1
WYNIKI PRACY SAMORZĄDOWYCH BIBLIOTEK PUBLICZNYCH WOJEWÓDZTWA ZACHODNIOPOMORSKIEGO W 2009 r.
Wyniki pracy zostały opracowane na podstawie sprawozdawczości statystycznej GUS, danych statystycznych zbieranych przez Książnicę Pomorską na potrzeby Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz sprawozdań opisowych bibliotek z terenu całego województwa. Ponownie biblioteki z gminy Lipiany i Przybiernów a także biblioteki z gmin: Cedynia, Darłowo (miasto), Kobylanka, Pyrzyce, Rewal nie nadesłały sprawozdań opisowych.
I. Wnioski wynikające z analizy funkcjonowania bibliotek publicznych w 2009 r.
1. Książnica Pomorska po raz pierwszy w 2008 r. ogłosiła Konkurs „ Biblioteka Roku”, którego rozstrzygnięcie nastąpiło w 2009 r. Tytuł Biblioteki Roku 2008 w kategorii najlepszej
biblioteki wiejskiej otrzymała Biblioteka Publiczna Gminy Biesiekierz. W kategorii najlepszej biblioteki miejskiej wyróżniono Bibliotekę Publiczną Miasta i Gminy Polanów oraz Miejską Bibliotekę Publiczną w Szczecinie.
2. Fundusze przeznaczane przez starostwa na działalność powiatową bibliotek w zdecydowanej większości nie są wystarczające. Najczęściej nie podlegają nawet corocznej rewaloryzacji.
Utrudnia to pomoc merytoryczną bibliotekom publicznym w powiecie.
3. Zanotowano znaczny spadek liczby czytelników do lat 19 (niż demograficzny; użytkowanie Internetu jako źródła informacji). W pozostałych grupach wiekowych obserwuje się wzrost liczby czytelników.
4. Zmniejszenie dotacji Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego na zakup nowości wydawniczych o około 1/3, spowodowało znaczne obniżenie zakupu książek przez biblioteki.
Niestety gminy nie uzupełniły zmniejszonych zakupów.
5. Co najmniej w 11. gminach biblioteki nie kupują żadnej prasy, a w około 20. brak zakupu prasy dla dzieci i młodzieży. Wiele bibliotek udostępnia jedynie prasę pochodzącą z darów.
6. Pomimo wzrostu liczby bibliotek przystosowanych dla osób niepełnosprawnych, w większości z nich jedynym udogodnieniem są podjazdy. Część bibliotek posiada niedogodną dla czytelników lokalizację (usytuowanie bibliotek na terenie budynków szkolnych, na obrzeżach miejscowości, na wyższych kondygnacjach budynków).
7. W miarę posiadanych środków prowadzone są prace remontowe w bibliotekach. Pomimo tego stan techniczny niektórych lokali bibliotecznych jest wysoce niezadowalający.
8. Utrzymuje się aktywność bibliotekarzy w pozyskiwaniu dodatkowych środków na działalność bibliotek.
2
II. Sprawy organizacyjne. Sieć i baza lokalowa. Budżet bibliotek.
1. Status organizacyjny bibliotek
W 2009 r. następujących sześć gmin przekształciło swe biblioteki w instytucje kultury:
Bierzwnik, Chociwel, Dobrzany, Grzmiąca, Maszewo, Płoty. W Wałczu z kolei na bazie filii biblioteki pedagogicznej starostwo utworzyło Powiatową Bibliotekę Publiczną, posiadającą status instytucji kultury.
Efektem zmiany struktury organizacyjnej (w 2008 i 2009 r.) Publicznej Biblioteki Pedagogicznej im.
Heleny Radlińskiej w Szczecinie, była likwidacja niektórych jej filii na terenie woj.
zachodniopomorskiego. Ich księgozbiory wraz z lokalami bibliotecznymi przejęły biblioteki publiczne w Choszcznie, Łobzie, Nowogardzie i Policach. Bibliotekom publicznym w Chojnie, Gryfinie i Kamieniu Pomorskim przekazano same księgozbiory.
Konsekwencją powyższych działań było zwiększenie powierzchni lokalowej bibliotek oraz księgozbiorów, a także zmiana struktury księgozbiorów oraz zmiany kadrowe.
Różnica w ilości placówek bibliotecznych w 2009 r. wynika z przekształcenia dwóch filii pedagogicznych w „naukowe” filie bibliotek publicznych (Choszczno, Police) oraz z utworzenia Powiatowej Biblioteki Publicznej w Wałczu. Na wsiach natomiast zlikwidowano dwie filie (w gminach Węgorzyno i Golczewo) oraz utworzono filię w gminie Manowo.
W 2009 r. w woj. zachodniopomorskim działało 55 placówek bibliotecznych w strukturach ośrodków/domów kultury (-4). Placówek (bibliotek i filii) publiczno – szkolnych było 26 (-1). W innych strukturach działały 23 (-5) placówki (np. w strukturach Gminnego Zespołu Oświaty i Kultury, Centrum Oświatowo-Kulturalnego, Zakładu Budżetowego Oświaty i Kultury, Gminnego Zespołu Oświaty, Kultury i Sportu).
Liczba bibliotek publicznych woj. zachodniopomorskiego na koniec 2009 r. uległa zmianie w stosunku do roku poprzedniego i przedstawiała się następująco:
- biblioteka wojewódzka, - 6 bibliotek powiatowych (+ 1),
- 3 biblioteki w miastach na prawach powiatu, - 7 bibliotek w gminach miejskich (- 1), - 47 bibliotek w gminach miejsko – wiejskich, - 67 bibliotek w gminach wiejskich (+ 1).
W 114 gminach woj. zachodniopomorskiego w 2009 r. działało 131 bibliotek publicznych (64 w miastach i 67 na wsiach).
2. Sieć biblioteczna
Środowisko Placówki
biblioteczne W tym Filie i oddziały
dla dzieci Punkty biblioteczne biblioteki filie
wieś 244 (-1) 67 177 (-1) 9 (+1) 71 (-10)
miasto 140 (+3) 64 76 (+3) 49 (-1) 19 (-2)
ogółem 384 (+2) 131 253 (+2) 58 90 (-12)
W dalszym ciągu gmina Wałcz nie prowadzi bibliotek publicznych. W styczniu 2010 Książnica Pomorska została poinformowana przez wójta gminy Sławno, że w gminie tej brak bibliotek publicznych.
W 2009 r. utworzono 2 filie naukowe w Choszcznie i Policach oraz przekształcono jedną z bibliotek w mieście Szczecinek w filię (istniały tam dwie biblioteki). Na wsi zlikwidowano filię w Cieszynie i w Mechowie, utworzono natomiast filię w Manowie. Nastąpiła również zmiana lokalizacji filii Biblioteki w Myśliborzu gdzie zlikwidowano filię w Kierzkowie, a jej księgozbiór został przekazany do nowo utworzonej filii w Czółnowie. W sprawozdawczości GUS wykazano 8 nieczynnych placówek bibliotecznych, głównie z powodu bardzo złych warunków lokalowych lub prowadzonych tam remontów.
3
W dalszym ciągu w 2 gminach sytuacja bibliotek nie jest do końca unormowana:
- w Osinie – Gminna Biblioteka Publiczna wpisana jest do Rejestru Instytucji Kultury, nie posiada natomiast NIP-u, własnej księgowości oraz konta bankowego,
- w Ińsku – Biblioteka Szkolno – Publiczna działa w ramach Centrum Oświatowo Kulturalnego, które jest zarejestrowane jako instytucja kultury.
W kilku gminach województwa działa więcej niż jedna biblioteka, co stwarza pewne problemy.
Biblioteki te działają na równorzędnych zasadach i nie są instytucjami kultury. Wymienić tu należy gminy: Rewal, Stargard Szczeciński, Szczecinek, Świdwin. W gminach tych funkcjonują zarówno biblioteki publiczne, jak i publiczno-szkolne.
W poniższych gminach organizator nadal nie wywiązał się z realizacji Ustawy z dnia 27 lipca 2001 o zmianie ustawy o bibliotekach:
- Krzęcin – biblioteka publiczno – szkolna, - Rewal – biblioteki szkolno – publiczne, - Ińsko - biblioteka szkolno – publiczna,
- Szczecinek (gmina wiejska) – biblioteki publiczno – szkolne
Nadal istnieje tendencja spadkowa liczby punktów bibliotecznych. Likwidacji ulegają głównie punkty prowadzone w mieszkaniach prywatnych. Ze sprawozdań opisowych bibliotek wynika, że powstają nowe punkty biblioteczne w tych wsiach, gdzie rozpoczynają działalność świetlice środowiskowe.
3. Budżet bibliotek
Budżet od Środki pozyskane od podmiotów publicznych w zł
organizatora w zł Ogółem w tym MKiDN
51 971 198 926 817 543 358
W większości przypadków biblioteki deklarują, że budżet ich jest za niski, co przyczynia się do następujących problemów:
- fatalny stan techniczny niektórych lokali bibliotecznych,
- w około 11. gminach biblioteki nie kupują prasy w ogóle, a w około 20. brak zakupu prasy dla dzieci i młodzieży,
- niskie wskaźniki zakupu nowości na 100 mieszkańców,
- niezadowalające płace bibliotekarzy (znaczące różnice pomiędzy gminami), - w wielu bibliotekach sprzęt komputerowy jest przestarzały i brak środków na nowy, - brak możliwości zakupu wielostanowiskowego, nowoczesnego systemu bibliotecznego, - brak dostępu do Internetu w filiach wiejskich,
- niedogodna lokalizacja części bibliotek (np. bibliotek publicznych na terenie budynków szkolnych).
4. Sytuacja lokalowa placówek bibliotecznych; infrastruktura
Biblioteki dysponują 6 886 miejscami w czytelniach i kącikach czytelnianych (+180). Dla osób niepełnosprawnych dostosowanych jest 80 obiektów (+2).
