KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH

KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH

Bruksela, dnia 4.5.2007

KOM(2007)233 wersja ostateczna

KOMUNIKAT KOMISJI DLA RADY, PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO, KOMITETU

REGIONÓW I EUROPEJSKIEGO BANKU CENTRALNEGO Wprowadzenie euro w Słowenii

1. WPROWADZENIE

W następstwie wniosku Słowenii z dnia 2 marca 2006 r. o ocenę spełnienia kryteriów konwergencji w oparciu o art. 122 ust. 2 Traktatu WE, Komisja i EBC sporządziły odrębne raporty o konwergencji¹, sprawdzając, czy państwo to osiągnęło wysoki stopień trwałej konwergencji, zwłaszcza w odniesieniu do kryteriów konwergencji z Maastricht określonych w Traktacie. Na wniosek Komisji z dnia 16 maja 2006 r. Rada podjęła decyzję w dniu 11 lipca 2006 r. o uchyleniu derogacji w stosunku do Słowenii. Ponadto podjęła decyzję w sprawie daty przyjęcia euro przez Słowenię (dnia 1 stycznia 2007 r.) oraz o kursie wymiany jej krajowej waluty w stosunku do euro (239,640 tolarów za jedno euro).

Po potwierdzeniu przystąpienia Słowenii do strefy euro, państwo to zintensyfikowało i sfinalizowało swoje praktyczne przygotowania do wymiany waluty krajowej na euro. Plan generalny Słowenii dotyczący wymiany waluty krajowej na euro jest oparty na tzw.

scenariuszu „big bang”,² w przypadku którego banknoty i monety euro wprowadza się tego samego dnia, co przyjęcie euro (dnia 1 stycznia 2007 r. w przypadku Słowenii). Okres podwójnego obiegu waluty, w którym zarówno tolar słoweński jak i euro były prawnym środkiem płatniczym trwał od 1 do 14 stycznia 2007 r., po którym to dniu euro stało się jedynym prawnym środkiem płatniczym.

Choć Słowenia skorzystała z szeregu dogodnych warunków, jej terminowe i drobiazgowe działania przygotowawcze zapewniły pomyślną wymianę waluty krajowej na euro. Niniejszy komunikat przedstawia istotne aspekty przejścia tego państwa na nową walutę, w szczególności w odniesieniu do wymiany środków pieniężnych, przestawienia systemów administracyjnych i finansowych w sektorze publicznym i prywatnym, rozwoju polityki cenowej (i jej postrzegania) powiązanej ze zmianą waluty oraz ogólnej oceny przejścia na euro przez obywateli. Ponadto niniejszy komunikat wyciąga podstawowe wnioski na przyszłość w zakresie wymiany waluty krajowej na euro.

2. SZYBKIE WPROWADZENIE EURO DO CODZIENNEGO ŻYCIA MIESZKAŃCÓW

SŁOWENII

Ze względu na to, że Słowenia graniczy z dwoma krajami będącymi już w strefie euro (Włochami i Austrią), większość obywateli Słowenii była już zaznajomiona z euro znacznie wcześniej zanim stało się ono ich walutą krajową. Wyniki sondaży przeprowadzonych w nowych państwach członkowskich³ pokazały, że Słoweńcy należeli do najbardziej zaznajomionych z banknotami i monetami euro, ponieważ 95 % widziało już banknoty euro (w porównaniu ze średnią 77 % w dziesięciu nowych państwach członkowskich) a 93 % widziało już monety euro (w porównaniu ze średnią 70 %). Podobnie wielu Słoweńców używało już banknotów (80 %) i monet (77 %) euro. Na długo przed dniem 1 stycznia 2007 r.

wiele osób prywatnych i przedsiębiorców w Słowenii posiadało już pewne ilości gotówki euro lub otworzyło już rachunki bankowe w euro.

1 COM(2006)224 z dnia 16 maja 2006 r. oraz raport o konwergencji EBC z maja 2006 r.

2 Obecne kraje strefy euro wprowadziły euro zgodnie ze scenariuszem madryckim, przewidującym trzyletni okres przejściowy, jako że euro stało się ich walutą w 1999 r. (2001 r. w przypadku Grecji), natomiast banknoty i monety euro wprowadzono dopiero w 2002 r.

