PORADNIE!
PRAWNICZY
WYJAŚNIAJĄCY STAN PRAWNY NA OBSZARZE WOJ. ŚLĄSKIEGO
K A T O W I C E 1 9 3 9
W Y D A N I E D R U 6 I E
O P R A C O W A Ł
DR WŁODZIMIERZ D Ą B R O W S K I
W ICEMARSZAŁEK IV SEJMU ŚLĄSKIEGO PRZEW ODNICZĄCY K O M I S J I BU D ŻETO W O - SKARBOW EJ
P O R A D N I K P R A W N I C Z Y
■ ■ : 1 ' :
PORADNIK PRAWNICZY
wyjaśniający stan prawny na obszarze województwa śląskiego
Wydanie II
O p r a c o w a ł
DR WŁODZIMIERZ DĄBROWSKI
W icemarszałek IV Sejmu Śląskiego Przewodniczący Komisji Budżetowo-Skarbowej
Katowice 1939
Tłoczono z polecenia M arszałka Sejmu Śląskiego
w D rakam i Śląskiej, Sp. z ogt. odp. w Katowicach, ulica Batorego 2
D odatek 3
do spraw ozdania generalnego o budżecie W ojewództwa ŚląsKiego za roH 1939/40
A. Górnośląska i cieszyńska część województwa śląskiego
Strona Układ a l f a b e t y c z n y ... I
B. Śląsk Zaolziański
Cz. 1 Manifesty Komitetu Walki o Śląsk za O l z ą ... 273 Cz. II Przegląd wypadków h i s t o r y c z n y c h ... s>8ó Cz. III Objęcie w ładzy n a Z a o l z i u ... 289 Cz. IV Delegat Wojewody Śląskiego p rz y Dowództwie Samodzielnej
Grupy Operacyjnej „Śląsk" i jego zarządzenia... 294 Cz. V Gminy Śląska Zaolziańskiego ... 332 Oz. VI Dekrety Prezydenta R. P. o zjednoczeniu z Rzeczypospolitą
Polską ziem odzyskanych w październiku i listopadzie 1988 939 Cz. VII Dekrety Prezydenta R. P. o rozciągnięciu mocy obowiązują
cej niektórych aktów ustawodawczych na ziemie odzyskane w październiku i listopadzie 1938 (wraz z rozp. min.) .. 348 Cz, VIII Ustawy Sejmiu Ś lą s k ie g o ... 365 Oz, IX Statystyka ... 369
S k t d t y ( - )
Ant W. Si.
lir.
Caipitant Iłfttifl Cz. Ad w. Folek.
Cz. ciesz.
Cz. górnosl. woj. §1 Dekr.
Defer. Prez. R. P.
D«; V. Min. Spt.
Dz. U.H.P Oz. U. Rz.
Dz. U. Sl.
MHjtóśł i NMftti&fóźak Eb. Pr.
Eb. R.
F. Pr.
Gaż. ¥fe.
Glos: Prawników Sląjskićh Gołąb
Ślątó w frsłee G. S.
Hauśner R.
J. t.
K. Skarb.
Kaap. \ Kon. Gen.
Ko ••'tik;! B& rtfttoki.
ozniteźa ipóWtOfaenie stow a _ w nagłów ku
== A utoaSSiś. WofeWiSdiztwa Śląskiego* Studium P faw n icże dra W łodzim ierza Dąbrowskiego, Waf&źaWa. 1987.
5S iratłeEitseh. Pieussische Verwaltungs>gesetze s t Wstęp do* nauki prawa cywilnego
= CzaWpWiflł-6 Adwokatów Polskich
— częśS fcieszyAska województwa śląskiego M SitifSÓ £fe<j®i§&ka w ojew ództw a śląskiego
=a sekret
■=ż Sekret Prezydenta Rzeczypospolitej
=s Dżiefiftik U rż^dowy M inisterstw a S p raw ied li
wości
= DMffifiik Uit*W Rzeczypospolitej Polskiej
=s Dżieffirk Ustaw Rzeszy
=s Dzienftik Ustaw Śląskich
== S tĄ 0 m ustawa o ochronie lokatorów, Katowi
ce 1936
= EMM PreU8sfeche Gesetzgebung de Kbner ReielisgeśiStfcgełmng
=± Fuńdu«z Pracy
Se G azeta U rzędowa W ojew ództwa Śląskiego
= K w artalnik
= K. P. GywHńegó
== Górny Sląste w walce o zjednoczenie z Polską
— Źródła i dokumenty z lat 1918-22 dra Wło
dzimierza Dąbrowskiego, Katowice
= Guttetttagsche Sammtang
3= Skorowidz ustawodawstwa polskiego, dz. Vti.
za czas ad 1 1. 1935 do 1. I. 1937 W-wa 1§37 nolity tekst
lendarz ŚkaA ow y 1937
ndesgesetze far Śchlesien voń K asprzykie- wicz u. KHsch, 1910 C ieszyn
Konfreneja Genewska
Ustawodawstwo pracy obowią,zująeę_ w górno
śląskiej caęśei woj. 61. m g r praw K. Kosniol i f . Bartnicki — Katowice 1936
K. c. = kodeks cyw ilny
K. h. = kodeks handlowy
Kod. kan. == kodeks kanoniczny
K. k. = kodeks k am y
K. p. c. = kodeks postępowania cywilnego
K. p. k. — kodeks postępowania karnego
K. z. — kodeks zobowiązań
Kom. I n s i Śl. 2, I. = Komunikaty Instytutu Śląskiego Nr 2, Seria I.
Kon. ’ = Konstytucja
Kretschmann = Preussische Gesetze und Verordnungen des Staats- und VerwaltungsrecMs 1793-1912 bei Heym anns -— Berlin 1913.
Kw. Ciesz. - ifc Kwestia Cieszyńska. Zbiór dokumentów z okre
su walki o Śląsk Cieszyński 1918-1920, zesta
wił dr Włodzimierz Dąbrowski 1923.
M. O. P. = Minister opieki społecznej
M. P. = Monitor Polski
M, Pr. i O. S. = Minister pracy i opieki społecznej M. R. S. ,, , == Mały Rocznik Statystyczny
N. T. A. = Najwyższy Trybunał Administracyjny
N. k. c. . . = niemiecki kodeks cyw ilny
N. k. p. c. . = niemiecki kodeks procedury cywilnej ,
Nowa Pal. . = Nowa Palestra
Obw. m. obwieszczenie
O. S. P, - . . . ~ Orzecznictwo Sądów Polskich
Por. fes. — Poradnik księgowego, W arszawa 1936 Post. adm. = postępowanie adm inistracyjne
Post, niesp. ~ Ustawa w sprawach sądownictwa niespornego
Poz. = pozycja
Pr. o not. . = praw o o notariacie
Pr.' o w. = praw o o wykroczeniach
Pr, w. - = .prawo wekslowe
Prasa prawnicza ’ = przegląd .miesięczny ustawodawstwa, piśm ien
nictwa pracowniczego, orzecznictwa sądowego oraz bibliografii. Red. A. Szczygielski
Brzegi. Not. .. ... = Przegląd N otarialny Przep. wprow. = przepisy wprowadzające
Przep. wprow. k. z, = przepisy wprowadzające do kodeksu zobowią
zań
R. G. Bi. = Reichisgesetzlblatt
Rok Walki = Rok Walki o rządy na Ś ląsku1 Cieszyńskim;
dr Włodzimierz Dąbrowski — Cieszyn 1919 Rosenbltith = Prawo pracy: Ignacy Rosenbltith 1935
Rosenkranz = Ustawa o opłatach stemplowych
Rosenthal — Das burgerliche Gesetzbuch
Rozp. = rozporządzenie
Rozp. M. = rozporządzenie Ministra
Rozp. Prez. R. P. = • rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Rozp. Prez. R.-M. = rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów"
Rozp. wyk. = rozporządzenie wykonawcze
Rozp. R, M. — rozporządzenie R ady Ministrów 1
Ruch Pr. E. S. = Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny SchnitzeJ ... • = Prawo karno-adm inistracyjne. Dr Al. Schnitzel
1936
Sejm Śląski III, 24 Skór.
Spraw. sten.
S prosi S tatut org.
Szcz.
Śl. W. s*.
Tar.
U.
U. i R.
U. k. w.
U. opł. stesnpł.
U. pr.
U. przem.
U. s. p.
U. Rz.
U. S. Śl.
U. śl.
U. dziełu.
U. ujedn.
Woj. śl.