Powierzchnia przeznaczona na cele biblioteczne
2008 2009 Różnica
Stan 65 703 m2 68 491 m2 +2 788 m2
Wzrost powierzchni obiektów bibliotecznych jest związany z przekazaniem przez starostwa filii bibliotek pedagogicznych bibliotekom publicznym, oraz zwiększenia powierzchni magazynowej Książnicy Pomorskiej w Szczecinie oraz w Powiatowej i Miejskiej Biblioteki Publicznej w Kamieniu Pomorskim. Znacznemu zmniejszeniu uległa powierzchnia Białogardzkiej Biblioteki Publicznej,
4
ponieważ odłączono od niej Galerię w Bramie Wysokiej, która stała się częścią Centrum Kultury i Spotkań Europejskich.
Niestety w ponad 90.% przypadków biblioteki nie opisały swojej sytuacji lokalowej w rocznych sprawozdaniach opisowych. Poniższe informacje opracowano w większości w oparciu o wiedzę instruktorów odwiedzających biblioteki.
Biblioteki powiatowe mają zbyt małą powierzchnię, a same zajmowane przez nie pomieszczenia nie dają wystarczających możliwości techniczno-architektonicznych niezbędnych do funkcjonowania nowoczesnej biblioteki. Budynki/lokale tych bibliotek niejednokrotnie niestety nie są usytuowane w centrach miast (działki te zwykle gminy przeznaczają na sprzedaż komercyjną) oraz często nie funkcjonują samodzielnie, a w kompleksach z innymi instytucjami.
Pozytywnym przykładem może być Biblioteka Publiczna Gminy Biesiekierz, która otrzymała 250 metrowy lokal w budynku dawnego GS-u znajdującym się w centrum wsi (wraz z pocztą i przychodnią lekarską). Gmina zapewniła dostateczne środki na remont i funkcjonowanie biblioteki. Zostały wymienione wszystkie meble biblioteczne oraz pozostałe wyposażenie. Placówka zyskała zaplecze socjalne oraz pomieszczenia magazynowe w piwnicach budynku. W chwili obecnej biblioteka zajmuje lokal o dużej powierzchni. W znaczny sposób ułatwia to poruszanie się osobom o kulach i na wózkach inwalidzkich, placówka posiada dostęp do windy osobowej i towarowej. Podobne, bliskie realizacji plany ma pobliska gmina Polanów.
Nie zawsze jednak zasobne gminy przeznaczają wystarczające środki na funkcjonowanie i remonty oraz modernizacje bibliotek. W województwie funkcjonują zarówno biblioteki zadbane i bardzo dobrze funkcjonujące i odpowiednio wyposażone, jak i zaniedbane, z ubogim księgozbiorem, brakiem ogrzewania, nieszczelnymi, starymi oknami, przestarzałym sprzętem itp.
Najgorzej przedstawia się sytuacja wiejskich filii bibliotecznych. W nieco lepszych warunkach pracują te filie, które działają w jednym budynku ze świetlicą wiejską lub szkołą.
Tam gdzie biblioteki lub filie funkcjonują w budynkach szkół rodzą się problemy związane z organizacją pracy (godziny otwarcia, etaty pracownicze). W bibliotekach publiczno-szkolnych (26
placówek) często dochodzi do konfliktów personalnych, merytorycznych oraz związanych z lokalem.
Biblioteki publiczne woj. zachodniopomorskiego dysponują 35 budynkami (w tym 8 Książnicy Pomorskiej) i 104 lokalami. Zaledwie 13 budynków jest własnością bibliotek (w tym 7 Książnicy Pomorskiej). Właścicielami 94. lokali są gminy. Ani jeden lokal zajmowany przez biblioteki nie jest jej własnością. W 108 przypadkach (na 139) biblioteki nie ponoszą żadnych opłat czynszowych.
Pozostałe płacą od 0,60 zł do 10 zł za m².
Biblioteki z reguły nie będąc właścicielami budynków i lokali, nie wykonują kompleksowych remontów a jedynie drobne naprawy i renowacje, polegające głównie na malowaniu, wymianie stolarki okiennej, zmianie oświetlenia. Konsekwencją tego jest niestety często spotykany zły stan techniczny lokali bibliotecznych, a co z tym związane – złe warunki pracy oraz przechowywania zbiorów, niezadowalająca estetyka pomieszczeń oraz warunki pracy dla czytelników.
Na podkreślenie zasługuje fakt, że mimo trudności finansowych w kilkudziesięciu bibliotekach i filiach przeprowadzone były remonty (głównie wymiana okien, drzwi, malowanie, remonty dachów, ocieplanie). Wymieniano i dokupowano również meble i sprzęt biblioteczny.
Przypadki dużych modernizacji i remontów przeprowadzone w ostatnich latach w większych bibliotekach, były możliwe najczęściej dzięki pozyskiwanym przez gminy zewnętrznym środkom (np.
RPO, Fundusz Norweski, PROW). Środki te nie były pozyskiwane wyłącznie na modernizację bibliotek, ale stanowiły część większego projektu gminy.
W 2009 r. większe remonty zostały przeprowadzone w bibliotekach w Gryficach (głównie termomodernizacja siedziby biblioteki - całość remontu na kwotę 235 000 zł), Biesiekierzu (nowy, wyremontowany, dostosowany do potrzeb niepełnosprawnych lokal), Szczecinku, Bornem Sulinowie (generalny remont wypożyczalni i czytelni dla dorosłych), Będzinie, Nowogródku Pomorskim, Marianowie, Barwicach, filiach biblioteki w Pełczycach. W latach ubiegłych duże remonty przeprowadziły biblioteki w Sławnie, Choszcznie, Gryfinie. Trwa również generalny remont najstarszego budynku Książnicy Pomorskiej finansowany z Regionalnego Programu Operacyjnego.
Kilka bibliotek pozyskało pieniądze na remonty z MKiDN z programu „Infrastruktura bibliotek” na łączną kwotę 220 467 zł (Sianów, Dębno, Będzino, Borne Sulinowo).
5 III. Kadra bibliotekarska
W bibliotekach publicznych woj. zachodniopomorskiego w 2009 r. zatrudnionych było 1100 osób (bibliotekarze + obsługa), z tego w działalności podstawowej 845 (+14), co stanowi 76,8 % całości zatrudnienia. Na pełnych etatach pracowało 672 bibliotekarzy (+15).
1.Struktura wykształcenia bibliotekarzy (ogółem pełno i niepełnozatrudnionych)
Kategorie wykształcenia Liczby bezwzględne Procenty
1. wyższe 432 51,1
- w tym pełne bibliotekarskie 257 30,4
- licencjat bibliotekarski 28 3,3
2. średnie 400 47,3
- w tym bibliotekarskie 268 31,7
3. poniżej średniego 13 1,6
Ogółem 845 100
2.Struktura wykształcenia bibliotekarzy (pełnozatrudnionych)
Kategorie wykształcenia Liczby bezwzględne Procenty
1. wyższe 365 54,3
- w tym pełne bibliotekarskie 217 32,3
- licencjat bibliotekarski 26 3,9
2. średnie 304 45,2
- w tym bibliotekarskie 226 33,6
3. poniżej średniego 3 0,5
Ogółem 100
Obecnie 73 osoby uzupełniają wykształcenie, z tego bibliotekarskie wyższe – 8 osób, licencjat – 6, podyplomowe bibliotekarskie – 21. Wykształcenie na innych kierunkach na poziomie studiów wyższych uzupełnia 9 osób, licencjat - 23, zaś podyplomowe studia – 5 osób.
Niskie płace, trudny dojazd, często jednoosobowa obsada małej biblioteki (brak możliwości zastępstwa) niejednokrotnie uniemożliwiają podjęcie studiów wyższych w odległych miastach.
W miarę możliwości finansowych biblioteki delegują swoich pracowników na szkolenia odbywające się na terenie województwa i poza nim. Oprócz szkoleń, które oferują Książnica Pomorska i Koszalińska Biblioteka Publiczna, bibliotekarze uczestniczą w innych formach doskonalenia zawodowego prowadzonych przez różne instytucje i organizacje pozarządowe na terenie gminy, powiatu, województwa. Często w kręgu ich zainteresowania są szkolenia nie tylko z zakresu ściśle bibliotekarskiego. Dotyczą one między innymi funkcjonowania instytucji kultury w świetle obowiązujących przepisów prawnych, zasad dofinansowania małych projektów, rozwoju własnego, pracy z dziećmi i młodzieżą, czy też zagadnień wolontariatu w instytucjach kultury. Jako przykłady mogą posłużyć tu szkolenia (najczęściej nieodpłatne) w jakich brali udział bibliotekarze z niektórych z bibliotek:
Miejska Biblioteka Publiczna w Węgorzynie: pracownicy biblioteki uczestniczyli w szkoleniach zorganizowanych przez Fundację Rozwoju Demokracji Lokalnej Centrum Szkoleniowe Szczecin:
- „Czas pracy w samorządowych instytucjach z wybranymi zagadnieniami dotyczącymi stosunku pracy” ,
- „Funkcjonowanie instytucji kultury w świetle obowiązujących przepisów prawnych”.
Miejsko-Gminna Biblioteka Publiczna w Chociwlu:
- „Zasady zatrudniania i wynagradzania pracowników instytucji kultury. Regulaminy wynagradzania” - szkolenie w Urzędzie Wojewódzkim,
- „Zasady dofinansowania małych projektów w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich” - Stowarzyszenie WIR w Stargardzie.
6
Koszalińska Biblioteka Publiczna m.in.:
- Kurs kierowników wycieczek szkolnych – Koszalin,
- Szkolenie „Prawo autorskie w praktyce bibliotek” – Gdańsk,
- Szkolenie na temat Programów Europejskiej Współpracy Terytorialnej w latach 2007-2013 – Koszalin,
- Konferencja podsumowująca Konkurs Samorządowy Lider Zarządzania 2009 – Usługi.
