Architektura i Budownictwo : miesięcznik ilustrowany, R. 5, Z. 9

- -

v .. .. ■ ' ' ' ..

r ■ . '.'.■'■■■■

1

■ •■ .'. ■ - ■ ■ ■ ■ : ■ ■ ■ ■ ■ ■ . . s s v i; ■ ■ . ■ • "

m a m y n

§ | P I

1 wdi?

^ S 0 & h h

UP*W' - -■ -•• "-i . ••• $§§5§W -(dgft --:

•s -■’ ■•'■'

H i m k

%& • ••«• 2<'?vi'r. i ... - .. ...

- ■

S p i M M p

iiljtp S

I

i^ is m m Ę S M m iW Ę Ę iĘ Ę & m ______________________i____ *_____ ;

kiSiw»RiSĄ

® l ® s ;

- % y, > v - U **--. ' ■ .. ■ . . ■...

, # - ■'-•

. ■ ' -• ■ "■ -:■ - :-j ,: -- -- i - - - - ;;

u ■ ‘ \i- gg

p : s j

%. ■ $?£

:

; ^:

-Ą--

: ' i S S l l

£ *§&

tli

I ■

li

I k ś Ś

jU l

1 ,

atta

■

■ ■ ■ • ' ' ,:: ■ . ' ' ' '

_____________

m ^{h m}

M i e s z k a n i a c ie p łe

■ ■ '.' ; "" ' łt; J ~': ■"■■.. 'v-. ■ ■ .

' i s u c h e w d o m u

- z b u d o w a n y m : : ' ■ z p ł y t „ C e l o ł e x “

CmmnźK m

■mmm

P Ł Y T Y B U D O W L A N E

■ ' A . m . . . ... . ,n r m ,

i si : i

'

. - ’ ■ .■ ■ ■ •

.ELI BOR"

Sp. A k c . kandl.-przemyst.

Ł . X B O R K O W S K I

M j j B i

W A R $ Z A W A M azo w ’s ck a

11

Telefon 416-13.

WMM ■

Dom m ieszkaln y, zbudow any:;z p ły t C eio lex, zapew n ia m ieszkańcom ; n a jw y ższy kom fort i w y ­ godę.. J est cie p ły i suchy. Z u ż y w a się w ęgla o 25 % mniej, niż w zw yk ły m domu-

P ły ty C eio te x posiadają n a jw y ższą w artość izo lacyjn ą i są trw alsze od innych m aterjałów p rzyczem bud ow a kalkuluje się znacznie taniej.

P R O S I M Y Za d a ć p r o s p e k t ó w i k o s z t o r y s ó w

■

S S :

lilii

I I « m I

I W Y R Ó B K R A J O W Y

t * - p i j ..v % ~ i3 f ^ \ " I ł T A

i T E R R A B O N A i

| Sp. z ogr. odp. |

* " - :V :% '.w 3 ;r : ; ^ ; i

1 W A R S Z A W A, K R E D Y T O W A ₁₀ m. n T E L E F O N 5i8-n ! 2 3 ?lerwssa w Polsce fabryka szlachetnej wyprawy fasadowej

...

I S I

ot

i i i !

■

N a k ł a d ó w T e r r a t o n a i I e r r a z z o g

■ ¥.

.

. ... -tf •• ' y ... fC

S D. Schmeidlcr Krzeszowice wice pod K ra k o w e m

W 1 a s n e k a m i e n i o t o m y i

^ W yiiOtuiiiił w K i U c i i i /ffi/iom iiioii

s m tr2 (asad techniką: nakrapianą, . m a r m u r k ó w o r o ż n e m £

^ 1 ?-■ -I . U

-i-y

. y. 1

1

- ’ 1

0 cyklinow aną, drapaną, dłutow aną ~ z a b a r w i e n i u n a t u r a l n e m ę ^

| Ł n

P ' Pierwszorzędne Referencje, |

J E D Y N A W P O L S C E K

W Y T W Ó R N I A P A P I E R Ó W Ś W I A T Ł O C Z U Ł Y C H g

„ O Z A L I D "

W Y W O Ł U J Ą C Y C H S I Ę N A S U C H O

(PA TEN TY W E W S Z Y S T K IC H P A Ń ST W A C H KU LTU RALNYCH)

W ł . O t t o n S ó d e r s t r ó m

L Ó D Ź ---- K O P E R N I K A 55.

P A P I E R Ś W I A T Ł O C Z U Ł Y „ O Z A L I D " P O S I A D A N A S T Ę P U J Ą C E Z A L E T Y : Usuwa dotychczasowe kąpanie odbitek w wodziel Wywołuje się łatwo i szybko — n a s u c h o l

Daje kopje pozytywne o ciemno-brunatnych lub czarnych linjach na białem tle!

Jest odporny na działanie światła, wody i wapnal

Nie kurczy się, więc daje kopje, wymiarami ściśle zgodne z oryginałem.

Przez swoją trwałość nadaje się na kopje papierów i aktów urzędowych, P R Z E D S T A W I C I E L S T W A :

W a r s z a w a , A l b i n Z a b o r s k i , ul. W id o k 22.

K r a k ó w , R. A l e k s a n d r o w i c z , ul. B asztow a 1 1 . K a t o w i c e , E. B r a s z c z o k -i S - ka, ul. K ościuszki 1 6 .

C z ę s t o c h o w a , F a b r y k a Przetw orów C he m icznych „ D ą b i e " , Częstochow a.

B y d g o s z c z , E . N o r d m a n n, ul. G d a ń s k a 6 .

P o z n a ń , „ P a p i e r o d r u k *1 Tow. z o. p., A leje M arcinkow skiego 6 .

CZASOPISMO TECHNICZNE

Prenumerata w IV kwartale 1929 wynosi z przesyłką poczt, w kraju

8 z ł .

Numer pojedynczy kosztuje:

1 z ł . 6 0 g r . Redakcja i administracja

znajdują się przy u l. Zim orow icza 1. 9.

Konto P. K. O. 151-857.

Telefon Nr. 26-60.

O R G A N

MINISTERSTWA ROBÓT PUBLICZNYCH

I POLSKIEGO TOW ARZYSTW A POLITECHNICZNEGO W E LW OW IE.

DWUTYGODNIK WYCHODZI W DNIACH 10 i 25 KAŻDEGO MIESIĄCA.

Ogłoszenia jednorazowe na Vi str. Zł. 120

%l, .. 70

.. */...40 25

V. «

.. 15 Na pierwszej i ostatniej stronie ceny 1 */« razy wyższe. Przy kilkakrotnych lub stałych ogłoszeniach odpowiedni opust.

Ceny za ogłoszenia zagraniczne ustala się każdorazowo po uprzedniem porozu­

mieniu się.

Podwyżka cennika ogłoszeń obowiązuje wszystkie już zlecone ogłoszenia od dnia zmiany cen bez uprzedniego zawiadomienia

Inż. W acław Gąsior i S-Ka

KraKów, Karm elicka 14, Tel. 4070

projeK tują i wyKonują:

OGRZEWANIA CENTRALNE

W O D O G I Ą G I , P R A L N I E ,

S U S Z N I E , Ł A Ź N I E ,

K U C H N I E

P A R O W E I T . P .

