ROCZNIKI GEOMATYKI 2015 m TOM XIII m ZESZYT 4(70): 307–319
Wykorzystanie baz danych topograficznych
do opracowañ kartograficznych
w górnictwie odkrywkowym
The use of topographic databases to cartographic elaboration
in surface mining
Joanna Bac-Bronowicz, Justyna Górniak-Zimroz, Katarzyna Pactwa Politechnika Wroc³awska, Wydzia³ Geoin¿ynierii Górnictwa i Geologii
S³owa kluczowe: górnictwo, harmonizacja danych, BDOT, INSPIRE Keywords: mining, data harmonization, BDOT, INSPIRE
Wprowadzenie
W 2007 roku wesz³a w ¿ycie dyrektywa INSPIRE (Dyrektywa, 2007) ustanawiaj¹ca zasady tworzenia infrastruktury informacji przestrzennej w ramach Unii Europejskiej. Jej celem jest umo¿liwienie wymiany, wspólnego dostêpu i u¿ywania interoperacyjnych danych geograficznych i œrodowiskowych oraz us³ug powi¹zanych z tymi danymi. INSPIRE d¹¿y do zapewnienia koordynacji miêdzy u¿ytkownikami i dostawcami informacji, umo¿liwiaj¹cej ³¹czenie i rozpowszechnianie informacji pochodz¹cych z ró¿nych sektorów. Stosuje siê j¹ do informacji z zakresu geografii przechowywanych w formie elektronicznej (baz danych i map cyfrowych) przez administracjê publiczn¹ oraz urzêdy albo w ich imieniu. Informacje te dotycz¹ obszarów, do których pañstwo cz³onkowskie posiada lub wykonuje swoje prawa i obejmuj¹ takie zagadnienia, jak: granice administracyjne, obserwacje jakoœci powietrza, wód i gleb, ró¿norodnoœæ biologiczn¹, u¿ytkowanie gleb, sieci transportowe, hydrografia, ukszta³towanie terenu, geologia, rozmieszczenie ludnoœci lub gatunków, siedliska, obiekty przemys³owe czy wreszcie strefy zagro¿enia naturalnego. Wspomniane informacje powinny byæ zaopatrzone w kompletne metadane, dotycz¹ce miêdzy innymi: warunków dostêpnoœci i u¿ytkowania odpowiednich informacji geograficznych, ich jakoœci i aktualnoœci, warun-ków dostêpu, a tak¿e w³adz publicznych (Izdebski, 2015) odpowiadaj¹cych za te informa-cje. Polska ma za zadanie wdro¿yæ w ¿ycie wytyczne opisane w dyrektywie INSPIRE dlate-go te¿ nale¿y dokonaæ wszelkich starañ, aby udostêpniane ró¿nym sektorom dane prze-strzenne, w tym górnictwu, które reprezentowane jest zarówno przez przedsiêbiorców, or-gany administracyjne lub jednostki naukowo badawcze, pozwala³y na przeprowadzanie za-mierzonych dzia³añ polegaj¹cych na sporz¹dzaniu ró¿nego rodzaju opracowañ graficznych bêd¹cych wynikiem ³¹czenia danych, daj¹c spójny i klarowny efekt (G³a¿ewski i in., 2010; Gotlib, Olszewski, 2005; Gotlib i in., 2006; Kowalski i in., 2010).
W œwietle zapisów ustawy z dnia 4 marca 2010 roku o infrastrukturze informacji prze-strzennej (Ustawa, 2010) organy administracji rz¹dowej, organy jednostek samorz¹du tery-torialnego lub inne podmioty powo³ane lub upowa¿nione do wykonywania zadañ publicz-nych i prowadz¹ce rejestry publiczne powinny zadbaæ o rozwi¹zania techniczne zapewniaj¹-ce interoperacyjnoœæ zbiorów i us³ug danych przestrzennych1 oraz ich harmonizacjê2(art. 7
ustawy o IIP), a organy wiod¹ce – w tematyce analizowanej w artykule, to miêdzy innymi: minister w³aœciwy do spraw œrodowiska, G³ówny Geodeta Kraju, G³ówny Geolog Kraju – powinny udostêpniaæ informacje wy¿ej wymienionym organom administracji i osobom trze-cim w³¹czonym do infrastruktury do wykonania ich zadañ (art. 8 ustawy o IIP). Za tematy: Geologia (Rozdzia³ 2, pkt 4 Za³¹cznika do ustawy o IIP), Zasoby energetyczne (Rozdzia³ 3, pkt 20 Za³¹cznika do ustawy o IIP) oraz Zasoby mineralne (Rozdzia³ 3, pkt 21 Za³¹cznika do ustawy o IIP) jako organ wiod¹cy odpowiada G³ówny Geolog Kraju. Poniewa¿ rzeczywi-stym depozytariuszem danych jest Pañstwowy Instytut Geologiczny – Pañstwowy Instytut Badawczy (PIG-PIB), pe³ni on funkcjê koordynatora INSPIRE dla wy¿ej wymienionych tematów. W celu wype³nienia zadañ wynikaj¹cych z dyrektywy INSPIRE powo³ano w PIG-PIB Zespó³ do spraw dyrektywy INSPIRE. Zespó³ sk³ada siê ze specjalistów z dziedziny nauk o Ziemi, jak i specjalistów z zakresu geomatyki. Przedstawiciel zespo³u bierze udzia³ w pracach Thematic Working Group Geology and Mineral Resources przygotowuj¹cej specyfi-kacjê danych w zakresie tych dwóch tematów (www.radaiip.gov.pl).
Procedura dostosowania zbiorów do specyfikacji INSPIRE jest niezmiernie skompliko-wana poniewa¿ brak by³o w wykonanych ju¿ bazach geoinformacyjnych, zwi¹zanych z geologi¹ i górnictwem, harmonizacji i standaryzacji danych, co zosta³o wykazane w litera-turze przedmiotu (Bac-Bronowicz, 2006; Rossa i in., 2007; Sikorska-Maykowska i in., 2006, 2007). W ramach projektu celowego (2002-2011) pracownicy Pañstwowego Instytutu Geo-logicznego, Politechniki Warszawskiej i Politechniki Wroc³awskiej (Bac-Bronowicz i in., 2008) zajmowali siê analiz¹ baz danych tematycznych: Mapy geoœrodowiskowej Polski (MGœP), Mapy geologiczno-gospodarczej Polski (MGGP), Wektorowej Mapy Topograficznej (Bac-Bronowicz i in., 2007) nowej edycji (VMap L2+) i Baz¹ Danych Topograficznych (TBD) miêdzy innymi z zakresu tematyki górniczej i geologicznej. Wyniki analizy tych zagadnieñ wykaza³y znaczne rozbie¿noœci zarówno w zakresie definicji obiektów, reprezentacji geome-trycznej i w zakresie atrybutów w wymienionych rejestrach. Jako wynik wykonanych ba-dañ przedstawiono miêdzy innymi propozycjê opracowania jako warstwy referencyjnej dwóch nowych klas obiektów dotycz¹cej problematyki górniczej „Z³o¿a kopalin” i „Dzia³alnoœæ górnicza”, za których poprawnoœæ merytoryczn¹ i aktualnoœæ w zasadniczej czêœci odpo-wiada³by Pañstwowy Instytut Geologiczny, który jednoczeœnie powinien byæ odpowiedzial-ny za tworzenie i aktualizowanie referencyjnej warstwy o tej tematyce, gdy¿ posiada w swoich zasobach archiwalnych ca³oœæ informacji dotycz¹cych z³ó¿ kopalin w Polsce (Sikorska-Maykowska i in., 2006).
W 2010 roku opracowano zakres i terminy prac wynikaj¹ce z przepisów INSPIRE i potrzeb krajowych, czyli opracowanie metadanych w terminie do 3 grudnia 2010 roku (art.