3 Sondaż Eurobarometru 191 przeprowadzony we wrześniu 2006 r.

Gdy euro stało się prawnym środkiem płatniczym dnia 1 stycznia 2007 r., jego stosunkowy udział w obiegu szybko nabrał tempa, jak pokazuje wykres 1 oparty na wynikach dziennego sondażu telefonicznego przeprowadzonego dla Komisji na próbce ludności słoweńskiej, w którym poproszono respondentów o przedstawienie zawartości ich portfeli i portmonetek. Już dnia 5 stycznia (wieczorem) ponad połowa respondentów stwierdziła, że w swoich portfelach i portmonetkach posiada wyłącznie banknoty i monety euro.

Wykres 1

Respondentów poproszono również o podanie informacji o ostatniej transakcji gotówkowej (zob. wykres 2). W dniu 4 stycznia 2007 r. ponad połowa wszystkich płatności gotówkowych została przeprowadzona w euro. Udział płatności w euro nadal gwałtownie rósł w ciągu następnych dni. Wykres 2 pokazuje ponadto podobieństwo pomiędzy postępem euro a ewolucją obserwowaną przeciętnie w strefie euro wśród pierwszej grupy państw przystępujących do strefy euro w 2002 r.

Odsetek obywateli Słowenii posiadających gotówkę euro w portmonetkach i portfelach

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

29/12 02/1 03/1 04/1 05/1 06/1 10/1 12/1 16/1

banknoty: tylko lub głównie euro monety: tylko lub głównie euro banknoty: tylko euro monety: tylko euro

Wykres 2

Choć Słowenia zasadniczo skorzystała z dogodnych warunków, pomyślne przejście z tolara na euro należy zdecydowanie przypisać jakości i terminowości praktycznych przygotowań tego kraju do wprowadzenia euro, które rozpoczęły się już na dobre przed styczniem 2005 r., kiedy to przyjęto krajowy plan wymiany waluty.⁴ W dalszej części niniejszego komunikatu analizowane są różne elementy, które przyczyniły się do tego sukcesu.

Przyjęcie przez Słowenię euro wyraźnie potwierdza doświadczenia pierwszej grupy państw przystępujących do strefy euro, świadczące o tym, że aktywne i terminowe przygotowania opłacają się. Dobrze przygotowane państwa odnoszą korzyści w postaci szybkiej i bezproblemowej wymiany waluty oraz pozytywnego postrzegania przez swoich obywateli.

3. WYMIANA WALUTY W OBIEGU GOTÓWKOWYM W SŁOWENII

Wymiana waluty w obiegu gotówkowym stanowi najbardziej widoczny element wymiany waluty krajowej na euro. Operacja ta dotyczy bezpośrednio praktycznie wszystkich obywateli i przedsiębiorstw. Jej powodzenie jest w dużej mierze uzależnione od wczesnego, tj. przed datą przyjęcia euro („dniem €”), dostarczenia przez krajowy bank centralny banknotów i monet euro do banków i innych instytucji finansowych (tzw. frontloading). Z kolei banki próbują zadbać o to, by przedsiębiorstwa zaangażowane w transakcje gotówkowe, a w szczególności sprzedawcy detaliczni, otrzymali euro w gotówce przed „dniem €”, tak by mogli wydawać resztę tylko w euro, unikając w ten sposób ponownego wprowadzania do obiegu wycofywanej waluty. Wprowadzając gotówkę euro do obiegu, banki i sprzedawcy detaliczni muszą jednocześnie liczyć się z gwałtownym napływem wycofywanej waluty.

4 Zob. również Czwarte sprawozdanie w sprawie praktycznych przygotowań do przyszłego rozszerzenia strefy euro (COM(2006)671 z dnia 10 listopada 2006 r.).

Odsetek płatności gotówkowych w sklepach...

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

29/12 02/1 03/1 04/1 05/1 06/1 10/1 12/1 16/1

...tylko w tolarach (Słowenia w 2007 r.) ...tylko w euro (Słowenia w 2007 r.)

...tylko w euro (średnia w strefie euro w 2002 r.)

3.1. Transakcje w ramach frontloadingu i sub-frontloadingu przed „dniem €”.

Bank Słowenii otrzymał w sumie 94,5 mln banknotów o wartości nominalnej 2 175,00 mln EUR z logistycznych rezerw Eurosystemu⁵. W sumie 296,3 mln monet euro o wartości nominalnej 104,00 mln EUR dostarczyła Mennica Finlandii⁶.

