Klasa 7a
Termin wykonania zadania: do 19 maja 2020r.
Temat: Higiena oka i ucha. (temat i cele lekcji zapisujesz w zeszycie) Cele lekcji:
- dowiesz się jak dbać o oczy, czego unikać
- przekonasz się o szkodliwym wpływie hałasu na narząd słuchu Przebieg lekcji:
1.Technologia. W domu czy w pracy – wszędzie towarzyszą nam komputery, internet, tablety, smartfony. To, co ma nam ułatwić pracę czy komunikację z innymi ludźmi, przy nieumiarkowanym użytkowaniu może również zaszkodzić. Organem szczególnie narażonym na pogorszenie sprawności jest oko. A wzrok to przecież jeden z najważniejszych zmysłów.
Jak powinniśmy o niego dbać, by cieszyć się jego dobrą kondycją przez lata? Czego unikać?
2. Aby nasze oczy były zdrowe, wystarczy spełnić kilka prostych warunków:
Zapewnić odpowiednie oświetlenie – najlepiej lampkę ze standardową żarówką lub żarówką LED, która nie męczy wzroku.
Pamiętać o regularnych przerwach w pracy przy komputerze –15 minut po każdych 2 godzinach pracy, a przy wielogodzinnym cyklu pracy – przerwy 10 minutowe po każdej godzinie.
Przyjmować duże ilości płynów – nawodnienie organizmu działa na
wszystkie organy.
Często wietrzyć pomieszczenia,
w których pracujemy – świeże powietrze dobrze zrobi nie tylko oczom.
Ergonomiczne stanowisko w pracy – światło, którym dysponujemy w ramach stanowiska pracy, powinno być rozproszone. Jeśli to tylko możliwe, ekran monitora powinien
być skierowany bokiem do okna, w odległości co najmniej 1 metra od niego. Krawędź monitora winna znajdować się w odległości ok. 45-70 cm. Górny brzeg ekranu powinien być nieco poniżej poziomu wzroku, a w żadnym wypadku powyżej tego poziomu. Warto także dopilnować, by na ekranie podczas pracy przy komputerze nie pojawiały się odbicia (np.
krajobraz za oknem) i odblaski rzeczy znajdujących się wokół.
Obejrzyj film: https://www.youtube.com/watch?v=IzGtEOZgY90
3. Poznaj najczęstsze przyczyny zmęczenia wzroku.
NIEODPOWIEDNIE OŚWIETLENIE Naturalne dla oka jest światło dzienne.
Byłoby idealnie, gdyby można było pracować, korzystając wyłącznie z jego dobrodziejstw. Niestety, w biurach i innych pomieszczeniach, w których pracujemy, nie zawsze jest go pod dostatkiem. Wówczas do doświetlania wykorzystywane jest światło sztuczne (często jarzeniowe), które jest jedną z głównych przyczyn zmęczenia wzroku.
Zimne, migające światło powoduje, że po całym dniu w pomieszczeniu nasze oczy są ciężkie, czujemy się ospali.
PRACA W PÓŁMROKU I CIEMNOŚCI
Półmrok jest idealny do kolacji przy świecach, a ciemność sprawdza się podczas snu i seansów filmowych w kinie. W każdym innym przypadku męczą one oczy i powodują tworzenie się wad wzroku. Czytanie książki „pod kołdrą” również nie jest najlepszym pomysłem.
DŁUGOTRWAŁE WPATRYWANIE SIĘ W EKRAN/MONITOR.
To dość oczywista przyczyna zmęczenia wzroku w dzisiejszym świecie. W dobie płaskich kineskopów i nowoczesnych monitorów nie ma ona już związku ze szkodliwym promieniowaniem, które emitowały ekrany starej generacji, jednak godziny spędzone na wpatrywaniu się w ekran telewizora lub monitor komputera potrafią odbić się negatywnie na jakości widzenia. Dlatego właśnie warto zadbać o odpowiednią ilość przerw, które pozwolą oczom na chwilę odpoczynku, zwłaszcza kiedy czujemy, że nasze powieki są ciężkie lub odczuwamy pieczenie oczu.
KLIMATYZACJA
Z jednej strony, dobrodziejstwo, z drugiej przekleństwo – zwłaszcza dla wzroku. Wysusza spojówki i powoduje syndrom suchego oka (swędzenie, zaczerwienienie)
NOTORYCZNE NIEDOSYPIANIE
Żyjemy w biegu. Wiele rzeczy trzeba zrobić „na wczoraj”. Skoro doby nijak nie da się wydłużyć, najczęściej odbywa się to kosztem snu. Częste niedosypianie może być dla naszych oczu ogromnym obciążeniem, które dodatkowo, po skończonej pracy odczujemy po wielokroć.