1 Interoperacyjnoœæ zbiorów i us³ug danych przestrzennych – rozumie siê przez to mo¿liwoœæ ³¹czenia
zbiorów danych przestrzennych oraz wspó³dzia³ania us³ug danych przestrzennych, bez powtarzalnej inter-wencji manualnej, w taki sposób, aby wynik by³ spójny, a wartoœæ dodana zbiorów i us³ug danych prze-strzennych zosta³a zwiêkszona (art. 3.3 Dz.U.2010.76.489)
2 Harmonizacja zbiorów danych – rozumie siê przez to dzia³ania o charakterze prawnym, technicznym
i organizacyjnym, maj¹ce na celu doprowadzenie do wzajemnej spójnoœci tych zbiorów oraz ich przystoso-wanie do wspólnego i ³¹cznego wykorzystania (art. 2 pkt 16 Dz.U.1989.30.163)
29, pkt 1 ustawy o IIP), zapewnienie dostêpu do zbiorów danych przestrzennych oraz odpowia-daj¹cych im us³ug (art. 30, pkt 1 ustawy o IIP), zg³oszenie do ewidencji (art. 32, pkt 1 ustawy o IIP), udostêpnianie nowych danych wed³ug specyfikacji INSPIRE – paŸdziernik 2015 roku (INSPIRE Roadmap) oraz udostêpnianie wszystkich danych wed³ug specyfikacji INSPIRE – paŸdziernik 2020 roku (INSPIRE Roadmap). Obecnie trwaj¹ sukcesywne prace nad przygoto-waniem wersji finalnych. Poniewa¿ rozporz¹dzenie Komisji UE (Rozporz¹dzenie, 2010) jest obo-wi¹zuj¹cym w Polsce prawem, nie przewiduje siê opracowania odrêbnych rozporz¹dzeñ ani wytycznych dla tematów danych przestrzennych wymienionych w za³¹czniku do ustawy o IIP. Dla tematu Geologia po analizie i identyfikacji zasobów s¹ zg³aszane do ewidencji zbiory nastêpuj¹cych danych:
m Centralna Baza Danych Geologicznych CBDG (PL.ZIPGL.313)
m Szczegó³owa mapa geologiczna Polski w skali 1:50000 SMGP (PL.ZIPGL.319) m Mapa geologiczna Polski w skali 1:200 000 (PL.ZIPGL.320)
m Mapa geologiczna Polski w skali 1:500 000 (PL.ZIPGL.321) m Mapa geologiczna Polski w skali 1:1 000 000 (PL.ZIPGL.322) m Mapa litogenetyczna Polski w skali 1:50 000 MLP (PL.ZIPGL.323) m Mapa hydrogeologiczna Polski w skali 1:50 000 MHP (PL.ZIPGL.324) m Mapa geoœrodowiskowa Polski w skali 1:50 000 MGœP (PL.ZIPGL.325) m System Os³ony PrzeciwOsuwiskowej SOPO (PL.ZIPGL.327)
m Baza Danych Monitoring Wód Podziemnych (PL.ZIPGL.328) m Baza Danych Hydrogeologicznych BankHYDRO (PL.ZIPGL.315) m Baza Danych G³ównych Wód Podziemnych GZWP (PL.ZIPGL.314) m Centralny Rejestr Geostanowisk Polski (PL.ZIPGL.316)
m szczegó³owy numeryczny model wg³êbnej budowy geologicznej obszaru aglomeracji miejskiej na przyk³adzie fragmentu Warszawy (PL.ZIPGL.317)
m obszary zagro¿one podtopieniami (PL.ZIPGL.318)
Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 roku Prawo geologiczne i górnicze (Ustawa, 2011) jest wymieniana wœród aktów prawnych zwi¹zanych z dzia³alnoœci¹ planowania harmonizacji i uspójnienia baz przez Radê Infrastruktury Informacji Przestrzennej przy Ministrze Admini-stracji i Cyfryzacji. Przewidziane do aktualizacji s¹ listy zbiorów danych IIP, INSPIRE i komplementarnych w tematach zwi¹zanych z górnictwem: Z³o¿a kopalin, Rozpoznanie kopalin, Górnictwo i przetwórstwo kopalin, Szyby kopalniane, Zwa³y odpadów mine-ralnych i osadniki.
Mapy topograficzne jako Ÿród³o danych
w górnictwie odkrywkowym
Na potrzeby górnictwa odkrywkowego sporz¹dzane s¹ ró¿nego rodzaju dokumentacje, wymagane przez organy nadzoru, a ich zakres jest definiowany w aktach prawnych. Na opracowania te sk³ada siê czeœæ opisowa oraz graficzna w postaci map, szkiców, planów i przekrojów. Wykonywane s¹ one na wielu etapach prowadzenia dzia³alnoœci górniczej, pocz¹wszy od momentu poszukiwania i rozpoznania z³o¿a, przez roboty przygotowawcze i udostêpniaj¹ce z³o¿e, eksploatacjê i przeróbkê a¿ do likwidacji zak³adu górniczego oraz rekul-tywacji i zagospodarowania terenu pogórniczego. Zestawienie prezentuj¹ce wybrane rodzaje do-kumentacji oraz za³¹czniki graficzne, które powinna ona zawieraæ przedstawiono w tabeli 1.
Tabela 1. Opis zawartoœci graficznej wybranych dokumentacji opracowywanych na potrzeby górnictwa odkrywkowego – na podstawie (Dz.U.2011.262.1568, Dz.U.2011.291.1712, Dz.U.2011.291.1713,
Dz.U.2012.0.372, Dz.U.2012.0.511, Dz.U.2013.0.1008, Dz.U.2014.0.596) j a z d o R i j c a t n e m u k o d j e n z c i f a r g i c œ o t r a w a z s i p O a j c a t n e m u k o D a n z c i g o l o e g a ¿ o ³ z 0 0 0 0 5 : 1 o d 0 0 0 0 1 : 1 d o i l a k s w y n i l a p o k a ¿ o ³ z i j c a z i l a k o l a p a m – a c s j e i m z a r o y n i l a p o k a ¿ o ³ z r a z s b o a c ¹ j a i w a t s d e z r p a w o i c œ o k o s y w -o n j y c a u t y s a p a m – k y w onaniabadañnajegoterenie,awszczególnoœciotworówwiertniczychibadañ h c y n z c y z i f o e g a ¿ o ³ z a i n a w o p ê t s y w u n o j e r a w o k s i w o d o r œ o e g a p a m b u l a z c r a d o p s o g -o n z c i g o l o e g a p a m – 0 0 0 0 5 : 1 i l a k s w e i n o r h c o e c ¹ j a g e l d o p a k s i w o d o r œ i k i n d a ³ k s a c ¹ j a i w a t s d e z r p , y n i l a p o k a ¿ o ³ z m e i n e ¿ o ³ o p m e i n a d o p z , a ¿ o ³ z i c œ o k l e i w o d j e n a w o s o t s o d 0 0 0 5 2 : 1 b u l , y m r o f o g e j a i n a w o z y r e t k a r a h c s o d e n d ê b z e i n , y n i l a p o k a ¿ o ³ z ê w o d u b e c ¹ j u r t s u l i y p a m – -o n j y c a u t y s y p a m e i z d a ³ k d o p a n a n o z d ¹ z r o p s y n i l a p o k i c œ o k a j i y w o d u b , a i n e ¿ o ³ u u b o s o p s , y n i l a p o k a ¿ o ³ z i m a c i n a r g i m y n o i s e i n a n z 0 0 0 2 : 1 j e i n m j a n o c i l a k s w j e w o i c œ o k o s y w a n w y ³ p w i m y c ¹ j a m i m a t k e i b o i m y z s j e i n ¿ a w ,i m y n l a r u t a n i m a i c ê i n o ³ s d o i i m a k s i b o r y w e ¿ o ³ z o t z e z r p o g e n z c i g o l o e g u j o r k e z r p ¹ i n i l z z a r o y n i l a p o k a ¿ o ³ z a i n a w o r a d o p s o g a z b ó s o p s i c œ o n œ o n o z a g , e i k s r e i n y ¿ n i -o n z c i g o l o e g , e n z c i g o l o e g o r d y h , e n z c i g o l o e g e j o r k e z r p i y p a m – e n z c i m r e t o e g i h c y n a r b y w i h c y z c w a n z o p z o r k s i b o r y w e n z c i g o l o e g e l i f o r p , h c y z c i n t r e i w w ó r o w t o e l i f o r p – h c y z c i n r ó g w ó d a ³ k a z h c y n n y z c u k d a p y z r p w h c y z c i n r ó g k s i b o r y w h c y n l a r u t a n æ ê i n o ³ s d o i k s i b o r y w h c y n a n o k y w e n z c i g o l o e g e l i f o r p – a j c a t n e m u k o D -i g o l o e g o r d y h a ¿ o ³ z a n z c h c y n z c i g o l o e g c a r p h c y n o z d a w o r p e z r p u n e r e t ¹ j c a z i l a k o l z a w o d ¹ l g e z r p a p a m – i m a c i n a r g i a ¿ o ³ z a i n a w o t n e m u k o d u i m a c i n a r g i m y n o z c a n z a z z a n j y c a t n e m u k o d a p a m – h c y z c i n t r e i w w ó r o w t o i h c y n m e i z d o p d ó w æ ê j u ¹ j c a z i l a k o l , o g e z c i n r ó g u n e r e t i u r a z s b o , h c y