Jan Tomczak
"Weltreligionen heute", t. 1:
"Hinduismus. Materialien für Schule
und Erwachsenenbildung", wyd. Kurt
Bätz, Zürich-Köln 1979 : [recenzja]
Collectanea Theologica 51/2, 221-222
R E C E N Z J E 221
sk o n a łą p o stacią w ia ry Iz ra e la i pozostaw ała u g ru n to w a n a w p rzy ję c iu przez M a ry ję f a k tu w cielenia. T a w ia ra b y ła p o d d an a próbom , p rzez k tó re S yn w ychow yw ał sw o ją M atk ę. T ak ie znaczenie m a ją stów a b rzm iące tw a rd o i stan o w iące ja k b y a n ty c y p a c ję ta je m n ic y k rzy ża (por. Ł k 2,50; J 2,4; Mk 3,34). K rzyż b y ł n ajw y ż sz y m w y razem te j pró b y w ia ry , w k tó ry m M a ry ja w y p o w iad a sw oje o stateczn e „ ta k ”.
B a l t h a s a r kończy sw oje ro zw aż an ia rów nież s p ra w ą m a ry jn e j p o bożności. P o dobnie ja k R a t z i n g e r p o d k reśla , że pobożność ta n ie m oże być odizolow ana od C h ry stu sa, a zarazem je st n ajle p sz ą i n a jk ró ts z ą d ro gą do C h ry stu sa. P ro sty lu d m a m im o pozorów duże w yczucie te j drogi. K siążk a m oże być pom ocą n ie ty lk o do ożyw ienia tra d y c y jn e j m ariologii, a le do w sk az an ia jej now ych rozw iązań.
ks. S te fa n M oysa SJ, W arszaw a
W e ltrelig io n e n h eu te, to m 1: H induism us. M a te ria lie n fü r S ch u le u n d E r
w a c h sen e n b ild u n g , w yd. K u r t В ä t z, Z ü rich -K ö ln 1979, B enziger V erla g —
V erla g E rn s t K a u fm a n n , s. 128+24.
W spółczesne p rz e n ik a n ie się różn y ch k u ltu r bud zi rów n ież z a in te re so w a n ie relig iam i św ia ta . S tą d rodzi się p o trz e b a o d pow iednich m a te ria łó w k a te ch e ty cz n y ch zarów no dla dzieci, m łodzieży ja k i dla dorosłych. Pow yższe zap o trzeb o w an ie m a zaspokoić se ria „R eligie św ia ta d z isia j”, k tó rą o tw ie ra o m a w ia n a k siążk a, pośw ięcona hinduizm ow i. Z ro zu m ien ie te j skom plikow anej relig ii, z licznym i, n ie ra z sprzecznym i p rą d a m i, w y m ag a gru n to w n eg o w p ro w ad zen ia. T em u celow i służy pie rw sz a część p rz e d sta w ia n e j p u b lik a cji. A u to rzy u k a z u ją h induizm w jego h isto ry czn y m rozw oju, a szczególnie ob sz ern ie jego now o ży tn ą postać, u w zg lę d n ia jąc p rz y ty m o dniesienie do ch rz e śc ija ń stw a i zw iązki z nim .
O m aw ian a pozycja zasłu g u je n a szczególną uw agę ze w zględu n a sw e w a rto śc i dydaktyczne. Ju ż d ru g a część p o d aje w sk az an ia pedagogiczne, dzięki k tó ry m czy te ln ik m oże się zorien to w ać w przedm iocie i zap la n o w a n y m u k ła d zie m a te ria łu . N astęp n ie został p o d an y w y k a z zbiorów te k stó w i ś ro d k ó w audio w izu aln y ch . Do ty c h o sta tn ic h n ale ż ą film y, m o ntaże dźw iękow o- -o b ra zo w e i przezrocza. P odczas gdy w rozdziale trze cim z a w ierając y m w sk a z a n ia z z a k resu pedag o g ik i re lig ijn e j, m ian o n a oku cały zasięg m ożli w y ch p lan ó w i pom ysłów , w czw arty m rozdziale zostały u k a z a n e w zorcow o p rz y k ła d y k a te c h e z n a różn y ch poziom ach n au czan ia.
