduli: qui in tin&uris auti lucrum immenfum incile adieuerant; & fruftra hiantefemper ore,cum Tantalo illo,

F o m a fu g a c ia c a p U n tiv tN z fo n is v ta tv tr b is . Fitaliudquidpiam , mi Aureli, quodlit^

rarumcuhoribus, fautoribuique com m ea·

do j auro cun&ifque m undithefautis, atquc adeo omni precio jA^ciofius.,

A v r i l i v s. Q u ;dnam illud, mi T h e o d o re l·

T H E O D O K B.

A u r u m M td tiu m dp ilo fo p iw a m9feufapien-

cias candidatorum^ voco iiium rerum medi- AurumMe2 carum, ^M ineralium, Vegetabili -ditum quid*

um»& Anuiiarftrin corporum ; omnium aci- dularum.therm^um^boloifi, vt vocant me- tallarium,occui falucarem, Sojaremq; fpi- ritum ;Bdtam u;^ (eu Sulphur ViUificQ,Car- diftcurn*& rnaxume aiexiterium,bezoarticS»

A

the-

S De Av r o M e d. P h i l o.

thcriacalc: Q u o d ianicatcm cum primiscon- fcru u j& corporisnoilri tum partes, cum ha- mores,a corruptione & pmredfne vindicatae tuetur.

A v r e l i v s.

Euge, m iT h eo d o re, rem plane nonam, &

ha&enus ferme inauditam audio. Sed quare tu balfamum illud rerum Medicarum Solare, Aurum nuncupas?

T h e o d o r v s.

A m vires. A urum , quod propria quadam vi atera- 6hice,& quafi magnetica, atque fympatheti- capoller.qua intuentism animos, vtabipfis illico defideretur, allicit·, Mcdici omnes ante omnia p ro b an t, taflquam omnium rerum tetnperatiifimum , & maxime conform e in temperamento humanae naturae, & a corru­

ptione tuti/fimum. D e(piioLeuinusLem ni­

us: Aurum ( fcilicetcom m ode praeparatum) praecipuis membris robur conciliat, acfacui- tates natiuas firmat. S a m f i quid m aliin ttrn it partihiu adhaferit.confum i ilolet,depafiitur-,par- te m jJa d fe tta m & m o r b td * )* , vigore ac v i u h S p i-

ritu im buit. \

Aurum igitur om nium c L . r , calorem naturalem cum humore a;rualiter temperat, humores a corruptione co feruat j ac Sola­

rem ,& viuificum,Spiritibi m em bris, ac prateipue cordi inierit, a tq u e imprimit vigo- tetn. Facilc enim in tota corporis arbore ier-

uabi-

Γ I AL OGV S i i C H O l A S T . J>

u ab itu rvirtu sn atiu a& in g en ita , fi in radice confetuabitur5vclo q u u n tu r M ed ici.

Sed cum non tan tu m m od o A u r u m , icd Auri vires etiam al/armaceriae m edica?,('N atu^opulen* nutanda#*

tia tantaeft) tam arcanas, & cceleftes vires po/fideant: v tc o r ip fu m , natiui caloris

tcm ^ & cu n & acorp o rism em b rareliq u a refi-fcu»t.

ciant>&Spiritus illuftrent; H um ores om nes, ipfam que partium fubftantiam a corru p tio­

ne & putredine tueantur ac co n ie ru cn t: im o omnes corporis & anim i vires (diuina annu- e n teg ratia) in fh u re n t& a u g e a n t:S p ir;tu m n o itru m }Soiarcm , Balfam um que & Saccha- ruiii vereaureum ; n o n fo lu m in m etallo pre- ciofidim o; fed etiam in aliis reb u s, ad rern medicam pertinentibus a b fco n d itu m , con- uenienterque extra& ut» , atquealiis m edica­

m entis com m ixturr A u ru m appellare aufus iu m :N o n n e tibi idem videtur A polloni?

A p o l l o n i v s .

O hominis quantum peftus m ortale la c e f i t , Auri v i s t f O quantum auri arcens torquet & vrget Amori

C urpetit,optat,am at dkntit Cor viribus A urum > n*tur*lts~

„♦-» . Hort. Aled»

A u r u m n o n te m ^ fc o r p e ttt,o p ta t,m a t. Λ ( a ^ I m p r t f l * ' Fc a ' quodtiilcorrum perepo/itt

Sub Luna nudum corpore corpus habet.