n z c i g o l o e g o r d y h w ó j o r k e z r p i m a i n i l ,i n l o t z s i w ó b y z s h c y n a w o d i w k i l z i h c y n n y z c z a r o h c y n o i n o r h c w ó r a z s b o i h c y n m e i z d o p d ó w w ó k i n r o i b z i m a c i n a r g , ¹ n z c i f a r g o r d y h ¹ i c e i s w ó m o i z o p h c y n l ó g e z c z s o p e n z c i g o l o e g o r d y h y r t e m a r a p a c ¹ j a r e i w a z a n z c i g o l o e g o r d y h a p a m – u m o i z o p w ó r a i m o p h c y n a w o t a d e i w a t s d o p a n e n o l œ e r k y w y s p i h o z i o r d y h z a r o h c y n œ o n o d o w y d o w a ³ d a i c r e i w z , k s i b o r y w a i n e i n d o w d o u g ê i s a z i m a c i n a r g i m y n o i s e i n a n z h c y z c i n r ó g k s i b o r y w y p a m – i m i n d e i s ¹ s z i m y n z c i l u a r d y h i m a t k a t n o k z a r o h c y z c i n r ó g h c a k s i b o r y w w d ó w i m a w y ³ p e z r p i m y z c i n r ó g i m a ³ a k a z e n z c i g o l o e g o r d y h e j o r k e z r p – ñ e i p o t d o p i k s i w e l a z i m a n o j e r i m y n a w o z o n g o r p z a w o i c œ o k o s y w -o n j y c a u t y s a p a m – a i n a w o r a d o p s o g a z i y w o d u b a z w ó k n u r a w y n a i m z e w i l ¿ o m ¹ s h c y r ó t k a n ,i m a n e r e t z a r o u d a ³ k a z o g e n a w o d i w k i l a i n a i n d a w d o u m o i z o p y n a i m z b u l a i n e z c ñ o k a z u k i n y w w u n e r e t o g e z c i n r ó g a j c a t n e m u k o D -o n z c i g o l o e g a k s r e i n y ¿ n i y n j y c a u t y s n a l p – i m a i n i l , u n e r e t o g e n a w o t n e m u k o d ¹ j c a z i l a k o l i m y n o i s e i n a n z a n j y c a t n e m u k o d a p a m – i m y z c w a d a b i m a t k n u p i h c i k s r e i n y ¿ n i -o n z c i g o l o e g w ó j o r k e z r p a k s r e i n y ¿ n i -o n z c i g o l o e g a p a m – h c y n z c y t a t s ñ a w o d n o s i m a s e r k y w i m y n o i s e i n a n z e i k s r e i n y ¿ n i -o n z c i g o l o e g e j o r k e z r p – h c y n z c i m a n y d i n a i c œ h c i a i n a w o r o z w d o i k s i b o r y w y n a l p , h c y z c i n t r e i w w ó r o w t o e l i f o r p – a i n a w o c a r p o b e z r t o p d o i c œ o n ¿ e l a z w e n z c y t a m e t y p a m e n n i –
j a z d o R i j c a t n e m u k o d j e n z c i f a r g i c œ o t r a w a z s i p O t k e j o r P -o r a d o p s o g a z a ¿ o ³ z a i n a w e w o ³ ó g e z c z s j e c ¹ j a i w i l ¿ o m u i l a k s w e n o z d ¹ z r o p s e w o i c œ o k o s y w -o n j y c a u t y s y p a m – , a ¿ o ³ z c i n a r g m e i n e z c a n z a z z a i n a w o r a d o p s o g a z o d o g e n a i z d i w e z r p u r a z s b o e i n e i w a t s d e z r p w ó n e r e t i w ó r a z s b o h c i n d e i s ¹ s c i n a r g o g e z c i n r ó g u n e r e t i u r a z s b o o g e n a w o t k e j o r p c i n a r g h c y r ó t k o d , h c y w o t n u r g i c œ o m o h c u r e i n c i n a r g , n i l a p o k h c y m a s h c y t a l d h c y z c i n r ó g h c y n a w o n o p o r p c i n a r g i h c y n o i n o r h c w ó t k e i b o , y n w a r p ³ u t y t y c w a d o k s o i n w e j u g u ³ s y z r p z a r o a ¿ o ³ z a i n e i n p ê t s o d u c s j e i m b u l a c s j e i m o g e n a w o n o p o r p , h c y n n o r h c o w ó r a l i f : ê i s a z c a n z a z h c y t h c a p a m a N . u d a ³ k d a n a i n a w o d a ³ k s c s j e i m b u l a c s j e i m o g e n a w o n o p o r p a c s j e i m , h c y z c i n r ó g t ó b o r a i n e z d a w o r p o g e z s j e i n œ e z c w u k d a p y z r p w e z c i n r ó g a k s i b o r y w o g e n a w o t a o l p s k e y w a ¿ o ³ z w ó r a z s b o z a r o h c y n j y c a t a o l p s k e i h c y c ¹ j a i n p ê t s o d u k s i b o r y w e c i n a r g , a i c ê j u o d d ó w u w y ³ p s u r a z s b o e c i n a r g z a r o h c y n a w o r a d o p s o g a z ¿ ó ³ z a l d h c y n a n z u h c y n m e i z d o p d ó w a l d o g e w o b o s a z u r a z s b o e c i n a r g i a i c ê j u a i n a w y ³ a i z d d o y n i l a p o k a z h c y n a w y d i w e z r p m e i n e z c a n z o z i n h c z r e i w o p e w o i c œ o k o s y w -o n j y c a u t y s y p a m b u l a p a m – h c y n a w y d i w e z r p i c œ o k l e i w i f e r t s m e i n e z c a n z o , i j c a t a o l p s k e k e t u k s a n h c y ³ a t s w o p n a i m z a i n a w o r a d o p s o g a z i y w o d u b a z o d i c œ o n t a d y z r p o g e j , u n e r e t i j c a m r o f e d h c y w o ³ s y m e z r p e i n , h c y w o ³ s y m e z r p o d h c y n a w o k i f i l a w k a z w ó b o s a z a i n e z c z s e i m z o r y p a m – ¹ j c a t a o l p s k e ¹ z s j e i n œ e z c w z h c y n a z ¹ i w z t a r t s z a r o e j o r k e z r p – o w o k w y r k d o h c y n a w o t a o l p s k e ¿ ó ³ z a l d a , e z c i n r ó g -o n z c i g o l o e g e j o r k e z r p – t a r t s i h c y w o ³ s y m e z r p e i n , h c y w o ³ s y m e z r p w ó b o s a z e i n e z c a n z o e c ¹ j a r e i w a z y n o r h c o i ñ e c ³ a t z s k e z r p o g e j , a k s i w o d o r œ e z a i n a t s y z r o k b ó s o p s e c ¹ j a i w a t s d e z r p y p a m – u h c u r n a l P -e w o k w y r k d o u d a ³ k a z o g o g e z c i n r ó g a n o z d ¹ z r o p s , o g e z c i n r ó g u n e r e t h c a c i n a r g w i n h c z r e i w o p a w o i c œ o k o s y w -o n j y c a u t y s a p a m – u s e r k a z : m e i n e i s e i n a n z , h c y z c i n r ó g k s i b o r y w y p a m e n a z d ¹ z r o p s ¹ s j e i k a j w , i l a k s w u d a ³ k d a n k s i w o ³ a w z ; h c y n j y c a w y t l u k e r i h c y n j y c a d i w k i l t ó b o r ; i j c a t a o l p s k e j e n a w o n a l p ñ a g r d u g ê i s a z ; h c y z c w y b o d y w w ó d a p d o a i n a i w i l d o k z s e i n u w ó t k e i b o ; u k b o r u k s i w o d a ³ k s i m y n s e z c o n w ó r z , h c y n l a k s w ó k m a ³ d o u t u z r z o r i a z r t e i w o p i l a f j e w o r a d u ; h c y n z c i m s j e s a i n e z d a w o r p e i s a z c w w ó k m a ³ d o u t u z r z o r y f e r t s a i n e z c e i p z e b a z w ó t n e m e l e m e i n e z c a n z o , w ó n o r h c s , r ó p a z , h c y c ¹ j a z c e i p z e b a z w ó k n u r e t s o p i c œ o n l ó g e z c z s w , h c y w o ³ a z r t s t ó b o r o g e z c i n r ó g u n e r e t i u r a z s b o c i n a r g ; a ¿ o ³ z a i n a w o t n e m u k o d u c i n a r g ; h c y z c w a g e z r t s o c i l b a t y ³ a t s o z e r ó t k , h c y z c i n r ó g w ó n e r e t i w ó r a z s b o c i n a r g ; o g e z c i n r ó g u d a ³ k a z c i n a r g z a r o b u l w ó t k e i b o ; o g e z c i n r ó g u n e r e t i u r a z s b o e i w t z d e i s ¹ s m i n d e r œ o p z e b w e n o z c a n z y w a i n e ¿ o r g a z f e r t s z a r o o g e z c i n r ó g u d a ³ k a z h c y n a