Roman Łyczywek
Biografie adwokackie w tomach
IX-XIII "Polskiego Słownika
Biograficznego"
Palestra 13/4(136), 19-23
Otóż w toczącej się sp ra w ie o o dtw orzenie a k t sądow ych sąd w ez w a ł ad w o k a ta do złożenia przez niego jego osobistych n o ta tek . W obec tego że n o ta tk i te za w ie ra ły d an e dotyczące nie ty lk o te j k o n k re tn e j sp raw y , ad w o k a t uznał, że u ja w n ie n ie p ew n y ch okoliczności m ogłoby godzić w in te re sy jego k lie n ta , a to ty m b a rd z ie j, że te „d o d a tk o w e” d an e nie łączy ły się z tą sp ra w ą . Z te g o w zględu ad w o k a t nie zastosow ał się do w ez w a n ia sądow ego i zw rócił się do w ła d z k o r p o ra c y jn y c h o w y ja śn ie n ie p o w sta ły ch w ątpliw ości.
W sp ra w ie te j ad w o k a t d ziała ł p rze d e w szy stk im w obro n ie zagrożonych p ra w jego k lie n ta . S łusznie uw ażał, że u czynienie czegokolw iek, co będ zie godzić w in te re s y k lie n ta , pod erw ie nie ty lk o z a u fan ie o b y w atela do in s ty tu c ji obrony, ale w o stateczn y m efekcie ograniczy k o n sty tu c y jn e p ra w o o b y w ate la do obrony. Bo przecież o b ro n a p ra w o b y w ate la m a być o b ro n ą r z e c z y w i s t ą , a ni e p o z o r o w a n ą .
ROMAN ŁYCZYWEK
B i o g r a f i e a d w o k a c k i e
w łom ach IX— XIII Polskiego Słownika Biograficznego
P o lsk i S ło w n ik B iograficzny je s t pom nikow ym w y d aw n ic tw em , k tó reg o p u b li k a c ję rozpoczęła w r. 1935 P o lsk a A k ad e m ia U m iejętności. Po w o jn ie pod jęto pow yższe w y d aw n ic tw o w r. 1946 i obecnie w y d a je S łow nik P o lsk a A kad em ia N auk. W ydane dotychczas tom y S ło w n ik a o b e jm u ją d an e do lite ry K.
W S ło w n ik u zam ieszczane są d an e bio g raficzn e (oraz bib lio g raficzn e i ikono graficzn e) dotyczące P o lak ó w i cudzoziem ców zw iązanych z P olską, jeżeli osoby te o d g ry w ały w życiu polskim g odną zaznaczenia rolę (pozytyw ną lu b n eg a ty w ną). P oza ty m je d y n ą k w a lifik a c ją do zam ieszczenia życiorysu je st ... śm ierć bo h a te r a b io g ra fii do ch w ili p u b lik o w a n ia odpow iedniego (ze w zględu n a d a n ą lite rę) zeszytu S łow nika. O becnie u k a z u ją się 3 zeszyty S ło w n ik a rocznie. Ł atw o w ięc dom yślić się, że m iędzy rozpoczęciem w y d a w n ic tw a a jego zakończeniem u p ły n ie zapew ne o k res około 60 la t, co zm usi re d a k c ję S ło w n ik a do w y d a n ia o b szern iejszy ch uzu p ełn ień , dotyczących p rzed e w szy stk im ty c h osób, k tó re zm arły w okresie p u b lik o w a n ia S łow nika.
B io g rafie ogłaszane w S łow niku m a ją c h a r a k te r syn tety czn y , je d n a k ż e c h a r a k te ry z u ją dość szczegółow o ro lę d an e j je d n o stk i w życiu polskim , w sk a z u ją c jedno cześn ie dość w y cz erp u jąc o źródła, w k tó ry c h m ożna znaleźć dalsze, b a rd z ie j szczegółow e in fo rm ac je o o pisyw anej osobie.