4. Sposoby na regenerację zmęczonych oczu.
Zielona oaza spokoju. Jeśli w miejscu, gdzie przebywamy, są jakiekolwiek rośliny – zróbmy z nich użytek! Aby dać oczom odpocząć, wpatrujmy się w nie przez kilka minut. Kolor zielony ma zbawienny wpływ nie tylko na wzrok, ale także na psychikę.
Działa uspokajająco i pozwala się odprężyć.
Jeżeli natomiast w naszym najbliższym otoczeniu nie ma roślin, możemy wybrać inny zielony element (ściana, kubek, obraz etc.).
O ile są ku temu możliwości, można również wyjść na kilka chwil przed budynek. Tam z pewnością znajdzie się roślinność, a przy okazji przewietrzymy się nieco – co także jest elementem higieny wzroku.
ĆWICZENIA DLA OCZU
SOCZEWKI OKULAROWE
Z FOTOCHROMEM/ANTYREFLEKSEM
To idealne rozwiązanie dla tych, którzy mają problem zmęczonych oczu. Fotochrom w soczewkach okularowych, reagując na silne światło (zwłaszcza na zewnątrz), powoduje przyciemnienie powierzchni, dzięki czemu widząc wciąż bardzo wyraźnie, nie drażni nam ono oka tak, jak miałoby to miejsce w przypadku zwykłych soczewek. Jest to świetne rozwiązanie także poza pracą.
Jeśli nie przepadamy za plastikowymi nakładkami
antysłonecznymi, a z racji wady wzroku nie możemy korzystać ze zwykłych okularów przeciwsłonecznych, warto rozważyć tę opcję.
DIETA DLA OCZU
Powinna zawierać produkty bogate w witaminy, minerały, kwasy tłuszczowe omega-3, antocyjany i luteinę. Zawarte są one w owocach, warzywach, rybach, olejach roślinnych, orzechach. Bardzo zdrowe dla oczu są owoce o intensywnych kolorach, np.
czarna jagoda, borówka amerykańska, aronia, a także wszystkie czerwone i zielone warzywa, np. pomidory, brokuły, szpinak i owoce np. porzeczki , truskawki.
5. Jak zadbać o słuch?
Prawidłowa higiena uszu musi być prowadzona w odpowiedni i regularny sposób. Należy dbać nie tylko o część zewnętrzną ucha (małżowinę uszną), ale przede wszystkim o przewód słuchowy (część wewnętrzną).
Lato jest szczególnym okresem podczas roku, kiedy powinniśmy zwrócić uwagę na prawidłową higienę ucha. Panuje wówczas wyższa temperatura, częściej podróżujemy do
miejsc egzotycznych oraz nosimy zatyczki chroniące ucho na przykład przed wodą lub w czasie lotu samolotami, częściej korzystamy też ze zbiorników wodnych o różnym stopniu
czystości wody.
Wosk w uchu? To normalne
Ucho człowieka w naturalny sposób wydziela do przewodu słuchowego woskowinę. Wielu osobom woskowina kojarzy się z niewłaściwą higieną uszu, jednak fizjologicznie pełni bardzo ważne funkcje.
Zapewnia ona nie tylko odpowiednie nawilżenie przewodu słuchowego, oczyszcza z brudu i pyłu, chroni przez drobnoustrojami (bakterie, grzyby), utrzymuje niskie pH skóry w przewodzie słuchowym zewnętrznym, co zdecydowanie utrudnia kolonizowanie bakterii,
usuwa nadmiar wody, ale również chroni przed mikrourazami w przewodzie słuchowym.
Dlatego nie należy usuwać jej z ucha całkowicie, ponieważ nadmierne usuwanie woskowiny uruchamia procesy jej nadprodukcji.
Czy patyczki higieniczne są bezpieczne?
Małżowinę uszną możemy oczyszczać za pomocą patyczków higienicznych.
Pamiętajmy jednak, że nie są one przeznaczone do czyszczenia przewodu słuchowego. Używanie patyczków higienicznych może mieć bardzo niekorzystne następstwa. Stosując je możemy doprowadzić do podrażnienia
skóry w przewodzie słuchowym, co może być źródłem rany lub zatkania przewodu słuchowego. W niektórych przypadkach może dojść nawet do uszkodzenia błony bębenkowej, co wymaga leczenia i może być źródłem wielu problemów wymagających konsultacji lekarskiej.