Miejska Biblioteka Publiczna w Międzyzdrojach: pracownicy biblioteki uczestniczyli w szkoleniu z zakresu pierwszej pomocy przedmedycznej zorganizowanym przez Świnoujskie Centrum Rozwoju Biznesu Zachodniopomorskiej Szkoły Biznesu.
Ponadto wiele bibliotek naszego województwa uczestniczyło w:
- seminarium pt. „Jak kochać nastolatka” zorganizowanym w Szczecinie przez Fundację ABCXXI,
- seminarium pt. „Jak kochać dziecko” zorganizowanym w Szczecinie przez Fundację ABC XXI Cała Polska czyta dzieciom,
- szkolenie internetowe „bibweb” koordynowane przez Książnicę Pomorską, w trakcie którego
wykorzystano 220 modułów oferowanych przez Bibliotekę Uniwersytetu Warszawskiego.
W szkoleniu uczestniczyło 92 bibliotekarzy z bibliotek publicznych województwa zachodniopomorskiego.
3. Płace
W 2009 r. biblioteki publiczne wydatkowały na płace 27 323 180 zł co stanowiło 52,5 % ogólnego budżetu bibliotek. Średnia płaca bibliotekarska w województwie wynosiła 2 341 zł brutto.
Istnieje duża rozpiętość płacowa pomiędzy poszczególnymi bibliotekami. Bywają biblioteki, gdzie średnia płaca nie przekracza 1 500 zł, zaś w jednej z bibliotek wiejskich wyniosła 3 671 zł.
IV. Zbiory biblioteczne
1. Stan księgozbiorów w woluminach
2008 2009
ogółem 7 039 048 7 122 276
książki 6 831 057 6 903 432
czasopisma oprawne 207 991 218 844
Na 100 mieszkańców w województwie przypadało 420 wol. – o 4 wol. mniej niż w roku 2008.
W znacznej mierze było to spowodowane dużą selekcją zbiorów. Dodatkowo dwie z bibliotek straciły kilka tysięcy woluminów z powodu zalania. Przejęcie księgozbiorów filii biblioteki pedagogicznej wpłynęło z kolei na ich strukturę:
- literatura piękna dla dzieci -1.483.308 wol. 21,5 % - 0,6 % - literatura piękna dla dorosłych -2.691.369 wol. 39,0 % - 0,7 % - literatura z innych działów -2.728.755 wol. 39,5 % +1,3 %
Do najzasobniejszych w księgozbiory w przeliczeniu na 100 mieszkańców powiatów należą powiaty:
łobeski – 714 wol., kamieński – 687 wol., pyrzycki – 608 wol. Najmniej zasobne w księgozbiory są powiaty: policki – 243 wol. oraz koszaliński – 304 wol.
Ogółem wpływy do zbiorów wyniosły 368.748 wol. (357 361 wol. książek, 11 387 wol. czasopism).
W 2009 r. zakup książek wyniósł 126.899 wol. (- 25 082) co stanowi 35,5% całości wpływów książek.
Spadek jest spowodowany głównie zmniejszoną dotacją MKiDN na zakup nowości wydawniczych.
7
2. Liczba zakupionych książek; środki na zakup
Liczba woluminów Środki na zakup w złotych
Ogółem Z dotacji
organizatora Z dotacji
MKiDN Ogółem Z dotacji
organizatora Z dotacji MKiDN 126 899 107 615 17 243 2 825 104 2 354 220 390 068 Na podkreślenie zasługuje fakt, że pomimo, iż 21% bibliotek woj. zachodniopomorskiego nie mogło skorzystać z dotacji MKiDN w 2009 roku, niemal w każdej gminie dokonano zakupu książek. Jedynie w bibliotekach publiczno-szkolnych gminy Sławno nie zakupiono w 2009 r. żadnej książki.
3. Wskaźnik zakupu książek na 100 mieszkańców
2008 2009
ogółem 9 7
miasta 9 7
gminy miejsko-wiejskie 8 6
gminy wiejskie 10 10
Na duże zmniejszenie wskaźnika zakupu książek na 100 mieszkańców wpłynęła znacząco mniejsza dotacja MKiDN na nowości wydawnicze w 2009 r.
Najwyższy wskaźnik zakupu nowości książkowych na 100 mieszkańców uzyskały biblioteki wraz z filiami w Ustroniu Morskim (45 wol.), Biesiekierzu (35) i Ostrowicach (23). Na przeciwległym biegunie
odnotowujemy biblioteki gminy Sławno, gdzie wskaźnik zakupu wyniósł (0), Przybiernów (2), Dobra (2), Połczyn Zdrój (2), Płoty (2), Mieszkowice (2), Stargard Szczeciński (2). Spośród nich tylko Płoty, Przybiernów i gmina Sławno nie otrzymały dotacji ministerialnej. Biblioteka w Boleszkowicach z dotacji organizatora zakupiła 1 wolumin (30 zł). Tylko dzięki dotacji ze starostwa powiatowego, biblioteka ta mogła zakupić większą liczbę książek dla czytelników.
W przypadku filii Biblioteki Publicznej Miasta i Gminy w Dębnie, Rady Sołeckie wsi Dargomyśl i Różańsk współfinansowały zakupy książek dla swoich filii. Wpłynęło to znacząco na zaspokojenie
potrzeb czytelniczych.
4. Zakup oraz średnia cena książek zakupionych w trzech największych bibliotekach
Biblioteka Średnia cena książki Zakup w 2009 r.
2008 2009 różnica kwota liczba wol.
Książnica Pomorska 32,13 34,44 2,31 212 576 6 173
Koszalińska Biblioteka Publiczna 24,30 25,59 1,29 216 702 8 469 Miejska Biblioteka Publiczna
w Szczecinie 20,50 21,46 0,96 569 682 26 546
Z Programu Operacyjnego MKiDN „Promocja Czytelnictwa – Zakup nowości wydawniczych”
bibliotekom woj. zachodniopomorskiego przydzielona została kwota 395 108 zł, w tym 5 % dla Książnicy Pomorskiej i 5 % dla Miejskiej Biblioteki Publicznej w Szczecinie. Pozostałe środki
podzielone były przez Książnicę Pomorską zgodnie z przekazanymi przez MKiDN przelicznikami w stosunku do liczby czytelników oraz mieszkańców. Niestety, dotacji nie otrzymały biblioteki z 26
gmin (z ogólnej liczby 113, w których działają biblioteki). Nie spełniały one, jak wcześniej opisano, warunków otrzymania dotacji – nie były instytucjami kultury.
8
5. Zakup audiobooków
Biblioteki w różnym stopniu uzupełniają swoje zbiory o audiobooki i mp3. Te, które dotychczas dysponowały znacznymi zbiorami w tym zakresie, nadal je powiększały (Miejska Biblioteka Publiczna w Szczecinie, biblioteki w Kołobrzegu, Choszcznie, Nowogardzie, Policach, Kaliszu Pomorskim, Płotach, Stargardzie Szczecińskim, Dębnie, Międzyzdrojach). Podkreślają one duże zainteresowanie czytelników tą formą książki. W niektórych bibliotekach zbiory audiobooków uzupełniane są głównie lekturami, ponieważ uczniowie coraz częściej korzystają z lektur w formie nagrań audio. Część średniej wielkości bibliotek i prawie wszystkie małe nie zanotowały zainteresowania audiobookami.
6. Wpływy materiałów bibliotecznych
Rodzaj wpływu 2008 2009 Różnica
Książki 213 327 357 361 +144 034
Zbiory specjalne 15 282 18 599 +3 317
Czasopisma oprawne 5 061 11 387 + 6 326
7. Źródła wpływów do Książnicy Pomorskiej
Rodzaj wpływu 2008 2009 Różnica
Egz. obowiązkowy 78 939 jedn. 87 316 jedn. + 8 377 jedn.
Zakup 6 665 wol. 6 330 wol. -335 wol.
Wymiana i dary 7 819 jedn. 6 141 jedn. - 1 678 jedn.
Ogółem 93 423 jedn. 99 787 jedn. + 6 364 jedn.
Podstawowym źródłem zaopatrzenia czytelników Książnicy Pomorskiej w nowości książkowe jest egzemplarz obowiązkowy – 87,5% całości wpływów. Zakup stanowi minimalny odsetek wpływów – 6,3%, natomiast wymiana i dary – 6,2%. Na terenie Szczecina w 2009 roku działało 19 szkół wyższych, z tego większość to uczelnie młode, nie dysponujące odpowiednim zapleczem bibliotecznym. Książnica Pomorska dysponując egzemplarzem obowiązkowym pełni dla licznej rzeszy studentów (54% ogółu czytelników KP) funkcję biblioteki akademickiej.
8. Prenumerata czasopism w województwie zachodniopomorskim
2008 2009 Różnica
Liczba tytułów 3 412 3 412 0
Kwota 536,1 tys. 572,4 tys. +36,3 tys.
W 2009 utrzymała się liczba prenumerowanych czasopism (w 2008 r. po raz pierwszy od kilku lat
liczba ta wzrosła). Niemniej w 11 gminach biblioteki nie zakupują, ani nie prenumerują czasopism, a udostępniają najczęściej niekompletne tytuły otrzymywane w darze. W około 20 bibliotekach nie
prenumeruje się czasopism dziecięcych, a w wielu zaledwie jeden tytuł.
9. Ubytkowany księgozbiór
Zgodnie z zaleceniem Książnicy Pomorskiej nadal wiele bibliotek dokonuje znacznej selekcji swoich zbiorów.
2008 2009 Różnica
Ogółem 236 712 wol. 285 520 wol. + 48 808 wol.
Książki 235 860 wol. 284 986 wol. + 49 126 wol.
Czasopisma oprawne 852 wol. 534 wol. - 318 wol.
9
10. Zbiory specjalne
W ciągu roku do bibliotek województwa zakupiono 3 250 jednostek zbiorów specjalnych o wartości 147 945 zł.