Zb. pr. konst.
Zb. u. pr.
Zieleniewski Zm.
Zn.
= Sejm Śląski, Kadencja III. posiedzenie 24
= ,ySkorowidz“ przepisów praw nych, ogłoszo
nych w Dzienniku Ustaw R. P. w latach 1918 1095 obowiązujących w dniu 1. X. 1935, w ydany przez Ministerstwo Sprawiedliwości
= Sprawozdanie stenograficzne
=: Sprostowanie
= S tatut organiczny Województwa Śląskiego
= Szczepański Al. dr Górny Śląsk w świetle w y
konania Konwencji Genewskiej
= Śląskie Wiadomości S tatystyczne
= taryfa
— ustawa
— Ustawy i rozporządzenia z lat 1918-1934 (W y
dawnictwo Ministerstwa Sprawiedliwości)', toni I — VI.
= ustaw a o księgach wieczystych
= ustaw a o opłatach stemplowych
= ustawa pruska
— ustawa przemysłowa
= ustawa o ustroju sądów powszechnych
= ustawa Rzeszy
= Ustawy Sejmu Śląskiego 1920-1932, zbiór, druk nr 220,111. Katowice 1932
= ustawa śląska
= ustawodawstwo dzielnicowe
= ustawodawstwo ujednostajnione
= województwo śląskie
= Zbiór praw konstytucyjnych i adm. woj. śl.
dr Wł Dąbrowski, tom I Katowice 1920; tom II. Katowice 1928; tom I I I - X X l Katowice 1928- 34.
— Zbiór ustaw pruskich
= Prawo urzędnicze Leona Zieleniewskiego, Kra- kdw 1887.
= zmienione Znowelizowane
* -'?■ a i ' . r
.
■
Uwagi wstępne do wydania drugiego
Cel tej pracy w yjaśniłem w stówie w stępnym do pierwszego w adm ia (z r. 1937).
Do opracowania drugiego wydani# „Poradnika?' skłoniły m nie następujące okoliczności:
1) fa k t powrotu Śląska Zaolziańskie-go do Polski i zw iąm nu z tym konieczność dalszych pm c kolo unifikacji 3 różnych obecnie obszarów prawnych województwa śląskiego,
2) zm iany zaszłe w stanie prawnym,
3) chyląca się ku końcowi kadencja I V Sejmu, śląskiego.
Szereg innych prac przypadających na okres układania „Porad*
niktt‘‘ umemożlkml m i niestety opracowanie tego wydania w szacie pierwotnie zamierzonej. Tłumaczy on też różne napotkane niedocią
gnięcia.
Uwzględniłem ustawodawstwo ogalnopaństwowe po kc-niec ro
ku 1938, W tm o d a m tw o śląskie zaś (te części zaolziańskiej „Porad.
niko“) do dnia 6 hdego 1939 r. włącznie.
AU TO R
A
GÓRNOŚLĄSKA I CIESZYŃSKA
CZĘŚĆ WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO
A
Administracja.
A d m i n i s t r a c j ę p a ń s t w o - w ą sprawuje w Państw ie Polskim:
a) administracja rządowa, b)1 samo
rząd terytorialny, c) samorząd go
spodarczy. Dla celów administracji ogólnej — jak mówi Konstytucja — dzieli się Państwo pod względem terytorialnym, na obszary admini
stracyjne, a mianowicie wojewódz
twa, powiaty oraz gminy miejskie i wiejskie.
Organizację administracji rządo
wej, a w szczególności zakres dzia
łania jej organów określają dekrety Prezydenta R. P.
Stosownie do podziału Państwa na obszary administracyjne, powo
łuje się do urzeczywistnienia zadań administracji państwowej w zakre
sie potrzeb miejscowych samorząd wojewódzki, powiatowy i gminny, dła poszczególnych, dziedzin życia gospodarczego powołuje się samo
rząd gospodarczy, obejmujący izby rolnicze, przemysłowo - handlowe, rzemieślnicze, izby pracy, izby wol
nych zawodów i, inne zrzeszenia p ubl i c z n o-pr awn e.
A d m i n i s t r a c j a r z ą d o w a . ( O r g a n i z a c j a , z a k r e s d z i a- ł a n ii a i p o s t ę ip o w a n i a w ł a d z).
1) Rozp. Prezydenta R. P- z dnia 19. I. 1928 o organizacji i zakres^
działania władz adm inistracji ogól
nej poz. 86 ex 28; sprost. poz. 51.2 ex 28; zm. poz. 342 ex 28; poz. 124 ex 30; poz. 479, 492, 493, 895 ex 32, poz- 294 ex 33; poz. ©35 ex 33; poz.
743, 976 ex 34; poz. 555 ex 36; Skór str. 1.
Przepisy te nie obowiązują w wo
jewództwie śląskim (art. 127), gdzie reguluje poruszone tam zagadnienia statut organiczny i wydane na tej zasadzie ustawy.
2) p. Województwo Śląskie, Zwią
zki komunalne, Samorząd. Pozatem obowiązują jeszcze ustawy:
3) z 1. VIII. 1883 o właiściwości władz adm inistracyjnych i admini- stracyjno-sądowych (Zb. u. pr. str.
237) przy uwzględnieniu, przepisów o Wojewódzkim Sądzie Administra
cyjnym;
4) ustawa z 30. VII. 1883 o ogól
nym zarządzie krajiu (Zb. u. pr. str.
195, a mianowicie zwłaszcza część dot. postępowania sporno - admini
stracyjnego); p. Województwo Ślą
skie;
5) ustaw a z 11. III. 1850 o zarzą
dzie policyjnym (Zb. u. pr. str. 265).
Uwaga: Teksty ustaw niemiec
kich z tego działu — p. w I tomie zbioru Brauchitscha.
A D M IN IS T R A C J A 2 A D M IN IS T R A C J A 6) Rozp. Prez. R. P. z 22, III. 1928
o postępowaniu administracyjnym (Dz. U. R. P. poz. 341) z uwzględ
nieniem zmian wprowadzonych rozp. z 28. XII. 1934 (Dz. U. R. P. poz.
976) oraz ustawą z 11. I. 1938 (Dz.
U. poz. 16) i obow. w woj. śl.
Zawiera następujące przepisy: o właściwości, wyłączeniu urzędni
ków, osobach interesowanych i ich pełnomocnikach; o sposobie wno
szenia podań, protokółach, wezwa
niach i doręczeniach, terminach, postępowaniu wyjaśniającym, do
wodach (z dokumentów, świadków, biegłych, oględzin); o załatwianiu spraw, decyzjach (orzeczeniach i za
rządzeniach), odwołaniach i skar
gach incydentalnych, o wznowie
niu postępowania, opłatach i kosz
tach, o postanowieniach egzekucyj
nych.
Art. 82 i dalsze: Od decyzji wy
danej w pierwszej instancji służy stronie odwołanie tylko do jednej instancji w ciągu dni 14-tu za po
średnictwem tej; władzy, która de
cyzję wydała; p. art. 198 k. p. c.
B i b l i o g r a f i a w dziele mgra.
J. Grzbieli: Polskie prawo w postę^- powaniu adm inistracyjnym ; tamże orzeczeni-a Trybunału Kompetencyj
nego i orzeczenia N. T. A, K o m e n t a r ze:
1)! Krilger, 2) Litwin,
3) Dr Iserzon — postępowanie adm., kom., orzeczn., okólniki.
4) Kwaśniewski M. Mgr. Judyka- tura Najwyższego Trybunału Admi
nistracyjnego w odniesieniu dó prze
pisów Rozp. Prez. R. P. o postępowa
niu administracyjnym, Lwów 1936.
5) Grzymała-Pokrzywnicki J. Po
stępowanie administracyjne w świe
tle orzecznictwa Najwyższego Try
bunału Administracyjnego, W arsza
wa 1937.
6) Kumaniecki -Langrod - Wach- holz: Polskie prawo adm. (w dru
ku).
7) W asiutyński: Ustrój władz adm.
8) Dr. Jerzy Stefan Langrod: Za
gadnienia wybrane z praktyki ad
ministracyjnej.
P o s t ę p o w a ń i e p r z y m ,i- s o we . w a d m i n i s t r a c j i , Rozp. Prez. R. P. z 22. III. 1928 o postępowaniu przymusowymi — Dz.
