ADAM PAWŁOWSKI
Uniwersytet Wrocławski
Elektroniczna wersja serii „Język a Kultura”
w świetle badań naukometrycznych
Wstęp
Tematy wystąpień podczas konwersatoriów „Język a Kultura” zwyczajo- wo dotyczą zagadnień językoznawstwa i antropologii kulturowej. Ujęcie w ni- niejszym zbiorze tekstu podsumowującego siedem lat funkcjonowania serwisu internetowego, oferującego czytelnikom tomy serii JaK (www.lingwistyka.uni.
wroc.pl/jk), jest od tej reguły wyjątkiem. Ma on jednak swoje uzasadnienie,
ponieważ przedstawione niżej dane stanowią ewaluację skuteczności interne-
towego kanału dystrybucji serii, a pośrednio wskazują na skalę społecznej re-
cepcji treści oferowanych czytelnikom przez środowisko polskiej lingwistyki
antropologicznej. Podkreślam tutaj kwalifikator społeczny. Internet stał się
tak potężnym medium poprzez swą demokratyczność, a nie elitarność. Treści
w formie cyfrowej trafiają do ogromnej i zróżnicowanej, ale niespójnej grupy
czytelników. Także w wypadku serwisu JaK trudno śledzić losy konkretnych
tekstów, ściąganych na prywatne komputery, trudno też ocenić, czy ewentualne
ich wykorzystanie ma merytoryczny związek z nauką. W serwisie nie prowadzi
się rejestracji użytkowników, w zasadzie nic nie wiadomo o ich profilach (na-
ukowych, socjologicznych). Każde pobranie tekstu ma więc taką samą wartość,
niezależnie od tego, czy robi to licealista przygotowujący referat, hobbysta in-
teresujący się językiem, czy naukowiec piszący uczoną rozprawę. Jednak żadna
metoda monitorowania przepływów informacji nie daje całkowitej pewności
i orientacji w tej materii. Analizy rynku prasy i wydawnictw, opisywane w pol-
skiej literaturze prasoznawczej między innymi przez Walerego Pisarka, także
nie pozwalają na formułowanie miarodajnych wniosków w tym zakresie (Pisa-
rek 1983). Można jedynie założyć, że z wartością pomiaru takich parametrów,
jak wysokość nakładu, liczba sprzedanych egzemplarzy i/lub pobrań tekstu ze
strony WWW, skorelowany jest poziom lektury i stopień rozpowszechnienia
treści proponowanych przez autorów.
Ocena naukometryczna
Naukometria stanowi dział epistemologii, którego przedmiotem jest iloś- ciowa parametryzacja osiągnięć nauki instytucjonalnej (Frączek 2004; Kozłow- ski, Kopka 1995; Marszakowa-Szajkiewicz 1996 i 2009; Nalimow, Mulczen- ko 1971; Skalska-Zlat 1988, 1993; Wróblewski 2005). Może ona obejmować analizę poziomu kadr, wyników badań i publikacji; może także mieć wymiar synchroniczny lub diachroniczny. Zawsze jednak powinna zawierać składową ilościową (faktograficzną) i jakościową (interpretacyjno-analityczną). Skła- dowa ilościowa przedstawia statystykę obserwowalnych i mierzalnych prze- jawów funkcjonowania nauki, wśród których wyróżnić można dwa rodzaje danych: bibliometryczne, dotyczące wyłącznie publikacji, oraz niebibliome- tryczne, reprezentujące projekty, patenty, wdrożenia, nagrody naukowe i dzieła twórcze o charakterze artystycznym lub inżynieryjnym. Miary bibliometryczne mogą mieć charakter prosty lub złożony. Do najczęściej spotykanych miar pro- stych należą: nakład, liczba przekładów na języki obce, liczba pobrań elektro- nicznych lub wypożyczeń, obecność w kolekcjach naukowych i w tzw. pre- stiżowych wykazach literatury. Jeżeli możliwe jest badanie ankietowe grupy odbiorczej, jako miarę prostą wprowadzić można jeszcze poziom czytelnictwa albo rozpoznawalności konkretnych tekstów czy autorów. Do miar zaawanso- wanych — dokładniejszych, ale trudniejszych w implementacji, należą liczba cytowań oraz wskaźniki wpływu czasopisma lub dyscypliny, takie jak Impact Factor (Marszakowa-Szajkiewicz 1996, s. 40–41, 56–57; Stefaniak 2005) oraz inne współczynniki złożone, na przykład indeks Hirscha, zwyczajowo służący do oceny dorobku pojedynczego naukowca (Misiak 2005; Kosmulski 2006;
Kierzek 2007). Ich konstrukcja jest zawsze kombinacją kilku parametrów, wśród których musi pojawić się liczba cytowań, a dodatkowo wprowadzić można na przykład zmienne czasu (wyraża chronologię ukazywania się publi- kacji i cytowań), „tła” (wyraża ogólną liczbę tekstów, spośród których można dokonać wyboru utworu cytowanego) i prestiżu (wyraża kategorię publikacji cytujących).