Tow. AKc. FabryKi Maszyn

Bracia Geisler, Okolski i Patschke

w Warszawie,

Leszno 128 Telefon 198

projeKtują i wyKonują:

CENTRALNE OGRZEWANIA

Wodociągi, — Pralnie, — Susznie, —

Łaźnie, — Kuchnie parowe i t. p.

W I T R A Ż P E O J E K T U

A R T Y S T Y M A L A R Z A

J a c k o w s k i e g o

w P o z n a n i u .

w Z a K I a d s i e ś w . I F S o r ~

j a s a a w B y d g o s s i i y

Cstfen-y M ę c 2 e ia s a ic 2 s K i

S e ś w . L u t S w i K ą

P O L U C H R O M J A

W P o s s n a n i a sal. Dąbrowskiego 79.

TeSeJon 78-64- Z A K Ł A D Y ARTYSTY CZ WE W1TEAŻOWW1CTWA

M A L A R S T W A KOŚCIELNEGO I DEKORACYJNEGO P ro sp ek ty A/4 i ko szto rysy żą d a ć od

B i u r a t e c h n i c z n . I N Ż . J Ó Z E F W E I N G R U N Kraków, Groble 19 Tel. 21-45

N E O R O L

szyb k o sp ra w n a B E T O N I A R K A o s z c z ę d z a na czasie

i kosztach b u d o w y

P R Z E D S IĘ B IO R S T W O W Y R O B Ó W Ż E L A Z N Y C H , K O N S T R U K C Y J I O K U Ć B U D O W L A N Y C H

J . T o m a s z e w s k i i J . T a r a s i e w i c z

W A R S Z A W A , M A R S Z A Ł K O W S K A 14. T E L E F O N Y 134-98 i 284-14.

K o n s t r u k c j e ż e l a z n e , O g r o d z e n i a żelazn e i d r u c i a n e ,

D r z w i i O k n a O g n i o t r w a ł e , K r a t y , B r a m y ,

U r z ą d z e n i a fab ryczn e. B alustrady i w s z e l k i e o k u c i a b u d o w l a n e .

p rod u k ty nieprzem akaln e, odporne na gorąco i zm ia­

ny atm osferyczne, słu żą do p o k rycia i ro zw iązu ją kw estję izolacji: dachów , tarasów , ogrodów ta raso ­ w ych , jezd n i m ostowych, m urów, fundam entów, k a n alizacji i w odociągów . K on serw ują najlepiej

w sze lk ie m aterjały: żelazo, drzew o, cegłę, beton i t. p.

Biuro Techniczne

K. S T A N K I E W I C Z i B. N O W A K

inżynierowie - arcHiteKci

WARSZAWA, UL. ŻELAZNA Nr. 38, TELEFON 304-88.

NAGRODZONY ZŁOTYM MEDALEM

na Wystawie Budowlanej VI Targów Wschodnich we Lwowie 1926 r.

HYDROFUGE CASTOR « . b « P i . c z . ° d w 1 L G O C I,

przeciekania, wstrzymuje ciśnienie W ODY we wszystkich przypadkach, jako to: izolacji rezerwoarów, murów, kanałów basenów, tuneli, tarasów, fasad, szczytów i fundam entów

H Y D R O F U G E C f l S T O R

d o d a j e s i ę d o z a p r a w y c e m e n t o w e j . W LONDYNIE przy placu PICCflDILLY

CIRKGS największa z istniejących kolej podziemna została u s z c z e l n i o n a H Y D R O F U G E C f l S T O R E M .

Posiada na składzie

P R Z E D S I Ę B I O R S T W O B U D O W L A N E M A U R Y C Y K A R S T E N S

SPRZEDAŻ: w Warszawie: Koszykowa Ns 7. Telefon 27-95. W Krakowie: Biuro C f l S T O R Klepa N° 5.

Telefon 218. W Katowicach: inż. Kazimierz Wretowski, Gen. Zajączka N° 19. Telefon 14-15.

W Poznaniu Tow. flkc. Materjał Budowlany. Sew. Mielżyńskiego Ns 23. Telefony 29-76 i 38-74

POLSKA FABRYKA FARB I LAKIERÓW

E D W A R D L U T Z

S - k a z o g r . p o r .

K R A K Ó W X X I I KALW flRYJSKfl 66

P o l e c a n a s t ę p u j ą c e a r t y k u ł y s p e c j a l n e :

C i U i i n i ł c z y n i b e t o n , c e m e n t i z a p r a w ę h y d r a u l i c z n ą w o - 0 1 Ł U H l i d o s z c z e l n e m i .

MikPflSOl Pf

n ' e d o p u s z c z a

d°

w y t w a r z a n i a s i ę g r z y b ó w d o -

ILLlŁlUoUI 11

. m o w y c h , d r z e w n y c h , p l e ś n i , w i l g o c i m u r ó w i t . p .

Mi nPPf l l i t A najlepsza farba na fasady, całkowicie odpor- luliiCldllt iii na na działanie atmosfery. Do nabycia w ka­

żdym żądanym kolorze.

M i n P P f l l l f

901

n a i l e P s z a p o w ł o k a , c h r o n i ą c a p r z e d o g n i e m !

lUlllOldlll uVl

c h r o n i b u d o w l e d r e w n i a n e p r z e d z a p a l e ­ n i e m s i ę .

Japońska Emalja PEF

t r z y m u j e w p ł y w y a t m o s f e r y c z n e .

Therm owit

n a ° Ź r z e w a l n i k i , w y t r z y m u j ą c y w y s o k ą

Farba Besseraerowska

z n y c h c e l e m z a b e z p i e c z e n i a i c h p r z e d r d z e w i e n i e m .

POZATEM WSZELKIE FARBY I LAKIERY DO SPECJALNYCH CELÓW

R i w i e r U y / L ^ S r TECHNICZNYCH. ^ V .

PLANÓW

BUDOWLANYCH 5 # J ł j U

na papierach światłoczułych^/^ W

na papieroch światłoczułych^

POZny WNYCH, NEGATYWNYCH J

fOZAUDOW/CH 3 ^ K U S 2

n

PEXlAMOWVCM

Tel 11 -7 2 . Piotrkowska NS MOO«

O G Ł A S Z A J C I E S I Ę

w MIESIĘCZNIKU

ArchiteKtura i Budownictwo’

C I E P Ł E M I E S Z K A N I E

U S U N I Ę C I E W I L G O C I

50°/„ OSZCZĘDNOŚCI OPAŁU

osiąga się po obsadzeniu w piecu patent.

M U L T I P L I K A T O R A O G R Z E W A N I A .

i przedłuża znacznie trwałość pieca.

DrzwiczKi Hermetyczne Regeneracyjne zwiększają tem­

peraturę spalin o 50° C., nie wysuwają się z obsady w kaflach.

Nasady dyszowe stałe kominowe i wentylacyjne wzbu­

dzają silny ciąg nawet obok wyższych budowli.

Piece żelazne płaszczowe do powolnego palenia.

Piece do spalania śmieci, odpadków kuchennych i t. p.

Aparaty dezynfeKcyjne stałe i przewoźne.

D r . I n ż . "W . P . K Ł O B U K O W S K I i S - K a z o . o .

W arszaw a, W spólna 71. Telefon 15-04

ililll

l ł l l ! l U l l i

8111

H } 1 11 A * 1 1 1

Iiilllil3ł1,llrm 1,11 ; !ł i]

P A L M I A R N I A W P O Z N A N I U - P A R K W I L S O N A S A T E R E N " T E P . T T ; K . 1 9 2 9 .