Na koniec 2009 r. liczyły one 657 079 jednostek (-1 569). Zmniejszenie stanu zbiorów specjalnych
spowodowane było ubytkami w wysokości 20 168 jednostek (selekcja obejmowała kasety wideo).
W miejsce ubytkowanych, przestarzałych technicznie zbiorów, biblioteki kupują audiobooki i płyty DVD.
Zbiory specjalne Książnicy Pomorskiej wzbogaciły się o 12 wartościowych rękopisów z kolekcji prof.
Markiewicza. Z tej kolekcji zakupiono również fotografie, dokumenty życia społecznego i inne na kwotę 50 tys. złotych.
11. Skontrum w bibliotekach
W większości przypadków biblioteki przeprowadzają skontrum zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 29 października 2008 r. w sprawie sposobu ewidencji materiałów bibliotecznych. Jednak w sprawozdaniach opisowych około 20. bibliotek wskazuje, że ostatnie skontrum miało miejsce przed rokiem 2005 r. Rekordzista ostatnie skontrum przeprowadził w 1967 r. (powiat stargardzki).
V. Komputeryzacja bibliotek
1. Liczba bibliotek skomputeryzowanych
2008 2009 różnice
Biblioteka wojewódzka 1 1 -
biblioteki powiatowe 5 6 + 1
biblioteki miast na prawach powiatu 3 3 -
biblioteki gmin miejskich 8 7 - 1
biblioteki gmin miejsko - wiejskich 46 46 -
gmin wiejskich 57 59 + 2
filie biblioteczne 108 141 + 33
Inne 1 - - 1
Razem 229 263 + 34
W użytkowaniu bibliotek jest 1 543 komputerów (+149), w tym w filiach 449 (+102). Biblioteki główne coraz częściej posiadając wystarczającą ilość sprzętu komputerowego, starają się zapewnić ten sprzęt również w filiach i w miarę możliwości podłączyć je do Internetu. Do prac biblioteczno- bibliograficznych wykorzystywanych jest 589 komputerów. Znaczącą część ogólnej liczby komputerów stanowi sprzęt bibliotek Koszalina i Szczecina.
Dla czytelników dostępnych jest 846 komputerów (+111). Do Internetu podłączonych jest 1 404 (+170), z czego czytelnicy mają dostęp do 793 (+ 123).
Należy zauważyć, że część komputerów, m. in. z programu IKONK@ 2005, jest już przestarzała, a wielu bibliotekom brakuje możliwości finansowych na zakup nowych.
2. Wykorzystywanie oprogramowania; czynności skomputeryzowane
W bibliotekach woj. zachodniopomorskiego wykorzystywane są następujące programy biblioteczne:
- MAK - 74 placówki (+5)
- ZSB PROLIB - 36 placówek (Miejska Biblioteka Publiczna w Szczecinie i jej filie), - SOWA - 16 placówek (+11),
- Libra 2000 firmy MOL - 14 placówek (+7), - MOL w 1 placówce,
- ALEPH w Książnicy Pomorskiej, - inne – w 7 placówkach.
10
W woj. zachodniopomorskim znacząco zwiększyła się liczba bibliotek użytkujących system
Sowa. Jest to spowodowane zakupem programu i licencji do wszystkich placówek bibliotecznych w powiecie białogardzkim oraz do Miejskiej Biblioteki Publicznej w Choszcznie (z perspektywą
skomputeryzowania w tym powiecie wszystkich bibliotek). Na zwiększenie liczby bibliotek użytkujących program biblioteczny Libra wpłynęło przejęcie filii bibliotek pedagogicznych. Wiele bibliotek deklaruje chęć korzystania z programu MAK+. Biblioteki nadal dokonują konwersji danych z formatu MARC BN na MARC 21.
Pomimo, iż coraz więcej bibliotek opracowuje zbiory w systemach komputerowych, czytelnik najczęściej ma dostęp jedynie do katalogu tradycyjnego (kartkowego – karty drukuje się z systemu).
Głównym powodem braku dostępu do katalogu komputerowego jest niekompletne opracowanie zbiorów w systemie. Ponadto niektóre z bibliotek zgłaszały brak sieci łączącej stanowiska.
Stronę internetową posiadają 32 biblioteki. W kilku przypadkach jest ona wspólna dla biblioteki i ośrodka kultury, z którym biblioteka jest połączona. Coraz więcej bibliotek umieszcza swoje katalogi
na stronach internetowych (zarówno biblioteki w miastach powiatowych jak i w niewielkich gminach).
Jednocześnie istnieją średniej wielkości biblioteki nie zainteresowane tematami związanymi z komputeryzacją (brak katalogu komputerowego, strony internetowej, katalogu on-line).
W zasadzie wszystkie biblioteki, które maja dostęp do Internetu założyły konta poczty elektronicznej (na 131 bibliotek woj. zachodniopomorskiego – 106 posiada konta służbowej poczty elektronicznej), co sprzyja łatwiejszemu kontaktowi z bibliotekami na terenie województwa. Jest ona również pomocna w wymianie doświadczeń między bibliotekami.
Książnica Pomorska przystąpiła do Zachodniopomorskiego Aliansu dla Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego - regionalnego partnerstwa samorządów, organizacji pozarządowych, uczelni wyższych, a także firm sektora ICT. Sygnatariuszami Aliansu są również Marszałek Województwa Zachodniopomorskiego, prezydenci miast Szczecina i Koszalina, przedstawiciele powiatów i gmin zachodniopomorskich, uczelni, bibliotek i firm z sektora ICT. Zadaniem Aliansu będą działania na rzecz rozwoju województwa zachodniopomorskiego, podnoszenia jakości życia mieszkańców, zwiększenia konkurencyjności i innowacyjności gospodarki dzięki wykorzystaniu rozwiązań technologii teleinformatycznych. Partnerstwo ukierunkowane będzie na pobudzanie i realizację inicjatyw wykorzystujących narzędzia informatyczne dla modernizacji administracji i wsparcia procesów edukacji, opieki społecznej, służby zdrowia oraz działalności biznesowej (turystyka, e-biznes).
Sygnatariusze Aliansu podejmą w pierwszej kolejności inicjatywy na rzecz zapewnienia dostępu do Internetu, podnoszenia kompetencji cyfrowych mieszkańców oraz wykorzystania nowych technologii dla rozwoju zachodniopomorskiej wsi. Wspierać będą działania samorządów i Lokalnych Grup Działania na rzecz rozwoju społeczeństwa informacyjnego na poziomie lokalnym. Konferencja na której przedstawiono projekt dla województwa zachodniopomorskiego odbyła się 9 grudnia 2009 r.
w Koszalińskiej Bibliotece Publicznej.
Miejska Biblioteka Publiczna w Kołobrzegu zdobyła pierwszą nagrodę w konkursie "Gmina na fali" na najbardziej innowacyjne rozwiązanie w dziedzinie e-usług wdrożone przez gminy naszego województwa w ciągu ostatniego roku – za udział biblioteki w projekcie „Biblioteka cyfrowa”
realizowanym przez Książnicę Pomorską, w ramach którego budowana jest Zachodniopomorska Biblioteka Cyfrowa "Pomerania" oraz Rozproszony Katalog Bibliotek Szczecina i Regionu.
3. Żródła finansowania automatyzacji
Z wypełnionych przez większość bibliotek zestawień statystycznych dla MKiDN wynika, że na komputeryzację w 2009 r. ze środków organizatorów wydatkowane zostało 1 454 525 zł. Oprócz tego starostwa powiatowe w Białogardzie, Chojnie, Choszcznie, Drawsku Pomorskim, Łobzie, Policach, Sławnie, Stargardzie Szczecińskim, Świdwinie dofinansowały zakup sprzętu i oprogramowania bibliotecznego.
VI. Digitalizacja zbiorów
Od 2008 roku trwa budowa Zachodniopomorskiej Biblioteki Cyfrowej „Pomerania” - trzeciego modułu projektu „Biblioteka Cyfrowa – Zachodniopomorski System Informacji N@ukowej i Region@lnej”, finansowanego ze środków samorządu województwa zachodniopomorskiego. Jest to wspólne przedsięwzięcie Książnicy Pomorskiej i Zachodniopomorskiego Porozumienia Bibliotek. Budowa ZSINiR jest również wynikiem realizacji „Planu komputeryzacji Książnicy Pomorskiej oraz bibliotek
11
w regionie na lata 2007-2010”. Projekt Biblioteki Cyfrowej stanowi obecnie najważniejsze zadanie bibliotek województwa zachodniopomorskiego w zakresie komputeryzacji i dostępu do informacji o zbiorach. Na budowę ZBC „Pomerania” przeznaczono około 1 800 tys. zł, większość na budowę infrastruktury biblioteki cyfrowej, pozostałą część na dalszą digitalizację, która obejmuje około 330 tys.
stron zbiorów będących w posiadaniu bibliotek miasta Szczecin i województwa. Są to przede
wszystkim zbiory z zasobu dziedzictwa kulturowego, zarówno regionalnego (Pomeranika), jak i dziedzictwa narodowego (w tym mapy, atlasy, stare druki, rękopisy, dokumenty muzyczne).
Kontynuujac projekt w 2009 r. wykonano następujące prace:
- wdrożenie systemu dLibra do tworzenia biblioteki cyfrowej,
- wdrożenie systemu MetaLib do tworzenia katalogu centralnego bibliotek Szczecina i regionu – RoKaBi,
- przeprowadzenie szkoleń dla bibliotekarzy z bibliotek Szczecina i regionu opracowujących zbiory w systemie dLibra i z zakresu obsługi systemu MeTaLib,
- uruchomienie w maju 2009 ZBC „Pomerania” i RoKaBi,
- digitalizację zbiorów Książnicy Pomorskiej, które weszły do ZBC i zabezpieczanie zdigitalizowanych materiałów.