N ie trz e b a bliżej u zasad n iać, że S łow nik stan o w i bezcenną pom oc p rzy .stu d ia c h h isto ry czn y ch i p ra c a c h biograficznych. S tu d iu m S ło w n ik a d a je rów nież inne m ożliw ości obserw acy jn e. W szczególności n a p o d sta w ie dan y ch S ło w n ik a m ożna sobie w y ro b ić pew ien pogląd o c h a ra k te rz e i roli poszczególnych pokoleń
20 R o m a n Ł y c z y w e k N r 4 (136) w życiu polskim . M ożna rów nież n a p o d sta w ie S ło w n ik a w y ciąg ać w n io sk i ogól n ie jsz ej n a tu ry co do ro li o kreślonych zaw odów w poszczególnych o k resa ch h i sto rii Polski.
Ż eby w n io sk i te m ia ły stosow ną d o k u m e n tac ję oraz żeby m ogły one być p r a w idłow e, n ależ y z a k ła d ać oczyw iście, że do b ó r osób zam ieszczanych w S ło w n ik u będzie ró w n ie w n ik liw y w sto su n k u do p rze d sta w ic ie li w szelkich środow isk, a w ięc reg io n a ln y ch , zaw odow ych itp. o raz że „p ró g ” w y m ag a ń niezb ęd n y ch do um ieszczenia o k reślo n y ch osób w S łow niku będzie jed n o lity .
N iezw ykle pow ażny sk ład re d a k c ji S ło w n ik a nie p o zw ala tu m ieć w iększych o b aw pod ty m w zględem , je d n a k ż e ogrom m a te ria łu i tru d n o śc i w jego g ro m a d zeniu (w żad n y m n aro d z ie ch y b a nie w ięk sze niż u P olaków ) u z a sa d n ia ją celo w ość analizy o p u b lik o w an y ch w S łow niku m a te ria łó w p rzez ró żn e ok reślo n e śro dow iska (szczególnie śro d o w isk a zaw odow e o dużych tra d y c ja c h ) oraz konieczność w y p o w ied zen ia się co do tego, czy nie n a s tą p iły w S ło w n ik u p ew n e opuszczenia, k tó re p o w in n y być uzu p ełn io n e w o sta tn ie j fazie p u b lik a c ji. P odobną an alizę m a te ria łó w S ło w n ik a p odjęło już szereg środow isk zaw odow ych (m. i. czynił to w sto su n k u do ekon o m istó w prof. E d w a rd T aylor).
Od ta k ie j p ra c y nie p o w in n i się uchylać ta k ż e adw okaci, ty m b a rd z ie j że ad w o k a tu r a d a w n ie j s ta n o w iła dość za m k n ię ty zaw ód, do k tó reg o osoby trz e c ie nie zaw sze zn a jd o w ały d o stateczn y w gląd , a n a d to dlatego, że w składzie re d a k c y j nym S ło w n ik a n ie m a żadnego ad w o k ata. .
M yślę, że celow ości ta k ie j p ra c y n ie będ ę p o trze b o w ał szerzej u zasadniać. W ystarczy, że w spom nę ty lk o , iż p rzy p u b lik o w a n iu w r. 1948 dan y ch b io g rafic z nych dotyczących lite r y D pom in ięto w S ło w n ik u osobę T eodora D uracza.