HÓNTSCH i S-Ka POZNAŃ-RATAJE

»S. Z . O . P.

T E L . 3 7 9 2 ... S P E C JA L N O Ś Ć = 7r T E L . 3 7 9 2

PALMIARNIE I OGRODY ZIMOWE NAJNOWSZEGO STYLU (ORAN- ŻERJE). KONSTRUKCJE ŻELAZNE I DRZEWNE (DACHY SZKLANE BEZ KITU). URZĄDZENIA OGRZEWAWCZE CIEPŁO-WODNE I PARĄ- NISKO PRĘŻNE KOTŁEM ELEMENTOWYM „PATENTU HÓNTSCH‘A “

—= P IE R W S Z O R Z E D X E R E F E R E N C J E -

W ie lk i złoty medal P. W . K.

P O Z N A Ń

KRAKOWSKI ZAKŁAD W ITRAŻÓW

S. G. Ż E L E Ń S K I

Kraków,

Al. Krasińskiego 23.

Tel. 137.

W itraż prof. S. Chołodnego, Cerkiew w Borysławia.

F A B R Y K A Ż Y R A N D O L I E L E K T R Y C Z N Y C H

A. MARCINIAK

S P Ó Ł K A A K C Y J N A

W arszaw a, ul. W ro n ia ₂₀

T elefony: 190- oS i 192-02

ma z a sz c z y t zaw iad om ić, że na Pow szechnej W y s t a w ie K ra jo w e j w Poznaniu w y r o b y jej

zo sta ły odznaczone

Z L O T Y M M E D A L E M

Prosim y uprzejm ie o odw iedzenie, bez o b o w ią zk u kupna, naszej now ourzą- dzonej w zo ro w n i p rzy ul. Z ło te j 49.

P O R A D Y I P R O J E K T Y O Ś W I E T L E N I O W E B E Z P Ł A T N IE

R ys, i. "W rocław ,, Dom M endelsohna w sylw e cie ulicy.

R ys. E . N o rw erth a .

W Y S T A W A M I E S Z K A N I O W A W E W R O C Ł A W I U

E D G A R

N a s p e c j a l n e z a p r o s z e n i e W r o c ł a w s k i e j A k a d e m j i S z t u k P i ę k ­

n y c h u d a ł o s i ę d o W r o c ł a w i a n i e w i e l k i e g r o n o p r z e d s t a w i c i e l i l i t e r a ­

t u r y , s z t u k i i a r c h i t e k t u r y .

N a d z w y c z a j u p r z e j m e i s e r d e c z n e p r z y j ę c i e p r z e z k o l e g ó w

w r o c ł a w s k i c h z d y r e k t o r e m A k a d e m j i p . O . M o l l ' e m n a c z e l e ,

o r a z p r z e d s t a w i c i e l i M i a s t a , w z n a c z n y m s t o p n i u u ł a t w i ł o w y c i e c z c e

N O R W E R T II

p o l s k i e j n i e t y l k o o b e j r z e n i e w y s t a w y , a l e i s z e r s z e z a z n a j o m i e n i e

s i ę z d z i a ł a l n o ś c i ą b u d o w l a n ą m i a s t a w d z i e d z i n i e m i e s z k a n i o w e j ,

s p o r t o w e j i p u b l i c z n e j .

S a m a w y s t a w a „ W o h n u n g u n d W e r k r a u m ” z o s t a ł a p o d z i e l o n a

n a t r z y z a s a d n i c z e d z i a ł y .

P o p i e r w s z e — g r a f i c z n y z b i ó r p l a n ó w r e g u l a c y j n y c h m i a s t ,

R ys.

i .

P lan sy tu a cy jn y W y s t a w y m ieszkaniow ej w e W ro c ła w iu .

1 Dom krużgankowy, 2 (Heim-Kempter); 3, 4, 5, 6 domy bliźniacze (Wolf): 7 (Rading); 9 (Lange). Jednorodzinne domy szeregowe:

10, 11, 12 (Moshamer); 13, 14, 15 (Lauterbach); 16, 17 (Hadda); 18, 19, 20 (Hausler); 21, 22 fEffenberger); Większe domy miesz­

kalne: 26, 27 (Efenberger); 28 (Lange); 29, 20 (Hausler); 31 Dom dla samotnych (Scharoun); większe domy willowe: 32, 33 (Wolf);

35 (Lauterbach); 36 (Hadda): 37 (Moschamer).

319

Rys. 3 . W id o k z dachu-ogrodu domu dla sam otnych arch. Scharouna na osiedle w y s ta w o w e .

osiedli, urządzeń sportowych, parkowych i t. d., do którego zostały zaproszone zdaje się wszystkie państwa świata. Rozłożony w doskonale oświetlonych i wygodnych komunikacyjnie salach gmachu wysta­

wowego Poelziga, dział ten mógłby był sprawić potężne wrażenie, i znacznie ułatwić bezpośrednie porównanie idej i kierunków my­

ślowych różnych, nie podobnych, do siebie krajów, — gdyby został dostatecznie obesłany przez kraje obce. To, co jest w tym dziale wystawione, nie daje jeszcze prawa do wyciągania jakichkolwiek wniosków, w braku pewności co do istoty przedstawionego pod szyl­

dem danego kraju materjału, jego przypadkowości, mało charakte­

ryzującej ogólny kierunek prac urbanistycznych. Tak, pod szyldem

„Polen” znajdujemy dobrą, wprawdzie, pracę St. Brukalskiego i Brunona Zborowskiego, którym przypadł niewdzięczny udział zabu­

dowania znakomitego wachlarza regulacyjnego na Marymoncie.

Gdyby kto zechciał sądzić nas po tej naiwnej butonjerce na planie Warszawy, która została powołana do reprezentowania „Polski”

i jej zasad urbanistycznych na forum międzynarodowem, wielkiej usługiby nam nie wyrządził i wielkiego zaszczytu nie zrobił. Tak samo skromnie i przypadkowo są przedstawione i inne państwa, jak Italja, w kilku dobrych szkicach Lemori, Chiny w ciekawem

rozplanowaniu domku, Rosja w przeciętnych rysunkach nieznanego architekta i t. d. Z tak przedstawionego materjału zagranicznego nic się nie daje wywnioskować i tę część wystawy należy uważać za nieudaną, nie z winy oczywiście organizatorów.

Natomiast część, tycząca się Niemiec, jest systematycznie obfita i doskonale przedstawiona. Szeroko zakrojone regulacje miast i mia­

steczek niemieckich prawie wszystkie noszą piętno sumiennej pracy i dobrego przemyślenia. Z bliższego wystudjowania i zestawienia przedstawionego materjału dałoby się dużo wyciągnąć, zwłaszcza pod względem systemu prac regulacyjnych i wprowadzenia ich w życie. Jednym z najwięcej może charakterystycznych objawów współczesnych regulacji miast niemieckich jest szeroko zakrojona sieć urządzeń sportowych, która w większych miastach, jak Dort­

mund, Kolonja, Dusseldorf, Frankfurt na M. i inn. rozwija się do wspaniałych i bogatych urządzeń, z kilkoma stadjonami, boiskami ludowemi, parkami tennisowymi, pływalniami, etc. Pod tym wzglę­

dem Niemcy bezwzględnie górują w Europie.