W sumie do końca 2009 r. wykonano 330 065 skanów, w tym ze zbiorów Książnicy 130 307 (książki, czasopisma, doktoraty i habilitacje, stare druki, muzykalia, zbiory kartograficzne, zbiory sztuki, rękopisy).
ZBC „Pomerania” budowana jest zgodnie ze standardami opisu danych i metadanych przyjętymi przez inne biblioteki i instytucje, które już uruchomiły biblioteki cyfrowe. Są to formaty MARC 21 i DublinCore – rekomendowane przez Zespół ds. digitalizacji działający przy MKiDN. ZBC „Pomerania” włączona została do Federacji Bibliotek Cyfrowych (FBC), skupiającej polskie zasoby cyfrowe oraz przystąpiła do biblioteki cyfrowej EUROPEANA LOCAL.
VII. Czytelnicy
Młodzież ucząca się i studiująca stanowi 56,9 % ogółu czytelników. Obserwuje się tendencję wzrostu czytelnictwa w grupach wiekowych powyżej 20 lat i spadku wśród dzieci i młodzieży do lat 19.
W większości bibliotek nie rejestruje się jednak użytkowników najmłodszych (do lat 6/7), dla których kierowana jest coraz bogatsza oferta regularnych zajęć kulturalno-oświatowych. Poza tym są oni zachęcani do korzystania z biblioteki coraz atrakcyjniejszymi formami wydawniczymi książeczek. Na ogół książeczki te wypożyczają rodzice na własną kartę czytelniczą, lub dzieci korzystają z nich na miejscu, podczas gdy rodzice korzystają z księgozbioru dla dorosłych.
1. Liczba czytelników
2008 2009 różnica
czytelnicy ogółem 282.606 – 100% 280.940 – 100% - 1.666
miasto 227.156 – 80,4% 227.883 – 81,1 % + 727
wieś 55.450 – 19,6% 53.057 – 18,9 % - 2.393
2. Czytelnicy na 100 mieszkańców
2008 2009
ogółem 16,7 16,6
miasto 19,5 18,6
wieś 10,5 12,1
12
Istnieje duża rozpiętość zasięgu czytelnictwa pomiędzy poszczególnymi gminami. Poniżej podajemy przykłady krańcowych wskaźników czytelników na 100 mieszkańców:
Mielno 41,0* Czaplinek 3,9
Ustronie Morskie 40,9* Świeszyno 4,3
Dziwnów 34,7* Sławno gmina 4,5
Suchań 29,5 Kołbaskowo 5,0
Międzyzdroje 29,3 Postomino 5,1
Gryfice 26,7 Brojce 5,1
Gryfino 25,7 Dobra Szczec. 5,5
Kobylanka 5,9
* Razem z czytelnikami sezonowymi.
3. Czytelnicy pod względem wieku i zajęcia w %:
2008 r. 2009 r. 2008 r. 2009 r.
do lat 15 25,9 24,8 M- uczniowie 43,3 41,1 16-19 14,4 13,4 S- studenci 15,0 15,8 20-24 19,8 20,3 U- prac. Umysłowi 14,1 14,9 25-44 21,7 22,2 P- robotnicy 5,2 5,3 45-60 12,2 12,7 R- rolnicy 0,5 0,5 61 i więcej 6,1 6,6 I / Nz (inni 21,8 22,4
i niezatrudnieni)
Młodzież ucząca się i studiująca stanowiła 56,9% ogółu czytelników, w tym maleje ciągle liczba uczniów (do 19 lat). W pozostałych grupach wzrosła liczba czytelników.
VIII. Udostępnianie zbiorów. Działalność informacyjna bibliotek
Biblioteki województwa zachodniopomorskiego odnotowały dalszy spadek wypożyczeń na zewnątrz i udostępnień prezencyjnych. Zjawisko to powoduje między innymi powszechna dostępność do Internetu. Czytelnicy częściej korzystają z katalogów on - line bibliotek oraz znacznie częściej sięgają do wersji elektronicznych czasopism bieżących i ich archiwów niż do tradycyjnych wersji drukowanych, zarówno w bibliotece jak i w domu. Nie bez znaczenia jest również możliwość powielania fragmentów materiałów bibliotecznych, co ma wpływ na liczbę wypożyczonych zbiorów.
1.Wypożyczenia zbiorów
2008 2009 Różnica
Wypożyczenia na 100 mieszkańców
2008 2009
Liczba wypożyczonych książek, czasopism i zbiorów specjalnych
5 188,3 tys. 5 150,4 tys. - 37,9 tys. 306,5 304
Liczba wypożyczonych książek 4 801,9 tys. 4 798,4 tys. - 3,5 tys. 283,7 283,2 Liczba wypożyczonych czasopism
(oprawnych i nieoprawnych)
222,2 tys. 200,6 tys. - 21,6 tys.
- -
Liczba wypożyczonych zbiorów specjalnych
164,2 tys. 151,3 tys. - 12,9 tys.
- -
13
2. Struktura wypożyczonych książek
2008 2009
Literatura piękna dla dzieci 27,5 % 25,8 %
Literatura piękna dla dorosłych 52,8% 53,9 %
Literatura niebeletrystyczna 19,7% 20,3 %
3. Rozpiętość liczby wypożyczeń przypadających na 100. mieszkańców pomiędzy poszczególnymi gminami:
Miejscowość Wypożyczeń na
100 mieszkańców Zakup książek na 100 mieszkańców
Suchań 999 4
Ustronie Morskie 982 45
Nowogródek Pomorski 941 21
Resko 934 15
Dolice 933 6
Nowe Warpno 894 5
Boleszkowice 892 8
Powyższa tabela wskazuje, że nie ma bezpośredniej zależności pomiędzy ilością zakupionych nowości wydawniczych a liczbą wypożyczeń na 100 mieszkańców. Najwyższą liczbę wypożyczeń zanotowała biblioteka, która posiada wskaźnik zakupu książek znacznie poniżej średniej wojewódzkiej (średnia wojewódzka wypożyczeń wynosiła - 304, a zakupu - 7).
Najmniejsza liczbę wypożyczeń na 100. mieszkańców:
Miejscowość Wypożyczeń na
100 mieszkańców Zakup książek na 100 mieszkańców
Świeszyno 39 10
Sławno (gm.) 41 0
Kobylanka 59 9
Postomino 60 4
Bierzwnik 61 10
Czaplinek 68 4
Dobra Szczec. 75 2
Rewal 89 18
Tu również nie ma prostej zależności pomiędzy ilością zakupionych woluminów a czytelnictwem w gminie. Może o tym decydować wiele czynników, takich jak indywidualna sytuacja biblioteki w danym roku lub nieprawidłowości w przyjętej metodologii gromadzenia danych statystycznych.
4. Średnia wypożyczeń przypadająca na jednego czytelnika
Średnio jeden czytelnik w województwie wypożyczył w ciągu roku 18 książek, czasopism i zbiorów specjalnych. Zgodnie z danymi GUS w poszczególnych gminach sytuacja przedstawiała się następująco:
Miejscowość Średnia wypożyczeń na
1 czytelnika Zakup książek na 100 mieszkańców
Boleszkowice 106,8 8
Cedynia 76,0 5
Brojce 73,6 7
Nowe Warpno 49,3 5
Nowogródek Pom. 48,7 21
Radowo Małe 43,9 11
Bielice 43,7 6
Banie 43,3 12
14
Miejscowość Średnia wypożyczeń na
1 czytelnika Zakup książek na 100 mieszkańców
Warnice 7,2 6
Dobrzany 7,3 15
Bierzwnik 8,0 10
Świeszyno 9,0 10
Sławno gmina 9,2 0
Barwice 9,3 5
Rewal 9,4 18
Powyższe zestawienie nasuwa wątpliwości co do rzetelności prowadzonych przez część bibliotek statystyk, pomimo wskazówek bibliotek powiatowych i biblioteki wojewódzkiej.
5. Udostępnianie zbiorów na miejscu
Jednostki w tysiącach % ogółu 2009
Różnica w tys.
stos. do 2008
2008 2009
książki 1 471,0 1 410,5 50,2 - 60,5
czasopisma (opr. i nieopr.) 1 364,6 1 309,5 46,6 - 55,1
zbiory specjalne 52,0 87,2 3,2 +35,2
ogółem 2 887,6 2 807,2 100 - 80.4
Średnio jeden zarejestrowany czytelnik w woj. zachodniopomorskim skorzystał na miejscu z 10 jednostek zbiorów.
Poniżej podajemy przykłady ukazujące różnice między bibliotekami w poszczególnych gminach:
Cedynia 134,7 Krzęcin 0,5
Suchań 72,9 Tychowo 0,6
Nowe Warpno 57,9 Bierzwnik 0,7
Ińsko 48,0 Biały Bór 0,9
Chojna 43,1 Kalisz Pomorski 1,0
Resko 41,5 Mielno 1,2
Boleszkowice 41,3
Ogółem w bibliotekach udzielono 1 758,6 tys. informacji, w tym bibliograficznych 452 tys.
W 2009 roku zanotowano ogółem 3 230,4 tys. odwiedzin, w tym w czytelniach i kącikach czytelnianych 973,4 tys. Z Internetu użytkownicy skorzystali 352,7 tys. razy.
6. Wypożyczenia międzybiblioteczne
Wypożyczenia międzybiblioteczne stanowią istotną formę uzupełniania własnych zbiorów, zwłaszcza dla bibliotek szczebla miejsko-gminnego i gminnego. Korzystały one głównie ze zbiorów Książnicy Pomorskiej, Koszalińskiej Biblioteki Publicznej oraz bibliotek uczelnianych naszego oraz innych województw. Biblioteki w miejscowościach leżących blisko Szczecina i Koszalina rzadko jednak korzystały z tej formy udostępniania. Czytelnicy przyjeżdżali bezpośrednio do Książnicy Pomorskiej czy Koszalińskiej Biblioteki Publicznej, nie czekając na realizację zamówienia. Wśród zamawianych pozycji przeważa tematyka naukowa, choć zdarza się również sporadycznie literatura piękna.