Operacje zaopatrywania instytucji kredytowych w monety euro w ramach frontloadingu rozpoczęły się w dniu 25 września 2006 r. oraz dnia 29 listopada 2006 r., jeśli chodzi o banknoty euro. Ogółem przed końcem 2006 r. banki słoweńskie otrzymały banknoty euro o wartości 772 mln EUR oraz 250 mln monet (o wartości około 85 mln EUR).

Proces sub-frontloadingu, czyli przekazywania przez banki i instytucje kredytowe części otrzymanych banknotów i monet sprzedawcom detalicznym i innym podmiotom gospodarczym, rozpoczął się w grudniu 2006 r. Sub-frontloading stanowił 0,9 % wartości całkowitej kwoty przekazanej w ramach frontloadingu, jeśli chodzi o banknoty euro oraz 7,4

% wartości, jeśli chodzi o monety. Proces ten obejmował dostawę gotowych zestawów dla klientów korporacyjnych o wartości 201 EUR oraz 450.000 mini zestawów (o wartości 12,52 EUR każdy) zawierających jedną lub więcej monet euro z każdego nominału, które były udostępniane przez banki ogółowi społeczeństwa słoweńskiego począwszy od dnia 15 grudnia i zostały niemal całkowicie wyprzedane. Sub-frontloading odegrał stosunkowo skromną rolę w porównaniu z wymianą walut krajowych na euro w 2002 r. Jednakże wiele przedsiębiorstw i obywateli słoweńskich nabyło lub posiadało już gotówkę euro zdobytą innymi sposobami.

3.2. Okres podwójnego obiegu

Władze Słowenii zdecydowały możliwie jak najbardziej skrócić okres podwójnego obiegu waluty. Pierwotny plan generalny, przyjęty w styczniu 2005 r. przewidywał okres ograniczony do jednego tygodnia, choć następnie przedłużono go do dwóch tygodni w późniejszej wersji planu. Okres ten był znacznie krótszy niż okresy podwójnego obiegu waluty w 2002 r., które różniły się w zależności od kraju i często trwały do dwóch miesięcy⁷. Choć pierwszym dniem pracy banków komercyjnych był 3 stycznia 2007 r., niektóre z nich otworzyły kilka oddziałów (w sumie 52 w całym kraju) w dniach 1 i 2 stycznia tylko do celów transakcji wymiany gotówki. Ponadto Bank Słowenii otworzył własne okienko.

Przestawianie bankomatów nastąpiło szybko i dwie trzecie z 1500 bankomatów w całym kraju było już gotowych do wypłacania banknotów euro dnia 1 stycznia 2007 r. o godzinie 4 rano, a ponad 93 % w pełni działało w euro pod koniec tego dnia. Przestawianie wszystkich bankomatów zakończono do dnia 3 stycznia. Szybkość przestawiania bankomatów w dużej mierze przypomina sytuację z 2002 r.

5 Danych dotyczących wymiany środków pieniężnych dostarczyły: Bank Słowenii i EBC.

6 Słowenia nie posiada mennicy państwowej i wybrała fińską mennicę na dostawcę monet w drodze przetargu publicznego.

7 Okres podwójnego obiegu trwał od dnia 1 stycznia do dnia 28 lutego 2002 r. w dziewięciu państwach (BE, GR, ES, IT, LX, NL, AU, PT, FI). Zakończył się dnia 9 lutego 2002 r. w IR oraz dnia 17 lutego 2002 r. w FR. Okres ten został wyeliminowany DE, choć marek niemieckich w gotówce można było nadal używać do dnia 28 lutego 2002 r. na podstawie wspólnej deklaracji organizacji detalicznych i bankowych.

Jednakże niska liczba transakcji przeprowadzonych w bankomatach w pierwszych dniach stycznia 2007 r., znacznie poniżej średniej dziennej, wyraźnie różni się od doświadczeń pierwszej grupy państw z 2002 r., kiedy to obserwowano szczytowe obciążenia pod względem liczby dziennych transakcji i wartości pobieranej gotówki w miarę jak mieszkańcy masowo korzystali z bankomatów, aby uzyskać pierwsze banknoty euro. Zapał mieszkańców można częściowo wytłumaczyć ciekawością dotyczącą nowych banknotów euro. Ten efekt ciekawości praktycznie nie miał miejsca w Słowenii, jako że mieszkańcy w dużej mierze byli już zaznajomieni z gotówką euro na długo przed przyjęciem euro przez ich kraj. Ponadto dane zebrane w telefonicznym sondażu w dniu 29 grudnia 2006 r. (zob. wykres 1) potwierdzają, że znaczna część ludności posiadała już euro w gotówce przed „dniem €”. Ogólnie mówiąc, zarówno osoby prywatne jak i przedsiębiorstwa nie miały żadnych trudności ze zdobyciem gotówki euro, nawet na długo przed „dniem €”.