l w o d u b w ó t k e i b o ; h c y n o i n o r h c w ó r a z s b o h c y w o h c u b y w w ó ³ a i r e t a m u d a ³ k s d o a c ¹ j a i w a t s d e z r p , 0 0 0 5 : 1 ¿ i n j e z s j e i n m e i n i l a k s w a n o z d ¹ z r o p s h c y z c i n r ó g k s i b o r y w a p a m – ; a ¿ o ³ z a i n a w o t n e m u k o d u c i n a r g : m e i n e i s e i n a n z , o g e z c i n r ó g u r a z s b o h c a c i n a r g w ê j c a u t y s c i n a r g ; h c y n n o r h c o w ó r a l i f c i n a r g ; h c y w o ³ s y m e z r p e i n i h c y w o ³ s y m e z r p w ó b o s a z c i n a r g u r a z s b o e i w t z d e i s ¹ s m i n d e r œ o p z e b w e n o z c a n z y w y ³ a t s o z e r ó t k , h c y z c i n r ó g w ó r a z s b o h c y z c i n r ó g t ó b o r h c a m o i z o p h c y n l ó g e z c z s o p a n h c y n a w o n a l p u s e r k a z ; o g e z c i n r ó g n i l a p o k z a r o j e n w ó ³ g y n i l a p o k a ¿ o ³ z ¹ j c a t a o l p s k e i u d a ³ k d a n m e i n a w u s u z h c y n a z ¹ i w z a ¿ o ³ z i c œ ê z c m e i n e z c a n z o z , u h c u r u n a l p a i n a w y z ¹ i w o b o e i s e r k o w h c y c ¹ z s y z r a w o t h c y w o ³ s y m e z r p h c a b o s a z w t a r t s h c y n a w y d i w e z r p o d h c y n a w o k i f i l a w k a z h c y w o ³ s y m e z r p e i n i i j c a t a o l p s k e j e n a w o n a l p e i n o j e r w a ¿ o ³ z e n z c i g o l o e g e j o r k e z r p e n z c y t s y r e t k a r a h c – k s i w o d a ³ k s i k s i w o ³ a w z , h c y z c i n r ó g k s i b o r y w e l i f o r p e n z c y t s y r e t k a r a h c – c i n a r g : m e i n e i s e i n a n z , j e w o g e z r b i i n i l o d u i n a z ¹ i w a n w , o g e i k s r o m a n d a n z c y r t e m y t a b a p a m – y n i l a p o k a i c y b o d y w w ó n o j e r ; o g e z c i n r ó g u n e r e t i u r a z s b o c i n a r g ; a ¿ o ³ z a i n a w o t n e m u k o d u P R h c i k s r o m w ó r a z s b o h c a c i n a r g w y n i l a p o k a i n a w y b o d y w a l d cd. tabeli 1
Spoœród wyszczególnionych w tabeli 1 opracowañ graficznych znajduj¹ siê mapy górni-cze, czyli dokumenty na których opiera siê prawid³owe i bezpieczne prowadzenie ruchu zak³adu górniczego (PN-G-09000-1-2002). Podzia³ map górniczych prezentuje tabela 2.
cd. tabeli 1 j a z d o R i j c a t n e m u k o d j e n z c i f a r g i c œ o t r a w a z s i p O a j c a t n e m u k o D -o z c i n r e i m a n z c i g o l o e g -e c i k z s – e i k s r a g y t z s e c i k z s – y p a m e l t a n , o g e z c i n r ó g u n e r e t i o g e z c i n r ó g u r a z s b o e c i n a r g h c y z c i n r ó g p a m a w o ³ u t y t a t r a k – e i c y r k o p i z a k y w ; o g e z c i n r ó g u n e r e t h c a c i n a r g w i n h c z r e i w o p j e w o i c œ o k o s y w -o n j y c a u t y s h c y w o i c œ o k o s y w -o n j y c a u t y s p a m , h c y z c i n r ó g k s i b o r y w p a m : i m a j c k e s o g e z c i n r ó g u n e r e t i j c a z i l a u t k a o n a n o k o d h c y r ó t k w , y t a d ; o g e z c i n r ó g u n e r e t h c a c i n a r g w i n h c z r e i w o p h c y w o w a t s d o p e i n i l ; h c y n z c i f a r g o t r a k w ó t n e m u k o d h c y n l ó g e z c z s o p a i n e i n ³ e p u z u i u d a ³ k a z i i r o t s i h w h c a i n e z r a d y w h c y z s j e i n ¿ a w o e j c a m r o f n i ; h c y n z c i g o l o e g w ó j o r k e z r p o g e z c i n r ó g u d a ³ k a z y w z a n , y c r o i b ê i s d e z r p y m r i f h c a n a i m z i c œ o n l ó g e z c z s w , o g e z c i n r ó g h c y n a w o m r o n e i n h c a p a m a n h c y n a w o s o t s z a k y w ; h c y z c i n r ó g w ó d a ³ k a z u i n e z c ¹ ³ z a r o h c y n w o m u ñ e z c a n z o ; h c y z c i n r ó g k s i b o r y w y p a m : k a j e i k a t , e w o d ¹ l g e z r p y p a m z a r o e w o w a t s d o p y p a m – k s i w o d a ³ k s e l i f o r p ; u d a ³ k d a n k s i w o ³ a w z e l i f o r p ; h c y w o k w y r k d o ñ l a p o k y z c o b z e j o r k e z r p y p a m ; h c y z c i n t r e i w w ó r o w t o e l i f o r p i e n z c i g o l o e g e j o r k e z r p : e n z c i g o l o e g y p a m ; u k b o r u -o k o s y w -o n j y c a u t y s y p a m ; o g e z c i n r ó g u d a ³ k a z i o g e w o ³ s y m e z r p u n e r e t y p a m : e n l a j c e p s o g e z c i n r ó g u n e r e t h c a c i n a r g w i n h c z r e i w o p e w o i c œ a j c a t n e m u k o D i j c a w y t l u k e r w ó t n u r g y w o k t ¹ z c o p n a t s , h c y n a l w o d u b w ó t k e i b o e i n a w o u t y s u a c ¹ j a i w a t s d e z r p a p a m – e i n a w o t ³ a t z s k u e w o l e c o d h c i z a r o i j c a w y t l u k e r h c y c ¹ j a g a m y w
Tabela 2. Podzia³ map górniczych wg PN-G-09000-1-2002 p a m e j a z d o R Mapypodstawowe Mapyprzegl¹dowe Mapyspecjalne i n h c z r e i w o p y p a M –mapazasadnicza –mapasytuacyjno -a w o i c œ o k o s y w o g e z c i n r ó g u r a z s b o a p a m – -o ³ s y m e z r p u n e r e t a p a m – o g e z c i n r ó g u d a ³ k a z o g e w e n n i – k s i b o r y w y p a M h c y z c i n r ó g k s i b o r y w a p a m – h c y z c i n r ó g ñ l a p o k y z c o b z e j o r k e z r p – h c y w o k w y r k d o k s i b o r y w a p a m – h c y z c i n r ó g ñ l a p o k y z c o b z e j o r k e z r p – h c y w o k w y r k d o w ó t n o r f a z c r o i b z a p a m – h c y n j y c a t a o l p s k e a w o ³ a i z d d o a p a m – a n n e z r t s e z r p a p a m – h c y z c i n r ó g k s i b o r y w a i n a w o ³ a w z a p a m – o g e n z r t ê n w e z o g e n z r t ê n w e w i e n n i – e n z c i g o l o e g y p a M –przekrójgeologiczny u r o w t o l i f o r p – o g e z c i n t r e i w w ó r o w t o a p a m – h c y z c i n t r e i w y n z c i g o l o e g j ó r k e z r p – u r o w t o l i f o r p – o g e z c i n t r e i w w ó r o w t o a p a m – h c y z c i n t r e i w a t y r k d o a n z c i g o l o e g a p a m – a t y r k a z a n z c i g o l o e g a p a m – , u g ¹ p s , u p o r t s a p a m – . p t i u d a ³ k o p -o n l a r u t k u r t s a p a m – a n z c i n o t k e t a ¿ o ³ z i c œ o k a j a p a m – a ¿ o ³ z a i n a w o b ó r p o a p a m – e n n i –
Skale map górniczych, w których nale¿y je wykonywaæ, s¹ zdefiniowane. Najwiêksza to 1:50, a najmniejsza 1:50 000. Równie¿ wzory znaków stosowane na mapach górniczych i wzorce barw s¹ okreœlone w Polskich Normach (PN-G-09000-1:2002, PN-G-09000-3:2002). Grupy obiektów, podobne do opisanych w normach map górniczych, wystêpuj¹ równie¿ w bazach BDOT10k oraz VMap_L2+. Nie opracowano jeszcze wzorów znaków do cyfro-wych map górniczych oraz modeli 3D. Uspójnienie baz mog³oby polegaæ równie¿ na ujedno-liceniu prezentacji graficznej, poniewa¿ na wymienionych mapach górniczych nie ma jeszcze znaków stosowanych w cyfrowych bazach danych.