O ccu lto,& m ulto k a tu rλ muneregaudet:

V i vincit m ixtu ' · quicquidhic orbii b ib e t.

V t f i r ia t,capiat, rfy ia t mortalia folo S o la ri ad[efe corda N ite r e vides.

A s

i o D e A v r o M e d. Ph i l o. , T am fouet interius, recreat releuat% medendo:.

Q uam foris adfyefltu pettora nojira mouet.

Sed m n hanc tantu(certa ate^ experta profamur.) V im fo la rtm auri q u ^ m e ta lla i en en t.

Corpsra m ulta gerunt reru m, mirabile dittu*

Partem aliquam $olu, fiu Salu a m ifiti.

Corpora m ulta tenent antmalta^balfama Soliti Plantarum fm eadem corpo* a m ulta tenent.

Ιβα m agiflra probat rerum^, Experientia filix : A rtificis^ oculu fabticitifta manus.

A v RELJVS.

Aurumwf- Quaroobrem vero,miTheodore>mreum duum, jjOC viras balfam um ,& Saccharum , dixifti au- Thiltfipbl·· m e d ic u r r ,

tum

.

Q u ia fum m um hoc artis mcdicae arca­

num & Angulare D e i d o n u m , Unitati no- ih an n p rim ism ie ru u im o tb o rm n q ae radices funditus exftirpat. ^ x

A v r e l i v s .

C u rv e ro a u ru m h o e tu u m me d ic u m lite - ratis praecipue hom inibus dicas & coniecras*

Q uand oq u id em auru n jPhilofophorum n o ­

minas? '

T H E O D » ?Sr

Literatike* N o n m odo ea de caufift ^aia ad confer- tnlnes bal· uan dum corroborandum ^ ; Ingenii, memxi- J ^ SJ U *i*> *cienfuun^ om iiium nuefacultatum na- vt*etem L tu r*^um vigorem , m irui in m odum pro- d/camentis deft: Sed etiam quoniam i li i , qui liberai bus

ftudiift

D i a l o g v s S c h o l a s t . i i

ftudiis inuigilant , hocm axum e indigent

Q uu m c o r p o r is labore atque exercitio defti- m,.mexu.

tuantur: quies vero imm odica fit cruditatis, meindigent obftrudionis & putredinis humorum pares:

Ilii autem intempeftiue lucubran tes,mira ni­

mirum autledHonis, aut meditationis volu­

ptate a tq; dulcedineille&i, ventriculi conco- dhonem vt plurimum im pediant: calorem n aiiuu m , quiinconficiendisalim entisfblfi- m odo occupatus efle debebat, diisipando,&

a d fu p en o ra,fiu e, vt ita loquar, ad facratn Palladis arcem auocando : Q u i fa n e d 'Ara­

dius,nequeftom achofa tis,neque capiti face- re potcilH incillicruditatem ,cacochym iam , catai rh os,m o rb ofq u e vsrios fibi accerfunt.

Pa l l a d i v s.

Exiftis fatis intelligoi literarum candida­

tis non minorem valetudinis, quam ipforum (ludiorum rationem habendam. A cinprim ii Vitandam cruditatem, a tfcip fa m fim u l Intempe­

rantiam & Ing lum em; m atrem quidem morboru, fanitatis pefiem; v ir tu tu m, & fetem iarum h o ftm infenfifiim am; M ? dicor nm nutricula dulct/im am . Sed potius colend&ai fobrietatem , adhtben- dam qicer^p^i. /idlumoderationem·, quae iuxta me dic6rum iententiam, Morborum pr a· feru&Ho, & iu ra tio eft om nium faluberrim Λ: vigo*

rem d tn ifc tum corporis > tum anim i conferunt in corruptum & in teg u n t*

Q u a de re mihi commodum in m ente re- nit M edici Arabis 3 Rabbi cuiufdam Moy fis

^12, D e A v r o M e d . P h i l o . fententia, qui in regiminefanitatis, ad Re*

gem luum fic icrib ic: Si quisitxferegeretyVt equum fiium regit

,

rare caui&s,quare tuum aurum mediaim,au- r;mi Philofbphorum > Si fapientiaecandida­

torum appclbusris.

T II E O D o R V S.

