1
„Działania profilaktyczne to te, które stwarzają człowiekowi okazję
do aktywnego uczestnictwa w gromadzeniu doświadczeń powodujących wzrost jego zdolności do radzenia sobie w potencjalnie trudnych sytuacjach życiowych”
Gerard Edwards,
doradca ds. profilaktyki w rządzie amerykańskim
SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI
Gimnazjum w Pruchnej
Rok szkolny 2015/16
I. WSTĘP
Działalność edukacyjna szkoły jest określona przez szkolny zestaw programów nauczania, program wychowawczy szkoły i program profilaktyki dostosowany do potrzeb rozwojowych uczniów oraz potrzeb środowiska.
Zadaniem szkolnej profilaktyki jest chronienie młodzieży przed zagrożeniami poprzez działania wychowawczo–profilaktyczne, a także reagowanie w sytuacjach rozpoznania pierwszych prób podejmowania ryzykownych zachowań.
Szkolny program profilaktyki obejmuje profilaktykę I rzędową skierowaną do wszystkich uczniów (skoordynowaną z działaniami wychowawczymi). Obiektem działań jest całe środowisko szkolne.
Program jest opracowany na podstawie diagnozy obszarów problemowych szkoły i dotyczy części aspektów szkolnego programu wychowawczego, między innymi działań prozdrowotnych, współpracy z rodzicami i środowiskiem lokalnym.
II. CHARAKTERYSTYKA OKRESU ROZOWJOWEGO
Spośród wszystkich faz rozwojowych okres dojrzewania stanowi szczególną fazę w życiu człowieka.
Z perspektywy społecznej dokonują się w nim zmiany w obrazie siebie, formują się nowe wzorce relacji
interpersonalnych, wzrasta liczba i jakość nowych doświadczeń osobistych i społecznych. Rozwijane są
w tym czasie umiejętności pozwalające na kształtowanie poczucia własnej kompetencji. Młody człowiek
osiąga nowy status społeczny, zwiększają się jego możliwości osiągania celów, otrzymywania
wzmocnień i kształtowania nowych zachowań.
2
Wiek 13-16 lat określa się jako okres ryzyka ze względu na podejmowanie przez młodzież zachowań problemowych. Szkoła, ze względu na spędzanie znacznej części aktywnego życia młodzieży, jest głównym terenem działań profilaktycznych I fazy. Tu spotykają się najważniejsze dla młodego człowieka osoby dorosłe, rodzice i nauczyciele.
III. PODSTAWY PRAWNE
1. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r.
2. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 sierpnia 2012r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. 2012 poz.
977, z późn. zm.)
3. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 maja 2001 roku w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół.(Dz.U. nr 61, poz. 624, z 2002 r. z późn. zmianami) 4. Konwencja Praw Dziecka.
5. Polska Deklaracja w Sprawie Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie
6. Ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi z dnia 20 września 2012
7. Ustawa o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych z dnia 9 listopada 1995 r. (tekst jednolity)
8. Ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii z dnia 29 lipiec 2005 r. (tekst ujednolicony z dnia 09.06.2012) 9. Rozporządzenie MENiS z dnia 31 stycznia 2003 r. w sprawie szczegółowych form działalności
wychowawczej i zapobiegawczej wśród dzieci i młodzieży zagrożonych uzależnieniem 10. Ustaw o postępowaniu w sprawach nieletnich z dnia 26 października 1982 r.
11. Ustaw o systemie oświaty z dnia 7 września 1991 r. (tekst ujednolicony z dnia 13.09.2014) 12. Statut Gimnazjum
13. Program Wychowawczy
14. Rozporządzenie MEN z dnia 30 kwietnia 2013 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno – pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach
15. Rozporządzenie MZ z dnia 28 sierpnia 2009 r. w sprawie zakresu i organizacji profilaktycznej opieki zdrowotnej nad dziećmi i młodzieżą.