U. R. P. poz. 342; zm. poz. 804 ex 32, 624 ex 38, 976 ex 34, 457 ex 30, 'Obowiązuje w woj- śl.; rozciągnięte na obszar województwa śląskiego rozp. Prez. R. P. z 27. X. 1933 (Dz.
U. R. P. p-oz. 624 e« 33).
Przepisy te regulują sposób wpro
wadzenia w życie obowiązujących przepisów prawnych, orzeczeń, za
rządzeń, nakazów i zakazów władz administracyjnych za pomocą środ
ków przymusowych (kara pienięż
na, egzekucja na majątku, wykona
nie zastępcze, przymus bezpośred
ni). Przewidują władze i organa eg
zekucyjne, zasady postępowania, środki prawne — 18 art. Przeciw zarządzeniu egzekucyjnemu służy odwołanie.
Egzekucja należności administra
cyjnych Dz. U. R. P. poz. 481 ex 30, zmień, co do § 10 — poz. 740 ex 31, rewizja osobista poz. 751 e x 32.
Przyjęcie przez władze skarbowe:
poz. 328 ex 32; poz. 78 ex 34;
p. art. 566 k. p. c.; p. egzekucja.
R o z g r a n i c z a n i e w ł a ś c i w o ś c i . e g z e k u c j i s ą d o w e j o d a d m i n i s t r a c y j n e > (Z Orędownika Samorządu XII nr 4 ex
A D M IN IS T R A C J A 3 37). W pojęciu danin komunalnych mieszczą, się wszelkie podatki samo
istne tudzież wszelkie dopłaty i o- płaty nakładana przez gminę z ty
tułu publicznoprawnego. N i e ma j ą , n a t o m i a s t c h a r a k- t a r u d a n i n k o m u n a l n y c h n p. o p ł a t a z a g a z , w o d ę , k a n a ł y , w y w ó z : ś m i e c i , c z y n s z z a m i e s z k a n i e v?
d o mu , g m i n n y m , n a l e ż n o ś c i z a l e c z e n i e w s z p i t a- l u g m i n n y m , itp. Należności te niewątpliwie; należy zaliczyć do na
leżności własnych gmdn, o których mowa w art. 7 rozporządzenia Prez.
R. P. Dz. U. R. P. poz. 976 ex 34.
Pan, Prezes Sądu Apelacyjnego wyraził w piśmie z dnia 8 kwietnia 1937 (Nr Prez, 3062/37/1. C. M.) w tej sprawie następującą, interpre
tację:
„Według art. 2 rozp. o postępo
waniu przymusowym w adm inistra
cji z 22 marca 1928 (Dz. U, R. P.
poz. 342) wszelkie uprawnienia władz, wynikające z tego rozporzą
dzenia, dotyczą tylko zakresu ich funkcji publiczno-prawnych i w tym sensie też należy interpretować poję
cie- „własnych należności", o któ
rych mówi art. 7 ust. 2 h i a) po
wołanego, rozporządzenia w brzmie
niu art. 3 rozporządzenia z 28 gru
dnia, 1934 (Dz. U. R. P. poz. 976).
0 ile więc gmina dochodzi włas
nych należności, nie należących do zakresu jej funkcji publiczno-praw
nych, lecz opierających się na pod
stawach pryw atnopraw nych (np.
umowa najmu, umowa o dostarcza
niu gazu lub elektryczności), to eg
zekucja takich należności nie mo
że się odbywać w trybie rozporzą
dzenia o postępowaniu przymuso
wym z 22 marca 1928, lecz jest do
A D M IN IS T R A C J A puszczalna tylko w drodze egzeku
cji sądowej na podstawie tytułu wy
konawczego po myśli art. 526 i nast.
k. p. c.“.
Z pisma powyższego wynikałoby, że rozp. Prez. R. P- z 28 grudnia 1934 miało na celu wprowadzenie tylko pewnych zmian; w prawie ad
ministracyjnym w kierunku dekon
centracji, a nie nowelizację przepisu z punktu widzenia prawa m aterial
nego. Świadczyłby o tyto brak w nim klauzuli, wyraźnie znoszącej przepisy sprzeczne z rozporządze
niem, oraz wydanie go na podsta
wie ustawy z dnia 17 marca 1932, upoważniającej Prez,. R. P. do wy
dawania rozporządzenia z, mocy u- stawy w zakresie organizacji admi
nistracji publicznej. Nie można na
tomiast zgodzić się z twierdzeniem, zaw artym w piśmie, jakoby opłaty za korzystanie z urządzeń i zakła
dów użyteczności publicznej podle
gały: egzekucji sądowej, gdyż opłaty te podpadają w zupełności, pod prze
pis art- 7 ust. 2 rozp. z 28 grudnia 1934.
P r a w o k a r n o - a d m i n i- s t r a c y j n e .
1) Wykroczenia — p. lit. w, Rozp.
Prez. R- P. z-' 11. VII. 1932— prawo o wykroczeniach poz. 572, zm. poz.
854 ex 34. Obow. od 1. IX. 32 na ca
łym obszarze Państw a (wykr- prze
ciw porządkowi publicznemu, bez
pieczeństwu, zdrowiu publicznemu, mieniu).
2) Wykroczenia, ulegają docho
dzeniu i ukaraniu przez władze ad
ministracyjne.
a) Rozp. Prez. R. P. z 2,2. III. 1928 o postępowaniu karno-adm inistra
cyjnym, poz. 365 (obow. n a Śląsku);
Ib) zm. poz. 512 ex 28; poz. 135 ex 29;
A D M IN IS T R A C J A 4 A K A D E M IC K IE SZ KO ŁY Przepisy przewidują również po
stępowanie karno-administracyjne nakazowe.
c) przyśpieszone postępowanie karno-administracyjne w sprawach o niektóre wykroczenia poz. 662 ex 36); ad a — c obow. w woj. śl. (vide
§ 16 rozp. poz. 31 ex 30).
3)1 Środek prawny:
Osoba, której wymierzono karę w trybie postępowania karno-admi
nistracyjnego, może zwrócić się w terminie zawitym siedmiodniowym od daty ogłoszenia orzeczenia, do władzy administracyjnej z żąda
niem' skierowania sprawy >na drogę postępowania sądowego (640 k. p.
k.). Właściwym do rozpoznania sprawy jest sąd okręgowy, w któ
rego okręgu znajduje się siedziba władzy, która wymierzyła karę ad- mdnistracyjiną. Na Śląsku (poz. 135 ex 29) służy prawo wydawania na
kazów karnych miejscowym wła
dzom policyjnym w zastępstwie po
wiatowej władzy administracji ogól
nej (p. Prawo karn.-adm. dra Schnitzla str- 6, uiw. 3).
K o m e n t a r z e: Dr Schnitzt!, Taubenschlag, Muller, Litwin, TV maszewicz St. Skorowidz wykroczeń karno-administracyjnych.
Administracja samorządu p.
Samorząd.
Administracja gospodarcza — p.
Izby.
Administracja poręczająca — p.
Dzierżawa.
Adwokatura — prawo o ustroju adwokatury, Dz,. U. R. P- poz. 289 ex 38; zamknięcie list adwoka
tów i list aplikantów adw. poz. 334 ex 38; pieczęcie poz. 335 ex 38;
spółki, adwokackie Staudinger II, 2, 1350.
Kancelaria adwokacka, prowa
dzona przez kilku adwokatów na wspólny rachunek, stanowi jako sa
modzielne wolne zajęcie zawodo
we jeden łączny przedmiot podat
ku przemysłowego w myśl art. 1 lit: b) i art. 9 ustawy o pod. prze
mysł. — O. N. T. A. 5. V. 1936, L.
Rej. 1353/34. (Z. W. A. z r. 1936, Nr 1186 S, str. 121; O. P. A. X/36, poz. 1592). Umowa adwokata z klientem o prowadzenie sprawy w sądzie podlega nai mocy art. 498 % 2 k. z. przepisom o zleceniu — 0. S. P 1938, str. 187. Statystyka M. R. S.
1937, str. 343; Propper J. Księgo
wość adwokacka, Kraków 1935.
Agencja celna — urząd, za które
go urzędy kolejowe porozumiewają się z urzędami celnymi w sprawa/h związanych z załatwieniem lormal- ności celnych przy przywozie-, wy
wozie i przewozie, (p. Cło).
Agent handlowy — p. lit- H, Dz U. R. P. poz. 944 ex 27.