Wykorzystanie BDOT10k w opracowaniach zwi¹zanych z dzia³alnoœci¹ górnicz¹, ogra-niczaj¹ wymogi zwi¹zane z ich dok³adnoœci¹. W przypadku mapy lokalizacji z³o¿a kopaliny do³¹czanej do dokumentacji geologicznej z³o¿a, dane topograficzne s¹ u¿yteczne. Skala czê-œci za³¹czników dokumentacji górniczej jest wiêksza od skali danych topograficznych.
Podjête w G³ównym Urzêdzie Geodezji i Kartografii prace nad modernizacj¹ ewidencji gruntów i budynków oraz tworzeniem bazy danych geodezyjnej ewidencji sieci uzbrojenia terenu, bazy danych obiektów topograficznych oraz mapy zasadniczej pozwol¹ na wykorzy-stanie ich treœci tak¿e w dokumentacji w skalach od 1:500 do 1:5000 (M¹czka, Zieliñski, 2015). Analizuj¹c rozporz¹dzenie ministra administracji i cyfryzacji z dnia 12 lutego 2013 roku w sprawie bazy danych geodezyjnej ewidencji sieci uzbrojenia terenu, bazy danych obiektów topograficznych oraz mapy zasadniczej (Rozporz¹dzenie, 2013)3mo¿na wymieniæ wiele grup
obiektów, które s¹ mo¿liwe do zintegrowania lub zharmonizowania z zawartoœci¹ za³¹czni-ków do dokumentacji górniczej, na przyk³ad: wykaz kopalni, teren zwa³owisk i wyrobisk oraz rodzaje eksploatowanego surowca.
W najbli¿szej przysz³oœci powstan¹ w s³u¿bie geodezyjnej i kartograficznej tak¿e opraco-wania standardowe w skalach od 1:25 000 do 1:1 000 0000, których treœæ bêdzie odpowia-da³a wymogom wieloreprezentacyjnej bazy danych (Gotlib, 2009) powsta³ej z danych BDOT10k. Generalizacja danych bêdzie wykonana jako proces redukcji z³o¿onoœci modelu bazy danych oraz generalizacja redakcyjna – jako proces uczytelnienia graficznego prezenta-cji kartograficznej uwarunkowany percepcyjnie i u¿ytkowo. BDOT10k bêdzie s³u¿y³o jako Ÿród³o opracowania szeregu skalowego map topograficznych od 1:10 000 do 1:100 000 oraz Baza Danych Obiektów Ogólnogeograficznych (BDOO) – jako Ÿród³o opracowania szeregu skalowego map przegl¹dowych od 1:250 000 do 1:1 000 000 (Radomyska i in., 2015a). W ramach realizacji prac powsta³y koncepcje rozwi¹zañ metodycznych i technicznych umo¿-liwiaj¹ce standaryzacjê procesu produkcji wspó³czesnych map analogowych i cyfrowych na podstawie BDOT10k oraz podstawy wizualizacji topograficznych (1:10 000, 1:25 000, 1: 50 000, 1: 100 000) i ogólnogeograficznych w serwisach internetowych w wersji hybrydowej, a tak¿e tworzenie bazy danych obiektów ogólnogeograficznych (odpowiadaj¹cej mapom w skali 1: 250 000) (Radomyska i in., 2015b). Cyfrowe modele krajobrazowe i kartograficz-ne z BDOT i BDOO bêd¹ mia³y zakres treœci bli¿szy dokumentacji górniczej ni¿ VMap_L2+ przeznaczonych do celów militarnych.
Ró¿nice definicji miêdzy bazami danych topograficznych a mapami górniczymi pojawiaj¹ siê miêdzy innymi w modelu pojêciowym BDOT10k oraz VMap_L2+, dotycz¹ tak¿e formy prezentacji, jak i treœci. W przypadku map topograficznych (tak¿e z systemów informacji geograficznej) ró¿nice w stosunku do map górniczych pojawiaj¹ siê ju¿ na etapie nazw
3 Rozporz¹dzenie to zosta³o uchylone ustaw¹ z dnia 5 czerwca 2014 roku o zmianie ustawy Prawo
warstw. Na tê i pozosta³e rozbie¿noœci zwrócono uwagê w pracy Sikorskiej-Maykowskiej i in. (2007) oraz Rossy i in. (2007). W przypadku VMap_L2+ dwa obiekty: odkrywka i kamienio³om mog¹, tak jak ma to miejsce w BDOT10k, zostaæ zharmonizowane w jednej grupie obiektów – wyrobisko. Nieœcis³oœci dotycz¹ce definicji obiektów i nomenklatury s¹ przeszkod¹ w interoperacyjnoœci wymienionych baz. W tabeli 3 przedstawiono sposób defi-niowania przyk³adowych obiektów Wyrobiska i zwa³owiska na mapach górniczych, BDOT10k oraz VMap_L2+ .Najbardziej rozbudowan¹ symbolizacj¹ charakteryzuje siê ten obiekt przedstawiany na mapach górniczych.
Tabela 3. Analiza porównawcza definicji i sposobu prezentacji na mapie dla przyk³adowego obiektu (PN-G-09000-3-2002, Dz.U. 2011 nr 163 poz. 981, Glapa, Korzeniowski, 2005,
Sikorska-Maykowska, 2007, Dz.U. za³¹cznik do nru 279 poz. 1642) / e n z c i f a r g i k i n z c ¹ ³ a Z e z c i n r ó g y p a m + 2 L _ p a M V BDOT10k a l a k S 1:50,1:100,1:200,1:500, , 0 0 0 5 : 1 , 0 0 0 2 : 1 , 0 0 0 1 : 1 , 0 0 0 0 2 : 1 , 0 0 0 0 1 : 1 0 0 0 0 5 : 1 , 0 0 0 5 2 : 1 0 0 0 0 5 : 1 1:10000 y t k e i b O a k s i b o r y W a k s i w o ³ a w z i – e z c i n r ó g o k s i b o r y W – i c œ o m o h c u r e i n w ñ e z r t s e z r p e z r o w t o r ó g b u l j e w o t n u r g t ó b o r u k i n y w w a ³ a t s w o p h c y z c i n r ó g – ) ³ a w z ( o k s i w o ³ a w Z – z e z r p a t ê j a z ñ e z r t s e z r p e i n e z c z s e i m z o r e w o n a l p o g e w o ³ a w z u ³ a i r e t a m , d a ³ k d a n ( a p r a k s : i k a n Z – -k e j o r p , ) o k s i w o ³ a w z , e ¿ o ³ z -o k w y r k d o s e r k a z y n a w o t -¹ j a i n p ê t s o d u t ó b o r h c y w , h c y z c w y b o d y w t ó b o r / h c y c -o ³ a w z n e r e t y n a w o t k e j o r p , a t y r k d o a n i l a p o k , a k s i w / o w o i c œ ê z c a n i l a p o k -o t a o l p s k e y w e i c i w o k ³ a c / e n n y z c e i n a w o ³ a w z , a n a w -o d y w a n a i c œ , e n o z c ñ o k a z a n n y z c e i n / a n n y z c a z c w y b – m o ³ o i n e i m a K / a k w y r k d O – -o d y w e c s j e i m , o k s i b o r y w -a w i k s y z o p n i l a p o k a i c y b ¹ w o k w y r k d o ¹ d o t e m h c y n t k n u p / n o g i l o P – -a i n l a p o k ¿ ó ³ z ³ a w z / a d ³ a H – , a i n a r e i b z r a z s b o – h c y n a i n a w o d a ³ k s , a i n e z d a m o r g w ó ³ a i r e t a m i w ó t k u d o r p -a i z d i w e z r p h c y n a i n l a p o k -y w o g e z s j e i n Ÿ ó p o d h c y n n o g i l o p / t k n u p a i n a t s y z r o k e i n e i b ê ³ g a z – o k s i b o r y W – -a t a o l p s k e o p ³ ó d , e w o n e r e t ¹ d o t e m o g e r ó t k z , y n j y c o t y b o d y w ¹ w o k w y r k d o e n z c e t y ¿ u e c w o r u s -e g o p o r t n a – o k s i w o ³ a w Z – a i n a w o t ³ a t z s k u a m r o f a n z c i n a ³ a t s w o p i m e i z i n h c z r e i w o p a i n e z d a m o r g a n k e t u k s w e i w t c i n r ó g w u d a ³ k d a n ) … ( h c y ³ a t s z a r o m y w o k w y r k d o h c y w o ³ s y m e z r p w ó d a p d o o k s i b o r y w y s a l k y t k e i b o o k a J – a i w a t s d e z r p o k s i w o ³ a w z i i n h c z r e i w o p o y r a z s b o ê i s m 0 0 0 1 > 2iszerokoœci>15m w ó k d a p y z r p m e i k t ¹ j y w z h c y n l ó g e z c z s t s e j i j c a t n e z e r p e r ¹ w a t s d o P – Ÿ d ê w a r k