Na dział drugi, urządzony w ogromnej drewnianej Messehałle,

która wswojem założeniu konstrukcyjnem może być traktowana

Dach tarasowy.

R ys.

Ą

— 5 . A rch , H ans Scharoun. Dom dla sam otnych na "W ysta w ie m ieszkaniow ej w e W r o c ła w iu , N r ,. 3 i,

321

S j l T T ______

Skrzydło z pokojami dwułóżkowcmi.

centralna

L e w i skrzydło.

Prawe skrzydło* Rzut I piętra.

R ys. 6— 8. A rch. H ans Scharoun. D om dla sam otnych na W y s t a w ie m ieszkaniow ej w e W ro c ła w iu . N r. 3 1

Przekrój części środkowej gmachu.

R ys, 9— io. A rch . H ans Scharoun. Dom d la sam otnych n a W y s t a w ie m ieszkaniow ej w e W r o c ła w iu . N r. 3 i.

Solarjum

323

Część łącznikowa między połowami mięszkaln. Klatka schód, oszkl. całkowicie. Wejście od ulicy.

R ys. 11 — 13 , A rch . A d o lf Radinsj. Dom m ieszkalny N r. 7 na W y s t a w ie m ieszkaniow ej w e W ro cław iu .

Heim i Kempter W olf. Hans Rading.

R vs. 14— 15. A rch . A d o lf Rading. W ie lo p ię tro w y dom m ieszkalny N r. 7 na W y s ta w ie m ieszkaniow ej w e W ro c ła w iu .

j a k o p i e r w s z o r z ę d n y o k a z w y s t a w o w y , s k ł a d a s i ę p r z e m y s ł b u d o w l a n y ,

d e t a l e k o n s t r u k c j i , s t o l a r k a i t . d .

D z i a ł s t o s u n k o w o n i e w i e l k i , a l e d o s k o n a l e z o r g a n i z o w a n y ,

d a j e p o j ę c i e o n a j r o z m a i t s z y c h w s p ó ł c z e s n y c h k o n s t r u k c j a c h ś c i a n

i s t r o p ó w , p o c z y n a j ą c o d r o z m a i t y c h g a t u n k ó w c e g i e ł i k o ń c z ą c

n a n a j n o w s z y c h , , e r z a t z ’ a c h ” , c e l l o l i t a c h , c e l l o t e x a c h , s o l o m i t a c h

i i n n y c h .

D l a n a s , a r c h i t e k t ó w w P o l s c e p r a c u j ą c y c h , z w i e d z a n i e p o d o b n y c h

w y s t a w j e s t z a w s z e ź r ó d ł e m p e w n e j t ę s k n o t y , p o ł ą c z o n e j z c i c h ą

z a z d r o ś c i ą d o k o l e g ó w z a g r a n i c z n y c h , k t ó r z y m a j ą w r o z p o r z ą d z e n i u

Widok od ulicy. Strona wschodnia.

325

Widok od ogrodu.

tuż pod ręką prawie nieograniczony wybór wszelkich udoskonaleń technicznych, różnorodnych materjalów budowlanych, chytrych i prostych konstrukcyj. Okna zsuwane, rozsuwane, przesuwane, zasuwane . .. Przepierzenia składane, sztywne, półsztywne, miękkie;

dyktowe, tekturowe, papierowe, brezentowe, za dotknięciem palca składające się i wracające z powrotem na stare miejsce. Szyby home- rycznych wymiarów, najrozmaitszych kolorów, szyby proste, szyby gięte, szyby druciane, lustrzane . . . I wszystko to, czasem droższe czasem tańsze, ale nie niedostępne, nie wykraczające poza granice realnych możliwości. Cale serje świeżych w rysunku i logicznie prostych modeli klamek drzwiowych, z nierdzewiejącej stali, i z gaiką drewnianą, i z gałką stalową, i bez gałki. . . Wszystko prawie ma charakter zdrowego postępu, i odrzucenia tandetnych form rynko­

wych. Jeden z naszych architektów — kolega W., zapaliwszy się do klamek, miał możność stwierdzić, że są to okazy nie tylko wystawione

na model w pojedyńczych sztukach, kiedy poszperawszy na mieście, z łatwością zakupił sobie parę sztuk celem przemycenia ich „dla wzoru” do Warszawy. Nie wątpimy przecie, że możemy i u siebie zrobić coś podług rysunku „pana radcy”, ale będzie to pojedyńcza sztuka, na którą trzeba zużytkować ogromną energję i wydać nie­

współmierną ilość „kaloryj” na najprostszą rzecz, której „tak, panie radco, się nie robi”. Cena takiego eksperymentu, nieuświęconego tradycją rynku, najczęściej pochłania szerokie zapędy architekta i zwraca go na „drogę rozsądku”, będąc doskonałym środkiem konserwacyjnym dla wszelakiej banalnej tandety.

Ten bogato obstawiony dział konstrukcyjno-budowlany jest tem więcej interesujący i pouczający, że większość konstrukcji i produkcji wystawionego przemysłu została zastosowana w szerokim stopniu w trzecim, najciekawszym dla nas dziale wystawy.

Gwoździem wystawy Wrocławskiej jest włąściwie trzeci i główny

Przekrój przez klatkę schodową i pokoje dziecinne,

R ys. 16— 17. A rch . H e n ryk L au terb ach . Jednorodzinny dom m ieszkalny N r. 35 na W y s ta w ie

m ieszkaniow ej w e "W rocław iu.

Widok od ulicy (północno-wschodni).

Rzut parteru. W suterenach centralne ogrzewanie i piwnice.

R y S. j g — Ar ch. H e n ryk L au terb ach . Jednorodzinny dom m ieszkalny N r. 35 na W y s ta w ie m ieszkaniow ej w e W ro c la w iu .

327

R ys. 20, A rch . H e n ry k L au terb ach . Jednorodzinny dom m ieszkaln y N r. 35 na "W ysta w ie m ieszkaniow ej w e W ro c ła w iu .

Wnętrze wielkiego pokoju mieszkalnego. Meble projektowane przez autora domu.

d z i a ł , k t ó r y z a w i e r a o k o ł o 3 5 - c i u d o m k ó w , z b u d o w a n y c h n a s t a ł e

i c a ł k o w i c i e u r z ą d z o n y c h d o z a m i e s z k a n i a . Z n a c z n a c z ę ś ć o d d z i e l n y c h

d o m k ó w i m i e s z k a ń p o d o b n o j u ż j e s t w y p r z e d a n a . W o g ó l n e j l i c z b i e

t y c h w z o r o w y c h m i e s z k a l i z n a j d u j e m y n a j r o z m a i t s z e t y p y , o d n a j ­

m n i e j s z y c h , d o w i ę k s z y c h k i l k u p o k o j o w y c h w i l l d l a o s ó b z a m o ż n i e j ­

s z y c h . . .