Agent ubezpieczeniowy — jest to osobal, której, zakład ubezpieczeń po
wierzył stałe pośredniczenie ubez
pieczeniowe.
Agencja umowa — przez u. a, ku
piec (agent) podejimuje się stałego pośredniczenia w zawieraniu umów na rzecz dającego polecenie lub za
wierania ich w jego imieniu (typ u- mowy o świadczenie usług).
Akademickie szkoły.
1) Najwyższe uczelnie poświęcone pielęgnowaniu i szerzeniu wie
dzy noszą nazwę szkół akade
mickich, a w .szczególności wszechnic, czyli uniwersyte
tów, szkół głównych, politechnik
5 A L IM E N T . UMOWY i akademii; poz. 274 ex 33; poz.
458 ex 33; poz. 406 ex 37 i po 504 ex 33, jedn. tekst. Dz. U. R- P.
poz. 6 ex 38.
2) Senat jest najwyższą władzą szkolną samorządową,
Rektor — przewodniczący senatu, Dziekan — przewodniczący, wy
działu i rady..
3) p. Szolnictwo.
4) Szkoły akademickie państwo
we i prywatne oraz. szkoły wyż
sze państwowe i prywatne oraz zagraniczne równorzędne; p.
spis poz. 433 ex 36; poz. 192 ex 37; poz. 420 ex 37;
5) Za prywatne szkoły wyższe w rozumieniu ustawy poniższej u- waża się prywatne szkoły wyż
sze, nie objęte ustaw ą z dnia 15 III. 1933 r. o szkołach akademic
kich (Dz. U. R. P. Nr. 20, poz.
247). Szkoły te mają na, celu nie tylko kształcenie i wycho
wanie młodzieży na świado
mych swych obowiązków oby
wateli Rzeczypospolitej, ale tak
że przyczynianie się do rozwoju odpowiednich gaifęzi wiedzy.
(Poz, 89 ex 37).
6) Statystyka M. R. S. 1937 str.
301.
7) Rozp. wyk, o stowarzyszeniach akademickich poz. 572 ex 37.
Akcja — k. h. art. 339 i dal; wła
ściwość rzeczowa art. 11 p. k. c.
Wręczenie akcyj lub obligacyj, przez instytucję emitującą, pierw
szemu nabywcy nie jest sprzedażą, nawet gdy pierwszy nabywca płaci za to instytucji emitującej gotówką.
Czynność ta m a na celu: przy ak
cjach — dostarczenie nabywcy do
wodu uczestnictwa w spółce, a za
tem stwierdzenie kontraktu spółki
(a nie sprzedaży), przy obligacjach zaś stwierdzenie kontraktu pożycz
ki (Rosenkranz); art. 139 ui o opl stem.pl.
Akcje ratownicze — (przeszka
dzanie art. 221 k. k.) — p. Pożary.
Akredytywa — p. Zlecenie.
Akt notarialny — p. Notariat.
Akt oskarżenia — składa sądowi prokurator. Co ma zawierać, posta
naw ia art. 281 k- p. k.
Akt prawny — p. Czynność pra
wna.
Akt urzędowy — jest to akt, spo
rządzony przez urzędnika publicz
nego, właściwego ze. względu na charakter faktów, które mają być ustalone, oraz ze względu na miejsce sporządzenia aktu, z zachowaniem formalności przez ustawę wymaga
nych.
Alimentacyjne umowy — umo
wy o ponoszenie kosztów utrzy
m ania małżonka, dzieci lub krew
nych.
Koszty, opł. stempl, p. art, 114, 130, 133 u. o opł. stempl.
Podstawą wymiaru roczna war
tość utrzymania, pomnożona przez ilość lat lub ich części przez które zobowiązanie ma trwać.
P r z y p a d k i (n k. c.)
1) między krewnymi 1601—1615, 2) między małżonkami 1345, 1351, 1360, 1389, 1578 —1583, 3) obowiązki wobec żony 1386,
1534,
4) utrzym anie dzieci 1585, 1601
— 1615,1627,1656,1666,1703, 1714, 1738, 1765,
5} nieślubnego dziecka 1708,1418.
1428, 1468, 1495, 1666,
A L I E N A C J A 6 A P E L A C J A 6) matki 1715, 1963, 2141,
7) w ogólności 197, 1969, 2295, 2333.
8) art. 10, 355, 357, 575, 857, LXXV k. p. p. ...
9) niewykonanie obowiązku ali
mentacji 201 k. k.
10) Wniosek pozwu przeciw mę
żowi o alimenty dla żony: sąd zasądza od pozwanego na rzecz powódki tytułem alimentów ... zł miesięcznie, płatnych każdego pierwszego miesiąca
z.... % od dnia płatności każ
dej raty i koszty procesu. (§
1361 n. k. c.; § 627 n. p. c.;
art. XXXI przep. wprow. k.
P. c.)
Alienacja — pozbywanie się w najobszerniejszym slowai tego zna
czeniu (sprzedaż — darowizna — opuszczenie) Sąd N. C. II. 2384/34.
Alkoholowe napoje — Skor. str. 5, zmiany 1. X. 35; poz. 579 ex 35;
Amnestia — dla upamiętnienia wprowadzenia w życie nowej kon
stytucji puszcza w niepamięć i przebacza przestępstwa wymienio
ne w Dz. U. R- P. poz. 1 ex 36; dek' Prez. R. P. poz. 598 ex 38.
K o m e n t a r z e : Lem kin; Ge - lernter-Ruff; Bieńkowski-Miller;
Amortyzacja.
1) Stopniowe spłacanie należno
ści.;
2) pod1 doch.: z przychodu są również potrącalne coroczne prawidłowe odpisania z tytułu zużycia budynków, m aszyn i wszelkiego rodzaju martwego inwentarza, stanowiących wła
sność podatnika.
3) (-—) dokumentów poz. 181 ex 28. Lit. Dr Sand H. Amortyza
cja w rozumieniu gospodar
czym i podatkowym, Łódź 1936). Dr Kałiuski: Amortyza
cja, zasady, metody, tabele, 1936.
Analfabeta — p. kod. zób.; pr.
o not.; czynności prajwne zdziałane przez analfabetów — Przegl. Not.
1936, str. 497.
Analogia.
A n a l o g i a l e g i s polega na tym, aż skutki prawne przywiązane do pewnego stanu faktycznego, prze
widzianego w ustawie, przenosimy n a inny, analogiczny stan faktycz
ny, w ustawie nie przewidziany.
Stosujemy więc do danego konkrer- nego wypadku taki przepis, jaki je -1 w ustawie przeznaczony dla innego wypadku, analogicznego. Wychodzi
my przy tym z założenia,, iż skoro przyczyna pewnego przepisu usta
wowego (ratio legis) ma znaczenie również dla danego konkretnego wypadku, to winna być Zastosowa
na ta sam a norma. W yrażamy to zdaniem: Ubi eadem legis ratio, ibi eadem legis disposito.
, A n a 1 o g i a j u r i s by wa stoso
wana wówczas, gdy nie można o- przeć się na żadnej analogii lag-.s.
W tym wypadku tworzy p ra w ń k dla danego konkretnego przypadku taką normę, jiaka najbardziej odpo
wiada duchowi .całego ustawodawst
wa. Szuka więc analogii nie w pew
nej ustawie, ale w całym prawie obowiązującym. — (Peretiatkowicz).
Apelacja.
1) W e d ł u g k. p. c.
Od wyroku sądu okręgowego słu
ży skarga do sądu apelacyjnego w terminie dwutygodniowym od dorę
czenia skarżącemu wyroku, z u za-
APLIKAC JA 7 sadnieniem. Jeżeli wyroku nie do
ręcza się z urzędu, apelacja służy stronie tylko wtedy, gdy we właści
wymi terminie zażądała sporządze
nia wyroku z uzasadnieniem.
Skargę apelacyjną wnosi się do sądu okręgowego.
Przepisy te stosuj© się odpowied
nio w postępowaniu z apelacji od wyroku sądu grodzkiego do sądu okręgowego, z tym, źe w przypad
kach,, gdy wyroku się nie doręcza, termin do apelacji biegnie od dnia zawiadomienia strony, że wyrok z uzasadnieniem zostai sporządzony i że w sprawach, w których wartość przedmiotu sporu nie przewyższa 100 złotych, apelacja jest dopusz
czalna tylko % przyczyn nieważno
ści (418 k. p. c.).
Go zawiera apelacja — art- 395; o redakcji skargi apelacyjnej — O. S.