P ią ta część p rze d staw io n e j p u b lik a c ji om aw ia ko lejn o siedem elem e n - ' tó w isto tn y ch , ja k ie a u to rz y w y d o b y w ają z h in d u iz m u i w n im szczególnie p o d k re śla ją . M ogą one stanow ić m a te ria ł do je d n o ste k k atec h e ty c z n y c h lu b do p rele k cji, ale n ie zostały opracow ane w fo rm ie gotow ych katechez. B u dow a ic h je st zaw sze je d n ak o w a.. Po k ró tk im p rz e d sta w ie n iu tre śc i za sa d niczej n a s tę p u je om ów ienie b ard z iej szczegółowe poszczególnych a sp ek tó w czy elem en tó w składow ych. D ołączono rów n ież au ten ty c z n e te k sty , ujęcia g raficz n e i fo to g rafie. Do k sią żk i załączono ta k ż e trzy d zieści kolorow ych przezroczy.
P od w zględem treśc io w y m k ażdy elem e n t sk ład o w y p ią te j części w y dobyw a na św ia tło dzienne ja k ą ś szczególną cechę h in d u iz m u lu b specy ficzny a s p e k t p roblem u. T rzy pie rw sz e elem e n ty składow e p ró b u ją w p ro w adzić w tru d n e teo re ty cz n e problem y, do k tó ry c h należy n a u k a o d h arm ie, k a rm ie i sam sarze, o tęsk n o cie za o d k u p ien iem i urze czy w istn ie n iem z b a w ien ia oraz o dro g ach zb a w ien ia i u w ielb ien iu Boga. T rzy n a s tę p n e e le m e n ty p rz e d sta w ia ją różne fo rm y i z jaw isk a , k tó re istn ie ją w h induizm ie, a w ięc pobożność i k sz ta łto w a n ie życia, sto su n ek o m aw ian ej relig ii do n o w oczesnych zdobyczy o raz w p ły w relig ijn o śc i h in d u sk ie j n a k u ltu rę Z achodu.
222 R E C E N Z J Ę
O sta tn ie za g ad n ien ie te j części dotyczy p o ró w n a n ia i sto su n k ó w m iędzy c h rz eśc ija ń stw em i hinduizm em .
N ad ty m dziełem g ru p a sp ecjalistó w , w y m ien io n a n a p oczątku, p rac o w a ła p ra w ie trz y la ta . P rz y g o to w ała m a te ria ł, k tó r y u m ożliw ia zrozum ienie i zajęcie w łaściw ego sta n o w isk a czy w reszcie w ła sn ą in d e n ty fik a c ję chrześ c ijań sk ą. S łu żą te m u poglądow e i n a d ziała n ie u k ie ru n k o w a n e te k sty , opow ia d an ia, p rz y k ła d y , przypow ieści, zam ieszczone w te j w arto śc io w ej i pożytecznej książce.
ks. J a n T o m c za k SJ, W arszaw a
O tto BETZ, R eligiöse E rja h ru n g — W ege zu r S en sib ilitä t, M ünchen 1977, V erla g J. P fe iffe r, s. 168.