P l a n u s y t u a c y j n e g o w s e n s i e k o m p o z y c j i a r c h i t e k t o n i c z n e j

o s i e d l e w y s t a w o w e n i e m a , r o z s t a w i e n i e b u d y n k ó w m a ł o w i ą ż e s i ę

z p l a c e m i t r u d n o d o s z u k a ć s i ę j a k i e j ś p r z e w o d n i e j m y ś l i w o g ó l -

n e m r o z p l a n o w a n i u z a b u d o w a ń ( r y s . 2 ) . T e m n i e m n i e j o g ó l n y

w y g l ą d o s i e d l a p r z e d s t a w i a s i ę d o d a t n i o n a s k u t e k p e w n e j j e d n o ­

l i t o ś c i a r c h i t e k t u r y , s p a j a j ą c e j w z r o k o w o p r z y p a d k o w o r o z r z u c o n e

z a b u d o w a n i a . P o d t y m w z g l ę d e m w y s t a w a W r o c ł a w s k a o t y l e w y ­

g r y w a w p o r ó w n a n i u z e S t u t g a r t s k ą , ż e j e s t w i ę c e j s p o j o n a w s p ó l n o ­

ś c i ą d u c h a a r t y s t y c z n e g o , w y r a ż o n ą p r z e w a ż n i e u d z i a ł e m m i e j s c o ­

w y c h s i ł W e r k b u n d u . P o z o s t a j ą w i ę c s t o s u n k o w o n i e w i e l k i e o d c h y ­

l e n i a i n d y w i d u a l n e g o t r a k t o w a n i a p o s z c z e g ó l n y c h m o m e n t ó w k o m ­

p o z y c y j n y c h .

N a w s t ę p i e n a t e r e n y o s i e d l a s z e r o k o r o z ł o ż y ł s i ę o r y g i n a l n y

w u j ę c i u i k o n c e p c u k o m p o z y c y j n e j „ W o h n h e i m ” p r o f . S h a r o u n ’ a .

J e s t t o g m a c h , m a j ą c y b y ć p r z e z n a c z o n y m d o z a m i e s z k a n i a p r z e z

s a m o t n y c h l u b n o w o ż e ń c ó w , a r a c z e j p r z e z z a s a d n i c z o b e z d z i e t n e

m a ł ż e ń s t w a . M i e s z k a n k a s ą t a k ś c i ś l e o b l i c z o n e n a d w i e o s o b y ,

ż e n i e s p o d z i e w a n e p o j a w i e n i e s i ę t r z e c i e g o o s o b n i k a a b s o l u t n i e

w y k l u c z a ł o b y m o ż l i w o ś ć d a l s z e g o k o r z y s t a n i a z m i e s z k a n i a . R o z k ł a d

m i e s z k a ń j e s t d o ś ć o r y g i n a l n y . Z w s p ó l n e g o k u r y t a r z a 1 p i ę t r a s c h o d z i

s i ę p ó ł b i e g i e m n a d ó ł , l u b p ó ł b i e g i e m n a g ó r ę i t r a f i a s i ę z p r z e d p o -

k o i k u d o p o k o j u m i e s z k a l n e g o o d o b r y c h p r o p o r c j a c h z d u ż e m o k n e m

i d r z w i a m i n a b a l k o n . Z n ó w p ó ł b i e g u w g ó r ę l u b w d ó ł p r o w a d z i

d o s y p i a l n e g o p o k o i k u o d w ó c h ł ó ż k a c h , p o ł o ż o n e g o r a z n a d o g ó l n y m

k o r y t a r z e m , r a z p o d n i m . M i e s z k a n k o z a o p a t r z o n e w m a ł ą k u c h e n k ę

w s z a f i e , k l o z e t i u m y w a l k ę . R o z k ł a d p o m y s ł o w y i p r z y j e m n y , a l e

w a r t o ś ć ż y c i o w a j e g o m o ż e b y ć o c z y w i ś c i e s p r a w d z o n a t y l k o z b i e ­

g i e m c z a s u . W k a ż d y m r a z i e j e s t t o c i e k a w y e k s p e r y m e n t , m o ż e

t y l k o n i e c o s k o m p l i k o w a n y w z a ł o ż e n i u . R e s t a u r a c j a i k a w i a r n i a

p o ł o ż o n e w p r z e g u b i e , ł ą c z ą c y m d w i e c z ę ś c i b u d y n k u , s ą z a w i e l k i e

d l a i s t n i e j ą c e j i l o ś c i p o m i e s z c z e ń , a l e p r z y t r a k t o w a n i u i c h j a k o

c e n t r a l n y c h d l a w i ę k s z e g o o s i e d l a m o g ą b y ć z u p e ł n i e r a c j o n a l n e .

W y r a z z e w n ę t r z n y g m a c h u j e s t p o d w i d o c z n y m w p ł y w e m a r c h i t e k ­

t u r y p a r o w c ó w o c e a n i c z n y c h i z n i c h c z e r p i e s w o j e n a s t r o j e k o m p o ­

z y c y j n e , n i e k r ę p u j ą c w n i c z e m s w o b o d y d o ś ć w y b u j a ł e j f a n t a z j i ,

z n a j d u j ą c e j u p u s t w w y k r ę c o n y c h f o r m a c h t a r a s u o d p o c z y n k o w e g o ,

Z a t y m d o m e m n a j d r o b n i e j s z y c h m i e s z k a ń r o z ł o ż y ł s i ę s z e r e g

d o m k ó w o c h a r a k t e r z e w i l l o w y m p o d ł u g p r o j e k t ó w k i l k u a r c h i t e k t ó w .

Widok od strony ogrodu.

R ys. 21. A rch . P au l H ausler. Dom d w u ro d zin n y N r. 29— 3 o na "W ystaw ie

m ieszkaniow ej w e W ro c ła w iu .

J e s t i c h j e d e n a ś c i e , i k a ż d y z a s ł u g i w a ł b y n a s z c z e g ó ł o w ą a n a l i z ę ,

g d y b y n a t o p o z w o l i ł o m i e j s c e i c z a s , w y z n a c z o n y n a i c h o b e j r z e n i e ,

Z r e s z t ą u w a ż a m y z a w s z e , ż e p l a n t a k i e j o d d z i e l n e j w i l l i m o ż e b y ć

n a l e ż y c i e o c e n i o n y t y l k o p r z e z o s o b y , w n i e j m i e s z k a j ą c e i m o ż e b y ć

d o b r y l u b z ł y z a l e ż n i e o d t r y b u ż y c i a , r o z k ł a d u d n i a i u s p o s o b i e n i a

m i e s z k a ń c ó w . D r o b n e m i e s z k a n i e , w k t ó r e m c h o d z i o n a j e k o n o -

m i c z n i e j s z e w y k o r z y s t a n i e s k r o m n e j p o w i e r z c h n i , może być ł a t w o z t e g o p u n k t u w i d z e n i a c e n i o n e , i t r a k t o w a n e j a k o t y p o w e , a l e

w i ę k s z e w i l l o w e z a ł o ż e n i e w 1 0 0 — 1 5 0 m~ p o w i e r z c h n i t r u d n i e j j e s t t r a k t o w a ć b e z o s o b o w o , p o n i e w a ż w t y m w y p a d k u p r z e w a ż a

c z y n n i k o s o b i s t y c h u p o d o b a ń i i n d y w i d u a l n e g o k o m f o r t u m i e s z k a ń c a .

W k a ż d y m r a z i e o g ó l n e w r a ż e n i e , j a k i e c z y n i ą w y s t a w i o n e d o m k i

z p e ł n e m u m e b l o w a n i e m i u r z ą d z e n i e m , j e s t b a r d z o d o d a t n i e

i ś w i a d c z y o w y s o k i m p o z i o m i e k u l t u r a l n y m a r c h i t e k t ó w w r o c ł a w ­

s k i c h . W k i l k u w y p a d k a c h a r c h i t e k t s a m p r o j e k t o w a ł m e b l e 1 w e w n ę ­

t r z n e u r z ą d z e n i e , c o — j a k w d o m a c h L a u t e r b a c h a — w y p a d ł o b a r d z o

u d a t n i e .