16. Narodowy Program Zdrowia.
IV. KONSTRUKACJA SZKOLNEGO PRGRAMU PROFILAKTYKI
Na podstawie diagnozy przeprowadzonej wśród uczniów, nauczycieli, rodziców można wyodrębnić najważniejsze problemy nurtujące nasze środowisko:
- zachowania agresywne, wulgarny język, - łatwy dostęp do papierosów, alkoholu, - kłopoty z nauką, brak motywacji do nauki
Głównym celem profilaktyki będzie ochrona młodzieży przed zagrożeniami, wzmacnianie pozytywnych postaw i zachowań oraz podejmowanie działań interwencyjnych w sytuacji pojawiających się zakłóceń na drodze ich rozwoju.
Monitorowanie dostępności używek (m.in.dopalaczy) w środowisku uczniów i uświadamianie o zagrożeniach wynikających z ich zażywania.
W związku ze zdiagnozowanymi problemami opracowano główne zadania programu, które zostały
podzielone na poszczególne klasy.
3
Program działań profilaktycznych dla klas I gimnazjum
CELE TEMATYKA FORMY ODPOWIEDZIALNY
Kształtowanie poczucia
przynależności do grupy
- wzajemne poznawanie się, - zasady dobrej komunikacji, - umiejętność pracy w grupie, - tworzenie więzi
wewnątrzklasowych
- zajęcia integracyjne, - zajęcia plastyczne, - kółka zainteresowań, - imprezy klasowe, - wycieczki klasowe
Wychowawcy, nauczyciele, pedagog szkolny
Przeciwdziałanie zachowaniom agresywnym i uwrażliwianie na krzywdę innych
- rodzaje zachowań agresywnych, - sposoby wyrażania i sposoby
radzenia sobie z emocjami, -prezentacja instytucji
„pomocowych”, - zasady wolontariatu
- lekcje wychowawcze, - lekcje wychowania do
życia w rodzinie - akcje charytatywne
i społeczne
Wychowawcy,
nauczyciele, zaproszeni goście – specjaliści
Wyrabianie umiejętności właściwej i adekwatnej samooceny
- poznawanie swoich mocnych i słabych stron,
- akceptacja własnej osoby, - poczucie własnej wartości (jako
czynnik chroniący)
- lekcje wychowawcze, - lekcje wychowania do
życia w rodzinie
Wychowawcy, nauczyciele
Zapobieganie problemom w nauce
- sposoby efektywnego uczenia się, - zasady higieny psychicznej, - efektywne gospodarowanie
czasem,
- analiza przyczyn niepowodzeń szkolnych,
- sposoby radzenia sobie z trudnościami w nauce
- lekcje wychowawcze, - zajęcia z pedagogiem
szkolnym
Wychowawcy, nauczyciele, pedagog szkolny
Kształtowanie umiejętności
otwartego wyrażania opinii i radzenia sobie z presją otoczenia
- przyczyny sięgania po środki zmieniające świadomość, - rodzaje środków uzależniających
i ich wpływ na funkcjonowanie, - umiejętność asertywnego
odmawiania
- lekcje wychowawcze, - projekcje filmu, - warsztaty, spotkania ze
specjalistami
Wychowawcy, nauczyciele, pedagog szkolny, specjaliści
Program działań profilaktycznych dla klas II gimnazjum
CELE TEMATYKA FORMY ODPOWIEDZIALNY
Doskonalenie umiejętności interpersonalnych
- rodzaje komunikatów – (komunikat „ja”),
- przyczyny powstawania i fazy rozwiązywania konfliktów, - znaczenie kompromisu
- lekcje wychowawcze, - lekcje wychowania do
życia w rodzinie, - spotkania z pedagogiem
Wychowawcy, nauczyciele, pedagog szkolny
Przeciwdziałanie uzależnieniom,
