Produkty utleniania alkoholi drugorzędowych
1. Cele lekcji
a) Wiadomości Uczeń zna:• wzór propanonu,
• właściwości fizyczne i zastosowanie acetonu.
b) Umiejętności Uczeń potrafi:
• zapisać równanie reakcji otrzymywania propanonu,
• podać wzór i nazwę grupy funkcyjnej alkanononów oraz wzór ogólny tych związków,
• przedstawić za pomocą równań reakcji najważniejsze właściwości ketonów,
• rozwiązywać proste zadania stechiometryczne,
• porównać aldehydy z ketonami pod względem ich budowy i właściwości,
• zaprojektować doświadczenie pozwalające odróżnić aldehyd od ketonu,
• postrzegać wynik reakcji.
c) Postawy
Uczeń współpracuje w grupie.
2. Metoda i forma pracy
Metody:
• eksperyment,
• pokaz,
• pogadanka,
• miniwykład przygotowany przez ucznia.
Formy pracy:
• praca z całym zespołem,
• praca w grupach,
• praca indywidualna.
3. Środki dydaktyczne
Modele propanolu, karty pracy, sprzęt i odczynniki niezbędne do wykonania doświadczeń.
4. Przebieg lekcji
a) Faza przygotowawcza
1. Przypomnienie izomerii i rzędowości alkoholi na podstawie propanolu – prezentacja modeli.
2. Zapis równania reakcji utleniania propan-1-olu.
b) Faza realizacyjna
1. Pokaz reakcji utleniania propan-2-olu, określanie produktu reakcji na podstawie zapachu.
2. Podanie tematu lekcji.
3. Zapis równania reakcji otrzymywania acetonu, wprowadzenie pojęcia keton.
4. Podanie podstaw nomenklatury ketonów. Ćwiczenia utrwalające nazewnictwo ketonów (załącznik 1).
5. Podział uczniów na grupy - badanie właściwości fizycznych acetonu (załącznik 2).
6. Omówienie właściwości fizycznych propanonu - zwrócenie uwagi na zastosowanie acetonu jako rozpuszczalnika.
7. Przypomnienie właściwości chemicznych aldehydów.
8. Planowanie doświadczeń pozwalających na zbadanie właściwości chemicznych ketonów (załącznik 3).
9. Weryfikacja hipotez uczniów – przeprowadzenie prób Tollensa i Trommera z propanonem.
10. Omówienie wykonanych doświadczeń.
11. Omówienie zjawiska izomerii grup funkcyjnych na przykładzie butanonu i butanalu.
c) Faza podsumowująca
Porównanie właściwości aldehydów i ketonów (załącznik 4).
5. Bibliografia
1. Burewicz A., Jagodziński P. Doświadczenia chemiczne dla szkól średnich - część 2, WSiP, Warszawa 1998.
2. Czerwiński A., Czerwińska A., Jelińska–Kazimierczuk M., Kuśmierczyk K., Chemia 2, WSiP , Warszawa 2003.
3. Gielas E., Kluz Z., Krzeczkowska M., Poźniaczek M., Chemia 3. Zeszyt ćwiczeń dla uczniów szkół średnich, WSiP , Warszawa 1993.
6. Załączniki
a) Karta pracy ucznia załącznik 1
PLANSZA 1 PLANSZA 2 PLANSZA 3
załącznik 2
Do probówki wlejcie około 1 cm3 acetonu. Na podstawie obserwacji wypełnijcie tabelę.
Stan skupienia Barwa
Zapach
Rozpuszczalność w wodzie Odczyn wodnego roztworu Rozpuszczalność w heksanie Rozpuszczalność w alkoholu załącznik 3
Zaprojektujcie doświadczenie pozwalające na stwierdzenie, czy aceton ma właściwości redukujące?
Rysunek schematyczny:
Nazwa próby: ...
załącznik 4
Porównaj budowę i właściwości chemiczne aldehydów i ketonów, w tym celu wypełnij poniższą tabelę.
ALDEHYDY KETONY
Wzór grupy funkcyjnej
Nazwa grupy funkcyjnej
Wzór ogólny
Końcówka nazwy systematycznej
Wzór i nazwa najprostszego przedstawiciela
Właściwości redukujące ( wynik próby Tollensa lub
Trommera)
Produkt reakcji utleniania
Produkt reakcji uwodornienia
Sposób otrzymywania
b) Zadanie domowe
1. Narysuj wzory grupowe (półstrukturalne) czterech izomerów o wzorze sumarycznym C4H8O.
Podaj ich nazwy systematyczne.
2. Oblicz, ile gramów propan-2-olu należy utlenić w celu otrzymania 10 g acetonu, jeśli reakcja przebiega z dziewięćdziesięcioprocentową wydajnością.
7. Czas trwania lekcji
45 minut
8. Uwagi do scenariusza
brak