A naliza d an y c h dotyczących w szy stk ich w y d a n y c h do te j chw ili tr z y n a s tu tom ów S ło w n ik a p rz e k ra c z a ra m y n in ie jsz ej p u b lik a c ji. O graniczam się w ięc w niej ty lk o do po w o łan ia p ew n y ch d an y c h w g ra n ic a c h od IX do X III tom u w łącznie. B io rę p rzy ty m pod uw agę, że in fo rm a c je p erso n a ln e dotyczące życio rysów a d w o k a ck ic h p u b lik o w a n y ch w P o lsk im S ło w n ik u B iograficznym po w o j nie (do p o cz ątk u to m u IX) zostały zam ieszczone w „B ib lio g rafii A d w o k a tu ry P o l s k ie j” , o p rac o w a n ej p rzez Z ofię C zaykow ską a w y d a n e j w r. 1961 przez W y d aw n ic tw o P ra w n icz e w fo rm ie w k ła d k i do „ P a le s try ” . W ty m sensie w ięc a rty k u ł n in ie jsz y sta n o w i ja k b y k o n ty n u a c ję d an y c h zeb ran y ch p rzez Zofię C zaykow ską.
W alfa b e ty c z n e j kolejności P o lsk i S ło w n ik B iograficzny za w iera w tom ach I X (zeszyt 2) — X III (zeszyt 4) dan e bio g raficzn e dotyczące n a stę p u ją c y c h ad w o k ató w :
— G U M PLO W ICZ L u d w ik (1838—1909), adw . w K ra k o w ie. M ało ch y b a k to w ie, że św ia to w ej sław y socjolog b y ł rów n ież przez 3 la ta adw okatem . — H A D ZIEW IC Z P io tr (zm. 1782), p a tro n w L u b lin ie, pub licy sta.
— H A R TG LA S M a k sy m ilian A p o lin a ry (1883—1950), adw . w S iedlcach, poseł. — H EBD ZY Ń SK I J a n (1870—1929), adw . w W arszaw ie, m in iste r spraw iedliw ości. — H EFER N R o b e rt (1812—1891), adw . w e Lw ow ie, N iem iec, skazan y w r. 1847
n a k a r ę śm ierci za p olską działalność niepodległościow ą. — H E R S ZT A L S am u e l (1879—1943), adw . w e L w ow ie, d ziałacz P PS .
— H IB L Jó z e f (zm. 1909) adw . w Ja w o ro w ie, a u to r p ra c praw n iczy ch , działacz społeczny.
— H IG E R SB E R G E R Jó z ef (1856— 1921), adw . w W arszaw ie, m in. spraw iedliw ości. — H ILA RO W IC Z T adeusz (1887—1958), adw . w L o d a , prof. U J, W W P, UŁ i in. — H ŁA SK O S ta n isła w (1868—1940), adw . w P e te rsb u rg u , pisarz, re d a k to r. — H O R O W ITZ L eon (1844—1905), adw . w K rak o w ie, członek R ad y M iejskiej. — HO W O RK A M ichał (1900—1942), adw . w P oznaniu, działacz polityczny, a u to r
p ra c praw n iczy ch , zginął w O św ięcim iu.
— IW A SZK IEW IC Z G rzegorz (2. poł. X V I w .—1636), adw . w e Lw ow ie.
— JA C K O W SK I A le k sa n d e r (1869— 1949), adw . w W arszaw ie, prof. W SH, czł. Kom . Kod., a u to r p ra c praw niczych.
— JA C K O W S K I Ig n ac y (zm. 1873), adw . w N ow ogródku, poeta.
— JA K U B O W S K I F a u sty n (1837—1898), adw . i w ice p rezy d e n t m. K ra k o w a. — JA K U B O W S K I Jó zef (1861—1942), adw . w T arnow ie, podróżnik, d y r. M uzeum . — JA N E C K I E m il (zm. 1878), adw . w P o zn an iu , poseł, o b ro ń ca polityczny. — JA N IC K I S ta n isła w (1899—1959), adw . w G dyni i Bydgoszczy, p o w stan iec ślą
ski, dział. Z etu.
— JA N K O W SK I Czesław (1880— 1940), adw . w W arszaw ie, apl. S ta n is ła w a P a tk a . — JA N K O W SK I Jó zef (1790—1847), adw . w K ra k o w ie, prof. U J.