„STOP”
dopalaczom
- etapy uzależnienia, - mity i fakty dotyczące
uzależnienia,
- zachowania asertywne jako sposób na presję otoczenia
- lekcje wychowawcze, - lekcje wychowania do
życia w rodzinie, - warsztaty, prelekcje
Wychowawcy, nauczyciele, pedagog szkolny, specjaliści
Wyrabianie umiejętności radzenia sobie ze stresem
- pojęcie stresu,
- wpływ poziomu stresu na funkcjonowanie organizmu, - sposoby rozładowania napięć
- lekcje wychowawcze, - moduły lekcyjne
Wychowawcy, nauczyciele
Propagowanie zdrowego stylu życia
- organizacja czasu wolnego, - zasady zdrowego żywienia, - sposoby efektywnego
odpoczynku,
- wypoczynek czynny i bierny, - sposoby „na nudę”
- lekcje wychowawcze - programy profilaktyczne
Wychowawcy,
nauczyciele, pielęgniarka szkolna, zaproszeni goście
4
Program działań profilaktycznych dla klas III gimnazjum
CELE TEMATYKA FORMY ODPOWIEDZIALNY
Doskonalenie umiejętności konstruktywnych sposobów rozwiązywania konfliktów
- przypomnienie zasad dobrej komunikacji,
- mediacje, - negocjacje
- lekcje wychowawcze, - moduły lekcyjne
Wychowawcy, nauczyciele, pedagog szkolny
Kształtowanie dojrzałej osobowości
- cechy dojrzałej osobowości, - samowychowanie,
- poczucie odpowiedzialności za swoje decyzje i wybory, - procesy decyzyjne,
- odpowiednie decyzje dotyczące wyboru szkoły
ponadgimnazjalnej i zawodu
- lekcje wychowawcze, - lekcje wychowania do
życia w rodzinie, - zajęcia warsztatowe, - doradztwo zawodowe
Wychowawcy, nauczyciele, doradca zawodowy
Propagowanie zdrowego stylu życia
- życie wolne od uzależnień, - dbałość o prawidłową higienę
psychofizyczną, - media i zagrożenia,
- pierwsza pomoc w nagłych wypadkach
- lekcje wychowawcze - zajęcia warsztatowe - lekcje EDB
Wychowawcy,
nauczyciele, pielęgniarka szkolna, zaproszeni goście
Przeciwdziałanie uzależnieniom,
„STOP”
dopalaczom
- etapy uzależnienia, - mity i fakty dotyczące
uzależnienia,
- zachowania asertywne jako sposób na presję otoczenia
- lekcje wychowawcze, - lekcje wychowania do
życia w rodzinie, - warsztaty, prelekcje
Wychowawcy, nauczyciele, pedagog szkolny,
specjaliści
V. NAUCZYCIEL REALIZATOREM PROGRAMU PROFILAKTYKI
Znaczącą rolę w realizacji szkolnego programu profilaktyki zajmuje nauczyciel, dlatego ważne jest ich przygotowanie do tego niełatwego zadania. Przygotowanie to może być realizowane poprzez:
- szkolenie nauczycieli (warsztaty, kursy, szkolenia WDN, konferencje metodyczne), - konsultacje i współpraca z pedagogiem szkolnym,
- współpraca z instytucjami: MOPS, PPP, kurator sądowy, służba zdrowia, policja, - korzystanie z dostępnych materiałów, gromadzenie biblioteczki wychowawcy.
VI. WSPÓŁPRACA Z RODZICAMI
Realizując szkolny program profilaktyki szkoła współpracuje z rodzicami – prawnymi opiekunami uczniów poprzez:
- wywiadówki,
- konsultacje rodziców z nauczycielami, pedagogiem szkolnym, psychologiem szkolnym, - prelekcje i spotkania ze specjalistami,
- współudział rodziców we wszelkich imprezach szkolnych,
- bieżące informowanie o pojawiających się problamach.
5