Osobną grupę miar, stosowanych w odniesieniu do czasopism lub instytucji, stanowią oficjalne kategoryzacje lub rankingi oparte na wiedzy eksperckiej, two- rzone przez instytucje nadzorujące (ministerstwa, uczelnie wyższe) lub firmy pry- watne (na przykład Index Copernicus, redakcje czasopism uchodzących za opinio- twórcze).
Sformalizowane oceny naukometryczne są zjawiskiem nowym w wielowie-
kowej historii nauki. Powodem ich powstania jest bezprecedensowa skala pub-
licznego finansowania badań, wymagająca możliwie przejrzystych kryteriów
oceny specjalności, kierunku, instytucji, osoby naukowca lub projektu nauko-
wego. Jak każda ocena, i ta budzi wiele uzasadnionych kontrowersji. Nie wda-
jąc się w szczegółowe polemiki z tekstami wykazującymi bądź to zalety, bądź wady ilościowych ocen nauki (Wróblewski 2008)
1, można jedynie przypomnieć, że zwłaszcza wśród przedstawicieli środowisk humanistyki i nauk społecznych wymienione wyżej wskaźniki są powszechnie krytykowane i traktowane jako nie- obiektywne, a więc nieskuteczne.
Argumenty stosowane przez przeciwników parametrycznych ocen biblio- metrycznych wskazują między innymi na zbyt małą liczbę czasopism polskich i środkowoeuropejskich uwzględnianych w analizie cytowań amerykańskiego In- stytutu Thompsona, a także nadreprezentację języka angielskiego, która jest uza- sadniona w naukach ścisłych i przyrodniczych, ale w wielu działach humanistyki i nauk społecznych nie jest w żaden sposób skorelowana z wartością poznawczą dzieła. Jednak podstawowym problemem polskiej przestrzeni naukowej nie jest uznanie celowości samej oceny naukometrycznej i bibliometrycznej — co do tego środowisko jest raczej zgodne. Brak natomiast bazy cytowań, opartej na polskiej liście czasopism (na przykład tej, którą publikuje MNiSW), a więc podstawowe- go zasobu faktograficznego, bez którego dyskusja na temat takiego czy innego wskaźnika jest bezprzedmiotowa (Nowak 2001).
Ze swej strony mogę jedynie dodać, że pomiar stopnia naukowości tekstu jest zjawiskiem nader delikatnym, albowiem nigdy nie jest jasne, czy ocenie podlega oryginalność myśli czy też jej zgodność z oczekiwaniami środowi- ska naukowego, aktualnym stanem wiedzy i, nie bójmy się tego słowa, modą intelektualną. Oba aspekty często wykluczają się: to, co nowatorskie, prawie zawsze uderza w tradycję, zastane schematy, instytucjonalne autorytety i ich interesy — jest więc oceniane krytycznie albo ignorowane. Dlatego za swe skądinąd wartościowe odkrycia Mikołaj Kopernik czy Galileusz trafiliby prę- dzej przed trybunał inkwizycji niż do indeksu cytowań lub galerii noblistów, gdyby takowe istniały w ich czasach. Natomiast badacze środkowoeuropejscy, piszący na co dzień w swoich językach, raczej nie trafią na łamy „Science” lub
„Nature”, gdyż naruszyłoby to neokolonialny porządek świata nauki i zasadę dyskursu siły, w którym nauko- i opiniotwórczy przywilej rezerwuje się tylko dla tzw. centrum, czyli wybranych ośrodków usytuowanych w najbogatszych krajach świata.