— JA R O C IŃ S K I B ohdan (1882— 1954), adw . w W arszaw ie, k o m a n d o r-p o r. m ary n . — JA S IŃ S K I K az im ie rz (1849—1914), adw . w W arszaw ie, lite ra t.
— K A B A T L eon (1830—1884), adw . w e Lw ow ie, prof. i r e k to r U niw . Lw ow skiego. —^ KA C L e jb (1904—1943), adw . w W ilnie i W arszaw ie, obr. polityczny.
— K A H L W ilhelm (1884—1953), adw . w K ra k o w ie, re d a k to r, w ięzień O ra n ie n b u rg a . — K A M IE Ń SK I T adeusz (1887—1946), adw . w Łodzi, dział, społeczny.
— K A M IE Ń SK I W in cen ty (1768—po 1811), adw . w L u b lin ie, lite ra t.
— K A M IŃ S K I J a n (1844— 1907), adw . w W arszaw ie, lite ra t, u czestn ik p o w sta n ia 1863 r.
— K A Ń S K I M ikołaj (1818—1898), adw . w K ra k o w ie, p a n s la w ista , u cz estn ik p o w sta n ia chochołow skiego, poseł.
— K A R N IO L M aurycy (1899—1958), adw . w W arszaw ie, dział. P P S , p ublicysta. — K A R N O W SK I J a n (1886—1939), adw . w T o ru n iu , lite ra t, u cz estn ik p o w sta n ia
w ielkopolskiego.
— K A R P IŃ S K I A le k sa n d e r (1818—1905), adw . w L u b lin ie, spiskow iec, w ięzień poi. — K A R P IŃ S K I A n to n i (1855—1941), adw . w G nieźnie, d ziałacz niepodległościow y. — K A R P IŃ S K I Józef (1823—1901), adw . w W arszaw ie, w ięzień polityczny. — K A RW O W SK I G rzegorz (1851—1918), adw . w L u b lin ie, dział, społeczny, bibliofil. — K A SSER N T adeusz (1904—1957), adw . w P oznaniu, dy p lo m ata, m uzyk. — K A SZ N IC A S ta n isła w Jó zef (1908—1948), adw . w P ozn an iu , d ziałacz NSZ. — K A U ZIK S ta n is ła w (1891—1959), adw . w W arszaw ie, p u b lic y sta , d y r. Dep. Inf.
D ele g atu ry R ządu w czasie II w o jn y św ia to w e j.' — K EC K EB A R T J a n (1566—1635), adw . w G d ań sk u , sy n d y k m iejski.
— K EM PN ER G ab rie l (1855—1916), adw . w W arszaw ie, lite ra t, k r y ty k te a tra ln y . — K IE R S K I K az im ie rz (1873—1944), adw . w W arszaw ie, działacz p olityczny, p u
blicysta.
— K IJE Ń S K I S tan isław (1857—1939), adw . w W arszaw ie, obro ń ca polityczny. — K L IM E C K I S ta n isła w (1883—1942), ad w . w K ra k o w ie, w iceprezyd. m . K rak o w a. — K L IM E C K I S tefan 1 (1905—1943), apl. adw . w Ję d rz ejo w ie , ro zstrz e la n y przez
22 R o m a n Ł y c z y w e k N r 4 (136) — K L U C K I E rn e s t (1801—1877), adw . w C ieszynie, sk a za n y n a śm ierć i u ła sk aw io n y
potem , założyciel „T ygodnika C ieszyńskiego” i „C zytelni P o lsk ie j”, k o m e n d a n t G w ard ii N aro d o w ej w 1848 r., b u rm istrz C ieszyna. — K N O LL L u c ja n (1860—1907), adw . w K ijow ie, prezes R ady A dw okackiej, prezes
polskiego k lu b u „O gniw o” w K ijow ie.