Ex auro h oc noflro S o la r is medico con- jfiwiuuturpharmacaomnium ta tiiu m ^ & iu - cundiifinu. Cum igiturp!ea:mq; infirmio­

ribus fine lateribus literati homines: ipiorum corpora6mnium tutiifimis ac minime peri*

culofis medicamentis,faccharo nimirum no*

itro Solari, erunt Elicienda.

D einde cum alias ip(h varix Gntexhauri- en ias.acdeuorandacjit^iocmundo immun­

do,iniquo & ingrato,acerbitates&molefliar:

N cin fu p er ab ingratis , & amarulentis illis pharmacopxorum potionibus, & catapotiis diuexentur, torquean*Ltrque , fedulo nobis adnitendumeft.

Sy l v iV Jl ^

D elicatulis,vtaudio, medicamenta paras, T h eod ore,non viris fortibus; qui duris, & a- marisadfueti funt. Hac in rc multi a tediP feniiunt emundas naris 1 hyfici atque Me­

dici.

Th e o«

D l A L O G V S S c H O L A S T . IJ T h e o d o r v s.

E g o fortibus illis hominibus delicias faas haud inuideo; V erum ,quiaiftorum paruus eft n u m eru s,iis tantum qui ab vfu vulgarium medicamentorum abhorrent,conlultum cu·

pio.

Av r e l i v s.

SedcurtuifthucM edicorum arcanum .o- spiritus mniumM ineralium,Vegetalium>& Anima- laris.

lium corporum Solarem,Salutaremquc dicis Spiritum ?

T h e o d o r v s .

Spiritum , Solarem voco , nobilifllmam fubitantia: partemj formam feu facultatem maxume coeleflem, & xth eriam : haud dubie aSolecoslcfli (L u cis, ac V igoris vitalis fonte illo auteo)cm anantem ,&jnfluetem :Q uem ian cD iu in a benignitas in multis rebus na- fcentibuspofuit& occultauit.

► D e hoc Solari Spiritu occulto icite /cribit Iamblichi Iamblichus. Quicquidhabemu$doni,habe- Siclum.

mus a Sole, vel ab ipfo Sofe, vel ab ipfo per a - “ lia: Quamuis enim a/iquid ab aliis ( lideribus tt coeli) habeamus; illud tamen a fole mutua- <c tum eft.

Pa l l a d i v s .

Sed qua de cauia Spiritus ifte a nonnullis ignis $»1^*.

•ppellatut Ignis Solaris ? r,t-

T h e^d d o r v s.

Q uia hicSpirititf fideteuSjSoIarifjCardia.

ru s,

1 4 D e A v r o M e d . P h i l o ^ cus, viuincus, tanquam ignis quidam tempe*

ratiffimusjmouet ac fouer, excitat & acuit vi- uificum n^tiui caloris Igniculum : praecrpue in corde; deinde etiam in aliis corporis parci- bus:ac Tem periem naturalem , & conco- ftion em ( non modo elementariamametri- am co rrigen d o , alterando , & ixiiccan- doifedinfuperomncm iimul qualitatem ma- lignam,veneixaram,ac dcletcriam, quam vo­

can t,exftinguendo & abolendo) :n illis ad ae­

qualitatem & operatione naturaleperducit.

A p o l l o n i v s.

E xcita t Igniculum n a tiu i, hacflamma, vigor k;

Q u i i ac et opprejfus ,r eluti cinere obrutus Ignis:

Expofcens v iu Solemque S a lm q u e btntgnum. T h e o d o r v s,

Ignem :itum rerum velut occultum, a vul­

gari Vulcani igne hai^vcom buri, abfami&

exftingui pofle5re6leadleuerant Phylici.

A p o l l o n i v s.

£/? iftbic Ignir, rutilo mutolabilis igni:

N<?« mare^non tellus h tfic abolere queant. Separ at, & fnperat prauum>reneuAfqut caduc um

Temperie praflans,igneus ifle vigor.

Tem perie hac hominis natur£ * nustlleefii llm c & in humano corpore mirapotefl.

Pa l l a d i v s.

N unc demum intelJ/^o rationem 9 ob illu m p h i· q uam Solaris hic Spiritu, dicatur anonnul- Ufabioim. lis quinta rerum edentia & caelu phiiofophi- cums

D i a l o g v s S c h o l a s t . ij?

e u m ; quod nimirum vi ac proprietate cadefti artheria,& velut occulta, longe quatuor illas M edicorum elementarias tranlcendat quali­

tates.

Av r e l i v s.