B a r d z o c i e k a w i e p o d w z g l ę d e m r o z m a i t o ś c i r o z k ł a d ó w i u r z ą ­

Piętro.

Parter.

329

R ys. 22. A rch . T heo E ffenberger. Dom d w urod zin n y N r. 26— 27 na W y s t a w ie m ieszkaniow ej w e 'W ro cła w iu .

Widok od ulicy.

d z e ń w y p a d ł s z e r e g o w y d o m o 1 4 - t u r ó ż n y c h m i e s z k a n i a c h , z k t ó r y c h

d z i e w i ę ć z a m k n i ę t o w s z e r o k o ś c i 6 . 0 0 m e t r ó w f r o n t u , d w a

w 7 . 2 0 m i r e s z t a , w i ę k s z e w n a r o ż n i k a c h . D o b r z e o ś w i e t l o n e , w y g o d n e

w r o z k ł a d z i e i w e s o ł e s p r a w i a j ą b a r d z o p r z y j e m n e w r a ż e n i e d b a ł o ś c i ą

i p r z e m y ś l e n i e m k a ż d e g o s z c z e g ó ł u . Z o g l ą d a n i a t y c h m i ł y c h d l a

o k a i p r z y j e m n y c h d o z a m i e s z k a n i a d o r n k ó w o p o w i e r z c h n i o d

8 3 — 9 2 m 2 w d w u k o n d y g n a c j a c h , j e s z c z e b a r d z i e j p r z e k o n y -

w u j e m y s i ę , o i l e r a c j o n a l n i e j s z e m w n a s z y c h w a r u n k a c h j e s t z a b u d o ­

w a n i e s z e r e g o w e , d u ż o o s z c z ę d n i e j s z e i ł a t w i e j s z e w a r c h i t e k t o -

n i c z n e m u j ę c i u , n i ż t a k b a z a p e l a c y j n i e p r z y j ę t y u n a s s y s t e m w i l l o w y ,

k t ó r y z p o d s z m i n k o w a n e j i p o d k r a s z o n e j b i e d y , l e d w i e u k ł a d a j ą c e j

s i ę w d w u d z i e s t o l e t n i c h r a t a c h , c h c e s i ę g w a ł t e m w y p i ą ć n a o k a z a ł y

i z a m o ż n y „ d w o r e k p o l s k i ” . S z u k a j ą c p o c i e c h y w p r e t e n s j o n a l n y c h

i w y m y ś l n y c h r e m i n i s c e n c j a c h , o s i ą g a m y c h a o s Ż o l i b o r z a , M o k o ­

t o w a i w i e l u , w i e l u i n n y c h , , k u l t u r a l n y c h z n a m i o n c z a s u ” .

„ V o l k s w o h n — h o c h h a u s " p r o f . A . R a d i n g ’ a , k t ó r y z r ó ż n y c h

p r z y c z y n n i e o s i ą g n ą ł z a m i e r z o n e j p i e r w o t n i e w y s o k o ś c i , j e s t e k s p e r y ­

m e n t e m r o z ł o ż e n i a o ś m i u m i n i m a l n y c h m i e s z k a ń p r z y j e d n e j k l a t c e

s c h o d o w e j z p o ł ą c z e n i e m i c h s z e r o k i m k o r y t a r z e m , m a j ą c y m s ł u ż y ć

j a k o p o m i e s z c z e n i e d o o g ó l n e g o u ż y t k u . P o m i m o n i e z b y t w y r a ź n e g o

s p o s o b u w y k o r z y s t a n i a t y c h w s p ó l n y c h p o m i e s z c z e ń , s i l n i e u z a l e ż n i o ­

n e g o o d p o z i o m u k u l t u r a l n e g o i u s p o s o b i e n i a m i e s z k a ń c ó w , p o c z y ­

n i o n e g o e k s p e r y m e n t n i e m o ż n a u z n a ć z a u d a t n y . R o z p l a n o w a n i e

m i e s z k a n e k o p o w i e r z c h n i o k o ł o 6 0 rrr n i e w y d a j e s i ę d o b r z e d o s t o ­ s o w a n e d o t y p u m i e s z k a ń c ó w . Z w ł a s z c z a p r z y k r e s ą a l t e r n a t y w y

m i e s z k a ń o c i e m n y c h i n i e p r z e w i e t r z a n y c h s y p i a l n i a c h . Z e w n ę t r z n y

w y g l ą d d o m u t e ż s i ę n i e u d a ł , a c z k o l w i e k m i e l i ś m y m o ż n o ś ć o g l ą d a ć

b a r d z o d o b r ą p r a c ę a u t o r a w m i e ś c i e , g d z i e w p r z e b u d o w a n y m

d o m u M o h r A p o t e k e d a ł w y r a z d o b r e g o z r o z u m i e n i a f o r m y w s p ó ł ­

c z e s n e j i j e j k u l t u r a l n e g o u j ę c i a . W d o m u w y s t a w o w y m p r o f . R a d i r i g

m i a l t r u d n e z a d a n i e u z g o d n i ć m o n u m e n t a l n o ś ć b l o k ó w z d r o b n y m

u s t r o j e m w e w n ę t r z n e g o r o z p l a n o w a n i a . R o z b i c i e z w a r t o ś c i b r y ł

w y m y ś l n e m i w y k u s z a m i i d e k o r a c y j n e m i d o d a t k a m i n a d a ł o , z w ł a ­

s z c z a w g ó r n e j c z ę ś c i b u d y n k u , n i e p r z y j e m n y c h r a k t e r p r z e b r z m i a ł e j

f r a n c u s k i e j s e c e s j i . Z r e s z t ą n i e m o ż n a m ó w i ć o p r o p o r c j a c h d o m u ,

k t ó r y n i e z o s t a ł w y k o n a n y w p e ł n e j p r o j e k t o w a n e j w y s o k o ś c i .

W r e s z c i e j e s z c z e j e d e n t y p d o m u o 6 - c i u t r z y p o k o j o w y c h

m i e s z k a n i a c h w k o n d y g n a c j i , d o s t ę p n y c h z w s p ó l n e g o b a l k o n u o j e ­

d n e j k l a t c e s c h o d o w e j . P r ó b y p o d o b n e g o r o z k ł a d u j u ż b y ł y r o b i o n e

n i e t y l k o n a k o n t y n e n c i e , a l e i w A n g l j i z p o d o b n y m n a w e t n i e c o

p l a n e m m i e s z k a ń . Z y c i o w o ś ć i c e l o w o ś ć t a k i e g o u k ł a d u w y d a j e s i ę

n a m n i e c o w ą t p l i w ą z e w z g l ę d u n a w i e l e m o m e n t ó w n i e d o g o d n y c h

w u ż y c i u p o d o b n y c h m i e s z k a ń , i n a w e t e w e n t u a l n a , n i e w i e l k a z r e ­

s z t ą o s z c z ę d n o ś ć , m o ż l i w a w d a n y m w y p a d k u d o o s i ą g n i ę c i a , b o d a j

ż e n i e p o t r a f i t y c h n i e d o g o d n o ś c i z r ó w n o w a ż y ć . Z e w n ę t r z n i e , z e

s t r o n y p r z e j ś ć b u d y n e k p r z e d s t a w i a s i ę d o b r z e w z d e c y d o w a n y m

w y r a z i e p o z i o m e g o r y t m u b a l k o n ó w .