— K O B Y LA Ń SK I P io tr (1823—1868), adw . w W arszaw ie, członek R ządu N aro d o w ego i p r o k u ra to r T ry b u n a łu R ew olu cy jn eg o w 1863 r., sk a za n y na śm ierć i u ła sk aw io n y potem , zm arł n a zesłaniu na S yberii. — K O B Y L IŃ SK I S ta n is ła w (1872— 1937), adw . w Z ab rzu , w 1918 r. przew . Pol. R ady
L ud. w Z ab rzu , se n a to r RB.
— K O CZA NO W ICZ M ieczysław (1850—1922), adw . w K ielcach, potem sędzia SN, czł. K o m isji K o d y fik ac y jn ej.
— K O C ZY Ń SK I M ichał (1821—1903), adw . i p ro f. U J.
— K O JS IE W IC Z F e rd y n a n d (1801—1874), adw . w K ra k o w ie, d r p ra w a i m edycyny, prof. U J.
— K O LS Z E W S K I K o n ra d (1881—1945), adw . w P ozn an iu , potem prezes S ąd u A p e lacyjnego, e k s p e rt D elegacji P o lsk ie j w P a ry ż u 1919 r.
— K O N P io tr (1865—1937), adw . w Łodzi, czł. K oła O brońców P olit. w 1905 r. — K O N A R SK I L u d w ik (1852—1906), adw . w P a ry ż u , syn polskiego g e n e ra ła
z 1831 r., potem w ice p re z y d e n t p re fe k tu ry w Dep. Moza.
— K O N IC H e n ry k (1860—1934), adw . w W arszaw ie, prof. UW, prezes NRA, a u to r w ielu p ra c z z a k resu c y w ilisty k i, czł. p rez y d iu m K o m isji K o d y fi k a c y jn e j.
— K O N IC J a n (1892— 1962), adw . w W arszaw ie, red. „G azety S ądow ej W arsza w s k ie j” .
— K O N O PA C K I S zym on (1790—1884), adw . w Ż y tom ierzu, p am iętn ik arz.
— K O N O P K A -SU R O W IC Z A n to n i (1900—1963), adw . w W arszaw ie, członek K P P , p otem prof. P o lite c h n ik i Ś ląsk iej i UŁ.
T ru d n o b y ło b y już dziś w sposób b a rd z ie j k o m p e te n tn y w ypo w iad ać się co do e w e n tu a ln y c h b rak ó w , ja k ie by m ożna w y tk n ą ć S łow n ik o w i w za k resie życio rysów ad w o k a ck ic h w o m aw ian y m fra g m e n c ie S łow nika. Ale już te ra z podniósłbym w te j m a te rii n a s tę p u ją c e zastrzeżenia.
1) o m a w iają c w IX tom ie życiorys J a c k a G u d r a j e ż y k a (ur. 1801), nie w sp o m n ian o o ty m , że G u d ra jc zy k b y ł w K ra k o w ie kon cy p ien tem ad w o kack im , a n a s tę p n ie ap lik o w ał w W a rsza w ie u adw . H e n ry k a K ra je w s k ie go (m in istra sp ra w zagranicznych w p o w sta ń cz y m rząd zie T ra u g u tta ). W spo m in a o ty m w p a m ię tn ik u sw ym W in cen ty P ol; p o n ad to bliższe d a n e o G u- d ra jc z y k u za w ie ra p ra c a : „N u rty lew icow e w dobie p olskich p o w sta ń n a rodow ych 1794— 1849”, W ro cław 1961;
2) p o m in ięto w S ło w n ik u osobę F ra n c isz k a Jó z ef J e c k e 1 a, adw . w e L w o w ie lu b P rz em y ślu (1762—1816), a u to ra „H isto rii lite r a tu ry p o lsk iej” (G etyn g a 1796) oraz p ra c y pt. „O Polsce, je j d zieja ch i k o n sty tu c ji” (Lwów 1819). W spom ina o nim W ładysław Z aw a d zk i w „P am ię tn ik a c h życia literac k ieg o w G alicji” , K ra k ó w 1964;
3) p o m in ięto w S ło w n ik u H e rm a n a H e i n a (d ru g a połow a X IX w.), d e p u ta t a p rz y S ądzie G łów nym w K ijow ie, a n a stę p n ie a d w o k a ta w I rk u c ku, czynnego w życiu m iejscow ej P olonii;
— ! )---4) pom in ięto rów nież S ta n isła w a K i e t l i ń s k i e g o , to w a rz y sz a zesłan ia —
n a te re n ie za b a jk a lsk im — B e n e d y k ta D ybow skiego (ok. 1870 r.), a n a s tę p nie ad w o k a ta w W arszaw ie.
