Marian Żurowski
"Il canone tridentino sul divorzio per adulterio e l’interpretazione degli
autori", Luigi Bressan, Roma 1973 : [recenzja]
Prawo Kanoniczne : kwartalnik prawno-historyczny 17/3-4, 303-304
1974
[15] Recenzje 3 0 3
W drugim rozpatruje zagadnienie praw a kanonicznego jako prawa,, w trzecim zaś jako praw a kościelnego. N astępnie zajm uje się stosun
kiem p raw a do sakram entu, a później do charyzm atu.
J a k już było powyżej zaznaczone, autor słusznie stwierdza, że praw o kościelne m usi mieć podstawę teologiczną. Na stronie 124 mówi, że funkcja pozytywna praw a nie może się ograniczyć do ochrony wyłącznie- negatyw nej subiektyw nych upraw nień osób w Kościele.
Zaraz w następnym podrozdziale w yjaśnia swoją koncepcję, że celem praw a kanonicznego jest zapobieganie grzechom. Niewątpliwie prawo kanoniczne, tak samo jak cały Kościół, zmierza do celu zbawczego, jed
nakże autor nie uwzględnia w sposób w ystarczający, przynajmniej- w tym kontekście, aspektu społecznego i funkcji organizacyjnej Kościoła.
Nie można w danym w ypadku wchodzić na teren teologii m oralnej, czy innych dziedzin teologii pastoralnej. Praw o kanoniczne powinno zacho
wać swoją w łasną funkcję organizacyjną i koordynacyjną życia społecz
nego tej specyficznej wspólnoty, którą jest Kościół. Relacje indyw idualne są tylko cząstką całej struktury, jak ą praw o kanoniczne ma za swój, przedmiot.
Dlatego też wychodząc z założeń potrzeby fundam entu teologicznego- i uwzględnienia podstawy sakram entalnej w życiu Kościoła nie można z praw a kanonicznego uczynić dziedziny wiedzy teologicznej.
Obszerna ta praca, chociaż niew ątpliw ie ma dużo spostrzeżeń tra f
nych, jednakże zyskałaby na w artości przez głębsze uwzględnienie aspek
tu społecznego obok niezbędnych aspektów teologiczno-eklezjologicznyeh.
Kościół bowiem, chociaż posiada specyficzną naturę i strukturę, ma też.
właściwe sobie relacje społeczne, którym trzeba przyznać należne miejsce.
Marian Żurow ski
Luigi B r e s s a n : II canone tridentino sui divorzio per adulterio e 1’interpretazione degli autori, Roma 1973, wyd. Università Gregorlana, s. XXVII, 366 (cena: 7.500 Lirów).
We współczesnym zainteresow aniu problem am i małżeństwa, w szcze
gólności jego nierozerwalnością, autor podjął się szczegółowej analizy problemu znaczenia doktrynalnego i historii interpretacji siódmego k a nonu sesji XXIV Soboru Trydenckiego. Jest to kanon rozważający sp ra
wę rozwiązania małżeństwa z powodu niewierności małżeńskiej. Nie
w ątpliw ie tekst jego jest sform ułowany w sposób na pierwszy rzut oka trudny. Pqsiada jednak bardzo bogatą literaturę, która reprezentuje różne opinie. Jedni stara ją się udowodnić wniosek przem aw iający za nierozerwalnością małżeństwa, drudzy przeciwnie, kw estionują w artość
304 Recenzje [16]
tego kanonu jako dokum entu o najwyższej randze m agisterium kościel
nego. W arto zaznaczyć, że nie jest to pierwsza m onografia w tej m aterii.
A utor — co należy z uznaniem podkreślić — nie boi się podjąć dyskusji z niektórym i wyjaśnieniami, względnie konkluzjam i Fransena, który jako teolog już na ten tem at pisał. L. Bressan nie zadowolił się, jak to sam stw ierdza we wstępie, zakresem źródeł i literatu ry uwzględnionym przez P. Fransena, lecz pogłębił je i rozszerzył tło dyskusji, jaka toczyła się wówczas między katolikam i i wschodnimi chrześcijanami, a w szczegól
ności protestantam i. Uwzględnił on zatem pełniejszy kontekst, w jakim ten kanon powstał. Przeanalizow ał na nowo dyskusje soborowe, modyfi
kacje schematów. Mógł to zrobić dzięki w ydaniu przez Towarzystwo:
Görres Geselschaft szczegółowych Akt Soboru Trydenckiego. Ze względu więc na szerokie wykorzystanie źródeł nie podawanych przez innych autorów , a także głębszą analizę zebranych m ateriałów, mam y opraco
w anie do pewnego stopnia nowe. Całość pracy dzieli się na trzy części.
W pierwszej zostało omówione zagadnienie rozwodu z tytułu naruszenia w ierności m ałżeńskiej przed Soborem Trydenckim, w drugiej rozważano poszczególne etapy dyskusji w czasie Soboru Trydenckiego i wreszcie trzecia część zaw iera interpretację tego kanonu począwszy od okresu bezpośrednio następującego po Soborze Trydenckim aż do Soboru W aty
kańskiego. Jest to więc studium poważne, koło którego nie można przejść obojętnie, ilekroć ktoś będzie zam ierzał ten tem at na nowo poruszyć.
P raca niew ątpliw ie zyskałaby, gdyby autor poszerzył jeszcze zakres rozważanej literatury. W w ykorzystanych bowiem opracowaniach prze
w ażają dzieła w języku łacińskim, włoskim, francuskim , niemieckim, rzadziej angielskim, a przecież są i opracowania na ten tem at w in nych językach, które dałyby jeszcze pełniejszy ‘obraz omawianego za
gadnienia. Na korzyść dla autora należy poczytać fakt, że nie tylko stara się on zestawić poszczególne teksty i wypowiedzi na dany tem at, ale również w m iarę możności je w artościuje. Całość dzieła, moim zda
niem, należy ocenić pozytywnie, świadczy bowiem o solidnym wkładzie pracy, która doprowadziła autora do końcowych konkluzji. L. Bressan stara się nie tylko wyciągnąć wnioski z poszczególnych analiz autorów, ale również skonfrontować ich wypowiedzi z późniejszymi dokum entam i Stolicy Apostolskiej dotykającym i lub mówiącymi w prost o tej m aterii.
Marian Żuraw ski
Dzieło zbiorowe: R o b l e d a , G a r o f a l o , A d n è s , N a v a r r e t e:
Vinculum matrim oniale, Roma 1973, Università Gregoriana, s. 148.
Publikacja ta zawiera artykuły czterech profesorów biorących udział w kursie renow acji kanonicznej dla sędziów kościelnych, organizowanym
