Klasa 7a
Termin wykonania zadania: do 2 czerwca 2020r.
Temat: Żeński układ rozrodczy. (temat i cele lekcji zapisujesz w zeszycie) Cele lekcji:
- poznasz budowę żeńskiego układu rozrodczego
- rozpoznasz na schematach narządy żeńskie i określisz ich funkcje
- dowiesz się, jak jest zbudowana żeńska komórka rozrodcza (komórka jajowa) i na czym polega jej rola
Przebieg lekcji:
1. Żeński układ rozrodczy produkuje gamety żeńskie – komórki jajowe – oraz stwarza warunki do zapłodnienia i rozwoju zarodka, a później płodu.
Żeńskie narządy rozrodcze dzielimy na zewnętrzne i wewnętrzne.
Zewnętrzne narządy płciowe to:
wzgórek łonowy, zbudowany z tkanki tłuszczowej, pokryty włosami łonowymi
wargi sromowe mniejsze i większe (srom), które w postaci fałdów skórnych ochraniają wejście do pochwy oraz ujście cewki moczowej
łechtaczka, która zawiera szczególnie dużo komórek czuciowych wzmagających pobudzenie płciowe.
Do wewnętrznych narządów płciowych zaliczane są:
jajniki – parzyste narządy wielkości śliwek, w których znajdują się pęcherzyki jajnikowe; każdy z nich zawiera komórkę jajową w różnym stadium rozwoju; gdy pęcherzyk dojrzeje, pęka i uwalnia komórkę jajową, a ta trafia do jajowodu
jajowód, który od strony jajnika ma postać lejka; taka budowa ułatwia wychwycenie komórki jajowej; ściany jajowodu zbudowane są z mięśni gładkich i wyścielone orzęsionym nabłonkiem; skurcz mięśni i ruch rzęsek umożliwia przesuwanie komórki jajowej w kierunku macicy, z którą łączy się drugi koniec jajowodu
macica – nieparzysty narząd, którego ściany są zbudowane z silnie rozbudowanej tkanki mięśniowej gładkiej i pokryte grubą warstwą błony śluzowej; mięśnie w czasie trwania ciąży rozciągają się, dostosowując wielkość macicy do wielkości rozwijającego się płodu; podczas porodu kurczą się, pomagając dziecku opuścić organizm matki; silnie rozwinięta śluzówka zaopatrzona w liczne naczynia krwionośne umożliwia zagnieżdżenie się zarodka oraz stwarza warunki do rozwoju płodu; macica ma kształt gruszki; jej szersza część, zwana trzonem, skierowana jest do góry, dolna, węższa, tworzy zwróconą do dołu szyjkę
pochwa – nieparzysty, umięśniony kanał z jednej strony obejmujący szyjkę macicy, a z drugiej uchodzący na zewnątrz; przez pochwę do dróg rodnych kobiety dostają się komórki rozrodcze mężczyzny; tędy także odprowadzana jest krew miesiączkowa, a podczas porodu przez kanał pochwy dziecko wydostaje się na świat.
2. Poćwicz nazywanie elementów budowy żeńskiego układu rozrodczego:
http://scholaris.pl/resources/run/id/47931
Uzupełnij ćwiczenie 1 i 2 strona 109 w zeszycie ćwiczeń.
3. Gameta żeńska, czyli komórka rozrodcza, to komórka jajowa.
Nie posiada ona zdolności ruchu i jest największą z ludzkich komórek.
Dojrzewa średnio co 28 dni w pęcherzyku jajnika, najczęściej w jednym jajniku, na przemian – raz w lewym, raz w prawym. Gdy komórek jajowych dojrzewa więcej, istnieje szansa, że w procesie zapłodnienia powstaną bliźnięta dwujajowe.
Zdolna do zapłodnienia, dojrzała komórka jajowa zawiera żółtko, stanowiące materiał odżywczy dla zarodka. Zarodek będzie z niego korzystać do momentu zagnieżdżenia się w błonie śluzowej macicy. Wędrówka gamety żeńskiej w jajowodzie trwa 72 godziny. Po tym czasie traci ona zdolność do zapłodnienia.
Układ rozrodczy żeński - widok z boku
Układ rozrodczy żeński - widok z przodu
4. Uzupełnij ćwiczenie 3 strona 109 w zeszycie ćwiczeń.
5. Cechy płciowe zarówno żeńskie, jak i męskie dzielimy na pierwszorzędowe, drugorzędowe i trzeciorzędowe. Cechy pierwszorzędowe i drugorzędowe to wewnętrzne i zewnętrzne narządy układu rozrodczego. W narządach wewnętrznych odbywa się produkcja komórek rozrodczych i ich transport, w narządach żeńskich także rozwój płodu. Zewnętrzne narządy płciowe biorą udział w przekazywaniu komórek rozrodczych. Cechy trzeciorzędowe nie są związane bezpośrednio z aktem rozmnażania i dotyczą głównie różnic w wyglądzie oraz zachowaniu kobiet i mężczyzn.
Ciekawostka
Płeć człowieka określa się na podstawie cech płciowych. Kobietę i mężczyznę różni jedna para chromosomów, zwanych płciowymi, fizjologia, rodzaj wytwarzanych hormonów, a nawet budowa pewnych części mózgu. Rozbieżności w zachowaniu obu płci widoczne są już w okresie niemowlęcym i występują w ciągu całego życia.