Głównymi użytkownikami tej formy usług są studenci oraz osoby pracujące uzupełniające wykształcenie.
Niemal 1/3 bibliotek wykazała w swoich sprawozdaniach wypożyczenia międzybiblioteczne jako istotną formę udostępniania zbiorów. Najwięcej wypożyczeń zanotowano w Książnicy Pomorskiej (do
innych bibliotek wypożyczono 1 201 jedn., sprowadzono 182 jedn. w tym z zagranicy 22) oraz w Koszalińskiej Bibliotece Publicznej (na 372 zamówionych pozycji sprowadzono 295 woluminów, do
innych bibliotek wypożyczono 153 woluminy).
15 IX. Upowszechnianie czytelnictwa
1. Udział bibliotek publicznych w zapewnieniu obsługi specjalnym grupom czytelniczym
Podczas prowadzonych w 2009 roku remontów, dyrektorzy bibliotek pamiętali o dostosowywaniu bibliotek do potrzeb osób niepełnosprawnych. Obecnie 80 (+2) obiektów
bibliotecznych uznaje się za przystosowane dla niepełnosprawnych (posiadają głównie podjazdy do bibliotek). Niewiele obiektów bibliotecznych ma przystosowane toalety, układ wewnętrzny pomieszczeń oraz odpowiednią lokalizację, która pozwalałaby na samodzielne dotarcie czytelnika niepełnosprawnego do każdej agendy. Zdarzają się przypadki przystosowania toalety dla osób niepełnosprawnych, jednak jej lokalizacja na piętrze, przy jednoczesnym braku windy, utrudnia korzystanie z niej przez osoby niepełnosprawne.
Podobnie jak w latach poprzednich biblioteki współpracują z instytucjami usytuowanymi na terenie gmin działającymi na rzecz ludzi chorych, starszych, niepełnosprawnych, czy też z rodzin patologicznych. W miejscowościach, w których działają warsztaty terapii zajęciowej lub świetlice terapeutyczne, biblioteki publiczne aktywnie z nimi współpracują. Dział dla Dzieci Miejskiej Biblioteki Publicznej w Łobzie obsługuje Ośrodek Rewalidacyjno-Edukacyjno-Wychowawczy w Radowie Wielkim, gdzie 46 dzieci niepełnosprawnych umysłowo jest zapisanych do biblioteki. Dzieci przyjeżdżają samochodem gminnym wraz z wychowawcami. Wypożyczanie dla tej grupy czytelników łączone jest zawsze z lekcją biblioteczną i prezentacją książek na określony temat. Biblioteka Publiczna w Marianowie współpracuje z Warsztatami Terapii Zajęciowej w Dzwonowie. Uczestnicy są czytelnikami filii bibliotecznej, jak również uczestniczą w różnych zajęciach np. w warsztatach teatralnych, spotkaniach z przyjazną książką oraz w zajęciach komputerowych. Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy w Dębnie raz w tygodniu obsługuje pacjentów ze Szpitala Powiatowego. Miejsko- Gminna Biblioteka Publiczna w Trzcińsku Zdroju współpracuje z Domem Pomocy dla osób niepełnosprawnych. Do filii Miejskiej Biblioteki Publicznej w Szczecinie kierowane są dzieci dysleksyjne z Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej. W filii tej wyodrębniono książki z dużymi literami oraz specjalne wydawnictwa dla dzieci z problemami logopedycznymi. Wypożycza się tu odpowiednią literaturę wydaną tradycyjnie, oraz “książkę mówioną” na CD. W zajęciach oświatowych w Powiatowej i Miejskiej Bibliotece Publicznej w Kamieniu Pomorskim brały udział dzieci ze Specjalnego Ośrodka Szkolno-Wychowawczego w Kamieniu Pomorskim oraz osoby z Polskiego Stowarzyszenia na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym. Uczestnicy Warsztatów Terapii Zajęciowej odbyły w bibliotece praktyki przysposabiające do życia i pracy w środowisku. Wiele bibliotek, np. Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy w Tucznie czy Biblioteka Publiczna w Białym Borze, umożliwia zamawianie książek przez telefon, a zapotrzebowanie to jest realizowane często za
pośrednictwem wolontariuszy. Niektóre z bibliotek, między innymi Gminna Biblioteka Publiczna w Karnicach, zakupują specjalną literaturę np. dla dzieci autystycznych.
Szeroka działalność Koszalińskiej Biblioteki Publicznej na rzecz osób niepełnosprawnych opiera się na ścisłej współpracy m.in. z Polskim Związkiem Niewidomych, Ośrodkami Szkolno- Wychowawczymi w Koszalinie i Warninie, Warsztatami Terapii Zajęciowej nr 2, Stowarzyszeniem
„Ikar”, Środowiskowym Domem Samopomocy oraz z Koszalińskim Towarzystwem Społeczno – Kulturalnym (KTSK), które wraz z biblioteką jest organizatorem „Europejskiego Festiwalu Filmowego INTEGRACJA Ty i Ja”.
IV edycji tego Festiwalu towarzyszyły happeningi i instalacje multimedialne, dyskusje z twórcami
filmowymi, panele „Bez barier”, recitale i wiele działań interdyscyplinarnych. Najcenniejszą z propozycji festiwalowych były spotkania młodzieży z pięciu szkół z niepełnosprawnymi zdobywcami
Kilimandżaro.
Ponadto w Koszalińskiej Bibliotece Publicznej obsługą czytelników o specjalnych potrzebach
edukacyjnych zajmują się pracownicy Oddziału Zbiorów Audiowizualnych oraz dwóch filii.
W wypożyczalni „książki mówionej” w każdą środę spotykali się niewidomi i niedowidzący czytelnicy.
W cyklu „Smaki świata” poznali Chiny, Niemcy, Hiszpanię oraz Wielką Brytanię, uczestniczyli w koncercie zespołu „Ksylofon Kwartet” oraz w wycieczce do rezerwatu archeologicznego „Kamienne
kręgi”. Systematycznie odbywały się zajęcia z biblio-, muzyko- i arteterapii z osobami niepełnosprawnymi z różnych ośrodków, a także koncerty umuzykalniające dla osób niepełnosprawnych, oraz warsztaty integracyjne i teatralno – filmowe.
Za swą spójną, długofalową ofertę kulturalną adresowaną do osób o różnym stopniu i rodzaju niepełnosprawności, Koszalińska Biblioteka Publiczna zajęła II miejsce w skali kraju w konkursie
„Samorządowy Lider Zarządzania 2009” - zorganizowanym m.in. przez Związek Miast Polskich
16
oraz Norweski Związek Władz Lokalnych i Regionalnych. Projekt „Kultura jest dla każdego - oferta Koszalińskiej Biblioteki Publicznej dla osób niepełnosprawnych" jest długofalową ofertą kulturalną adresowaną do osób niepełnosprawnych. Praktyka realizowana jest przez pracowników Oddziału Zbiorów Audiowizualnych Koszalińskiej Biblioteki Publicznej w oparciu o zbiory własne, przy współpracy z artystami, terapeutami, nauczycielami, organizacjami pozarządowymi oraz koszalińskimi instytucjami kultury i szkołami. Oferta polega na włączeniu osób niepełnosprawnych w nurt życia kulturalnego miasta poprzez ich udział w koncertach, wystawach, zajęciach artystyczno - terapeutycznych, w Europejskim Festiwalu Filmowym "Integracja Ty i Ja".
Skierowana została głównie do trzech grup osób niepełnosprawnych: niewidomych i niedowidzących, niepełnosprawnych intelektualnie dzieci i dorosłych oraz osób z problemami psychicznymi.
W Książnicy Pomorskiej od kilku lat działa Centrum Aktywności Kulturalnej Osób Niepełnosprawnych Wzrokowo. Do roku 2008 jego działalność była współfinansowana ze środków MKiDN. Pomimo braku dofinansowania z Ministerstwa w roku 2009 Centrum nie zaprzestało działań.
Odbyło się 17 spotkań integrujących osoby niedowidzące i niewidome, uaktywniając je twórczo, m.in.
poprzez prezentacje swoich dokonań.
W miejscowościach gdzie są usytuowane domy dziecka, domy opieki społecznej, szkoły specjalne, ośrodki szkolno-wychowawcze, areszty śledcze czy zakłady karne, biblioteki na ogół nawiązują z nimi współpracę. Polega ona na zakładaniu punktów bibliotecznych, organizacji imprez i wystaw eksponatów wykonanych przez osoby niepełnosprawne, podopiecznych i osadzonych w miejscach odosobnienia. Biblioteki przygotowują zestawy zamówionych książek dla szpitali, aresztów śledczych, sanatoriów, zakładów karnych (m.in. Świnoujście i Choszczno). Chętnie współpracują z Warsztatami
Terapii Zajęciowej (m.in. Sławno, Kamień Pomorski, Marianowo). Z różnymi ośrodkami pracy z dziećmi niepełnosprawnymi współpracuje Miejska Biblioteka Publiczna w Łobzie i Miejska Biblioteka
Publiczna w Kołobrzegu.
Miejska Biblioteka Publiczna w Gryficach prowadzi swoja filię na terenie szpitala, kilka bibliotek prowadzi punkty biblioteczne w szpitalach i sanatoriach. Powszechnym zjawiskiem staje się dostarczanie książek osobom chorym, starszym, często samotnym do domu.
Szereg bibliotek współpracuje z Polskim Związkiem Niewidomych. Te biblioteki, którym skąpy budżet nie pozwala na coroczny zakup „książki mówionej”, korzystają ze zbiorów Biblioteki Centralnej PZN wypożyczając komplety tytułów na dłuższy czas (np. Miejska Biblioteka Publiczna w Łobzie, Miejska Biblioteka Publiczna w Kołobrzegu).