Przestawianie sieci terminali płatniczych w punktach sprzedaży zakończono we wczesnych godzinach dnia 1 stycznia 2007 r. Liczba transakcji dokonywanych kartami płatniczymi od dnia 3 stycznia, kiedy to ponownie otwarto sklepy, do dnia 6 stycznia szybko wróciła do normalnego poziomu.

Powszechna dostępność gotówki euro, zarówno przed jak i po „dniu €” w dużej mierze przyczyniła się do bezproblemowego przejścia na nową walutę. Wprawdzie szybkość wymiany waluty była bardzo podobna do tej z roku 2002, jednak osoby prywatne i firmy miały więcej czasu i okazji, by zdobyć potrzebną ilość gotówki euro.

Wymiana waluty krajowej na euro w Słowenii potwierdza ponadto techniczną wykonalność krótkiego (dwutygodniowego) okresu podwójnego obiegu waluty, który przyczynia się do zminimalizowania ciężaru spoczywającego na sprzedawcach detalicznych i innych podmiotach gospodarczych.

3.3. Szybki zwrot wycofywanej waluty

Napływ tolarów w gotówce rozpoczął się w listopadzie i grudniu 2006 r. (niektóre banki oferowały klientom zdeponowanie euro na rachunkach bankowych po kursie wymiany i bezpłatnie począwszy od dnia 1 grudnia 2006 r.). W dniu 1 stycznia, zwrócono blisko 28 %⁸ całej pozostałej wartości banknotów tolarowych; wartość zwróconych monet tolarowych była nadal niewielka w porównaniu z wartością w obiegu.⁹

Napływ wycofywanej waluty trwał nadal w stałym tempie (zob. wykres 3): ponad połowa pozostałej wartości banknotów tolarowych została już zwrócona w dniu 4 stycznia 2007 r. a ponad 80 % w dniu 11 stycznia 2007 r. Pod koniec stycznia zaledwie 8,5 % banknotów tolarowych było nadal w obiegu. Wynik ten jest bardzo korzystny w porównaniu z sytuacją w strefie euro w 2002 r., jako że wówczas do połowy stycznia zwrócono tylko 40 % wycofywanych banknotów, a do końca stycznia 70 %. Zwrot tolarów w monetach miał

8 Całkowita wartość banknotów tolarowych w obiegu w dniu 31 grudnia 2006 r. wynosiła 149.631 mld SIT (622,7 mln EUR), co stanowiło 72,1 % średniej wartości banknotów tolarowych w obiegu w październiku 2006 r. (207,039 mld SIT, co odpowiada 864,0 mln EUR).

9 Całkowita wartość monet tolarowych w obiegu w dniu 31 grudnia 2006 r. wynosiła 3.602 mld SIT (15,0 mln EUR), co stanowiło 96,0 % średniej wartości monet tolarowych w obiegu w październiku 2006 r. (3.752 mld SIT co odpowiada 15,7 mln EUR).

charakter bardziej stopniowy (zob. wykres 3), jako że 71,5 % było nadal w obiegu pod koniec stycznia.

Wykres 3

Szybki zwrot wycofywanej waluty, który spowodował zatory podczas pierwszego przejścia na euro w 2002 r., był nadzwyczaj sprawny, w szczególności jeśli chodzi o banknoty tolarowe.

Bezpłatna wymiana gotówki była nadal możliwa w bankach do dnia 1 marca 2007 r. Później Bank Słowenii będzie nadal wymieniał banknoty tolarowe bezpłatnie przez czas nieokreślony, a monety tolarowe do końca 2016 r.

W ramach bezpośredniej usługi na rzecz ogółu społeczeństwa oraz zgodnie z art. 52 statutu ESCB/ECB, krajowe banki centralne Eurosystemu podjęły działania mające na celu zapewnienie, by w ciągu pierwszych dwóch miesięcy 2007 r. banknoty tolarowe do równowartości 1000 EUR dla dowolnej strony/transakcji każdego dnia były wymieniane na euro po wartości nominalnej przynajmniej w jednym miejscu na terytorium kraju (podobne ustalenia miały miejsce w czasie wymiany walut krajowych na euro w 2002 r.).