6. Podsumowanie. Układ rozrodczy jako miejsce wytwarzania gamet, łączenia się ich i rozwoju nowego organizmu. http://scholaris.pl/zasob/47872
7. Praca domowa. Uzupełnij ćwiczenie 4 i 5 strona 110 w zeszycie ćwiczeń.
Nie przesyłasz ćwiczeń do nauczyciela.
Temat: Funkcjonowanie żeńskiego układu rozrodczego. (temat i cele lekcji zapisujesz w zeszycie)
Cele lekcji:
Nauczysz się:
- interpretować w oparciu o schemat przebieg cyklu menstruacyjnego
- odczytywać ze schematu wpływ hormonów na przebieg cyklu menstruacyjnego - opisywać rozwój pęcherzyka jajnikowego
- wyjaśniać znaczenie ciałka żółtego.
Przebieg lekcji:
1.Wiele zjawisk i procesów zachodzących w przyrodzie wykazuje cykliczność – następowanie po sobie pór roku, rozród zwierząt, kwitnienie kwiatów. Podobnie funkcjonuje organizm kobiety, w którym zachodzą cykliczne zmiany związane z funkcją rozrodczą.
2. Żeńskie hormony płciowe.
W organizmie kobiety, w obrębie jajnika i błony śluzowej macicy, zachodzi szereg regularnie powtarzających się zmian. Podlegają one bardzo precyzyjnie działającej regulacji hormonów żeńskiego układu rozrodczego – estrogenów i progesteronu.
Wydzielanie tych hormonów kontrolowane jest przez hormon dojrzewania pęcherzyków jajnikowych (FSH), produkowany przez przysadkę mózgową.
Pod wpływem FSH u kobiet co miesiąc w jajnikach dojrzewają pęcherzyki i co miesiąc uwalniają komórkę jajową oraz pobudzają gonady do wydzielania estrogenów. Ma to miejsce u kobiet pomiędzy 10 a 50 rokiem życia. Po tym czasie
funkcja jajników wygasa, nie ma komórek jajowych gotowych do zapłodnienia i kończą się zdolności rozrodcze kobiety.
estrogeny w okresie dojrzewania odpowiadają za wzrost i zmianę sylwetki, rozwój drugorzędowych cech płciowych, pojawienie się owłosienia łonowego, rozwój piersi.
Estrogeny i progesteron wspólnie oddziałują na macicę, przygotowując ją na przyjęcie zarodka.
3. Uzupełnij ćwiczenie 1 strona 111 w zeszycie ćwiczeń.
Ciekawostka
Przychodząca na świat dziewczynka ma w jajnikach ok. 2 miliony przyszłych komórek rozrodczych. Większa ich część obumiera i w okresie dojrzewania jest ich już tylko 4 tysiące.
Z tego tylko ok. 450 będzie stanowić dojrzewające cyklicznie komórki jajowe – najczęściej po jednej każdego miesiąca.
4. Przebieg cyklu płciowego.
Zmiany w funkcjonowaniu jajnika i błony śluzowej macicy podlegają hormonalnej regulacji i składają się na cykl miesiączkowy, zwany też menstruacyjnym.
Powtarza się on średnio co 28 dni i składa z 3 faz. Pierwszy dzień cyklu to początek krwawienia (menstruacji), która trwa od jednego do pięciu dni. Miesiączka polega na wydalaniu z organizmu złuszczającej się błony śluzowej macicy wraz z niewielką ilością krwi. Złuszczanie i usuwanie śluzówki wspomagają skurcze mięśni macicy, co może być odczuwane jako ból w podbrzuszu.
W tym samym czasie, pod wpływem hormonu FSH, rozpoczyna się dojrzewanie pęcherzyka jajnikowego. Poziom estrogenów we krwi wzrasta. W fazie przedowulacyjnej, która trwa ok. 8‑9 dni, pod wpływem zwiększającego się poziomu estrogenów błona śluzowa macicy rozrasta się, a jej ukrwienie zwiększa. W ten sposób macica przygotowuje się na przyjęcie zapłodnionej komórki jajowej.
W jajniku odbywa się wzrost pęcherzyka jajnikowego i dojrzewanie komórki jajowej.
Jest to okres względnej niepłodności, który trwa do uwolnienia komórki rozrodczej.
Proces uwalniania dojrzałej komórki jajowej z pęcherzyka jajnikowego nosi nazwę owulacji (jajeczkowania).
Pęknięty pęcherzyk jajnikowy przekształca się w ciałko żółte. Rozpoczyna się najdłuższa faza cyklu – poowulacyjna, która trwa ok. 14 dni i stanowi okres niepłodności kobiety.
W tym czasie ciałko żółte wydziela progesteron, który hamuje dojrzewanie kolejnych pęcherzyków. Wysokie stężenie estrogenów i progesteronu powoduje dalszy intensywny rozwój błony śluzowej macicy.
Jeśli nie dojdzie do zapłodnienia, ciałko żółte zanika, spada poziom estrogenów i progesteronu. Ich niskie stężenie we krwi powoduje, że błona śluzowa macicy zaczyna się
złuszczać i rozpoczyna się krwawienie miesiączkowe.
5. Sprawdź. Fazy cyklu menstruacyjnego. http://scholaris.pl/resources/run/id/58672
6. Wykorzystując zdobyte wiadomości uzupełnij ćwiczenie 2 i 3 strona 111 w zeszycie ćwiczeń.
7. Podsumowanie. Miesiączka: http://scholaris.pl/zasob/47932
8. Praca domowa. Uzupełnij ćwiczenie 4 i 5 strona 112 w zeszycie ćwiczeń.
Nie przesyłasz ćwiczeń do nauczyciela.