P. 1936, poz. 549; 1937, poz. 58.
Możność pominięcia nowych fak
tów i dowodów, które strona mogła przytoczyć w postępowaniu przed I instancją — art. 404; O. S. P - 1937,
str. 57;
(Nieważność wyroku — art. 409, 418. Sąd odwoławczy, jeżeli uichyla zaskarżony wyrok oi pozswu nie od
rzuca, odsyła sprawę Sądowi I in
stancji do ponownego rozpoz-nania (art. 412).
2) W s p >r a w a c h k a r n y c h . Strony mogą zakładać apelację od wyroków sądów grodzkich oraz od wyroków sądów okręgowych wyda
nych w pierwszej instancji (art. 473 ,k. p. k.).
W wywodzie apelacji wyszczegól
nia się zarzuty czynione wyrokowi i, wskazuj© się te części wyroku, któ
rych uchylenia lub zmiany strona żąda. Sąd odwoławczy nie może od
mówić wezwania świadków lub bie-
APROW . S P R A W Y głych, przesłuchanych w pierwszej instancji, oraz sprowadzenia z są
du pierwszej instancji dowodów rze
czowych, jeżeli strona w apelacji bądź stawia uzasadnione zarzuty nieścisłości protokółu, bądź żąda ponownego przesłuchania na stwier
dzenie okoliczności w protokóle nie ujawnionych, a mogących mieć wpływ na orzeczenie o winie. Nie może też odmówić przyjęcia a) do
wodu wskazanego w wywodzie ape
lacji jeżeli sąd pierwszej instancji bezzasadnie odrzucił wniosek w .tym względzie, b) nowego dowodu nieznanego stronie przed wydaniem zaskarżonego wyrokui, a mogącego mieć istotny wpływ na treść orze
czenia o winie art. 492' k. p. k.).
Termin do zapowiedzenia apela
cji wynosi 3 dni; liczy się od daty ogłoszenia i jest zawity; termin do wywodu apelacji wynosi, 7 dni;
liczy się od daty ogłoszenia orzecze
nia i jest zawity. Co do wyroków zaocznych liczy się ten termin o 3 daty doręczenia odpisu sentencji wyroku (art- 225 k. p. k. w brzm.
noweli).
Aplikacja a d w o k a c k a — T)z U. R. P. poz. 733 ex 32, s ę d z i o w s k a — poz- 825 ex 13®, poz. 168 ex 35, n o t a r i a l n a — poz. 609 ex 33.
Aporty — wkłady pieniężne przy spółkach — art. 163, 176, 257, 312 k. h.
Aprowizacyjne sprawy — są to sprawy związane z zapewnieniem zaopatrzenia sił zbrojnych, ludności cywilnej i zwierząt gospodarskich w przedmioty powszedniego użytku z uwzględnieniem potrzeb gotowości obronnej Państwa, (Dz. U. R. P.
poz. 89 ex 38).
A P T E K I
8
A U T O R SK IE P RAW O Apteki — 1) wg. pr. austr. Dz. U-R. P. nr 5 ex07; 2) prus. Dz. U. z 11 X. 1801 i 24. X. 1811; 3) ros. Dz. U.
62/411 ex 20; 4) taksa poz. 522 ex 34; 5) Skor. 6) sanitarne; 7) przep.
austr., tom. V. Kasp.; 8) przep. śl.
str. 411 Ust. S. Sl.; 9) tamże ust.
z 16. IR. 1923 w przędna, zaprowa
dzenia każdorazowej ogólnej taksy aptekarskiej na obszarze woj. śl.;
u. S- Śl. str. 411; o koncesjach apte
karskich w b. dzielnicy, pruskiej p.
Langrod — Zagadnienia, str. 40.
Ustawa o wykonywaniu zawodu aptekarskiego z 25. III. 1938 Dz. U.
R. P. poz. 202 ex 38; określanie cen aptecznych, poz. 454 ex 38.
Ar (a) = 100 m3.
Arbiter (sędzia polubowny) — art. 481 k. p. c.; p. Sąd polubowny.
Areszt jest karą. Trwa najmniej tydzień, najwyżej 5 lat (40 k. k.).
Ust. uważa karę aresztu za nie hań
biącą; (—) domowy Dz. U. R. P.
poz. 228 ex 28. O- S. P. 1937, str. 97.
Artykuły pierwszej potrzeby — p. Przedmioty; Ceiny.
Asygnacja (asygnata) — zlecenie wypłaty; patrz lit. z u. opł. stempl.
128.
Austriacki i Węgierski Skarb Pań
stwa — przerachowania zobowią
zań Dz. U. R. P. poz. 1028 ex 24.
Auto —- p. Samochód, p. Drogi- Autonomia — p. Woj. Sl.; p.
Zbiór praw I. str. 52.
Autorskie prawo — ochrona dzieł lit.; Dz. U. R. P. poz. 213 ex 34; poz.
515 ex 35; prawo aut. poz. 260 ax 35; art. 13 k. p. c.; komentarz Gro?- gera; Rittersmana.
B
Banki.
Za przedsiębiorstwa bankowe uważa się przedsiębiorstwa handlo
we w rozumieniu prawa handlowe
go, trudniące się czynnościami ban
kowymi jako głównym przedmiotem przedsiębiorstwa (Prawo bankowe, Dz. U. R. P. poz. 321 ex 28, poz. 503 ex 34 i zm. art. VIII. prz. wpraw, do k. h.; u. opł- stempl. art. 117 i u.
śl. 30. IX. 31 Dz. U. Sl. 42 i Dz- L R. P. poz- 711 ex 32).
Układ prawa bankowego: I. Prze
pisy ogólne. A. Przedsiębiorstwa bankowe (art. 1 — 23); B. Czynno
ści bankowe (art. 24 — 38); II. Ban
ki kredytu krótkoterminowego (art.
39—67). III. Banki hipoteczne (art.
68 — 84). IV. Zakłady zastawnicze (art. 85—-90). V. Spółdzielnie kre
dytowe (art. 9 1 —96). VI. Nadzór (art. 97 — 100). VII. Likwidacja przedsiębiorstwa bankowego (art.
101 —104). VIII. Przepisy przejścio
we (art. 105 — 117). IX. Przepisy końcowe (art. 118 — 122); u l opł.
stempl. 80; art. 2 us>t. o ochr. lok.
Obroty i zyski w instytucjach kredytu krótkoterminowego w rozu
mieniu ust. o pod. przem. poz. 649 ex 36.
Opłaty stempl. przy przyjęciu pieniędzy przez bank art. 118 u. opł.
.stempl. p. IV. k. p. c. j
Sieć instytucyj kredytowych w Polsce M. R. S. 1937, str. 196
Prawo Bankowe — komentarz opr. E. Sommerstein.
Bank Akceptacyjny — Dz. U. 11 P. poz. 973 ex 34; ojpłaty sądowa, not. poz. 969 ex 34-
W związku z akcją, oddłużeniową rolnictwa oraz ułatwieniami dla. in- stytucyj kredytowych, przyznają
cymi dłużnikom ulgi w zakresie wierzytelności rolniczych, Skarb Państwa — za pośrednictwem stwo
rzonego w tym celu B. A. —• wy
płaca instytucjom wierzycielskim odpowiednie sumy, tytułem pomo
cy Skarbu Państwa, wzamian za ob
niżenie przez te instytucje odsetek, pobieranych od dłużników przy za
wieraniu układów konwersyjnych, M. R. S. 1937, str. 217.
Bank Gospodarstwa Krajowego jest instytucją państwową, której przysługuje osobowość prawna —■
Dz. U. R. P. poz, 436, 438 ex 36;
Skor. str. 10 Bank Gospodarstwa Krajowego — bilanse, rachunki strat i zysków. M. R. S. 1937, st, 204 U. i R. II., str. 34.
Bank Polski —- statut poz. 455 ex 36 i Skor. 11; III. k. p. c. u. opł.
stempl. art. 73, 118, 119, 120, 137, 139, 143, Bank Polski —- bilanse, statystyka M. R. S. 1937, str. 197,
B A N K R O L N Y 10 BEZ P IE C Z E Ń ST W O B. P. został zawiązany celem
utrzym ania stałości pieniądza oraz regulowania obiegu pieniężnego i kredytu, przy czym zastał wyposa
żony przez Państwo w przywilej emisji biletów bankowych.
Bank Rolny — Dz, U. R. P. poz.