Jakość i wartość dokumentu
Stosowane w praktyce metody pomiaru jakości dokumentów wydają się z pozoru zróżnicowane, jednakowoż można sprowadzić je do trzech strategii:
1 Więcej argumentów przemawiających za parametryzacjami opartymi na danych Instytutu Thompsona, a także przeciw nim, nie tylko w dziedzinach humanistycznych, znaleźć można m.in.
w następujących pracach: (Bartkowski 2000; Marszakowa-Szajkiewicz 2000; Wróblewski 2002;
Lewandowski 2006).
— porównania z wzorcem (jakość jako miara podobieństwa do wzorca);
— rankingu (jakość jako miara relacyjna w zbiorze dokumentów);
— analizy stopnia zaspokojenia oczekiwań odbiorców (jakość jako miara subiektywnej satysfakcji czytelników).
Porównanie tekstu naukowego z optymalnym modelem wywodzi się z orien- tacji premodernistycznej, której istotą jest odtwarzanie uważanych za niedościg- nione wzorów wypracowanych w przeszłości, przeważnie w okresie antyku.
Nauka europejska w zasadzie zerwała z taką filozofią myślenia, preferując orygi- nalność, wyjątkowość i niepowtarzalność. Powyższe kryterium oceny można za- akceptować jedynie w odniesieniu do formalnej i kompozycyjnej warstwy tekstu.
Utwór naukowy ma swoją organizację i wbudowane schematy (por. Gajda 1982;
Bartmiński 1981, s. 35–39), akceptowane przez środowisko czytelników, uła- twiające dyfuzję wiedzy. Także w metaforyce można odwoływać się do dawnych wzorców kulturowych stosowanych jako narzędzia eksplikacji. Jednak o realnej wartości dzieła naukowego ostatecznie decydują jego walory poznawcze, a nie forma.
Metoda rankingu nie odwołuje się do koncepcji wzorca, lecz jedynie kla- syfikuje zjawiska według jakiejś istotnej cechy. Kwestią umowną jest natomiast wyznaczenie granic podziału na klasy (na przykład teksty słabe, przeciętne i do- bre). Wreszcie metoda polegająca na ewaluacji poziomu zaspokojenia potrzeb użytkowników (czytelników, naukowców) pomija cechy immanentne dokumentu (strukturalne, kompozycyjne, merytoryczne), zastępując je subiektywną oceną atrakcyjności tekstu, dostępną dzięki badaniom ankietowym.
Powyższy podział określa jedynie dopuszczalne strategie oceny, które w praktyce prawie zawsze występują łącznie. Aby jednak ocena parametryczna została wypełniona konkretami, konieczne jest odwołanie się do specyficznych cech dokumentu. Niektóre z nich można przedstawić w postaci liczbowej, inne zaś w formie opisowej. Lista takich charakterystyk jest długa (w badaniach em- pirycznych stosowałem nawet kwestionariusze dwudziestopunktowe), jednak w tym wypadku można ją uprościć do następującego wykazu:
— stopień wykorzystania dokumentu (liczba pobrań lub wypożyczeń),
— prestiż instytucji sprawczej, czyli wydawcy lub fundatora,
— wiarygodność autora,
— typografia i układ formalny,
— ocena ekspertów,
— ocena użytkowników,
— interaktywność, komunikacja i nawigacja
2,
2 Kryterium to dotyczy kontekstu udostępniania poprzez portal internetowy.
— metadane (poziom formalnego obudowania tekstu dodatkowymi informa- cjami),
— poprawność gatunkowa
3,
— kultura języka i stylu,
— język publikacji (języki światowe są w niektórych dziedzinach komunika- cyjnie skuteczniejsze),
— uwiarygodnienie,
— liczba cytowań,
— liczba odwołań,
— wskaźniki wpływu,
— aktualność (dotyczy głównie tekstów użytkowych).