W y s t a w ę m i e s z k a n i o w ą d o p e ł n i a j ą d w a b u d y n k i , s p e c j a l n i e p r z e ­

z n a c z o n e d l a d z i e c i — d o m o d p o c z y n k o w y R . K o n w i a r z ’ a , z l e ż a l n i ą ,

p o r c j a m i d o n a ś w i e t l e ń , g i e r i o g l ę d z i n d o k t o r s k i c h , i o g r ó d e k

d z i e c i n n y a r c h . H e i n e i K e m p t e r ’ a . D o b r e w r o z k ł a d z i e , o ś w i e t l e n i u

i p r z e w i e w i e , a l e n i e c o s z t y w n e w l i n j a c h , m o g ł o b y b y ć w i ę c e j d o ­

p a s o w a n e d o p s y c h i k i d z i e c k a i n i e c o o d r ę b n e o d o g ó l n y c h f o r m

b u d y n k ó w m i e s z k a l n y c h .

STRAb5E

Parter.

R ys. 23 — 24. A rch . Theo E ffenberger. Dom d w urod zin n y N r. 26— 27 na W y s t a w ie m ieszkań, w e W ro c ła w iu .

C a l a w y s t a w a r o b i w r a ż e n i e s u m i e n n e j i r z e t e l n e j p r a c y , d ą ż ą c e j w z g l ę d n i e ś w i a d c z y o z n a c z n y m p o z i o m i e e s t e t y c z n y m o r g a n i z a t o -

d o ś w i a d o m e g o c e l u . N i e s p o t k a l i ś m y w c i ą g u d w u d n i o w y c h o g l ę - r ó w i u c z e s t n i k ó w w y s t a w y .

d z i n c z e g o ś r a ż ą c e g o n i e s m a k i e m l u b a r o g a n c k ą p r e t e n s j ą , c o b e z - O i l e k a ż d a w y s t a w a j e s t ś w i a d e c t w e m t e g o , c o d a n e ś r o d o w i s k o

I piętro

Pow. zabudowy — 187,57 m2, kubatura — 1282,35 nv‘: 6,84 m"1 (m9== kubatura) pow. zabudowy.

331

Rys. 25 . D om y szeregow e 10— 21 (licząc od p raw ej strony: H ausler, H ad da, L au terb acli, M osham er, i w ielo p ię tro w y dom Radinga). W id o k od ulicy.

R ys. 26— 27. A rch . L u d w ik M osham er. R ys. 28— 29. A rch . H en ryk L au terb ach . D om y szeregow e N r. 10— 12. D om y szeregow e N r. i 3 — 15 .

Rzuty piętra i parteru. Pow. zabud. — 83 m1. Kubatura — 472 m3. Trzy warjanty. Rzuty piętra i parteru. Pow. zab. = 9 1 m*. Kubatura — 472 m3, Stosunek kubatury do pow. zab- = 5,7, dobry. Stosunek kubatury do pow. zabudowy = 5,2 dobry.

OBOK

ScHJofłimm

ta t>a

CPpktfz

Wohnroufn

1 « 4.0 R ys. 33 . A rch . P a w e ł H ausler

D om y szeregow e N r. 19— 20.

Pow. zabud. = 72,07 m’ . Kubatura = 383, 15 m:

Stosunek kubatury do pow. zabudowy = 5,3 m^/m’

dobry.

Wejście.

A rch . M a u ry c y H ad d a. D om y^szeregow e jednorodzinne na "W ysta w ie m ieszkaniow ej w e 'W ro cła w iu .

Pow. zabud. — 86,07 m*. Dwa warjanty.

Podziemie.

R ys. 3

ą .

A rch . L u d w ik M osham er.

Parter. Piętro.

Dom jednorodzinny N r. 3 / n a ^ V y sta w ie m ieszkaniow ej w e "W rocław iu.

może i mogłoby z r o b i ć w p e w n y c h w a r u n k a c h , j e s t r e w j ą ś m i a ł y c h , c z a s e m o s t r y c h p o c z y n a ń i e k s p e r y m e n t ó w , o t y l e r o z w ó j b u d o w l a n y

m i a s t a j e s t w s k a ź n i k i e m c o d z i e n n e j n o r m a l n e j p r a c y , p e w n ą s y n t e z ą

e n e r g j i , g o s p o d a r c z o ś c i i k u l t u r y e s t e t y c z n e j c z y n n i k ó w k i e r u j ą c y c h .

P o d t y m w z g l ę d e m W r o c ł a w w a r t j e s t p r z y j e m n e g o t r u d u b l i ż s z e g o

z a z n a j o m i e n i a s i ę z n i m .

Z s z e r e g u m i a s t n i e m i e c k i c h , k t ó r e z w i e d z i l i ś m y j e s z c z e n a

w i o s n ę w c e l a c h s p e c j a l n y c h , j e d n o z p i e r w s z y c h m i e j s c w z d r o w e m

i s y s t e m a t y c z n e m u j ę c i u d r o b n o m i e s z k a n i o w e g o b u d o w n i c t w a

b e z w z g l ę d n i e n a l e ż y s i ę W r o c l a w o w i . N i e m a j ą c p r e t e n s j i d o s z c z y ­

t ó w r e w e l a c y j n e g o m o d e r n i z m u , n i e k r u s z ą c k o p j i o „ p ł a s k i e , c z y

s t r o m e d a c h y ” , b e z s z u m n e j r e k l a m y i p r o p a g a n d y , z w ł a ś c i w e j

s t r o n y u j m u j ą s p r a w ę o s i e d l i m i e s z k a n i o w y c h , d a j ą c

w s p o k o j n y c h i p r o s t y c h l i n j a c h s y t u a c y j n y c h d u ż o

p r z e s t r z e n i , p o w i e t r z a , z i e l o n o ś c i i w y g o d y . Z p o w i e r z ­

c h o w n e g o o b j a z d u k i l k u w i ę k s z y c h o s i e d l i m i e s z k a n i o ­

w y c h o d n o s i s i ę w r a ż e n i e r z e t e l n e g o p o s t ę p u k u l t u r a l n e g o

i z n a l e z i e n i a w ł a ś c i w e g o s t o p n i a n a p i ę c i a a r t y s t y c z n e g o ,

u z g o d n i o n e g o z t y p e m m i e s z k a ń c a i j e g o p o z i o m e m ż y c i o -

w e m . E f e k t z e w n ę t r z n y , u z y s k a n y w s p o k o j n y m r y t m i e

l i n i j p o z i o m y c h , c z a s e m w w y k u s z a c h k l a t e k s c h o d o w y c h ,

c z a s e m b a l k o n a c h , l u b d r z w i a c h w e j ś c i o w y c h , w s t a r a n ­

n y m d o b o r z e b a r w , n o i l a s t n o t l e a s t w s o l i d n e j r o b o c i e

i w y k o n a n i u . A p r z e d e w s z y s t k i e m j e d n o l i t o ś ć a r c h i t e ­

k t u r y , r o z s ą d n e s k o m a s o w a n i e i u s t o s u n k o w a n i e p a r c e l i

z a b u d o w a n y c h i p l a c ó w w o l n y c h , b r a k c i a s n o t y i b e z ­

r a d n e g o c h a o s u .