Mapy topograficzne przyjê³y rolê danych referencyjnych w geoportalach zarz¹dzaj¹cych danymi zwi¹zanymi z górnictwem i geologi¹. Geoportal MIDAS (http://geoportal.pgi.gov.pl/ midas-web), jedna z baz prowadzona przez Pañstwowy Instytut Geologiczny, udostêpniaj¹-cy dane o z³o¿ach kopalin, obszarach i terenach górniczych oraz odnosz¹ce siê do gospodar-ki surowcami, pozwala na wizualizacjê danych w formie graficznej. Na mapach prezentowa-ne mog¹ byæ granice z³ó¿, obszarów i terenów górniczych. Jako daprezentowa-ne referencyjprezentowa-ne wyko-rzystano VMap_L2+. Kontury granic maj¹ zdefiniowan¹ symbolizacjê i s¹ skalowalne,
a dane referencyjne s¹ widoczne dopiero po ustawieniu odpowiedniej skali/widoku. Znak granicy z³o¿a nie jest zgodny ze znakiem granicy eksploatacyjnej z³o¿a ani granic¹ udoku-mentowanego z³o¿a zdefiniowanej przez Polsk¹ Normê (PN-G-09007:2004), podobnie jest w przypadku granicy terenu górniczego. System nie pozwala na wykonywanie zaawanso-wanych analiz przestrzennych, dostêpne s¹ tylko podstawowe narzêdzia nawigacji okna lub pomiaru odleg³oœci i powierzchni. Symbole obiektów górniczych (np.: wyrobisko, kopalnia) s¹ trudne do zidentyfikowania na VMap_L2+. Przyk³adowy widok okna systemu Midas przedstawia rysunek 1.
Mapa ma charakter pogl¹dowy. Nie zosta³a umieszczona w podstawowym widoku okna legenda dla VMap_L2+, co dla u¿ytkownika systemu stanowiæ mo¿e problem w identyfikacji symboli na niej wystêpuj¹cych.
W chwili obecnej PIG-PIB za poœrednictwem Geoportalu IKAR udostêpnia nastêpuj¹ce dane wykorzystuj¹c technologiê WMS (ang. Web Map Service) – stan na paŸdziernik 2015 roku: Jaskinie Polski, Szczegó³ow¹ mapê geologiczn¹ Polski (SMGP) 1:50 000, Bazê otwo-rów w ramach Centralnej Bazy Danych Geologicznych (CBDG), Mapê geologiczn¹ Polski (MGP) w skali 1:200 000 i 1:500 000, G³ówne Zbiorniki Wód Podziemnych (GZWP), Jedno-lite Czêœci Wód Podziemnych, Monitoring wód podziemnych (MWP) – Punkty monitorin-gowe, Obszary zagro¿one podtopieniami, Otwory wiertnicze, Z³o¿a kopalin, Obszary i tere-ny górnicze, Bloki koncesyjne dla wêglowodorów, Badania sejsmiczne 2D i 3D, Sondowania geoelektryczne SGE, Osuwiska i tereny zagro¿one ruchami masowymi, Geostanowiska, Jaskinie Polski oraz Regiony fizyczno-geograficzne Polski wed³ug Kondrackiego. Zasoby te nie s¹ udostêpniane zgodnie ze specyfikacjami danych INSPIRE, gdy¿ jak wspomniano wczeœniej, wci¹¿ trwaj¹ prace nad specyfikacjami dla tematów aneksu II i III. Po ukazaniu siê oficjalnych wersji specyfikacji planowane jest dostosowanie serwisów mapowych PIG-PIB do wytycznych INSPIRE. Nowy Geoportal IKAR bêdzie udostêpnia³ ca³¹ informacjê prze-chowywan¹ w bazach danych PIG. Obecnie funkcjê danych referencyjnych w serwisie spe³niaj¹ te zawarte miêdzy innymi w geoportalu GUGiK (VMap _L2, BDOT10k) (http:// www2.pgi.gov.pl/pl/).
Innym przyk³adem wykorzystania bazy danych topograficznych jest propozycja zastoso-wania ich jako t³a do opracozastoso-wania dokumentacji górniczej. Dlatego przeanalizowano w BDOT10k dane dotycz¹ce wybranych z³ó¿ surowców skalnych zlokalizowanych na tere-nie Dolnego Œl¹ska. Na rysunku 2 pokazano widok na BDOT10k wraz z na³o¿onymi granica-mi wybranych z³ó¿ granitu z okolic Strzeblowa (Pagórki Zachodnie, Strzeblów I, Stary £om i Chwa³ków I).
Na rysunku tym widaæ, i¿ z³o¿a w BDOT10k przedstawiane s¹ jako tereny niezabudowa-ne przemys³owo-sk³adowe (PKNT_A) piaski i/lub tereny przemys³owo-sk³adowe. W ten sposób s¹ prezentowane wszystkie z³o¿a znajduj¹ce siê w bazie. W wytycznych do BDOT10k teren niezabudowany przemys³owo-sk³adowy zosta³ scharakteryzowany jako teren, który jest zlokalizowany w obrêbie zak³adów przemys³owych, warsztatów remontowych, baz trans-portowych, poza zabudow¹ przemys³owo-magazynow¹ wykorzystywany do sk³adowania i prze-chowywania ró¿norodnych materia³ów i produktów przemys³owych nie wymagaj¹cych zada-szenia, a tak¿e teren nieu¿ytkowany i komunikacyjny wewn¹trz zak³adu (za³¹cznik nr 1 do rozporzadzenia MSWiA, 2011 – tom I). Nie ma informacji na temat wykorzystania terenu w górnictwie. Jedynie w danych opisowych w BDOT pojawia siê informacja dodatkowa Ka-mienio³om lub Wyr. W zwi¹zku z powy¿szym, dane w obecnej formie nie mog¹ byæ wyko-rzystywane jako t³o do opracowañ górniczych, gdy¿ zawieraj¹ dane niezgodne z normami górniczymi oraz z bazami danych prowadzonymi przez PIG. Dlatego te¿, w celu
poprawie-nia funkcjonalnoœci BDOT, wskazane jest zharmonizowanie, a nawet uspójnienie geoinfor-macji potrzebnej do dokumentacji górniczej i geologicznej. Po dokonaniu tych dzia³añ mo¿na wykorzystaæ BDOT do opracowania na przyk³ad: map lokalizacji z³o¿a kopaliny, map geo-œrodowiskowych rejonu wystêpowania z³o¿a kopaliny, map przegl¹dowych i dokumentacyj-nych z lokalizacj¹ terenu prowadzodokumentacyj-nych prac geologiczdokumentacyj-nych z zaznaczonymi granicami udo-kumentowanego z³o¿a i innych.
Na dzisiejszym poziomie rozwoju geoinformacji, konieczna jest mo¿liwie najszersza inte-gracja danych pochodz¹cych z ró¿nych baz urzêdowych – w analizowanym przypadku bazy danych z PIG – z bazami BDOT. Zwiêkszenie jakoœci i interoperacyjnoœci elektronicznych us³ug publicznych jest jednym z g³ównych celów projektu Centrum Analiz Przestrzennych Administracji Publicznej, w tym umo¿liwienie pe³niejszego wykorzystania potencja³u danych przestrzennych przez obywateli, przedsiêbiorców i administracjê publiczn¹.