W niniejszym badaniu przedmiotem pomiaru była liczba pobrań lub wy- świetleń na komputerze użytkownika konkretnych tekstów z serii „Język a Kul- tura”, umieszczonych na portalu www.lingwistyka.uni.wroc.pl/jk. Zastosowano w tym celu jeden z typowych skryptów, zapisanych w języku Java, służących do takich obliczeń
4. Jako mierzalny parametr liczba pobrań wyraża stopień wykorzy- stania dokumentu, a po części także ocenę użytkowników, ponieważ z artykułów ocenianych negatywnie użytkownicy nie będą zbyt chętnie korzystać (nie można jednak w tym wypadku mówić o pełnej korelacji). Parametr ten nie jest równie skuteczną miarą oceny wartości naukowej, co cytowania. Jego wielką zaletą nato- miast jest możliwość przetwarzania, syntetyzowania i wizualizacji ilości danych, reprezentujących dowolnie długie okresy pomiaru.
Można dodać, że dotychczas nie prowadzono w Polsce tak dokładnych, a zara- zem masowych pomiarów pobrań tekstów naukowych. Natomiast zbadanie pozio- mu cytowań poszczególnych tomów, nawet gdy ograniczyć się do literatury krajo- wej, byłoby zadaniem wymagającym osobnej monografii. W tym wypadku udało się zarejestrować liczbę pobrań konkretnych tekstów, autorów (wielu badaczy ma w JaK po kilka artykułów) i tomów w długim, kilkuletnim okresie. Analizując tabele pobrań, można także ustalić hierarchię tematów oraz dostrzec zależność pomiędzy rokiem publikacji wersji papierowej a poziomem pobrań.
Czy jednak liczba pobrań ma związek z oceną ekspercką, czyli w tym wypadku stricte naukową, tego nie sposób sprawdzić. Jak już wspomniano, nie istnieje polski indeks cytowań, brakuje także dystansu czasowego, który pozwoliłby obiektywnie ocenić „żywotność” i doniosłość badanych publikacji. Warto więc powtórzyć, że
3 Kryterium to pozwala orzec, w jakim stopniu dany dokument respektuje zasady kanoniczne swojego wzorca gatunkowego. Jest to o tyle istotne, że podważa się w ten sposób zasadę obiektywi- zmu lub bezstronności, obowiązującą jedynie w stosunku do użytkowych tekstów informacyjnych.
Dobry felieton czy blog powinien być właśnie nieobiektywny (a nawet stronniczy), ponieważ takie są wymagania gatunkowe. Warto dodać, że zasada poprawności gatunkowej nie pojawia się w żad- nej znanej mi pracy poświęconej ocenie dokumentów.
4 Za pomoc w realizacji tego przedsięwzięcia dziękuję panu dr. Aleksandrowi Radwańskiemu.
realnym, bezpośrednim przedmiotem badania są tutaj potrzeby czytelników, w tym przede wszystkim studentów i naukowców, a jedynie pośrednio można z tych danych wnioskować o wartości naukowej.