Higiena uszu i czyszczenie powinno się ograniczać do mycia ich ciepłą wodą i mydłem. I to tylko zewnętrznych części uszu, czyli małżowiny usznej. Można zastosować również chusteczkę higieniczną. W aptece znajdziemy wiele gotowych preparatów ze wskazaniem do oczyszczania przewodu słuchowego zewnętrznego z zalegającej w nadmiarze woskowiny lub zapobiegających jej nadmiernemu gromadzeniu.
Wpływ hałasu na zdrowie człowieka.
6. Co może uszkodzić słuch? – przeczytaj fragment podręcznika – strona 207, a następnie uzupełnij ćwiczenie 1 strona 102 w zeszycie ćwiczeń.
Jakie są konsekwencje długotrwałego hałasu? Posłuchaj:
https://www.youtube.com/watch?v=g_UBKYVUya0 7. Praca domowa. Rozwiąż zadania „Higiena oka i ucha”:
https://klasowka.onet.pl/podrecznik/puls-zycia-klasa-2-gimnazjum/podrozdzial-rozdzial-viii- higiena-oka-i-ucha/test
Odpowiedzi nie przesyłasz do nauczyciela.
Temat: Zmysły powonienia, smaku i dotyku. (temat i cele lekcji zapisujesz w zeszycie) Cele lekcji:
- dowiesz się, gdzie są zlokalizowane receptory zmysłu powonienia i zmysłu smaku - poznasz rolę zmysłów smaku, powonienia i dotyku
- określisz, jakie receptory znajdują się w skórze Przebieg lekcji:
1.Czy bez zmysłów smaku, węchu i dotyku jedzenie sprawiałoby nam przyjemność? Pewnie stałoby się ono uciążliwą czynnością, przerywaną po zaspokojeniu pierwszego głodu.
A ponieważ byłoby nam obojętne, co jemy, pochłanialibyśmy nawet zepsute produkty.
Posiłki zachęcają do jedzenia swoim widokiem, smakiem i zapachem 2. Narząd węchu.
W powietrzu unosi się mnóstwo cząsteczek związków chemicznych, które dostają się do jamy nosowej. W jej górnej części znajduje się nabłonek węchowy, którego komórki receptorowe (zmysłowe) reagują pobudzeniem na obecność poszczególnych związków
chemicznych. Zbiory cząsteczek różnego rodzaju i o różnym składzie powodują różne wrażenia zapachowe.
Drobiny substancji rozpuszczają się w wodzie zawartej w śluzie wydzielanym przez komórki błony śluzowej. Aby pobudzić receptory węchu, cząsteczki chemiczne muszą pasować do nich kształtem. Przyłączenie cząsteczki do receptora wywołuje impuls nerwowy. Pobudzenie nerwowe jest przekazywane za pośrednictwem nerwów czuciowych (węchowych) do ośrodków w korze mózgowej, gdzie powstaje wrażenie węchowe.
Zmysł węchu szybko przyzwyczaja się do zapachów. Dzieje się tak dlatego, że receptory komórek zmysłowych zostają zablokowane przez wpadające do jamy nosowej cząsteczki substancji chemicznych. Przestają one wtedy wysyłać impulsy nerwowe do ośrodkowego układu nerwowego i wrażenia węchowe nie powstają. Aby przywrócić komórkom węchowym zdolność do reagowania na bodźce, należy zmienić otoczenie zapachowe, np. wyjść na świeże powietrze. Zdolność przyzwyczajania się narządu zmysłu do unoszących się w powietrzu zapachów czasami może stanowić zagrożenie dla zdrowia i życia, np. w sytuacji, gdy w pomieszczeniu ulatnia się gaz. Dlatego, gdy wyczuwamy niepokojący zapach, nie powinniśmy tego ignorować.
Ciekawostka
Intensywność odbierania wrażeń zapachowych zależy od wielu czynników, m.in. od stanu zdrowia, nastroju. Szczególnie wrażliwe na zapachy są kobiety w ciąży. Zaczynają silnie odczuwać te, na które do tej pory nie zwracały uwagi, lub takie, które dla innych osób są słabo wyczuwalne. Z kolei osoby palące papierosy znacznie słabiej odbierają zapachy niż niepalące.
Ciekawostka
W nabłonku węchowym, który u człowieka zajmuje 3 cm2 powierzchni jamy nosowej, występuje ponad 5 mln komórek węchowych. U psa nabłonek węchowy ma nawet 120 cm2 powierzchni i liczy do 200 mln receptorów.
3. Zmysł smaku.
Bodźce chemiczne w postaci cząsteczek związków chemicznych obecnych w spożywanych pokarmach odbierane są nie tylko przez komórki węchowe, ale także przez komórki smakowe. Są one rozmieszczone głównie na górnej powierzchni języka oraz dodatkowo na podniebieniu i w gardle.