Podsumowanie
Wskutek wykonanych analiz stwierdziæ mo¿na, ¿e czêœæ za³¹czników niezbêdnych w dokumentacjach sporz¹dzanych na ró¿nych etapach dzia³alnoœci górniczej, stanowi¹ opra-cowania wymagaj¹ce wykorzystania bazy danych obiektów topograficznych, jako Ÿród³a danych referencyjnych. Baza (BDOT) pos³u¿yæ mo¿e jako Ÿród³o danych referencyjnych dla przygotowywanych dokumentów. Wykazano jednoczeœnie, ¿e obiekty górnicze wystêpuj¹-ce na mapie BDOT10k nie charakteryzuj¹ siê przejrzyst¹ i jednoznaczn¹ nomenklatur¹ warstw, co znacz¹co mo¿e ograniczyæ zasiêg zastosowania danych przestrzennych przy sporz¹dza-niu opracowañ na potrzeby górnictwa. Wykonywanie analiz przestrzennych w celu przygo-towywania opracowañ, na przyk³ad analiz prowadzonej dzia³alnoœci na œrodowisko, wyma-ga dostêpu do danych pochodz¹cych czêsto z ró¿nych Ÿróde³, dlatego bardzo wa¿ne, a przede wszystkim u¿yteczne, jest d¹¿enie do zachowania standardów rekomendowanych przez regulacje prawne na poziomie krajowym i europejskim. Tematyka korzyœci p³yn¹cych z interoperacyjnoœci systemów oraz problemów pojawiaj¹cych siê na drodze d¹¿enia do jej zachowania jest aktualna. Zwracanie od ponad dziesiêciu lat uwagi na utrudnienia i ograni-czenia wynikaj¹ce z braku ujednolicenia baz danych (m.in. Sikorska-Maykowska i in., 2007) i formatów udostêpniaj¹cych zasoby (Krawczyk, 2005) przyczynia siê do poprawy funkcjo-nalnoœci wykorzystywanych zbiorów i systemów, jak równie¿ przygotowywanych w opar-ciu o nie opracowañ na potrzeby jednostek zwi¹zanych z geologi¹ i górnictwem. Potencjal-nymi udzia³owcami przedsiêwziêcia polegaj¹cego na budowie i prowadzeniu IIP s¹ miêdzy innymi placówki naukowo-badawcze, zw³aszcza w zakresie geodezji i kartografii, geologii i geofizyki, planowania przestrzennego, ochrony œrodowiska, obronnoœci kraju, rolnictwa, leœnictwa, górnictwa, komunikacji i ³¹cznoœci (GaŸdzicki, Baranowski, 2004).
Literatura
Bac-Bronowicz J., 2006: Integracja baz danych przestrzennych dostêpnych w zasobie geodezyjnym i karto-graficznym. Modelowanie Informacji Geograficznej, nr 2: 67–78, IGiK, Komitet Geodezji PAN. Bac-Bronowicz J., G³a¿ewski A., Gotlib D., Kowalski P., Olszewski R., 2008: Metodyka i procedury
integracji, wizualizacji, generalizacji i standaryzacji baz danych referencyjnych dostêpnych w zasobie geodezyjnym i kartograficznym oraz ich wykorzystania do budowy baz danych tematycznych. Raport koñcowy z realizacji projektu celowego nr 6T122005C/06552.
Bac-Bronowicz, J., Ko³odziej, A., Kowalski, P. J., & Olszewski, R., 2007: Opracowanie metod modyfikacji struktury bazy danych Vmap l2. Acta Scientiarum Polonorum. Geodesia et Descriptio Terrarum 6(2): 27-39.
Bac-Bronowicz J., Olszewski R., 2010: Mo¿liwoœci zasilania wielorozdzielczej bazy danych topograficz-nych z wybratopograficz-nych publicztopograficz-nych rejestrów georeferencyjtopograficz-nych. Roczniki Geomatyki t. 8, z. 1:7- 19, PTIP, Warszawa.
GaŸdzicki J., Baranowski M., 2004: Strategiczne aspekty tworzenia polskiej infrastruktury informacji prze-strzennej. Roczniki Geomatyki t. 2, z. 2: 22-30, PTIP, Warszawa.
Glapa W., Korzeniowski J. I., 2005: Ma³y leksykon górnictwa odkrywkowego. Wydawnictwa i Szkolenia Górnicze Burnat i Korzeniowski, Wroc³aw, 139 s.
G³a¿ewski A., Kowalski P.J., Olszewski R., Bac-Bronowicz J., 2010: New Approach to Multi Scale Carto-graphic Modelling of Reference and Thematic Databases in Poland. [In:] Gartner G., Ortag F. (Eds.): Lecture Notes in Geoinformation and Cartography, Cartography in Central and Eastern Europe Selected Papers of the 1st ICA Symposium on Cartography for Central and Eastern Europe, Springer-Verlag, Berlin - Heidelberg.
Gotlib D., 2009: Wybrane aspekty modelowania wielorozdzielczych i wieloreprezentacyjnych baz danych topograficznych. Geomatics and Environmental Engineering vol. 3, no. 1/1.
Gotlib D., Olszewski R., 2005: Mo¿liwoœci wymiany danych miêdzy baz¹ SITop a bazami VMap, [W:] Makowski A. (red.), System informacji topograficznej kraju. Teoretyczne i metodyczne opracowanie koncepcyjne, Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa.
Gotlib D., Iwaniak A., Olszewski R., 2006: Budowa krajowej infrastruktury danych przestrzennych w Polsce – harmonizacja baz danych referencyjnych, Wydawnictwo AR, Wroc³aw.
Izdebski W., 2015: Dobre praktyki udzia³u gmin i powiatów w tworzeniu infrastruktury danych przestrzen-nych w Polsce. Geo-System Sp. z o.o., Warszawa.
www.izdebski.edu.pl/index.php?akcja=publikacje&kat=23
Kowalski P.J., Olszewski R., Bac-Bronowicz J., 2010: A Multiresolution, Reference and Thematic Database as the NSDI Component in Poland – The Concept and Management Systems, [In:] Gartner G., Ortag F. (Eds.): Lecture Notes in Geoinformation and Cartography, Cartography in Central and Eastern Europe Selected Papers of the 1st ICA Symposium on Cartography for Central and Eastern Europe, Springer-Verlag, Berlin – Heidelberg.
Krawczyk A., 2005: Analiza mo¿liwoœci zastosowania norm ISO oraz wykorzystania inicjatywy INSPIRE w kartografii górniczej. Roczniki Geomatyki t. 3, z. 1: 65-71, PTIP, Warszawa.
M¹czka A., Zieliñski J., 2015: Zbiory danych w BDOT500, GESUT (KGESUT) i EGiB (ZSIN) podstawo-wym i referencyjnym Ÿród³em danych dla BDOT10k. Materia³y Akademii Kartografii i Geoinformatyki 13-15 maj 2015 roku pod tytu³em „Cyfrowe mapy topograficzne – teoria i praktyka”, paŸdziernik 2015, Biuletyn Stowarzyszenia Kartografów Polskich nr 26/2015: 22-24, Wroc³aw. http://geo.pwr.edu.pl/skp/ magazyn/dokumenty/Biuletyn_SKP_26_2015.pdf
Radomyska A., Sawicka K., Wiosna A., Zieliñski J., 2015a: Realizacja koncepcji nowej generacji map topogra-ficznych w Polsce. Materia³y Akademii Kartografii i Geoinformatyki 13-15 maja 2015 roku pod tytu³em „Cyfrowe mapy topograficzne – teoria i praktyka”, paŸdziernik 2015, Biuletyn Stowarzyszenia Karto-grafów Polskich nr 26/2015: 14-16, Wroc³aw.
http://geo.pwr.edu.pl/skp/magazyn/dokumenty/Biuletyn_SKP_26_2015.pdf
Radomyska A., Sawicka K., Wiosna A., Zieliñski J., 2015b: Realizacja koncepcji procesu generalizacji BDOO z BDOT10k. Materia³y Akademii Kartografii i Geoinformatyki 13-15 maja 2015 roku pod tytu³em „Cyfrowe mapy topograficzne – teoria i praktyka”, paŸdziernik 2015, Biuletyn Stowarzyszenia Karto-grafów Polskich nr 26/2015: 26-27. Wroc³aw.
http://geo.pwr.edu.pl/skp/magazyn/dokumenty/Biuletyn_SKP_26_2015.pdf
Rossa M., Sikorska-Maykowska M., Che³miñski J., 2007: Mo¿liwoœci integracji baz MGŒP, VMap_L2+ i TBD w kontekœcie tworzenia danych referencyjnych dla krajowej infrastruktury danych przestrzen-nych, ACTA Sci. Pol., Geodesia et Descriptio Terrarum nr 6(3): 41-51.