Wyniki syntetyczne
Analizą objęte zostały tomy 1–9 i 11–16, czyli łącznie 15 zeszytów, zawie- rających 295 artykułów (tom dziesiąty został zeskanowany w 2010 roku i do- stępny jest w sieci zbyt krótko). Łączna liczba pobrań całego dostępnego zasobu przekroczyła osiemset tysięcy w okresie od roku 2006 do początku 2010 (dla tomów 9 oraz 12–16 czas ten był krótszy). Bez skali odniesienia wynik ten trudno obiektywnie ocenić, ale przy okresie pomiaru trwającym około czterech lat wy- daje się on bardzo dobry. Dowodzi, że mimo niszowego charakteru lingwistyki antropologicznej, postrzeganej na tle dyscyplin szczycących się wielowiekową tradycją, takich jak historia czy filozofia, serwis www.lingwistyka.uni.wroc.pl/jk jest rozpoznawalnym i ważnym węzłem sieci polskojęzycznych zasobów na- ukowych. Można także dodać, że wynik ten zaprzecza przekonaniu, iż głównym determinantem liczby odwiedzin są atrakcyjność wizualna strony lub obecność w większym konsorcjum wydawniczym. Pierwszorzędny wpływ na to ma, jak widać na powyższym przykładzie, merytoryczna wartość oferowanych treści i jej dostosowanie do oczekiwań środowiska naukowego.
Pierwszym zestawieniem, jakie zostanie zaprezentowane, jest lista dziesięciu autorów, których teksty były najczęściej pobierane z serwisu (tabela 1). Zróżnico- wane wartości przyporządkowane konkretnym osobom należy odczytywać łącz- nie z podaną w nawiasie liczbą zamieszczonych tekstów. Analizę danych z tabeli 1 można oczywiście prowadzić z różnych punktów widzenia. Tu ograniczę się do stwierdzenia, że autorami najczęściej czytanych tekstów są przeważnie kobiety (70%), ponadto 60% autorów związanych jest z ośrodkiem wrocławskim. Pierwsza obserwacja jest o tyle zaskakująca, że rozkład płci w naszym środowisku zawo- dowym jest względnie zrównoważony i należałoby oczekiwać potwierdzenia tego faktu w liczbie publikacji (a tak się nie dzieje). Obserwacja druga jest trudniejsza do zinterpretowania, a przy tym poznawczo nie przedstawia wielkiej wartości. Naj- prawdopodobniej jednak mamy tutaj do czynienia ze sprzężeniem zwrotnym profilu własnych badań, prowadzonych w ośrodku wrocławskim od ponad dwudziestu lat, z oczekiwaniami dotyczącymi kształtu konwersatoriów i doboru autorów.
Z tabeli 1 wynika, że autorzy czytani najintensywniej pisali do JaK wielo-
krotnie. Dlatego dane o pobraniach ich tekstów zostały uśrednione. Otrzymane
wartości są relatywnie niskie, ponieważ oprócz tekstów pobieranych często, w ich
dorobku trafiają się pozycje mniej popularne — trudniejsze, skierowane do wą-
skiej grupy specjalistów albo nie do końca udane. Dlatego wprowadzono dwa
rodzaje uśredniania: pierwszy daje średnią pobrań wszystkich tekstów, drugi na- tomiast — trzech najwyżej notowanych.
Tab.1. Autorzy najczęściej pobieranych tekstów (w nawiasie łączna liczba zamieszczonych tekstów)
Lp. Autor Liczba pobrań
1 Anna Dąbrowska (15) 52 873
2 Alicja Nowakowska (6) 29 477
3 Jerzy Bartmiński (7) 23 994
4 Grażyna Habrajska (8) 21 832
5 Irena Kamińska-Szmaj (3) 18 682 6 Renata Grzegorczykowa (4) 16 818
7 Michael Fleischer (4) 15 742
8 Janusz Anusiewicz (3) 15 345
9 Małgorzata Marcjanik (4) 14 672
10 Maria Peisert (5) 14 588
Tab. 2. Autorzy najczęściej pobieranych tekstów (średnie)5
Autor Średnia 1 Autor Średnia 2
Irena Kamińska-Szmaj 6227 (3) Anna Dąbrowska 8355
Janusz Anusiewicz 5115 (3) Alicja Nowakowska 7975
Alicja Nowakowska 4913 (6) Irena Kamińska-Szmaj 6227
Anna Oryńska 4528 (3) Jerzy Bartmiński 5834
Renata Grzegorczykowa 4205 (4) Janusz Anusiewicz 5115
Michael Fleischer 3936 (4) Renata Grzegorczykowa 5030
Małgorzata Marcjanik 3668 (4) Michael Fleischer 4853
Krystyna Data 3586 (3) Anna Oryńska 4528
Anna Dąbrowska 3525 (15) Małgorzata Marcjanik 4444
Lucyna Tomczak 3440 (3) Krystyna Data 3586
Jerzy Bartmiński 3428 (7) Lucyna Tomczak 3440
Poniżej przedstawione zostaną kolejne dwa rankingi. Pierwszy zawiera dzie- sięć najczęściej pobieranych tekstów, drugi natomiast dziesięć tekstów pobieranych najrzadziej. Reakcje słuchaczy, a zarazem autorów artykułów w serii JaK, podczas pierwszej prezentacji tego materiału przekonały mnie, że zawartość tabeli 3 jest pewną niespodzianką — zarówno pod względem treści w nim obecnych, jak i tych,
5 Średnia 1 obliczona jest dla wszystkich tekstów, natomiast średnia 2 dla trzech najczęściej pobieranych.