A u to r k sią żk i je st pro fe so re m p edagogiki re lig ijn e j u n iw e rsy te tu w H am b u rg u . Jego dorobek n au k o w y liczy p o n ad 15 p u b lik a c ji książkow ych. O m a w ia n a pozycja je st c h a ra k te ry sty c z n a dla k ie ru n k u tw órczości tego a u to ra . N ie r o z p a tru je on w sposób n au k o w y za g ad n ien ia d ośw iadczenia r e li gijnego. Chce raczej prow adzić czyteln ik ó w do re fle k s ji n a d znaczeniem d la relig ii dośw iad czen ia w codziennym życiu. W idząc, że człow iek p rzesy cony ra c jo n a ln ą w iedzą k u ltu r y zachodniej, in te re s u je się w szy stk im i z ja w isk a m i re lig ijn y m i n a św iecie, w y stę p u ją c y m i zw łaszcza w A zji, A fryce czy A m eryce, chce m u w p o sz u k iw an iu w łaściw ej drogi pom óc przez od k ry c ie dośw iadczenia religijnego. P ra g n ie ożyw ić w człow ieku religijność n ie d rogą rac jo n aln e g o rozum ienia, lecz przez u k az y w an ie relig ijn eg o do św iadczenia w różn y ch zjaw isk a c h k u ltu r y c h rz eśc ija ń sk iej i p o zachrześci- ja ń sk ie j.
R ozw aża, czym je st re lig ijn e dośw iadczenie, co je st jego p o d sta w ą, u k az u je rolę, ja k ą o dgryw a w n im elem e n t m ityczny. P rz ed e w szy stk im je d n a k o dkryw a, w ja k i sposób osobiste i w łasn e przeżycia sta ją się d ośw iadczeniam i i u m o ż liw ia ją dośw iadczenie Boga. U św iad am ia cz y telnikow i że, b ra k sie bie i k ie ro w a n ia sobą u tru d n ia , a n a w e t u niem ożliw ia d ośw iadczenia Boga i w łaściw y do N iego stosunek. A u to r n ie m ógł pom inąć om ów ienia m o d li tw y ja k o drogi relig ijn eg o dośw iadczenia. G odnym p o d k reśle n ia w y d a je się rozdział, w k tó ry m w y k az u je, że szu k an ie w spólnoty je s t rów n ież z ja w i skiem relig ijn y m . G łód w spólnoty, głód p rz y ja ź n i je st ja k im ś sygnałem gło du religijnego. K luczem zaś o tw ie ra ją c y m człow ieka n a tra n sc e n d e n c ję lu dzkich dośw iadczeń są w edług B e t z a te k s ty b ib lijn e.
C zy teln ik zn ajd zie w om aw ian ej książce rów nież elem e n ty an a liz y zw ią zków m iędzy osobow ych, zastosow anej do d u sz p a ste rsk ie j działalności. D zię ki n ie j w e w n ętrz n e n ap ięc ia i k o n flik ty u ja w n ia ją się, u m o ż liw ia ją w łaści w e ich ro zw iązyw anie. Osobny rozdział p ośw ięcił a u to r „ m a n d a li” ja k o m e d y ta c y jn e m u znak o w i lu d z k iej i kosm icznej jedności i całości. P rz e p ro w a dził p o ró w n a n ie m iędzy ty m znakiem a ch rz eśc ija ń sk im i sym bolam i i o b ra zami.
N astęp n ie O tto B e t z u k a z u je znaczenie b a je k dla k sz ta łto w a n ia się u dzieci relig ijn eg o dośw iadczenia. C złow iekow i cyw ilizacji te ch n ic zn e j t ł u m aczy znaczenie dośw iadczenia w ielu elem en tó w n a tu ra ln e g o śro d o w isk a ja k słońce czy ja sk in ie . Uczy czy teln ik a r e fle k s ji n a d b ra k ie m czy obfitością czasu o raz n a d jego d ążen iam i w ielo k ieru n k o w y m i szczęśliw ego istn ien ia. Z am ieszczone na k o ń cu a u to b io g raficz n e n o ta tk i a u to ra jeszcze b a rd z ie j p o d k re ś la ją b liski zw iązek te j k sią żk i z życiem . D zięki pow yższym refle k sjo m czytelnik o d k ry w a n a now o sens relig ii i relig ijn o śc i a zarazem zu pełnie w now y sposób przy b liża się do ta je m n ic y ch rz eśc ija ń stw a. A u to r w yszedł n ap rzeciw p o w sta łem u w o sta tn ic h la ta c h za in te re so w a n iu zjaw isk iem do