Sedcur tu Solarem hunc Iph itum nomi-

naftiBalfamum.feuSulphurviuificum? fi" Sulphur r H E O D O R V S . VlUifiiUm.

Quiaopobalfam i veri ac finceri vires o b ­ tinet, & ad confcruatione, iB(laurat:one,id eft,primigenii,feu neitaris vitalis eft accom- modatiifimu: humores corporis om nes, i·

pfamq; partium fubflantia m,ad tempus cer- tfia D eoconftirutu ,acorruptioneacputre- dine vindicat actuetur,ficut antea monui,

Av r e l i v s.

Curtufpkitum hunc Salarem,Balfamum appellas alexiterium. -bezoarticum, theria

i' . um.

cale?

T Η E O D O R VS.

Q u o d nimirum aduerius venena omnfa, acaerem infe<9:*m Sc ne ililentern hicfpiritus antidoti loco efle queat.Hi nc medicamentis»

quibas ipfeincft, contra orneis generis vene­

na,ac infupe-peftis luem , & contagem nihil praefentius,tutius, autprxftantius. Acipfius vius Irngulisfex, duodecim aut vigintiqua- tu or hotistuto, iucunde& fum raocum fru ­ ctu iterari poteft. (

H s c etiam Salaria > & Balfamica medica­

menta.

D e A v r o M e d. Ph t l o.

menta pra?feruationi a m orbis Epidemiis, a*

cutis, peftilenubus, & con t2giofis maxume inferuiunt. Singulas enim vires corporis ro- boram : T emperiem vifcerum naturalem co- ieruant; aluum laxam & lubricam pradlant;

ac humorum ebullientium , aut putrefccnti-

^ u m : qui quidem ab aere peftilentifdiipoiita enim ad pcfte putredo,vtfulphur ad ignem) facilime corripiuntur accoraim puntur.coa- ceruationem , cbftrudionem que inhibent:

quibus fane in rebas, & nequaquam infre­

quenti ac immoderato vulgarium antidoto­

rum vfu , prasferuatio ab eiufmodi morbis coniiftit.

A v^ e l i v s.

Ereutorau- Intellexi tandem , quidnam iitaurum tu- rt Mediet um m cdjcum; spiritus nimirum rerum Me

jefcriptto. ^aUamicus^lexiterius: Tu-

X)e SoUri- am porro de huius mfcuicina? balfamicas, in curandismoibis^praeilantia, viribus,& effi- ' fAmicorum cacja fententiam libere exponas , q u x fo ,

medU*men Xtlcodorc#

S T * T H E O ^ O R V S . ^

viribus,& C um fibim etipfi Naturae visinfita M edi- efficacia, catrixeife d eb ea t: homo auten},cui Medici nom entribuitur,m iniftertantum iitnatur5,

&ieruus veri M edici; poti/fimum Medicinae fuerit fundam entum , & methodus m e d e n d i im xum etut?, rationicotf*entanea, plana ac fana3li natuise vireskafu lciantur, &acuan-

D l A L O i V S S C H O L A S T . \J tu rjv tip f* ('pereuacuationem blandam aC benignam prius remotis rem oris, & im pedi- mentiscraflioribusjabfque moleftia, pertur­

b a t io n e ,ac debilitatione corporis; iucundii

& tutis medicamentis adiutar, noxia & con­

traria quamis accidentia corrigere, feparare, excludere ac profligare valean t; & quidem per meatus a Natura ipfa expurgandis Angu­

lis fuperfluitatibus vitiofis deftinatos. H o c ego fundamentum attente iemper reipe&as,

&obieruans,in fingulis m etallis, terris & a- quis mincralibus,imo in ipfis etiam vegetali- bus,& Animalibus delitefcentem deprehen­

di, Ignem huclolarem · ac eum quidem tem- perauifimum.qui excitet.exftim ulet, m oue- at.foueat, & corroboret quodam m odo op*

preffum,ac veluti cinere obrutum, viuificum illum Vigoris natiui Ipniculum: Chm« v ir tu te, o p e , a t que opera, h k iu fingulis corporis partibtu3 ' p a u lk tim a p eria t obflrufta, corrigat corrupta, &

txpurgstfuperuacua. H x c medicamenta Sola- Midica'- ria ,& bal/amica quadruplici pracipue faeul- menta f ila · tate pollen t atque excellun t : vi quadam dia · ” * ,& b»U phoretica,& abftergente;vialteratrice»& cx-fam'c* ?*'**

iiccante; vi alexiteria; vi denique corrobora- l[ct {*?

