Chemia, poziom edukacyjny IV, klasa III Aminokwasy
Materiał edukacyjny wytworzony w ramach projektu „Scholaris – portal wiedzy dla nauczycieli"
współfinansowanego przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.
1
Scenariusz zajęć dla uczniów klasy III (IV etap edukacyjny)
Temat Aminokwasy.
Cele Uczeń:
1. Zapisuje wzór ogólny α-aminokwasów w postaci RCH(NH2)COOH.
(14.10)
2. Opisuje właściwości kwasowo-zasadowe aminokwasów oraz mechanizm powstawania jonów obojnaczych. (14.11)
3. Projektuje i wykonuje doświadczenie, którego wynik potwierdzi amfoteryczny charakter aminokwasów (np. glicyny). (14.12)
Wykaz nabywanych umiejętności
1. Umiejętność napisania wzoru ogólnego α-aminokwasów.
2. Umiejętność wymienienia aminokwasów białkowych.
3. Umiejętność opisania mechanizmu powstawania jonów obojnaczych aminokwasów.
4. Umiejętność wyjaśnienia właściwości amfoterycznych aminokwasów.
5. Umiejętność wymienienia kwasowych, zasadowych i obojętnych aminokwasów białkowych.
Metody 1. Metoda pokazu (animacja, ilustracja, eksperyment chemiczny).
2. Metody podające (wyjaśnianie).
3. Metoda praktyczna (ćwiczenie).
Formy 1. Praca z całą grupą.
2. Praca indywidualna.
3. Praca w grupie.
Środki dydaktyczne 1. Ekran interaktywny z ilustracją pt. „Wzór ogólny aminokwasów”.
2. Karta pracy pt. „Wzór ogólny aminokwasów”.
3. Ekran interaktywny z animacją pt. „Nazewnictwo aminokwasów”.
4. Ekran interaktywny z pokazem slajdów pt. „Aminokwasy białkowe”.
5. Karta pracy pt. „Aminokwasy białkowe – budowa, nazwy i podział”.
6. Ekran interaktywny z ilustracją pt. „Aminokwasy kwasowe, zasadowe i obojętne”.
7. Ekran interaktywny z ilustracją pt. „Tworzenie jonu obojnaczego glicyny”.
8. Ćwiczenie interaktywne pt. „Aminokwasy kwasowe, zasadowe i obojętne”.
9. Karta pracy pt. „Aminokwasy kwasowe, zasadowe i obojętne”.
10. Tablica interaktywna, komputer, rzutnik multimedialny.
Chemia, poziom edukacyjny IV, klasa III Aminokwasy
Materiał edukacyjny wytworzony w ramach projektu „Scholaris – portal wiedzy dla nauczycieli"
współfinansowanego przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.
2 Proponowany czas
zajęć
45 minut
Opis sposobu realizacji
1. Czynności wstępne. Sprawdzenie obecności, przygotowanie materiałów do lekcji.
2. Krótkie powtórzenie materiału.
Nauczyciel pyta uczniów o budowę i rzędowość amin.
3. Nauczyciel przedstawia nową grupę związków chemicznych – aminokwasy. Podaje definicję, która mówi, że aminokwasy to wielofunkcyjne pochodne węglowodorów, zawierające w cząsteczce zarówno grupę karboksylową (-COOH), jak i aminową (NH2).
4. Ilustracja pt. „Wzór ogólny aminokwasów”.
Nauczyciel przedstawia uczniom na tablicy interaktywnej ilustrację ze wzorem ogólnym aminokwasów.
5. Nauczyciel prosi uczniów o zanotowanie definicji i wzoru ogólnego aminokwasów.
6. Ekran interaktywny z animacją pt. „Nazewnictwo aminokwasów”. Nauczyciel prezentuje uczniom na tablicy interaktywnej animację przedstawiającą nazewnictwo aminokwasów.
7. Nauczyciel wprowadza pojęcie aminokwasu białkowego.
Informuje, że w wyniku hydrolizy substancji białkowych wyodrębniono 20 aminokwasów, które są naturalnym budulcem żywych organizmów.
Przedstawia również informację, że poza nazwami zwyczajowymi, ustalono dla każdego z aminokwasów
Indywidualizacja nauczania uwzględniająca specjalne potrzeby edukacyjne
Uczniowie ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się chemii dostają dodatkowo wydrukowaną ilustrację ze wzorem ogólnym aminokwasów – karta pracy pt. „ Wzór ogólny aminokwasów”.
Uczniom z trudnościami
słuchowymi (obniżona percepcja słuchowa, niedosłuch) lub z problemami w skupieniu się można wręczyć wydrukowaną transkrypcję narracji animacji lub filmu, tak aby w trakcie
wyświetlania materiału mogli w razie potrzeby jednocześnie śledzić tekst. Jeśli nauczyciel uzna to za zasadne, materiał można wyświetlić dwukrotnie.
Uczniowie ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się chemii dostają dodatkowo wydrukowaną ilustrację ze wzorami, nazwami i skrótami nazw aminokwasów białkowych oraz z podziałem tych
Chemia, poziom edukacyjny IV, klasa III Aminokwasy
Materiał edukacyjny wytworzony w ramach projektu „Scholaris – portal wiedzy dla nauczycieli"
współfinansowanego przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.