966 ex 32; poz. 539 ex 36 (przewi
duje wydanie jednolitego tekstu).
Egzekucja bankowa poz. 804 ex 32.
Nabycie nieruchomości na zasa
dzie przepisów o reformie rolnej — art. 54 u. opł. stempl,; Skor. str- 12;
u. opł. stempl. art. 54, 77; 680, 17.
k. p. c.
Udzielanie długoterminowych po
życzek amortyzacyjnych w listach zastawnych na kupno gruntu w górnośl. części w. śl., poz. 187 ex 30.
Bank Rolny — bilanse, rachunki strat i zysków, M. R. S. 1937, str.
205.
Banki w części ciesz. woj< śl.
1. Oesterr. - Schles. Bodenkredit- anstalt: tom I. Kasp.
2. Komunał - Kredi.t - Anstalt. des Landes Schlesien.
Bankructwo — p. upadłość; wie
rzyciel.
Barwy państwowe — Dz. U. R. P poz. 980 ex 27.
Bezpieczeństwo publiczne.
P o j ę c i e . Bezpieczeństwo pu
bliczne obejmuje sprawy swobodne
go poruszania się w Państwie, spra
wy paszportowe, policję, kontrolę obcokrajowców, sprawy prasowe, sprawy zgromadzeń i stowarzy
szeń, sprawy teatrów i kin, ochronę porządku publicznego i bezpieczeń
stwa, przepisy o stanie wyjątkowym, stanie wojennym, broni i amunicji, granicach państwa, o ochronie n;e-
I których interesów Państwa, ochro
nie przed pożarami itd.„ ubezpiecze
niu od ognia, pasach ochronnych przeciwpożarowych, emigracji, ewi
dencji ludności, nazwach miejsco
wości, metrykach urodzenia, go
dłach Państw a, odznakach i m un
durach, zbiórkach publicznych, sta
tystyce administracyjnej, ogranicze
niach w sprzedaży i spożyciu napo
jów alkoholowych, publ- przedsię
wzięciach rozrywkowych, postępo
waniu wywłaszczeniowym Itp.
Rozp. o przestępstwach przeciw bezp. Państwa, poz. 951 ex 34.
Nowotny A. dr i Krupiński J. dr, ustawa o niektórych przestępstwach przeciwko bezpieczeństwu Państwa, Katowice 1935.
Kompetencja: Sprawy bezp. nie należą do ustawodawstwa Sejmu Sl.
Mogą być jednak normowane rozp.
władz, adm., o czym bliżej pod- „Po
licja"; Skor. str. 15; u. S. Sl. «tr.
386; p. żandarmeria.
Ochrona niektórych interesów Państwa — Dz- U. R. P. poz. 623 es 38.
Kontrola ruchu osobowego przez granicę Państwa, poz. 489 ex 38.
Organami kontroli granicznej są:
Policja Państwowa, Policja Woje
wództwa Śląskiego, Straż Granicz
na, Korpus Ochrony Pogranicza.
Statystyka przestępstw: Sl. W.
St.
Zbiór przepisów austriackich w tomie IV. Kasp.
Zbiór przep. raiem. w to-m-ie I. zbio
ru Brauchi-tscha.
Sprawy bezp. publ. za czasów za
borczych: Autonomia W. S., str. 13.
Bezpieczeństwo i higiena pracy p. Prawo pracy.
Rozp. Prez. R. P. z 16. III. 1928 o bezpieczeństwie i- higienie pracy,
BEZROBOCIE U B Ł Ą D Dz. U. R. P. poz. 325 ex 28; Dz. U.
Sl. poz. 12 ex 81; poz. 854 ex 34, p Skor. str. 206; poz.. 612 ex 35; rozp.
wyk. poz. 419 ex 37.
Biel ołowiana, siarczan ołowiu oraz inne związki ołowiu — pro
dukcja, przywóz, używanie: poz.
544 ex 27; (Dz. U. ŚL poz. 6 ex 31);
rozp. wyk. dat, ołowiui poz- 635 ex 37; p. dalej Skor. str. 16;
Zapobieganie chorobom zawodo
wym i ich zwalczanie, Dz. U. R. P- poz. 676 ex 27. Dz. U. Śl. poz. 25 ex 30; rozp. wyk. poz. 894 ex 27; p- Sikor. str. 206.
Teksty — p. Rosenbltith, str. 111 i dalsze.
Bezrobocie — Skor. str. 15. Zmia
ny. ipo 1. X. 35; Dz. U- R. P. poz.
585 ex 35; p. Fundusz Pracy; Bez
robocie — statystyka M. R. Ś. 1937, str. 248, p. opieka; Statystyka dot- akcji zatrudniania i pom-ocy dia.
bezrobotnych w woj. śl. — p. Si W. St.
Biblioteki — w Polsce p. Skor.
str. 16; p. Województwo Śląskie.
Statystyka bibliotek M. R. S. 1937, str. 324; spis bibliotek okręgowych, Dz. U. R. P. poz. 137 ex 34.
Biegły •— osoba wezwana przez Sąd w wypadkach wymagających wiadomości specjalnych (art. 123 k.
p. k.); Dz. U. R. P. poz. 945 ex 28 i poz. 944 ex 32; biegli w Post- Adm. (art. 157), biegły w k. p. c.
(art. 304), p. Skor. str. 16.
Bilanse — p. księgi handlowe.
Bilans płatniczy — statystyka M.
R. S. 1937, str. 222.
Bilety skarbowe są emitowane ja
ko chwilowa pożyczka na pokrycie deficytu budżetowego. Nie są one pieniądzem w znaczeniu prawnym,
nie m ają bowiem charakteru usta
wowego środka zamiany, nie są po
wszechnym miernikiem wartości, ani nie mają zdolności zwolnienia z zobowiązań w stosunku do żadne
go bez wyjątku wierzyciela (NTA.
Zb. 1574).
Ustawa (Dz. U. R. P. poz. 37 ex 37 i poz. 98 ex 37) upoważnia Mn- Skarbu do wypuszczania biletów skarbowych. Ogólna suma każdo- czejśnie znajdujących się w obiegu biletów skarbowych nie może prze
kraczać 300.000.000 zł.
Biuro pisania podań pod. przem.
Dz. U- R. P. poz. 649 ex 36; biura pisania podań — poz- 269 ex 33;
osoba upoważniona, do prowadzenia cudzych spraw § 35 ust. 3 niem.
ust. przem.; O. S. P. 1937. str. 91 Biura pośrednictwa pracy — Skor. str. 17-
Bliski — pojęcie według k. k. Oso
ba, która z tytułu pokrewieństwa, powinowactwa, przyjaźni lub obo
wiązku wdzięczności ma prawo li
czyć na szczególne względy danej jednostki (art. 91 k. k.).
Bluźnierstwo — kto publicznie Bogu bluźni: k. k. art. 172.
Błąd.
1. Błąd — jest to wyobrażenie o rzeczy, nieodpowiadające rzeczywi
stości. Błąd dotyczyć może prawa lub fa.ktu,.
Błąd jest mniemaniem sprzecz
nym z rzeczywistością. Polega na mniemaniu, że prawdziwym jest to, co jest fałszywe lub, że fałszywym jest to, co jest prawdziwe. (Ca,pi- tant).
2 Błąd faktyczny: nie popełnia przestępstwa, kto dopuszcza się czynu pod wpływem błędu co do
B O N IF IK A C J A 12 BU D O W L E okoliczności należące) do istoty
czynu, z wyjątkiem, gdy chodzi o występek nieumyślny, a błąd był wynikiem nieostrożności lub nie
dbalstwa (art. 20 k. k.).
3. Błąd prawny: Sąd może uwzględnić usprawiedliwioną nie
świadomość bezprawności czynu, jako podstawę do nadzwyczajnego złagodzenia kary (art. 20 k. k.).
4. Błąd w k. z. (istotny, co do treści świadczenia, wywołany pod
stępnie) art- 31 i dalsze.
5. Rozmyślne wprowadzenie' w błąd może polegać na- biernym za
chowaniu się.
6. Zagadnienie błędu w oświad
czeniach procesowych — Ruch Pr.
i E k | str. 367.
Boni fikać ja — tj. obniżka ceny sprzedażnej w pod. przem. (Dz. U.
R. P. poz. 649 ex 36).
Bójka — art. 240 k. k.
Bractwo górnicze — Sąd rozj.