Na języku gołym okiem widać drobne uwypuklenia zwane brodawkami smakowymi.
Każda z nich zawiera ok. 200 kubków smakowych. Pojedynczy kubek smakowy to skupisko zmysłowych komórek smakowych, reagujących jedynie na cząsteczki związków chemicznych rozpuszczonych w ślinie jamy ustnej.
Każda komórka smakowa ma zdolność do reagowania tylko na jeden z 5 podstawowych smaków: słodki, słony, kwaśny, gorzki oraz umami (mięsny). Odczuwanie smaku słodkiego większości z nas kojarzy się z przyjemnością. Wykształcenie wrażliwości na ten smak pomogło ludziom wybierać dojrzałe, pożywne owoce. Atrakcyjny dla wielu smak umami, związany z wysokokalorycznym pokarmem białkowym, był nagrodą dla łowców zdobywających wartościowe pożywienie pozwalające zabezpieczyć się przed głodem. Z kolei smak gorzki, przykry dla sporej części z nas, jest charakterystyczny dla wielu substancji trujących i ostrzega przed zagrożeniem.
Cząsteczki substancji znajdujących się w jamie ustnej rozpuszczają się w wodzie zawartej w ślinie. Tylko wtedy mogą wywołać podrażnienie komórek smakowych i powstanie impulsów nerwowych. Impulsy te wędrują nerwami czuciowymi do ośrodków w korze mózgowej. Poszczególne impulsy docierające z pojedynczych komórek zmysłowych nakładają się na siebie w ośrodkach kory mózgowej i powodują powstanie wrażenia smakowego.
Narządy smaku oraz powonienia odbierają bodźce chemiczne i odgrywają istotną rolę w ocenie jakości i świeżości pokarmu. Pełnią niezwykle ważną dla organizmu funkcję ochronną, gdyż informują o niebezpiecznych substancjach obecnych w środowisku.
Ciekawostka
Smak umami został wyróżniony dopiero w 2001 r. Receptory umami komórek smakowych, wrażliwych na pokarm mięsny, reagują m.in. także na glutaminian sodu, związek chemiczny dodawany do potraw dla polepszenia smaku.
4. Zmysł dotyku
Zmysł dotyku reprezentowany jest przez komórki receptorowe bardzo licznie występujące w skórze oraz na przykład we wnętrzu jamy ustnej i na powierzchni oka.
Odbierają one ze środowiska zewnętrznego bodźce mechaniczne odczuwalne jako dotyk, ból, ucisk. Ich rozmieszczenie nie jest równomierne na całej powierzchni skóry. Najbardziej wrażliwe na działanie tego typu bodźców są wargi, opuszki palców, spodnia powierzchnia stóp i dłonie. Impulsy nerwowe powstałe w komórkach receptorowych skóry przekazywane są do ośrodków czucia w korze mózgowej.
W skórze, oprócz ciałek dotykowych, mieszczą się też receptory odczuwania ciepła i zimna. Są one wrażliwe przede wszystkim na zmiany temperatury otoczenia. Odczucie zimna i ciepła jest względne. Jeśli jedną rękę włożymy do gorącej wody, a drugą do zimnej, a po chwili obie umieścimy w naczyniu z letnią wodą, odczucia biegnące od jednej ręki będą miały treść: zimna woda, a od drugiej: gorąca woda.
5. Podsumowanie.
Zapamiętaj.
Za odbiór bodźców chemicznych odpowiadają narządy węchu i smaku.
Zmysł węchu stanowią komórki zmysłowe w nabłonku węchowym jamy nosowej.
Głównym narządem smaku jest język, na powierzchni którego występują komórki smakowe.
Narządy zmysłów smaku i powonienia współpracują ze sobą w odczuwaniu smaku spożywanych potraw.
Tylko rozpuszczone w wodzie substancje chemiczne mogą wyzwolić impuls nerwowy w komórkach receptorowych jamy nosowej i języka.
W skórze rozsiane są receptory skórne, które reagują na ból, dotyk, ciepło, zimno, ucisk.
Rozmieszczenie receptorów w skórze jest nierównomierne i zależy od tego, w której części ciała się znajdują.
6. Praca domowa.
Zaloguj się na piotrkowską platformę e-learning. Na platformę wchodzimy poprzez stronę sp12.piotrkow.pl. W zakładce "Na skróty" klikamy trzecią kropkę i tam jest platforma.
Znajdziesz tam lekcję „Wąchać, smakować, dotykać”. Rozwiąż zadania – termin do 19 maja. Odpowiedzi nie przesyłasz. Informację odnośnie poprawności wykonanych zadań otrzymasz wkrótce.