3 białkowych jedno- i trójliterowe skróty.
8. Pokaz slajdów pt. „Aminokwasy białkowe”.
Nauczyciel prezentuje uczniom na tablicy interaktywnej pokaz slajdów przedstawiający wszystkie aminokwasy białkowe, wraz z ich nazwami zwyczajowymi i skrótami nazw. Krótko omawia budowę łańcuchów bocznych prezentowanych aminokwasów.
9. Ekran interaktywny z ilustracją pt. „Aminokwasy kwasowe, zasadowe i obojętne”.
Nauczyciel przedstawia uczniom na tablicy interaktywnej ilustrację z podziałem aminokwasów białkowych
na kwasowe, zasadowe i obojętne.
10. Eksperyment.
Nauczyciel wykonuje prosty eksperyment chemiczny:
w dwóch probówkach przygotowuje wodny roztwór glicyny. Do pierwszej z probówek wlewa roztwór kwasu solnego, do którego dodano kilka kropel oranżu
metylowego. Do drugiej probówki wlewa roztwór wodorotlenku sodu, do którego dodano kilka kropel fenoloftaleiny. W wyniku tej reakcji w pierwszej
probówce barwa dodawanego roztworu kwasu solnego z indykatorem zmienia się z czerwonej na żółtą, w drugiej probówce barwa dodawanego roztworu wodorotlenku sodu z indykatorem zmienia się z malinowej na bezbarwną.
11. Nauczyciel prosi uczniów podzielonych na dwie grupy o wspólne sformułowanie wniosków z wykonanego eksperymentu: grupa 1 – wnioski dotyczące pierwszej próbówki, grupa 2 – wioski dotyczące drugiej próbówki.
Uczniowie dzielą się swoimi wnioskami, np.:
W pierwszej probówce zmiana barwy oranżu
metylowego wskazuje, że odczyn roztwory zmienił się z kwaśnego na obojętny, co świadczy o tym,
że glicyna wykazała właściwości zasadowe, reagując z kwasem silnym.
W drugiej probówce zmiana barwy fenoloftaleiny wskazuje, że odczyn roztworu zmienił się z zasadowego na obojętny, co świadczy o tym, że glicyna wykazała właściwości kwasów, reagując
aminokwasów na kwasowe, zasadowe i obojętne („Aminokwasy białkowe – budowa, nazwy
i podział”).
Dzieląc uczniów na grupy, należy pamiętać, aby liczba osób w jednej grupie nie przekraczała
3–4 – w przeciwnym razie uczniowie będą mieli utrudniony udział w rozwiązywaniu zadania.
Dlatego też prawdopodobnie kilka grup będzie wykonywało to samo zadanie.
Chemia, poziom edukacyjny IV, klasa III Aminokwasy
Materiał edukacyjny wytworzony w ramach projektu „Scholaris – portal wiedzy dla nauczycieli"
współfinansowanego przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.
4 z wodorotlenkiem sodu.
12. Nauczyciel prosi uczniów o zanotowanie przebiegu eksperymentu i wniosków.
13. Nauczyciel wyjaśnia uczniom, że aminokwasy jako związki o budowie jonowej, w roztworach wodnych występują w postaci jonów obojnaczych, które tworzą się w wyniku przyłączenia protonu grupy karboksylowej do grupy aminowej.
14. Ilustracja pt. „Tworzenie jonu obojnaczego glicyny”.
Nauczyciel prezentuje uczniom na tablicy interaktywnej ilustrację przedstawiającą tworzenie jonu obojnaczego glicyny. Prosi uczniów o zapisanie równania reakcji.
15. Nauczyciel wyznacza kolejno dwóch uczniów, którzy zapisują na tablicy równania reakcji glicyny z kwasem solnym i z wodorotlenkiem sodu.
16. Nauczyciel podsumowuje: amfoteryczny charakter aminokwasów wynika z tego, że cząsteczki aminokwasów tworzą jony obojnacze, które
w reakcji z kwasem zachowują się jak zasada, wiążąc proton, zaś w reakcji z zasadą zachowują się jak kwas, odszczepiając proton.
17. Ćwiczenia interaktywne i karty pracy pt. „Aminokwasy kwasowe, zasadowe i obojętne” oraz „Właściwości aminokwasów”.
Uczniowie podzieleni na dwie grupy wykonują na kartach pracy ćwiczenia: osoby z grupy 1 dzielą wymienione aminokwasy na kwasowe, zasadowe i obojętne a uczniowie z grupy 2 muszą zdecydować, czy podane zdania są prawdziwe, czy fałszywe.
Następnie wybrani uczniowie podchodzą do tablicy interaktywnej i nanoszą odpowiedzi, dzieląc się z reszta klasy swoimi ustaleniami.
18. Nauczyciel podsumowuje materiał przedstawiony na lekcji.
Uczniowie ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się chemii dostają dodatkowo karty pracy z przykładami użytymi
w ćwiczeniu interaktywnym drugiej grupy.
Dzieląc uczniów na grupy, należy pamiętać, aby liczba osób w jednej grupie nie przekraczała
3–4 – w przeciwnym razie uczniowie będą mieli utrudniony udział w rozwiązywaniu ćwiczenia.
Dlatego też prawdopodobnie kilka grup będzie wykonywało to samo zadanie.