triceXpecifica&iympathetica. * "

V i diaphoretica,& abftergente, relidhs in K ert.M iA . vilceribushum om m obftrudiones aperiut, P*rt.2.c.tu

& flatus dilcutiun,·,; om nemque corpori in- Vu.

fenfum, tmnbiliofum 3 tum pituitofum , & rt!lc*‘

& , flatu-

ι δ D e A v r o M e d . P h i l 0 i »

&*hfter- flatulentum Tartarum ; partim per aluiim, gem Sola- parcim per lotium, partim per fudorem ( per riumMedi fexcentasnimirum , plureique vias) ext©ta taminto- fanguin:smaflra,feniimexpellunt.

TisalterA lreratrice,ac temperati frgld itat^ efe- trix. fo u & i * & corrupti cuiwfuis h u m oris, a c p r * -

cipur Bil s concitatas, fffetutfcentis, ebulli­

entis,& ferocicntis impetum, feruorem , acri­

m oniam , & malignitatem feu virulentiam obtundunt&: frenant : Calorem denique cor*

fo ris omnem pr ater nat uralem ( fom item , & f o n ­ tem corruptionis, reioiutionis, putredinis) exftinguunt & abolent y omnem qualitatem m ali­

gnam obtundunt, fr e n a n t, inhibent > corrigunt. M ediocri ficcitate, refolutionem cuiuslibet partis; fuliginesad^uperiora, ac defluxus o - s m nes ad inferiora inh iben t; h u m o rclq u e v i-

tiofos,putrefcentefque ab forb en t.

VuaUxite- V ia le x ite ria , vereqy Solari, putredini ma- ri*. iign asob liltu n t, om neique hum iditatespu­

tridas, ac venenatas abfum unt , & co rri­

gun t.

Vis cirro- V i fpecifica>& fymfiatherica, Cordis, alia- loratrix, rumque partium principum, vigorem nati- Specifica & uura rairince excirant, & exacuunt: conco-

fjmfth,. aioncmt ac tem periem p a rtiam , h u m o - rum que ad sq ualitatem naturalem perdu­

cunt.

A P O L L O l f l V S .

O Satu Natum mjfitruiaiumto btnignm

lUc

Β ϊ AI . OCVS S c r t o L λs t. i * lUe o p if x rerum volnit m or talia cord4 M irar t mannum montmcnt.t ftupenda f u4' rum:

Sednon iudicio voluit compr indere m entis.

T h e o d o r v s.

H ocm o d o exp u rgatisfu p cru acu is.& co r*

redi* corruptis, totum corpus incorruptum conferuatui& cuiloditur.O w ylt " A pciluaV de fulphure.feubaliamohocSolari?

Ap o l l o n i v s. Eximia {hlphur velut a putredine partes,

Sicfim ul humores vendicat illud,ope.

Balfama dant tfth a ck th o ltth a le venenum: Et f i qua V itafunt inim ica tu a .

Pa l l a d i v s.

Si tantum poliunt Solaria , & Balfamica obitHie' h * c medicamenta; felicern certe medicum, ccntnefi·

q uiipfis probe mftruCiJs fuerit: N ulli enim Chorum , aegroti, quibus ille h sc exhibuerit, non con-

ualcfcuntjtiulli m one iaccumbear. tntnitrum.

T Η E O l) O R V S.

Tu Jonge maiora & certiora humanispr£.

fidiisaM :dicopoftu!as, Palladi. S citu m d l illud Ovidii:

Ne» efl in medico,femper releu ttu r v t ager:

Interdum dofta plus valet at te malum.

Medicos illos ciTe memineris, nou Deos; ^rt.-Kti.

curare illospoiTeiapabilcssnonfufcitaremo-

ribundos, . v . . ,·

* B x P*l-

20 D e A v r o M e d . P h i l o .

P a l l a d i v s.

At nonnulli balfam isfuis, vt gloriantur, fcnedUitem informem remorantur,atque ita Keiuueneicentiam ,vtipil loquuntur, perpe- tuam quefanitatem , ac tantum nonim m ot- talitatem pollicentur.

T h e o d o u t s.