4. PRZESTAWIENIE SYSTEMÓW FINANSOWO-ADMINISTRACYJNYCH

Z powodzeniem przeliczono na euro około 2,3 mln rachunków bankowych będących w posiadaniu osób prywatnych i podmiotów prawnych. W pierwszych dniach stycznia znacznie więcej osób niż zwykle korzystało z bankomatów, by sprawdzić salda swoich rachunków w euro.

Jeśli chodzi o przestawianie systemów administracyjnych, finansowych, księgowych i innych powiązanych systemów, scenariusz „bing bang” jest znacznie bardziej wymagający niż scenariusz madrycki, zastosowany w przypadku pierwszej grupy państw. Faktycznie większość podmiotów administracji publicznej i przedsiębiorstw prywatnych skorzystała w tym czasie z trzyletniego okresu przejściowego trwającego od 1999 do 2001 r. (rok w przypadku Grecji), aby przestawić systemy na euro. Jako że scenariusz „big bang” nie

Ewolucja tolarów w gotówce w obiegu (jako % średniej pozostałej ilości w październiku 2006 r.)

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

01/1 03/1 04/1 05/1 08/1 09/1 10/1 11/1 12/1 15/1 16/1 17/1 18/1

banknoty tolarowe monety tolarowe

pozwala na taki okres przejściowy, od całości administracji słoweńskiej i przedsiębiorstw oczekiwano posługiwania się wyłącznie tolarami do dnia 31 grudnia 2006 r. oraz przestawienia systemów na euro począwszy od dnia 1 stycznia 2007 r.

Przedsiębiorstwa słoweńskie oraz administracja publiczna z powodzeniem sprostały temu wyzwaniu poprzez należyte przygotowanie z odpowiednim wyprzedzeniem. Zgodnie z informacjami uzyskanymi w sondażu Flash Eurobarometru 20a przeprowadzonym w lutym 2007 r.¹⁰ 31 % przedsiębiorstw słoweńskich rozpoczęło przygotowania w pierwszej połowie 2006 r. lub wcześniej, natomiast 64 % rozpoczęło je po czerwcu 2006 r. Ponad 94 % przedsiębiorstw słoweńskich potwierdziło, że ich systemy księgowe, fakturowe oraz płacowe były w pełni przygotowane do przejścia na euro w dniu 1 stycznia 2007 r. Nie doświadczono ani nie odnotowano żadnych szczególnych problemów.

Wymiana waluty krajowej na euro w Słowenii potwierdza znaczenie podejścia „big bang” dla przyszłych państw przystępujących do strefy euro, w szczególności dla mniejszych państw. Jako że gotówka euro jest dostępna od 2002 r., scenariusz ten wydaje się być najbardziej interesujący dla przyszłych państw przystępujących do strefy euro, głównie ze względu na swoją prostotę w zakresie komunikacji i informacji.

5. KSZTAŁTOWANIE SIĘ CEN

5.1. Monitorowanie cen w czasie wymiany waluty krajowej na euro

Podawanie cen jednocześnie w walucie krajowej i w euro rozpoczęło się w marcu 2006 r. i zgodnie z prawem będzie trwało do połowy roku 2007. Słoweńska Federacja Konsumentów monitoruje ceny (PriceWatch), korzystając jednocześnie z wkładu konsumentów, ponieważ zachęciła ogól społeczeństwa do zgłaszania przypadków znacznych podwyżek cen, na podstawie np. porównania starych paragonów i faktur (w tolarach) z nowymi (w euro).

Jakiekolwiek znaczne podwyżki cen, które zostaną potwierdzone po sprawdzeniu zgłaszane są na bieżąco ogółowi społeczeństwa. Ta polityka raportowania pomaga konsumentom niezwłocznie odnotować podwyżki cen i tym samym przyczynia się do ograniczenia ewentualnych nadużyć.