Sikorska-Maykowska M., Rossa M., Che³miñski J., 2006: Analiza porównawcza standardów baz danych VMap L2+ i TBD ze standardami baz danych PIG–MGœP i MGGP. Grant celowy KBN nr 6T 12 2005C/ 06552, Archiwum Uniwersytetu Przyrodniczego, Wroc³aw, 143 s.
Sikorska-Maykowska M., Rossa M., Che³miñski J., 2007: Wykorzystanie baz danych Pañstwowego Insty-tutu Geologicznego do tworzenia tematycznych warstw referencyjnych. Przegl¹d Geologiczny vol. 55, nr 8: 666-670.
Akty prawne i normy:
Dyrektywa 2007/2/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 14 marca 2007 roku ustanawiaj¹ca infra-strukturê informacji przestrzennej we Wspólnocie Europejskiej (INSPIRE) Dz.U. L108 z 25.4.2007. PN-G-09000-1:2002 Polska Norma Mapy Górnicze Czêœæ 1: Podzia³ i terminologia.
PN-G-09000-3:2002 Polska Norma Mapy Górnicze Czêœæ 3: Wymagania podstawowe. PN-G-09007:2004 Polska Norma Mapy Górnicze Umowne znaki granic.
Rozporz¹dzenie Komisji (UE) NR 1089/2010 z dnia 23 listopada 2010 roku w sprawie wykonania dyrekty-wy 2007/2/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w zakresie interoperacyjnoœci zbiorów i us³ug danych przestrzennych.
Rozporz¹dzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 12 lutego 2013 roku w sprawie bazy danych geodezyjnej ewidencji sieci uzbrojenia terenu, bazy danych obiektów topograficznych oraz mapy zasadni-czej. Dz.U. 2013 nr 0 poz.3 83 – tekst aktu uznany za uchylony.
Rozporz¹dzenie Ministra Gospodarki z dnia 8 kwietnia 2013 roku w sprawie szczegó³owych wymagañ dotycz¹cych prowadzenia ruchu odkrywkowego zak³adu górniczego Dz.U. 2013 nr 0 poz. 1008. Rozporz¹dzenie Ministra Spraw Wewnêtrznych i Administracji z dnia 17 listopada 2011 roku w sprawie
bazy danych obiektów topograficznych oraz bazy danych obiektów ogólnogeograficznych, a tak¿e standar-dowych opracowañ kartograficznych wraz z za³¹cznikami do ww. rozporz¹dzenia – t. I i II. Dz.U. 2011 nr 279 poz. 1642.
Rozporz¹dzenie Ministra Œrodowiska z dnia 15 listopada 2011 roku w sprawie operatu ewidencyjnego oraz wzorów informacji o zmianach zasobów z³o¿a kopaliny Dz.U. 2011 nr 262 poz. 1568.
Rozporz¹dzenie Ministra Œrodowiska z dnia 22 grudnia 2011 roku w sprawie dokumentacji geologicznej z³o¿a kopaliny. Dz.U. 2011 nr 291 poz. 1712.
Rozporz¹dzenie Ministra Œrodowiska z dnia 22 grudnia 2011 roku w sprawie dokumentacji mierniczo-geologicznej Dz.U. 2011 nr 291 poz. 1713.
Rozporz¹dzenie Ministra Œrodowiska z dnia 16 lutego 2012 roku w sprawie planów ruchu zak³adów górni-czych. Dz.U. 2012 nr 0 poz. 372.
Rozporz¹dzenie Ministra Œrodowiska z dnia 14 maja 2012 roku w sprawie szczegó³owych wymagañ dotycz¹-cych projektów zagospodarowania z³ó¿. Dz.U. 2012 nr 0 poz. 511.
Rozporz¹dzenie Ministra Œrodowiska z dnia 8 maja 2014 roku w sprawie dokumentacji hydrogeologicznej i dokumentacji geologiczno-in¿ynierskiej. Dz.U. 2014 nr 0 poz. 596.
Ustawa z dnia 17 maja 1989 roku Prawo geodezyjne i kartograficzne. Dz.U.1989 nr 30 poz. 163 z póŸn. zm. Ustawa z dnia 4 marca 2010 roku o infrastrukturze informacji przestrzennej. Dz.U. 2010 nr 76 poz. 489
z póŸn. zm.
Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 roku Prawo geologiczne i górnicze. Dz.U. 2011 nr 163 poz. 981 z póŸn. zm. Ustawa z dnia 5 czerwca 2014 roku o zmianie ustawy Prawo geodezyjne i kartograficzne oraz ustawy
o postêpowaniu egzekucyjnym w administracji. Dz.U. 2014 nr 0 poz. 897. Strony internetowe:
Geoportal IKAR. http://www2.pgi.gov.pl/pl/
Konferencja Akademia Kartografii i Geoinformatyki, paŸdziernik 2015. http://geo.pwr.edu.pl/skp/ Program budowy IIP w resorcie œrodowiska, w etapie obejmuj¹cym lata 2014-2015.
http://www.radaiip.gov.pl/__data/assets/pdf_file/0007/58840/Zal4_Program_Budowy_IIP_MS_GKP_ GGEOLK_GIOS_KZGW.pdf
Projekt celowy 6T122005C/06552 Metodyka i procedury integracji, wizualizacji, generalizacji i standaryza-cji baz danych referencyjnych dostêpnych w zasobie geodezyjnym i kartograficznym oraz ich wykorzy-stania do budowy baz danych tematycznych, lipiec 2015.
http://www.gislab.up.wroc.pl/projektwbdt/index.html
System MIDAS, lipiec 2015. http://geoportal.pgi.gov.pl/midas-web
Strategia harmonizacji IIP, paŸdziernik 2015. http://geoportal.gov.pl/documents/10179/26435/Strategia+ Harmonizacji+Infrastruktury+Informacji+Przestrzennej
Streszczenie
W publikacji podjêto próbê pokazania mo¿liwoœci wykorzystania danych topograficznych pochodz¹-cych z Bazy Danych Obiektów Topograficznych (BDOT10k) i z wojskowej Wektorowej Mapy Topo-graficznej nowej edycji (Vmap_L2+), w poszczególnych etapach prowadzenia odkrywkowej dzia³al-noœci górniczej. Pokazano, i¿ na ka¿dym z tych etapów nale¿y opracowywaæ ró¿nego rodzaju doku-mentacjê cyfrow¹ zawieraj¹c¹ za³¹czniki graficzne w postaci szkiców, profili, przekrojów, planów i map. Przeanalizowano na jakim etapie wdra¿ania INSPIRE potrzebna jest topograficzna i tematycz-na geoinformacja do interoperacyjnego zasilenia map górniczych danymi topograficznymi. Dokotematycz-na- Dokona-no równie¿ analizy porównawczej wybranych elementów map górniczych, takich jak: wyrobisko górnicze i zwa³owisko. Zaproponowano zestandaryzowanie danych atrybutowych w BDOT10k dla obiektów potrzebnych do dokumentacji górniczej oraz dodanie dwóch nowych klas obiektów. W chwili obecnej, przy okazji modernizacji zasobu geodezyjnego i kartograficznego, a przede wszystkim ewi-dencji gruntów i budynków oraz tworzeniu baz BDOT500 i GESUT, mo¿liwe jest uspójnienie danych graficznych i opisowych, potrzebnych do kartograficznych opracowañ dla górnictwa.
Abstract
The paper shows the possibilities of using topographical data from the Topographic Objects Database (BDOT10k) and the Vector Military Topographic Map (new edition, Vmap_L2 +), at various stages of conducting opencast mining operations. It is shown that at each of these stages all sorts of digital documents must be developed, which contain graphical attachments in the form of sketches, profiles, sections, plans and maps. It has been analyzed at which stage of INSPIRE implementation topographi-cal and thematic geoinformation was required to supply interoperable topographic data mining maps. A comparative analysis of selected elements of mining maps such as pit mining and dumping ground was also performed. The standardization of data attributes in BDOT10k for objects needed for mining documentation was proposed. At present, on the occasion of modernization of geodetic and cartogra-phic resources, and, above all, the land and buildings registers, as well as creating BDOT500 and GESUT databases, it is possible to improve coherence graphic and descriptive data needed to carto-graphic studies for mining.
dr hab. in¿. Joanna Bac-Bronowicz, prof. PWr. joanna.bac-bronowicz@pwr.edu.pl
dr in¿. Justyna Górniak-Zimroz justyna.gornikak-zimroz@pwr.edu.pl dr in¿. Katarzyna Pactwa