Corpus iane medicamentis fuis centra m orbos fulciunt &pra;m uniunt; dum cor­

poris humores, ipfamque partium iub/lanti- am a corruptione & putredine vindicant ac tuentur: Sed tantumm odo ad tempus vfque certum,a D eo conftitutum ; & non nifi diui- naannuentegratia, ac voluntate, idfe facerc pofleadfeueranr.

A p o^l o n i v s.

H aud diuina valet m tdicinafagarefetteftam : Sed m aU m u lta fu g a lg ra u u Ars P b tbca Jent~

8«.

A v r e l i v s.

H a&enus de praftantia, viribus, gratia, &

J· efficacia Balfami Solaris : nunc de eiuldem

& materia. Illud enim appellafli an-

&m»ter 'u. teaom nium M ineralium , Vegetabilium , 8e Decerpo. Animalium corporum ,accum prim isAcidu·

TumMmt- larum, thermarum naturalium, bolorum ,vt ret*um& vocant , metallarium occultum fpirituni.

rum^stUri P “ mun*1 t*que de M ineri libu$,8c Metallicis j f m t J 4 ' agendum.

D l A t O G V S S C H O I A S T . I I Pa l i a d i v s.

C u rtu M in e ralia corpora V egetalib u s, &

A nim alib u s is hac (erie anteponis?

T h e o d o r v?.

Q u ia in m eral!is,fuccis& terris metallicis»

Spiritus hic Solaris q u o d am m o d o fo rtio r ac p erfeftior, quam in V e g e ta b ilib u s, & A n i­

m alibus exiftit. Illafiq u id em n o n tam facile»

quam haec,alienum,& p rx te in u u ra le m calo- iem (a quo corruptio ,) adm ittunt. Sedtam ett in fe flt ittiutyatque arftntcalis, v t ita d ica m, m ali­

gnitatis , a pier u que β ρ arat io ( β admodum diffi­

cilis.

Ap o l l o n i v s.

Έβνί humproduttut hmoific venula ttrrtt Aurea c Ui vis eft> hom iniftta robora co n fert.

A v r. e h v s.

Q uaenam ve ro a d tu m p racip u e elig en ­ d a fune M ineralia ?

»

T h e o b o r v s.

Ea quarnihil h ab ent erod en tis, maligna;

&deleteria:, v tlo q u u iitu r M edici, q u alitatis:«

A u t faltem e a , a quibus illa facilim e fe c e rn i««

aut feparati queat. **

A v r e l i v s. Q u x n am fiin tilla ?

T h e o d o r v s.

A u ru m ,& A rg e n tu m : q u oru m to ta iu b -

fiantia facili quidem negotio; artis tam en ad- Argentum, B 3 m ini?

ζ ι D e A v r o M e d . P h i l o .

*ninicuIo;abfque omni minerali, abfquear^

dente,& arrodente illo vini fpiritu»ac iale tar- tareo; in Sulphur temperanflimum>& quafi viuificum conucrtitar.Fortaiic&tibi^ A p o l­

loni, artificium hocnoneftabicanditun»& : incognitum .

A p o l l o n i v s. Aurifolu- Ars docuit tnediis>Auri diJf&lHere corpus, tto,& ex· Q tu n ila rro d en s,n ilM in er aleten en t.

Res qu&damyMedico qu& m ultum ex cellit in vfu*

& expedi Soluendo ad fim U n s,fiiritu aL · facit:

u . Corporis vt partes penetret >volitetque#er am nem Fer varias virus pellat vt owne vtas.

Sic tenHtfpuluiSytnodcunte calore /alutum * SpirituaU A urum ,vm ficanujue fe c it .

T h e o d o r v s.

Rem itaaccipite: Auri vera foluuo,duplex Aun folu- c ft; Vna violenta, cu?* fnpcr vulcanum vul-

tfo duplexr

,

·

K, r · _

quibufdam pulueribus Solaribus,ac Sympa- thcticis illud vn

i

mortuum, non modoper*id,ex quo a N atu­

ra ipfa produ&um eft, iiiauitcr, aoiiciterque

DialogVs Scholast*

difloluicur: Sed etiam velut ex morte refufei- tatur;plancv tiificuai,&quaft fpirituale effi­

citur. De quo arcano omnium m axum o, alio fortafln loco,& tempore.

A ^vrelivs .

H onficcffugies;qu9rfum teproripi4^?EiA Sifle gradum >c?r b & c f atre* my fler ia celas}

Q u id differs? N um fape nocet dtfferra paratis?