Dz. U. R. P. poz. 303 ex 23; 504 ex 31; Skor- str. 18; p. ubezpieczenia. - Spółka Bracka w Tam. Górach — Zbiór II., str. 364.
Broń, amunicja, materiały wy
buchowe — handel.
1) Rozp. Prez. R. P. z 27. X.
1932, Dz. U. R. P. poz. 807;
2) ust. śl. z 16. II. 1933 (Dz. U.
ŚL, poz. 7);
3) ośw. Prezesa R. M. o w yra
żeniu zgody Sejmu ŚL, Dz. U.
R. P. 305 ex 33;
4) zm. i uz.: poz. 179 ex 33; 106 ex 34; 976 ex 34; 243 ex 28;
5) gromadzenie, wyrób, art. 222 k. k.;
6) p. ust. przem.;
7) p. bezpieczeństwo publiczne;
8) Skor. str. 18;
9) Obchodzenie się z bronią (art.
49 pr. o wy kr.);
10) dawne niem. ustawodawstwo o m ateriałach wyb. p. w. V.
tomie zbioru Brauchitscha.
Brutto —■ w rachunku kupiec
kim: ciężar opakowania i towaru razem (p. tara i netto); za przy
chód brutto uważają ust. o pod.
przem. pełną należność sprzedaw
cy z tytułu zawartej transakcji.
Buchalteryjne biuro — w pod.
przem. Dz. U. R. P. poz. 649 ex 36.
Budowlane przedsiębiorstwo — w roz. ust. o pod. przem. jest. to stałe przedsiębiorstwo, podejmują
ce się wykonania robót i utrzymu
jące w tym celu personel technicz
ny oraz robotników, bez względu na toi, czy dostarcza ono, czy też nie dostarcza materiałów służą
cych da wykonania robót (Dz. U. R.
P. poz. 649 ex 36).
Budowle. W woj. śl. nie obowią
zują ustawy ogólnopaństwowe (np.
Dz. U. R. P. poz. 202 ex 28; 663 ex 30; 405 ex 36); Skor. str. 19.
Lit.: Szymkiewicz G. Prawo bu
dowlane i zabudowanie osiedli w nowym brzmieniu). W-wa 1936;
Garwłcz-Propst.
B u d o w l a n a p o l i c j a : usta
wodawstwo niemieckie : a) Al Ig.
Landrecht-, b) zakładanie dróg, c) li
nie regulacyjne!, d) zeszpecenie miej
scowości: p. w. IV. tomie zbioru Brauchitscha; dla -części ciesz, w tomie III. Kasp. oraz książka dra Herbatschka. Pozatam: materiały do prawa budowlanego i zabudo
w ania osiedli zawierające spisy dawnych ustaw niem. i austr. p.
w referacie posła dra Kotasa do druku Sejmu Śląskiego nr 57/IV.
B U D Y N E K 13 BUDŻET prawo budowlane i o zabudowaniu
osiedli Dz, U. Sl., poz. 17 ex 38.
Rozp. Prez. R. P. z 16. II. 1928 o prawie, budowl. i zabudowaniu osie
dli (Dz. U. R. P. poz. 202). Usta
wa 'śląska: z 10. III. 1938 o prawie budowlanym i zabudowaniu osie
dli (Dz. U- Śl., poz. 17). Rozp.
min. z 30. VI. 1938 (Dz. U. R.
P. poz. 374) postanawia, że prze
pisy .rozp. min. z 2. VII. 1929 0 sporządzaniu ii zatw ierdzaniu projektów (planów) robót budowla
nych i o trybie postępowania przy wydawaniu pozwoleń na1 budowę 1 na użytkowanie budynków (Dz.
U. R. P. poz. 456) obowiązują na obszarze woj. śląskiego od 9. VII.
1938. Pod poz. 494 ex 38 Dz. U. R.
P. zarządziło rozp. min. na zasadzie powyższych ustaw państwowych i „w związku z ustawą śląską", że rozp. wyk. poz. 329 ex 35 obowią
zuje na obszarze, woj. śl.
Ulgi dla nowoczesnych budowli:
Dz,. U. R. P. poz. 173 ex 33; poz.
494 ex 34; poz. 200 ex 35; art. 54 u, opł. stempl. własność lokali — Dz. U. R. P. poz. 848, 853 ex 34.
Rozp. ŚL R. W. o sposobie odgra
dzania posiadłości i działek — Dz.
U. Śl. poz. 31 ex 38.
Ruch budowlany -— M. R. S.
1936, str. 93.
Budynek* Prawo używ ania bu
dynku można ustanowić jako ogra
niczoną służebność osobistą (§ 1093 n. k. c.), pojęcie p. Dzięcioł — Ka- źmierczak, str. 19.
Budget. Prawo budżetowe, to nor
my o sposobie układania, uchwala
nia wykonywania i kontroli bud
żetu, znajdujemy w Konstytucji, ustawach o prowizjach budżeto
wych, w ustawach skarbowych, w
ustawie o kontroli państwowej i in
nych. Ustawa skarbowa z budżetem decyduje o tym, jakie wydatki m a
ją być przez Rząd w przy
szłym okresie budżetowym usku
teczniane: i określają pokrycie tych wydatków. (Prof. dr Grodyński:
Metoda prawa budżetowego, Poz
nań 1938).
P r e l i m i n a r z b u d ź e t. o w y jest to cyfrową według pewnych za
sad ułożone zestawienie wydatków i dochodów Państwa (Województwa) na następny okres gospodarczy, przedłożone, ciałom ustawodaw
czymi przez rząd.
(Jest to zestawienie dochodów i wydatków przedsiębiorstwa, prze
widywanych w przyszłym okre-ie gospodarczym). Do wymogów bu
dżetu należy: jedność, zupełność, prawdziwość i równowaga.
B u d ż e t jest to uchwalony przez ciała ustawodawcze i ogłoszony preliminarz wraz z ustaw ą skarboi- wą.
Ustawa ustala corocznie budżet państwa. Budżet upoważnia rząd do czynienia wydatków admini
stracji państwowej zwyczajnych i nadzwyczajnych,, wydatków na do
płaty ze skarbu do przedsiębiorstw i zakładów państwowych, wydat
ków na dopłaty ze skarbu do fun
duszów państwowych w granicach cyfrowo ustalonych.
Ustawa skarbowa* poprzedza ope
rat cyfrowy, zawiera ogólne cyfry wydatków i dochodów poszczegól
nych grup z upoważnieniem, do zrobienia, tych wydatków i pokry
cia ich dochodami.
Tekst ustawy skarbowej z dnia...
na okres od 1 kwietnia do 31 marca.
Art. 1. Upoważnia się Rząd do czynienia:
BUDŻET 14 B U D ŻE T a) wydatków administracji zwy
czajnych do kwoty.... zł, nad
zwyczajnych do kwoty.... zł;
b) wydatków n a dopłaty ze Skar
bu do przedsiębiorstw ii zakła
dów państwowych do kwoty.... zł razem do kwoty.... zł zgodnie z załączonym budżetem na okres od 1 kwietnia do 31 m arca (rok budżetowy.... )
Art. 2. Na pokrycie wymienio
nych w art. 1 wydatków służą, do
chody zwyczajne w kwocie.... zł, nadzwyczajne w kwocie.... zł, ra
zem w kwocie zł, a w szczególno
ści:
a) dochody administracji; w kwo
cie.... zł;
b) wpłaty do Skarbu przedsię
biorstw i zakładów państwo
wych w kwocie.... zł;
c) wpłaty do Skarbu monopolów państwowych w kwocie.... zł.
Art. 3. (1) W planach finanso
wo-gospodarczych, objętych budże
tem na rok.... , ustala się:
aj) dla przedsiębiorstw i zakładów państwowych rozchody zwyczaj
ne w kwocie.... zł, rozchody nad
zwyczajne w kwocie.... zł;
b) dla monopolów państwowych rozchody zwyczajne w kwocie....
zł;
c) dla Funduszu Kwaterunku Woj
skowego i Funduszu Pracy roz
chody zwyczajne w kwocie.... zł.
(2) Na pokrycie rozchodów zwy
czajnych i nadzwyczajnych przed
siębiorstw, zakładów i monopolów państwowych oraz Funduszu Kwa
terunku Wojskowego i Funduszu Pracy* służą, ich wpływy zwyczaj1-
ne i nadzwyczajne oraz dopłaty ze Skarbu, wymienione art. 1.