J a k o k o n t r a s t d o t y c h s k r o m n y c h i s p o k o j n y c h z a b u ­

d o w a ń d r o b n o m i e s z k a n i o w y c h r a z z a r a z e m w y r a s t a j ą

w m i e ś c i e z w i ę k s z y m l u b m n i e j s z y m p r z e p y c h e m m a ­

t e r j a ł ó w b u d o w l e m o d e r n i s t y c z n i e , u j ę t e , j a k k i n e m a t o ­

g r a f y , d o m h a n d l o w y P e t e r s d o r f E . M e n d e l s o h n ’ a , M o h -

r e n A p o t h e k e A . R a d i n g a , u r z ą d p o c z t o w y i i n n e .

J e d n y m z n a j w i ę c e j m o ż e i m p o n u j ą c y c h m o m e n t ó w

w r o z w o j u W r o c ł a w i a j e s t s y s t e m p r a c m i e j s k i c h w z a ­

k r e s i e u r z ą d z e n s p o r t o w y c h d l a m ł o d z i e ż y . P o d e n e r g i c z -

n e m k i e r o w n i c t w e m a r c h , R . K o n w i a r z ' a , d o p e w n e g o

s t o p n i a d y k t a t o r a w t e j d z i e d z i n i e r e g u l a c y j n e j , n a d z w y ­

c z a j u p r z e j m i e p r z y j m u j ą c e g o k a ż d e g o c u d z o z i e m c a , r o z ­

w i j a s i ę w m i e ś c i e d o b r z e u p l a n o w a n a s i e ć u r z ą d z e ń

s p o r t o w y c h , i t e r e n ó w w y c h o w a n i a f i z y c z n e g o , p ł y w a l n i ,

k ą p i e l i s k . Z a w d z i ę c z a j ą c t y m d y k t a t o r s k i m p e ł n o m o c ­

n i c t w o m , k t ó r y m p o d p o r z ą d k o w a n e s ą i w o d ą c i ą g i , i k a ­

n a l i z a c j a , z g o d n e j p r a c y z m a g i s t r a t e m i w z a j e m n e m u

z r o z u m i e n i u s i ę , o r a z w ł a s n e j e n e r g j i , n i e r o z w o d n i o n e j

o b s t r u k c j ą n i e o d p o w i e d z i a l n y c h k o m i s y j i r a d — p o t r a f i ł

o b e r b a u r a t R . K o n w i a r z w k r ó t k i m s t o s u n k o w o c z a s i e

s z e r o k o r o z w i n ą ć r e g u l a r n y s y s t e m z a b u d o w a ń z d r o w o t ­

n y c h . S y s t e m t e n p o l e g a n a w y k o r z y s t a n i u w o l n y c h p l a ­

c ó w t a m , g d z i e o n e j e s z c z e s ą , w y k u p i e n i u i s k o m a s o -

Parter.

R ys. 35 . A rch .: Heim i K em pter. Dom w ielo ro d zin n y N r. i na ^ V y s ta w ie m ieszkaniow ej w e W ro c ła w iu .

w a n i u z a n i e d b a n y c h p l a c ó w m i ę d z y d o m a m i w ś r ó d m i e ś c i u , u r e ­

g u l o w a n i u s t a r y c h " g l i n i a n e k i p r z e k s z t a ł c e n i u j e d n y c h w d z i e c i ę c e

o g r ó d k i , d r u g i c h w d o s k o n a ł e k ą p i e l i s k a z p l a ż a m i , r o z b i e r a l n i a

m i , b u f e t a m i , m a j ą c e m i o g r o m n e p o w o d z e n i e i f r e k w e n c j ę . Z n o w o

z a p r o j e k t o w a n y c h o b j e k t ó w , m a j u ż W r o c ł a w , o p r ó c z k ą p i e l i s k

r z e c z n y c h , k i l k a p i e r w s z o r z ę d n i e u r z ą d z o n y c h o t w a r t y c h p ł y w a l n i

z p o d z i a ł e m d l a p ł y w a j ą c y c h , n i e p ł y w a j ą c y c h , d l a s k o k ó w , i o s o b n y m

p ł y t k i m i n i e k o s z t o w n y m b r o d k i e m d l a d z i e c i . D o b r z e t e ż w y p a d ł

b a s e n z o s o b n e m i k a n a ł a m i d l a n a u k i p ł y w a n i a , t y p , k t ó r y j e ś l i s i ę

n i e m y l i m y — z o s t a ł p i e r w s z y r a z z a s t o s o w a n y w e W r o c ł a w i u .

K w e s t j a r e g u l a c j i , z w ł a s z c z a j e j s i e ć u r z ą d z e ń s p o r t o w y c h , z a ­

s ł u g u j e n a b l i ż s z ą i b a r d z i e j s z c z e g ó ł o w ą a n a l i z ę i o p i s a n i e . N i e m o ­

g l i ś m y , p i s z ą c o W r o c ł a w i u , p o m i n ą ć t y c h p r a c , e n e r g i c z n i e i r o z ­

s ą d n i e p r o w a d z o n y c h , c h o c i a ż b y w c e l u z a z n a j o m i e n i a k o l e g ó w

z i s t n i e j ą c y m t a k n i e d a l e k o W a r s z a w y c i e k a w y m m a t e r j a ł e m .

N a z a p r o s z e n i e A k a d e m j i W r o c ł a w s k i e j o d e z w a ł o s i ę z n i e -

R ys. 36 . A rch . U llrich Stein. M eble.

R ys. 37. Jo Y in e c k y . Stół do pisania. R ys. 38 . Jo Y in e c k y . S to lik do h erbaty.

z n a n y c h n a m p r z y c z y n t y l k o 9 o s ó b , w t e m c z t e r e c h a r c h i t e k t ó w

z W a r s z a w y . N a l e ż y s z c z e r z e ż a ł o w a ć , ż e w y c i e c z k a n i e z o s t a ł a z o r ­

g a n i z o w a n a s z e r z e j , n i e t y l k o z e w z g l ę d u n a k o r z y ś c i z a z n a j o m i e n i a

s i ę z c i e k a w ą w y s t a w ą i m i a s t e m , a l e i z p u n k t u w i d z e n i a u t o r o w a n i a

s z e r s z e j d r o g i w z a j e m n e g o z r o z u m i e n i a s i ę z n a j b l i ż s z y m i n a s z y m i

s ą s i a d a m i . W a t m o s f e r z e n a d z w y c z a j s e r d e c z n e g o p r z y j ę c i a i ż y c z l i ­

w e j o p i e k i , k t ó r ą w c i ą g u d w ó c h d n i b y l i o t o c z e n i g o ś c i e , w r o z m o w a c h

o sztuce i literaturze — odczuwaliśmy możliwość szerszej i głębszej organizacji wymiany wartości kulturalnych, nie zamąconych roz­

bieżnościami polityki bieżącej. W tym kierunku wzajemnego zbli­

żenia skutecznie pracuje nasza wrocławska placówka konsularna, która z konsulem Wdziękońskim i vicekonsulem Odrowąż-Wysockim na czele znacznie się przyczyniła do wytworzenia nastroju kultural­

nego koleżeństwa i przyjaźni.