które się w nim nie znalazły. Analizując poniższe tytuły, można jednak dostrzec pewne prawidłowości, dotyczące oczekiwań internetowej grupy odbiorczej. Za- uważalna jest preferencja czytelników dla obiektów prototypowych. Róża w kultu- rze będzie więc bardziej popularna od, powiedzmy, fiołka czy dziewanny. Pożądane są także artykuły o charakterze encyklopedycznym i podsumowującym, ustanawia- jące pewien standard pojmowania zjawisk języka i kultury. W tym wypadku doty- czy to między innymi programowych tekstów na temat językowego obrazu świata, stylu potocznego, funkcji języka i eufemizacji. Czytelnik może je rozpoznać dzięki formie tytułu, która sugeruje encyklopedyczne bądź poradnikowe ujęcie tematu.
W tym przypadku tytuły oparte na schemacie „Co to jest X?” zapowiadają pełną i jednoznaczną odpowiedź na postawione pytanie. Innego wyjaśnienia wymaga wy- soka pozycja tekstu Małgorzaty Marcjanik na temat pauperyzacji polskiej etykiety towarzyskiej. Prawdopodobnie wynika ona z faktu, iż na artykuł ten trafia wielu internautów poszukujących w sieci odpowiedniej formuły toastu
6.
Tab. 3. Autorzy i tytuły dziesięciu najczęściej pobieranych tekstów (N oznacza liczbę pobrań)
Autorzy Tytuł (nr tomu) N
Alicja Nowakowska Róża w języku i kulturze (16) 15 556 Irena Kamińska-Szmaj Co to jest kultura polityczna? (11) 14 648 Halina Pelcowa Nazwy roślin w świadomości językowej
ludności wiejskiej (16) 12 814
Jerzy Bartmiński Styl potoczny (5) 11 891
Renata Grzegorczykowa Problem funkcji języka i tekstu w świetle
teorii aktów mowy (4) 10 162
Anna Dąbrowska Eufemizmy mowy potocznej (5) 9595
Janusz Anusiewicz, Anna Dąbrowska, Michael Fleischer
Językowy obraz świata i kultura. Projekt
koncepcji badawczej (13) 8620
Małgorzata Marcjanik Współczesne polskie toasty — przejawem
pauperyzacji życia towarzyskiego (5) 8459 Anna Oryńska Zasady komunikowania w gwarze
więziennej — tabu i eufemizmy (1) 8070 Marian Bugajski,
Anna Wojciechowska Językowy obraz świata a literatura (13) 7770
Analiza tekstów najrzadziej pobieranych może skłaniać do różnych przemy- śleń, ale jedno nie ulega wątpliwości: w przypadku większości z nich brak jest związku małej liczby pobrań z wartością naukową (ocenianą metodą ekspercką).