Słoweńska Federacja Konsumentów podkreśliła ponadto, że koszty usług bankowych wzrosły znacznie w roku 2006. Federacja Konsumentów twierdzi, że banki od początku roku 2006 zaczęły podnosić opłaty za niektóre usługi (np. prowizje od wypłat z bankomatów). Jeśli chodzi o usługi płatności dla konsumentów (zarządzanie rachunkami, bankowość elektroniczna itp.) w okresie od marca do grudnia 2006 r. odnotowano znaczne podwyżki cen w niektórych bankach, natomiast małe firmy skarżyły się na wysokie opłaty za lokaty gotówkowe.

10 Zob. http://ec.europa.eu/public_opinion/euro_en.htm dla wszystkich sondaży Eurobarometru w sprawie euro.

5.2. Kształtowanie się cen w okresie od grudnia 2006 r. do lutego 2007 r.

Roczny poziom zharmonizowanego wskaźnika cen konsumpcyjnych (HICP) za styczeń 2007 r. w Słowenii wyniósł 2,8 %, tj. obniżył się z 3,0 % w grudniu 2006 r. Wykazywał tendencję spadkową z miesiąca na miesiąc (-0,5 %), jak to miało miejsce przez ostatnich kilka lat w styczniu, z uwagi na wpływ sezonowych wyprzedaży. Jak doniósł Urząd Statystyczny Republiki Słowenii (SORS) spadek w styczniu 2007 r. był nieco większy niż zaobserwowany w tym samym miesiącu w poprzednich latach, głównie w wyniku zmian cen energii. W lutym 2007 r. roczna stopa inflacji HICP spadła do 2,3 %.

W styczniu 2007 r. SORS wydał swoją pierwszą analizę wpływu wymiany waluty krajowej na euro na ceny w grudniu 2006 r. Zaobserwowano pewne nietypowe podwyżki cen w restauracjach, barach i kawiarniach, podobnie jak podwyżki cen w pozostałych grupach kosztów (usługi osobiste, obuwnicze, naprawa AGD, usługi naprawcze oraz transportowe). W grudniu 2006 r. wpływ nietypowych podwyżek cen w restauracjach, barach i kawiarniach oszacowano na do 0,12 punktu procentowego z dodatkowym wpływem w wysokości 0,12 punktu procentowego z pozostałych grup kosztów. Jeśli chodzi o styczeń 2007 r. SORS podkreślił kolejne nietypowe podwyżki cen za te same towary i usługi oraz dodatkowo za usługi rekreacyjne i sportowe.

W oparciu o wstępne informacje zgłoszone przez SORS, Eurostat jest zdania, że prawdopodobny wpływ wymiany waluty krajowej na euro na inflację cen towarów konsumpcyjnych w i po okresie wymiany waluty może osiągnąć rząd wielkości 0,3 punktu procentowego. Biorąc pod uwagę spadek ogólnej rocznej stopy inflacji HICP w styczniu 2007 r. do 2,8 % oraz dalszy spadek w lutym 2007 r., wynik ten pokazuje również, że skutki wymiany waluty krajowej na euro, choć dostrzegalne, nie wydają się być na tyle poważne, by spowodować taki wzrost inflacji cen towarów konsumpcyjnych, jak wykazuje HICP.

Obserwacje te wydają się być w dużej mierze zgodne z doświadczeniami pierwszej grupy państw przystępujących do strefy euro.¹¹ Instytut Analiz Makroekonomicznych i Rozwoju Słowenii przeprowadził również analizę wpływu wymiany waluty krajowej na euro na inflację. Wstępny wniosek jest taki, że ogólny wpływ na wskaźnik cen towarów konsumpcyjnych kształtował się na poziomie 0,24 punktu procentowego.

Eurostat w razie potrzeby uaktualni swoje wnioski dotyczące wpływu wymiany waluty krajowej na euro w miarę otrzymywania dalszych informacji.

5.3. Postrzeganie cen

Podobieństwo do doświadczeń pierwszej grupy państw przystępujących do strefy euro dotyczy również postrzegania cen, jako że postrzegana inflacja w Słowenii znacznie wzrosła w styczniu 2007 r. a następnie lekko wzrosła w lutym (zob. wykres 4) pomimo ogólnego spadku cen w ciągu tych dwóch miesięcy. Jednakże postrzeganie inflacji spadło nieznacznie w marcu. Choć za wcześnie jest na wysnuwanie wniosków, ten spadek sugerowałby, że zintensyfikowane wysiłki władz Słowenii w zakresie komunikacji są skuteczne.