Biblioteki organizują również ciekawe zajęcia dla osób starszych. Przykładem może tu być Miejska Biblioteka Publiczna w Szczecinie, która przez kilka miesięcy cyklicznie organizowała szkolenia komputerowe dla seniorów. Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy Tuczno współpracowała z Klubem
Seniora organizując kursy komputerowe “Komputer dla każdego”. Miejska Biblioteka Publiczna w Świnoujściu współpracuje z organizacją społeczną Krąg Harcerzy Seniorów. Członkowie Polskiego
Związku Emerytów Rencistów i Inwalidów Koło w Koszalinie uczestniczą w bezpłatnych kursach języka angielskiego i kursach komputerowych w dwóch filiach Koszalińskiej Biblioteki Publicznej.
Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy
2.Dyskusyjne Kluby Książki
W woj. zachodniopomorskim funkcjonowało 27 klubów, w tym 7 dla młodzieży (+2). Łączna liczba członków stałych klubu wynosi – 312. W projekcie uczestniczą biblioteki publiczne w: Barlinku, Chojnie, Choszcznie, Dębnie, Drawsku Pomorskim, Gryficach, Gryfinie, Dobrej (Filia w Mierzynie), Kołobrzegu, Koszalinie, Lipinach, Międzyzdrojach, Nowogardzie (Biblioteka Publicznego Gimnazjum nr 3), Pyrzycach, Sławnie, Stargardzie Szczecińskim, Szczecinie (Książnica Pomorska), Trzebiatowie, Wałczu i Złocieńcu.
Spotkania odbywały się średnio raz w miesiącu. Łącznie odbyło się 259 spotkań.
W ramach Klubu odbyło się 26 spotkań autorskich: Anna Onichimowska (2), Grzegorz Kasdepke (1), Barbara Kosmowska (4), Andrzej Niewiadomski (1), Mirosław Płodzik (3), Agnieszka Żelewska (1), Hanna Kowalewska (3), Krzysztof Kuczkowski (1), Monika Szwaja (2), Eliza Piotrowska (2) Marcin Pałasz (1), Maria Zielińska (3), Paweł Beręsewicz (2).
Spotkania DKK cieszą się zainteresowaniem, a informacje o nich są regularnie obecne w mediach.
17
3.Inne formy upowszechniania czytelnictwa
Z uwagi na spadek czytelnictwa biblioteki stosują wiele form mających zachęcić do korzystania z ich usług. Można tu wymienić między innymi:
- coraz szerszą ofertę działalności kulturalno – oświatowej, - organizację obchodów „Tygodnia Bibliotek”,
- kontynuację akcji „Cała Polska czyta dzieciom”,
- dostarczanie zbiorów do domu osobom niepełnosprawnym, chorym i w podeszłym wieku, - wypożyczenia nocne i weekendowe,
- telefoniczne i internetowe zamawianie i przedłużanie książek, - zamawianie książek drogą elektroniczną,
- współpracę ze szkołami i przedszkolami (np. lekcje biblioteczne, organizacja imprez rocznicowych, konkursów, wystaw, wspólne opracowywanie wykazów lektur szkolnych),
- współpracę z radami parafialnymi (np. jasełka, imprezy wielkanocne),
- współpracę z lokalnymi mediami - głównie z prasą lokalną (informacje o działalności biblioteki, nowych nabytkach, planowanych imprezach),
- współorganizowanie wraz z samorządami imprez o charakterze gminnym i powiatowym,
- współpracę z organizacjami pozarządowymi: koła emerytów i rencistów, koła gospodyń wiejskich, Seniorzy ZHP, stowarzyszenia społeczno – kulturalne, stowarzyszenia miłośników poszczególnych miejscowości, związki sybiraków, kresowiaków, koła wędkarskie.
X. Działalność kulturalno - oświatowa bibliotek
Ogółem w województwie zorganizowano 35 156 zajęcia kulturalno-oświatowe, w tym:
- spotkania autorskie – 333 - pogadanki , odczyty, dyskusje – 1.648
- konkursy – 2.259
- lekcje biblioteczne, wycieczki do bibliotek – 4.528 - zajęcia plastyczne – 7.229 - wystawy i wystawki – 4.087
- inne zajęcia – 12.622
Część powyższych zajęć odbywało się w kołach zainteresowań, których na terenie województwa działało 233. Najliczniejsze i najbardziej zróżnicowane formy zajęć kulturalno – oświatowych prowadzą biblioteki połączone z ośrodkami kultury. W tym przypadku jednak trudno oddzielić samodzielną działalność biblioteki od działań ośrodka kultury.
W Książnicy Pomorskiej zorganizowano:
- konferencje naukowe, sympozja, seminaria 12
- spotkania autorskie 53
- wykłady i prelekcje 54
- pogadanki, odczyty, dyskusje 87
- konkursy 15
- lekcje biblioteczne, wycieczki 395
- zajęcia plastyczne 55
- wystawy 116
- inne zajęcia 117
W Koszalińskiej Bibliotece Publicznej:
- spotkania autorskie 27 - pogadanki, odczyty, dyskusje 165
- konkursy 139
- lekcje biblioteczne, wycieczki 313
- zajęcia plastyczne 335
- wystawy i wystawki 135
- inne zajęcia 1152
18
Pośród licznych imprez zorganizowanych przez Koszalińską Bibliotekę Publiczną wymienić można powiatowy konkurs plastyczny z wystawą prac - „Frączkowe malowanie” (255 uczestników), któremu towarzyszyło 8 spotkań z Agnieszką Frączek piszącą wiersze i opowiadania edukacyjne dla dzieci, leksykografem i językoznawcą, wykładowcą na Uniwersytecie Warszawskim. Wystawa była połączona z dziecięcą sesją „naukową”. We współpracy z Koszalińską Biblioteką Publiczną również biblioteki w Będzinie, Biesiekierzu oraz w Polanowie zorganizowały spotkania autorskie z Agnieszką Frączek oraz uczestniczyły we „Frączkowym malowaniu” w Koszalinie.
W 2009 roku po raz kolejny Koszalińska Biblioteka Publiczna była, wspólnie z Koszalińskim Towarzystwem Społeczno-Kulturalnym, organizatorem IV edycji Europejskiego Festiwalu Filmowego INTEGRACJA Ty i Ja, poświęconego problematyce niepełnosprawności.
W sierpniu 2009 na Zamku Książąt Pomorskich w Szczecinie wydarzenia festiwalowe otworzyły dwie wystawy fotografii Oiko Petersena i Chrisa Niedenthala,
W konkursie brały udział obrazy z Polski, Belgii, Holandii, Izraela, Estonii, Finlandii, Francji, Wielkiej Brytanii, Słowacji i Słowenii. Międzynarodowe jury przyznało Grand Prix Motyla 2009 dla filmu francuskiego „Jak po maśle” w reż. Jean Paula Lilenfelda.. Festiwalowi towarzyszyły happeningi i instalacje multimedialne, dyskusje z twórcami filmowymi, panele „Bez barier”, recitale i wiele działań interdyscyplinarnych. Najcenniejszą z propozycji festiwalowych były spotkania młodzieży z pięciu szkół z niepełnosprawnymi zdobywcami Kilimandżaro. W festiwalu uczestniczyło około 3000 osób.
Filmy nagrodzone na Festiwalu zostały zaprezentowane na specjalnych pokazach na Zamku Książąt Pomorskich w Szczecinie i w Centrum Kultury w Łodzi.
W wypożyczalni „książki mówionej” w każdą środę spotykali się niewidomi i niedowidzący czytelnicy.
W cyklu „Smaki świata” poznali Chiny, Niemcy, Hiszpanię oraz Wielką Brytanię.
Tydzień bibliotek w Koszalińskiej Bibliotece Publicznej zakończono imprezą dla dzieci „Noc w bibliotece czyli baw się z nami – piratami”. Uczestniczyło w niej 30 małych czytelników.
Miejska Biblioteka Publiczna w Szczecinie:
- spotkania autorskie 5
- pogadanki, odczyty, dyskusje 16
- konkursy 11
- lekcje biblioteczne, wycieczki 227
- zajęcia plastyczne 26
- wystawy i wystawki 8
- inne zajęcia 161
Od 2008 roku Miejska Biblioteka Publiczna w Szczecinie jest organizatorem cyklu spotkań literackich
„Herbatka u…”. Mają one na celu promocję literatury oraz zapoznanie czytelników z życiem i twórczością znanych pisarzy i poetów. Do udziału w dyskusji zapraszane są osoby, które znały
danego twórcę osobiście lub zajmowały się zawodowo analizą jego twórczości.
W 2009 roku zorganizowano:
- „Herbatkę u Witkacego” – zaproszonymi gośćmi byli prof. Janusz Degler (witkacolog, redaktor
„Dzieł zebranych” Witkacego), prof. Lech Sokół (profesor historii dramatu i teatru, wykładowca w warszawskiej Akademii Teatralnej, od 1999 roku dyrektor Instytutu Sztuki PAN) oraz pan Andrzej Dziuk (dyrektor Teatru Witkacego w Zakopanem). Podczas spotkania zaprezentowane zostały także obrazy i pamiątki Witkacego udostępnione przez Książnicę Pomorską, a tłem dla prezentowanych obrazów była muzyka Tomasza Stańki z płyty „Peyotl”.
- „Herbatkę u Becketta” – zaproszonym gościem był pan Antoni Libera (przyjaciel Becketta,
który z prywatnej kolekcji udostępnił także film pod tytułem „Film” z Busterem Keatonem w reżyserii Becketta). Spotkanie odbyło się w szczecińskim Teatrze KANA.
- „Herbatkę u Kafki” - zaproszonymi gośćmi byli: pan Jakub Ekier (ostatnio ukazało się jego tłumaczenie „Procesu”), pan Piotr Matywiecki (poeta, literaturoznawca, autor wielokrotnie nagradzanej książki „Twarz Tuwima”) oraz prawnik Lew Michał Lizak. Dla oddania atmosfery twórczości Kafki spotkanie to odbyło się w Sali Sądu Okręgowego w Szczecinie.