Można natomiast zauważyć, że dla potencjalnych odbiorców problemem jest her- metyczność języka i treści, widoczna w słownictwie tytułu (język scjentystyczny,
6 Autorka tekstu potwierdziła, że taka hipoteza jest najbardziej prawdopodobna.
użycie terminów łacińskich lub pochodzenia obcego), bardzo wąskim zakresie te- matycznym lub chronologicznym (na przykład język marynarzy w społeczeństwie o kulturze kontynentalnej, wybory w konkretnym państwie i roku). Osobną kwe- stią pozostaje wysoce niefortunne sformułowanie tytułu pracy. Jak rozumieć „obraz w ramie pojęciowej dłoni” albo „odnoszenie się wyrażeń w świetle procesu porozu- miewania się” (odnoszenie się do czego?, co znaczy „w świetle procesu”?).
Podkreślam więc, że mimo kilku przypadków nieporadności, słusznie skar- conych przez odbiorców, niska pozycja większości tekstów jest raczej komple- mentem, ponieważ może mieć związek z poruszaną w nich trudną problematyką i specjalistycznym językiem — bez terminologiczno-pojęciowej taryfy ulgowej i kokieterii w stosunku do czytelnika.
Tab. 4. Autorzy i tytuły dziesięciu najrzadziej pobieranych tekstów
Autor Tytuł (nr tomu) N
Wiesław Banyś Wokół conditionalis, czyli warunkowo
o warunkowości (8) 910
Krystyna Waszakowa
Udział rzeczownikowych derywatów z su- fiksami obcymi w systemie słowotwórczym współczesnego języka polskiego (streszcze- nie) (7)
905
Zbysław Muszyński Odnoszenie się wyrażeń w świetle procesu
porozumiewania się (8) 889
Anna Pietryga Opozycja homo–animal a manicheizm (15) 889 Zuzanna Topolińska Czy orzecznik to przypadek? (8) 851 Ewa Kołodziejek Ekspresywność i emocjonalność słownictwa
marynarzy (4) 839
Dorota Filar „Ta dłoń może być garścią i może być pięścią” — obrazy językowo-kulturowe
w ramie pojęciowej dłoni (12) 789
Aleksandra Niewiara Inni w oczach „wojowników sarmackich”
— o stereotypie narodowości w XVII wieku
(12) 759
Brigitta Miszewski Stereotypy we współczesnym polskim
dyskursie kaznodziejskim (12) 734
Maria Doroszkiewicz Opozycja homo–animal w metaforyce i frazeologii prasy codziennej z okresu
wyborów prezydenckich 1996 w Rosji (15) 549
Powtórzę raz jeszcze, że wartościowym uzupełnieniem, a zarazem weryfikato- rem, powyższej analizy mógłby się stać — gdyby istniał — polski indeks cytowań.
Można byłoby wtedy stwierdzić, czy istnieje korelacja pomiędzy listą pobrań a od-
wołaniami w dyskursie naukowym. Ponieważ takiego narzędzia brak, pozostaje
tylko analiza listy pobrań tekstów z JaK i jej porównanie z oceną ekspercką.
Kolejnym elementem syntezy danych z portalu JaK jest rozkład pobrań po- szczególnych tomów. Należy widzieć go w dwóch skalach bądź wymiarach: te- matycznym i chronologicznym. Ten pierwszy jest całkowicie wiarygodny, ponie- waż spójność tematyczna tomów nie budzi wątpliwości — widoczna jest w tytule ogólnym, a także w treści i tytułach poszczególnych artykułów. Podział chrono- logiczny jest bardziej problematyczny. Jak zauważa Jerzy Bartmiński, pierwsze tomy, wydane w roku 1991, powstały jeszcze w latach osiemdziesiątych
7. Kolejne również ukazywały się w nienaturalnym porządku, co widać w tabeli 5. Można więc powiedzieć, że uszeregowanie liczby pobrań według numerów tomów jest mało przekonujące, gdy porównuje się pozycje sąsiadujące. Natomiast całościo- wy obraz daje już podstawy do wyciągnięcia wniosków.