11 Eurostat Wiadomości 69/2003 z dnia 18/06/2003.

Wykres 4

Inflacja faktyczna i postrzegana w Słowenii

Źródło: Eurostat Gdyby wyniki za marzec zostały potwierdzone dalszymi danymi, model Słowenii może ostatecznie znacznie różnić się od modelu obserwowanego w strefie euro, gdzie postrzegana inflacja wzrastała gwałtownie i konsekwentnie przez niemal cały rok po wprowadzeniu banknotów i monet euro w 2002 r. (zob. wykres 5). Pięć lat po tym wydarzeniu rozbieżność pomiędzy dwoma wskaźnikami powoli zmniejsza się, ale nie została jeszcze całkowicie wyeliminowana.

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007

roczna % zmiana

0 10 20 30 40 50 60 70 saldo procentowe

faktyczny HICP (lhs) postrzeganie (hs)

Wykres 5

Inflacja faktyczna i postrzegana w strefie euro

Źródło: Eurostat Doświadczenie Słowenii w zakresie wymiany waluty krajowej na euro po raz kolejny obrazuje, że postrzeganie, oczekiwania i rzeczywistość w odniesieniu do kształtowania się cen niekoniecznie idą w parze. Zmiana waluty wpływa na skalę wartości ludzi i wywołuje stopniowy proces dostosowania myślowego, z których wszystkie czynniki odgrywają rolę w tym procesie. Postrzeganie cen zdecydowanie pozostaje kluczową kwestią dla przyszłych procesów wymiany waluty krajowej na euro.

6. REAKCJA OGÓŁU SPOŁECZEŃSTWA NA WYMIANĘ WALUTY KRAJOWEJ NA EURO

Sondaż Flash Eurobarometru 205 przeprowadzony przez Komisję pod koniec stycznia 2007 r.

potwierdza zadowolenie znacznej większości (95 %)¹² mieszkańców Słowenii z bezproblemowego i skutecznego przejścia na euro. Jest to doskonały wynik w porównaniu z doświadczeniami pierwszej grupy państw, jako że tylko niewiele z nich osiągnęło poziom 90 %, podczas gdy średnia zbliżyła się do 80 %.

W odniesieniu do wymiany waluty gotówkowej, 97 % nie doświadczyło żadnych problemów przy wymianie tolarów na euro w gotówce lub przy wypłacaniu euro z bankomatów w pierwszym tygodniu stycznia. Respondenci mieli również pozytywną opinię, jeśli chodzi o system pokazywania cen jednocześnie w walucie krajowej i w euro (84 %) oraz jego poprawne wprowadzenie (94 %).

12 Udziały procentowe w tej części są oparte na konkretnych odpowiedziach respondentów i nie uwzględniają tych, którzy nie wyrazili opinii w tej sprawie.

0 1 2 3 4 5

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 roczna %

zmiana

0 10 20 30 40 50 60 70 saldo procentowe faktyczny HICP (lhs) postrzeganie (rhs)

Opinie są nieco mniej entuzjastyczne w odniesieniu do przeliczania cen, które zasadniczo nieznaczna większość respondentów (56 %) uważa za uczciwe, natomiast 44 % jest przeciwnego zdania. Zaledwie 38 % mniejszość jest gotowa wierzyć w uczciwość

„zaokrąglania” cen w czasie i po okresie wymiany waluty, a 62 % jest przeciwnego zdania.

Wreszcie 92 % obywateli Słowenii ma poczucie bycia dobrze poinformowanymi o euro (36

% uważa się nawet za bardzo dobrze poinformowanych) a 91 % jest albo zadowolonych lub bardzo zadowolonych z informacji dostarczanych przez organy krajowe. Te bardzo wysokie wskaźniki aprobaty potwierdzają wysoki stopień zadowolenia ze stopnia poinformowania (99,2 %) zmierzonego w podobnym sondażu Eurobarometru przeprowadzonym w lutym 2006 r. wśród słoweńskich przedsiębiorców.

Stan opinii publicznej w Słowenii po raz kolejny potwierdza istotną rolę informacji i komunikacji w zapewnianiu pomyślnego procesu wymiany waluty krajowej na euro.

Obywatele i przedsiębiorstwa, które są w pełni poinformowane o praktycznych skutkach wprowadzenia euro systematycznie czują się bardziej pewne wprowadzenia wspólnej waluty i wydają się mieć minimalne trudności. Z kolei brak informacji zazwyczaj powoduje lęk i niezrozumienie.