Tekst ś l ą s k i e j u s t a w y s k a r b o w e j :
1) Załączonym budżetem za czas od 1. IV. do 31. III. ustala się kwotę wydatków zwyczajnych na... zł, nadzwyczajnych na....zł, łączną kwotę wydatków administracyjnych na rok administracyjny n&... zł.
2) Załączonymi do budżetu planem finansowo - gospodarczym na- rok administracyjny... ustala się dla przedsiębiorstwa... rozchody na...zł, na których pokrycie służą docho
dy zwyczajne i nadzwyczajne.
3) Jako pokrycie ustalonych ad 1 wydatków administracyjnych służą preliminowane w budżecie docho
dy zwyczajne i nadzwyczajne w kwocie... zł.
Ustawa skarbowa na rok adm.
1938/39 Dz, U. Sl., ]poz. 20 ex 38.
Dyskusja w Sejmie Sl. nad 'wy- konaniem budżetów II. 4, III. 10, 45, IV. 12.
Preliminarz budź. 1930/31. II. 6, Preliminarz budź. 1931/32 III . 3, 4, 7.
Preliminarz budż. 1932/33. III.
16, 17. 20.
Preliminarz budż. 1933/34. III.
26, 27, 31.
Preliminarz budż. 1934/35. III 37, 38, 41.
Preliminarz budż. 1935/36. III 47, 48, 49.
Preliminarz budź. 1936/37. W, 6, 8.
Preliminarz budż. 1937/38. IV.
12, 13.
BUDŻET 15 BU D Ż E T K o n stru k cja ogólna b u d ż e t u W o j . Ś 1. je st n a s tę p u ją c a :
A. Ogólne zestawienie
Dochody Preliminuje się na rok budż... Wydatki
Cz. W yszczególnienie Cz. | Wyszczególnienie
1 U
111
IV
Sejm Śląski . . . Administracja Ślą
ska ...
Emerytury i zaopa
trzenia, daniny publiczne, długi i pożyczki . . . Przedsiębiorstwa
a) zwyczajne b) nadzwyczajne c) razem
I II Ila
111
Sejm Śląski . . . Administracja Ślą
ska ...
Urząd Kontroli P ań
stwowej, Oddział Prokuratorii Gene
ralnej Rzeczypo
spolitej Polskiej w Katowicach . . E m erytury i zaopa
trzenia, daniny publiczne, długi i pożyczki . . . . B. Zestawienie ogólne wydatków według części, działów i rozdziałów Część Dział Rozdz. W y s z c z e g ó l n i e n i e
SUMA OGÓLNA...
I Sejm Ś l ą s k i ...
11
1 Administracja Ś lą s k a ...
Wydatki adm inistracyjno-osobow e...
II Wydatki adm inietracyjno-rzeczow e...
III Śla;ska Rada W ojew ódzka...
IV Administracja o g ó ln a ...
V W yznania R e l i g i j n e ...
Vi Policja Województwa Ś lą s k ie g o ...
VII I Kultura K rajow a...
VIII 11 Wojewódzkie Biuro R o l n e ...
Iloboty p u b l i c z n e...
IX I Wojewódzki Urząd Ubezpieczeń...
X 11 Wyższy Urząd U b e z p ie c z e ń ...
Wojewódzki Sąd A d m in istra c y jn y ...
Xi Wojewódzka Opieka Społeczna i Wojewódzkie Zakłady XII H u m a n i ta r n e ...
I Wojewódzka Służba Zdrowia i Wojewódzkie Zakłady L e c z n i c z e ...
XIII !I Śląski Zakład H i g i e n y ...
Administracja domów skarbowych . . . .
XI V Muzeum Ś l ą s k i e ... . . XV Administracja S k a r b o w a ...
XVI
I Administracja Szkolna:
Władze II i n s t a n c j i ...
ii Inspektoraty s z k o l n e ...
111 Szkoły p o w s z e c h n e ...
IV Szkoły Średnie Ogólno-Kształcące i Zakłady Kształ
V cenia N a u c z y c ie li...
Szkoły Zawodowe ...
BUDŻET 16 BUDŻET Część Dział Rozdz. W y s z c z e g ó l n i e n i e
Ha
lii XVII
I II
I II 111 IV VIV
VI Śląskie Konserwatorium M u z y c z n e ...
Śląska Biblioteka Publiczna im. J. Piłsudskiego . . , Uiząd Kontroli Państwowej, Oddział Prokuratorii Ge
neralnej w Katowicach...
Urząd Kontroli Państw ow ej...
Oddział Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej w Katowicach ... , Emerytury i zaopatrzenia, daniny publiczne, długi
i pożyczki ... ....
Emerytury i z a o p a trz e n ia ...
Ogólny Zarząd iSkaitiowy...
Daniny Publiczne ...
Śląski Fundusz Gospodarczy ...
Długi Województwa Śląskiego... ....
Udziały i p o ż y c z k i...
Przedsiębiorstwa.
Budżet związków komunalnych — p. „Z“.
P r z y k ł a d b u d ż e t u .
Preliminarz budżetowy m iasta Katowic (1937/38).
Budżet administracyjny Wydatki
Dział Nazwa działu
Wydatki zwyczajne
zł gr
Wydatki nadzwyczajne
zt gr
Razem zł gr
Procent wydat
ków w poszcze
gólnych d zia
łach w stosunku do ogólnej sum y do wydatków
zwyczajnych
I Zarząd ogólny . . 2 163 000,— _ 2 163 000,— 21,54 11 Majątefe komunalny 267 100,— 1 240 000,— 1 507 100 — 2,66 III Przedsiębiorstwa
komunalne . . .
IV Spłata długów . . 1 442 400,- — 1 442400,— 14,36 V Drogi i place pu
bliczne . . . . 905 500,— 569 000,— 1 474 500,— 9,02 Va Pomiary i rozbudo
wa miasta . . . 55 000,- 150 0 0 0 - 205 000,— 0,55 VI Oświata . . . . 1 469 300,— 2 591 000,— 4 060 300,— 14,63 VIi Kultura i sztuka . 236 600,— — 236 600,— 2,36 V II Zdrowie publiczne . 1 564 200,— 1 084 000,— 2 648 200,— 15,58 IX Opieka Społeczna . 759 100,— — 759 100,— 7,56
X Popieranie rolnic
twa ... 200,— __ 200,— 0,002
XI Popieranie przemy
słu i handlu . . . 90 800,— 90 800 — 0,90 XII Bezpieczeństwo pu
bliczne ... 723 000,— 723 000,— 7,20
;;XIII R ó ż n e ... 365 400,— — 365400,— 3,638 Razem: 10 041 600,- 5634 000,— 15675 600,— 100,-
BUDŻET 17 BU D ŻET Budżet administracyjny
Dochody zwyczajne
r3
Q N a z w a d z i a ł u
Dochody zwyczajne
zł gr
Procent docho
dów zw yczaj n.
w poszczególn.
działach w sto sunku do ogólnej
sum y dochodów zw yczajnych
I Majątek k o m u n a ln y ... 865 400,— 8,27 II Przedsiębiorstwa - k o m u n a l n e ... 238 4 0 0 ,- 2,28 ill Subwencje i d o t a c j e ... 126 600 — 2,21 IV Z w r o t y ... 745 800 — 7,13 V Opłaty a d m in is tra c y jn e ... 137 1 0 0 ,- 1,31 VI Opłaty za korzystanie z urządzeń ! zakładów
dobra p u b l i c z n e g o ... 759 200,— 7,26 VII Opłaty i d o p ł a t y ... — — VIII Udział w podatkach państwowych . . . . 2 765 000,— 26,43
iX Dodatki do podatków państwowych . . . . 2 884 5 0 0 - 27,58 X Podatki - s a m o is tn e ... 1 527 000, 14,60
•XI R ó ż n e ... , 411000,— 3,93 Razem: 10 460 0 0 0 ,- 100,—
Dochody nadzwyczajne
Dział
N a z w a d z i a ł u
Dochody nadzwy
czajne zł er i Ze sprzedaży i likwidacji m ajątku i przed
siębiorstw ... 66 0 0 0 ,- 11 Subwencje i dotacje ... 1 400 250 —
!V Pożyczki . ... 3 735 350,—
V D o p ł a t y ...
Razem-
14 000,—
5 215 600,—
Zestawienie
I — Dochody z w y c z a jn e ... 10.4-60.000,— zł II — Dochody nadzwyczajne . . . . 5.215.600,— „
Razem: 16.675.600,— zł 2