Filia nr 38 Miejskiej Biblioteki Publicznej w Szczecinie zaprosiła swoich najmłodszych czytelników na
kilka spotkań z bohaterami literackimi: „Bliskie i dalekie podróże po świecie książki… wyruszamy w świat z Misiem Paddingtonem”, „Bliskie i dalekie podróże po świecie książki… Smerfy zapraszają
19
do domu, w którym straszy”, „Bliskie i dalekie podróże po świecie książki… z wizytą u Śpiącej Królewny”, „Bliskie i dalekie podróże po świecie książki… czyli poznajemy Indian”.
Filia nr 14 Miejskiej Biblioteki Publicznej w Szczecinie zorganizowała IV edycję konkursu na najpiękniej opowiedzianą legendę o Szczecinie na podstawie książki Anny Malejki pt. "Wyśniony skarb".
Biblioteka Publiczna w Białym Borze - przy bibliotece działa zespół „Zozule”. Największym jego osiągnięciem było zajęcie I miejsca na II Przeglądzie Teatrów Amatorskich „ Bądźmy Razem”. Za zdobytą nagrodę w tym konkursie zorganizowano wyjazd młodzieży do teatru w Słupsku i nad morze oraz zakupiono do biblioteki drukarkę laserową z faksem.
Biblioteka Publiczna Gminy Biesiekierz:
- Święto Czytelnika Dziecięcego pt. „Biblioteka – tu wszystko zdarzyć się może!” dla poszczególnych
grup wiekowych - dzieci z Gminnego Przedszkola w Biesiekierzu oraz ze Szkoły Podstawowej w Biesiekierzu. Dzieci w te dni przejęły władzę w placówce. W trakcie wspólnych gier i zabaw uczyły
się jak wyszukać interesującą ich książkę, poznawały tajniki zawodu bibliotekarza oraz zasady funkcjonowania biblioteki.
- w drugi tydzień cyklu zajęć wakacyjnych „Latem jest pięknie” upłynął pod hasłem: „Jestem mały –
mam swoje prawa i je znam”. Z pomocą prowadzącego, dzieci w grupach stworzyły tablicę praw i obowiązków dziecka.
- „Chemiczne czary – mary” - realizacja tematu była możliwa dzięki przeprowadzanych w ramach wolontariatu przez ucznia Gimnazjum w Biesiekierzu licznych doświadczeń chemicznych. Ich celem było wzbudzenie respektu przed naturą oraz zaskakującymi efektami różnych reakcji. Doświadczenia przeprowadzane były zarówno w pomieszczeniach biblioteki, jak i na terenie zielonym przed budynkiem.
- nocne spotkanie pod hasłem "Czy w bibliotece straszy?" - wzięło w nim udział 27 uczestników.
Program zajęć obejmował wspólną zabawę na terenie zielonym, malowanie twarzy, przebieranie się, czytanie wybranych opowieści, rzucanie cieni na ścianę, snucie własnych opowieści, słodki posiłek oraz projekcję filmu pt. „Noc w muzeum”.
Miejskiej Bibliotece Publicznej w Bornem Sulinowie:
- z okazji Dnia Kobiet zorganizowano koncert zespołu PODLOTKI działającego przy Bibliotece, - cykliczny koncert wiosenny uczniów firmy Camerton współpracującej z biblioteką od 2006 roku, - odbyły się dwa wieczory poetyckie Klubu Literackiego „Pod Piórem”.
Miejska Biblioteka Publiczna w Chojnie:
- II Sztafeta Literacka z poezją księdza Jana Twardowskiego – w około 30 placówkach (bibliotekach publicznych, szkolnych, przedszkolach, księgarni, świetlicach środowiskowych) około 400 osób czytało w tym samym czasie wiersze księdza,
- „Noc w bibliotece” impreza dla klas III szkoły podstawowej pod hasłem „Poszukiwanie skarbów”, podczas której odbyły się konkursy literackie, plastyczne oraz czytanie fragmentów książki „Księga strachów” Zbigniewa Nienackiego, której akcja rozgrywa się m.in. w Chojnie i jej okolicach.
- spotkania z cyklu „Żywa lekcja historii”.
Miejska Biblioteka Publiczna w Choszcznie:
- od dwóch lat siedmioosobowa grupa dzieci ze Szkoły Podstawowej w Choszcznie spotyka się raz w tygodniu na zajęciach z cyklu „Lektura nie musi być nudna”,
- kolejna edycja konkursu na najlepszą gazetę szkolną „O nagrodę Choszczeńskiego Pulitzera Szkolnego” w kategorii szkół podstawowych, gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych,
- konkurs dla młodzieży na najciekawszą prezentację multimedialną pn. „Biblioteka to plus”.
Gminna Biblioteka Publiczna w Czaplinku:
- od lutego biblioteka realizowała projekt skierowany do uczniów miejscowego liceum pn.
„Z dziennikarstwem za pan brat”. Uczestnicy projektu mieli możliwość nabycia nowych umiejętności (układanie tekstu w programie komputerowym Corel, obróbki zdjęć cyfrowych), zgłębienia tajników pracy dziennikarskiej oraz nabycia doświadczenia w przeprowadzaniu wywiadów, pisaniu reportaży, notatek prasowych itp. Swoje prace zamieszczali w czasopiśmie ”Grajdoł” wydawanym przez bibliotekę,
20
-
od marca do końca czerwca biblioteka prowadziła darmowe zajęcia dla dzieci i młodzieży z języka angielskiego, zaś od października z języka niemieckiego.Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy Dębno - „Skarb w słowa zaklęty” to hasło wieczoru i tytuł tomiku poezji wydanego z okazji wieczoru poetyckiego w Tygodniu Bibliotek 2009 r. Autorami wierszy są młodzi poeci – uczniowie Gimnazjum Publicznego.
Biblioteka Publiczna Gminy Dygowo - Zespół teatralny działający przy bibliotece przygotował występy prezentowane na imprezach gminnych (”Romeo i Julia”, ”Na gorąco na bieżąco, czyli 40- lecie DPS we Włościborzu”, oraz „Opowieść wigilijna”).
Miejska Biblioteka Publiczna w Gryficach:
- I Biblioteczne Dyktando z Języka Polskiego zorganizowana z okazji Międzynarodowego Dnia Języka Ojczystego,
- 45 spotkań czytelniczych w ramach kampanii społecznej CPCD,
- Biblioteka otrzymała wyróżnienie podczas gali wręczenia statuetek „Gryficka Rega 2008” w kategorii Edukacja - „jako wyraz uznania za promocję czytelnictwa i aktywne uczestnictwo w życiu kulturalnym mieszkańców powiatu”.
Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy Kalisz Pomorski - „Indiańska przygoda” - impreza finansowana ze środków Programu „Działaj lokalnie VI” Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności realizowanego przez Akademię Rozwoju Filantropii w Polsce oraz Lokalnej Organizacji Grantowej w Złocieńcu.
Miejska Biblioteka Publiczna w Kołobrzegu:
- lipiec przebiegał pod hasłem „Pirackie lato”, któremu towarzyszyło wiele imprez: konkursy i zajęcia plastyczne, spektakl edukacyjny “I Ty możesz zostać piratem” oraz wystawy,
- konkurs „Kołobrzeski Kolaż Fotograficzny” dla gimnazjalistów i uczniów szkół średnich,
- Projekt Ekologia z Biblioteką, którego zadaniem było pogłębianie świadomości ekologicznej dzieci i młodzieży, kształtowanie właściwych postaw i zachowań oraz promocja literatury z zakresu ochrony
środowiska. W ramach projektu przeprowadzono 11 zajęć, w których uczestniczyło 375 dzieci.
- Projekt Gadu - Gadu, Literackie Rozmowy o Życiu przeznaczony dla młodzieży gimnazjalnej.
Obejmował spotkania autorskie, warsztaty literacko-dziennikarskie oraz psychologiczno- pedagogiczne, których celem było zaproszenie gimnazjalistów do biblioteki, zwrócenie uwagi na
kontakty interpersonalne, empatię i problem asertywności, których uświadomienie pomaga w rozwiązywaniu konfliktów i zmniejszeniu poziomu agresji. W ramach programu zorganizowano 18 imprez, w których uczestniczyło 550 osób.
- Biblioteka koordynowała akcję zbiórki książek dla Polonii kresowej „Kresy z klasyką” dla Fundacji
„Pomoc Polakom na Wschodzie”.
Biblioteka publiczna w Marianowie - w pomieszczeniach Biblioteki istnieje „Klub Malucha”, który jest alternatywną formą małego przedszkola a jednocześnie propaguje idee czytelnictwa i rozwoju
intelektualnego i kulturalnego od najmłodszych lat. Jednocześnie integruje środowisko lokalne.
W zajęciach codziennie uczestniczy 16. dzieci. W ramach zajęć dzieci poprzez zabawę zapoznają się z książką, chętnie uczestniczą w krótkich formach teatralnych przygotowywanych na różne okazje oraz uczestniczą w wycieczkach.
Biblioteka Publiczna Gminy Mielno:
- cykliczne spotkania z wychowankami Domu Dziecka w Mielnie pt. ”Czytająca biblioteka”, - wystawy plastyczne uczestników Studium Plastyki w bibliotece,
- cieszące się dużą popularnością spotkania w bibliotece z dorosłymi czytelnikami przy kawie.
Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy Polanów:
- inscenizacja pt. „Kufer pełen bajek”. W imprezie wzięło około 125 dzieci, które aktywnie uczestniczyły w spektaklu teatralnym razem z opiekunami,
- przy współpracy Działu Promocji Urzędu Miejskiego zorganizowano Tydzień Planowania Kariery Zawodowej w Gminie Polanów w ramach projektu „Daleka podróż… z terenów wiejskich do kariery”.
Biblioteka im. M. Skłodowskiej – Curie w Policach:
- zajęcia arteterapii – terapii przez sztukę - „Tuwimlandia”, „Królestwo bajkowe”,