O obu są w zm ian k i w „ P a m ię tn ik u ” Iw ań sk ich ;
5) o m a w iają c życiorys K azim ierza K o n o p k i (1769—1805), S łow nik n ie w sp o m in a o ty m , że p rze d sw oim sk a za n iem n a em ig rację przez N ajw yższy Sąd K ry m in a ln y w okresie p o w sta n ia kościuszkow skiego (za n aw o ły w a n ie do w iesza n ia zd ra jcó w bez sądu) b y ł on z zaw odu a p lik a n te m adw okackim . B yłoby rzeczą b ard z o p o żą d an ą , żeby poszczególne izby ad w o k a ck ie za in te re so w a ły się h isto rią a d w o k a tu ry n a sw oim te re n ie. W ynikiem ta k ie g o z a in te re so w a n ia sta ły b y się n a pew no ta k ż e zbiory szczegółow ych d anych b iograficznych w y b itn y c h p rze d staw ic ie li a d w o k a tu ry n a d an y m te re n ie. D ane te (ew en tu aln ie za p o śred n ic tw em N aczelnej R ad y A d w o k ack iej i je j K o m isji P ro b lem o w ej) m oż n a b y p rze k aza ć re d a k c ji S ło w n ik a B iograficznego ja k o m a te ria ł zaró w n o do to m ó w o p raco w y w an y ch obecnie, ja k i do tom ów pozostałych — pod k ą te m w id ze
n ia ich u z u p e łn ie n ia w przyszłości.
G ro m ad zen ie te g o ty p u in fo rm a c ji w y d a je się n a w e t m o raln y m obow iązkiem a k tu a ln e g o p o k o len ia a d w o k a tu ry w sto su n k u do p o p rzed n ich pokoleń ad w o k a c kich. Z ac h ę ta ta m a w szczególności zastosow anie do ty c h izb adw o k ack ich , k tó re m a ją za sobą dłuższe tra d y c je p rac y samorządowej.^
WITOLD BAYER
„Polskie W ydaw nictw o Prawnicze”
w latach okupacji hitlerowskiej
(Wspomnienia)
W s t ę p
„W ydaw nictw o P ra w n ic z e ”, p o w sta łe i ro zw ija jąc e się w P olsce L udow ej, w ielce ju ż zasłużone w k rze w ien iu k u ltu ry p ra w n e j w społeczeństw ie b u d u ją cy m socjalizm , u rze czy w istn ia ideę w io d ąc ej in sty tu c ji w yd aw n iczej w dziedzinie p ra - w o zn a w stw a. Ideę, k tó ra d w adzieścia sześć la t tem u , w ok resie o k u p a c ji h itle ro w sk iej, zjednoczyła m yśli i d ąż en ia p rze d staw ic ie li n a u k i p ra w a i zespołu d ziałaczy w k o n sp ira c y jn ie założonym i d ziała ją cy m „P olskim W ydaw nictw ie P ra w n ic z y m ” (P.W.P.).
R y n ek w y d a w n ic tw p raw n iczy ch w la ta c h 1919—1939 cechow ały b ra k p ro g ra m u i d ługofalow ej p o lity k i piśm ien n iczej, ro zd ro b n ien ie środków finansow ych