U raw btu Arcanum N a tu r* boc nubile pan- das:

Hecopus> hic labor eft : p a u c i, quosaquusA- tnauit

Juppiter * aut ardtns eu exit ad AEtbera fe n- fU8^>

D lsCharr potuere.

A ^{pollo nivs} ,

D e tanto Arcano ne n u n u d fiere quicquam : Aunbustatque te fiis non caret ifle lotus.

P ^alladivs .

Q u o d d ffertur, non aufertur » vt eft in proueibio.-Nuncadaliain inftituto iermone noftro properandum: fac itaque pergas ine- numeratione mineralium.

T ^{h h odorvs} .

Metallis iilisprimariis adiungo chalybem, chalybs^

&

Exhifce

conficiuntur medicamenta : quibus illi o - m nes ventriculi,hepatis , lienis, m atricif, re- num que curantur m orbi; qut Acidularum naturalium vfu curaripoflunt*

B 4 Ix-

1 4 De Av r o M e d. Ph i l o^ E x [udansβ quidem terra miner alis ab antris, Ijrmpha acida,eft Salfugo, rubro cum Sulphure, Ferri,

A p o l l o n i v s .

S O I , spagyris infiar C u fie fl·, M A R S p a u p e r i I R J :

A fl Ambo excellun t dotibus atherik.

Crede m ihi, longo didici quod temporis vfu \ C o m u n ftum Im perium C R O E S V S ,& IR VS habent.

T h h o d o r v s.

Sulphur A d d o his fulphurviuuniicx quo flores pa­

vi»*»». rantur praeitanti/Timi. V itriolum ,feu C halca n - V itrtolum , thum :cuius Spiritus efficaciifimi, licct p e& o - / m ch a l- t i , & pulmoni quodam m odo infenfi in fefti-

«anthum. q UC fintjvcntricuio tam en, aliifque corporis partibus valde com modant. Solaris enim ittiut Spiritus n o n n ih ilp cfid en tiin terra vero C hal- canthi m ulto plus S old is illius balfami reli­

dere & delitefcere, experientia edocuit. Adde T m t me. in hit Terram bolarem , fiu e m etallarem ; t heri ac a · tallam . lem ,feu altxiterianr, valde Solarem & balftmtcam-y

quae multis in locis reperitar. Q uid tu de hac fentis Apolloni?

A p o l l o n i v s . H acpraflans nobis, Solarii terra medela tfl;

Q u ifa fti e terra, terra lu tu m ^ fum us.

T H E O 0 O R V S .

A d iu n g o his lapides p re c io fo s, m axum e Solaresan quibus fane plurim um forma;, pa­

ru m

D l A t O G V S S c H O L A S T .

rum vero materia: reperitunCenj/w, rubra,& Ccr* lt*·

*/fa;frigida,&ficca fecundo ordine; C o rd i

fingulariteram ica.

Margaritas:frigidas,& ficcas primo ordine; Margarita'.

itidem C ordi, & Cerebro fimul confecratas-

Succinunt: Calidum primo, ficcum fecun- Succmum.

d o ordine : Cerebro propter peculiarem quandam iympathiamcumprimis familiare

& cSueniens.Hec ntbil aliud eft,quam balfamutn coagulatum,&induratum\in quod vel vnica defttl- la trn e com m oda, & q u idtm fin e aduftione.refolui potefl.

Tartari C ryfta llu m :\a \d ccommendatum a Cryflattum Medicts ; tanquam excellens remedium ad *T

purificandum ventriculum , ad expurgan­

dum hepar,lienem,mefenterium,a craffis, a- duftts,teneftribus & vifcjdishum oribus; vel a facibus tartareis·, o u x du&ibus obhaeren­

tes, vifcera prxdifta obltruunt at que offcrci- u n t: adeoque ieminariainfinitorum prope- m odum morborum ingenerant.

Huius Tartari purificati deftillatum no· T a rtm fa ftrum faporis gratiflimi,cum acidulis natura-Matum.

libus facile certare queat; cuius vfu conueni- enti, in morbis plurim is, medicationes o- tnnium maxime tuta;,iucundx,a&ioni natu­

ras coiiCcntanes inlhtuun tnr. Infigne iniuper eft ad prxleruationem a morbis peftilenti- b u s,& contagiofis.Nam naturalem cordis,a- iiorum q; vilcerum temperiem tuetur:aluum

B j laxam