Innym problemem, związanym z chronologią, jest różny czas obecności tomów w sieci. Przy zbliżonym poziomie zainteresowania tomy posadowione w roku 2003 powinny więc mieć wyższe pozycje od tych, które są dostępne za pośrednictwem tego kanału krócej. Aby zniwelować zniekształcenie wyniku, związane z tymi róż- nicami, w tabeli 5 i na rysunku 1 podano wartości obserwowane i skorygowane. Ze względu na brak podstaw do wprowadzenia korekty nieliniowej przyjęto założenie o liniowym (proporcjonalnym) przyroście pobrań. Oznacza to, że jeżeli na przykład jakiś tom miał 10 000 pobrań w ciągu roku swojej bytności w sieci, do porównania go z tomem istniejącym w tym kanale dystrybucji przez n lat brana byłaby wartość n*10 000 pobrań. Dane obserwowane i korygowane uwidocznione zostały zarówno w tabeli 5, jak i na rysunku 1.
7 Jerzy Bartmiński, www.lingwistyka.uni.wroc.pl/jk (zakładka „Historia”, dostęp 15.01.2011).
Rys. 1. Średnia liczba pobrań tomów JaK (wartości obserwowane i skorygowane)
W jaki sposób — biorąc pod uwagę powyższe aspekty — zinterpretować dane z tabeli 5? Pierwszym wnioskiem, jaki nasuwa się przy ich uważnej lekturze, jest fakt starzenia się wiedzy. Średnie wartości pobrań kolejnych tomów rosną w miarę zbliżania się do okresu współczesnego. Jest to szczególnie widoczne przy wartoś- ciach skorygowanych. Wzrost ten nie jest jednostajny (wysoką pozycję zajmuje na przykład tom 5, poświęcony potoczności), ale w dłuższym okresie zauważalny. Sta-
Tab. 5. Średnia liczba pobrań tomów JaK (wartości obserwowane i skorygowane)
Tytuł Obserwowane Skorygowane
pobrań średnia pobrań średnia
1. Podstawowe pojęcia i proble-
my (1991) 53 315 2806 53 315 2806
2. Zagadnienia leksykalne i ak-
sjologiczne (1991) 46 220 2311 46 220 2311
3. Wartości w języku i tekście
(1991) 32 467 2164 32 467 2164
4. Funkcje języka i wypowiedzi
(1991) 40 148 2509 40 148 2509
5. Potoczność w języku i kulturze
(1992) 58 657 3666 58 657 3666
6. Polska etykieta językowa
(1991) 43 887 2582 43 887 2582
7. Kontakty języka polskiego z innymi językami na tle kontak-
tów kulturowych (1992) 33 967 1477 33 967 1477
8. Podstawy metodologiczne
semantyki współczesnej (1992) 42 985 2047 42 985 2047
9. Płeć w języku i kulturze (1994) 35 268 2351 41 146 2743
10. Języki subkultur (1994) 2 963 12 20 741 85
11. Język polityki a współczesna
kultura polityczna (1994) 51 852 3241 51 852 3241
12. Stereotyp jako przedmiot lingwistyki. Teoria, metodologia,
analizy empiryczne (1998) 48 186 1662 56 217 1939
13. Językowy obraz świata i kul-
tura (2000) 116 218 4008 135 588 4675
14. Uczucia w języku i tekście
(2000) 57 689 3606 67 304 4206
15. Opozycja homo–animal
w języku i kulturze (2003) 37 447 1783 87 376 4161
16. Świat roślin w języku i kul-
turze (2000) 115 233 4432 201 658 7756
rzenie się wiedzy wpływa najpierw na spadek pobrań w celach stricte naukowych.
Pewne tematy (na przykład prace poświęcone kwestiom strukturalizmu czy histo- rii języka) przestają więc najpierw interesować naukowców, ale przez jakiś czas mogą utrzymywać się jeszcze jako element dydaktyki akademickiej lub szkolnej (przykład funkcji języka). Jednak w końcu i tutaj pojawiają się nowsze opracowania (skrypty, podręczniki), które eliminują konieczność sięgania do źródeł.
Zjawisko starzenia się wiedzy nie jest niczym nowym w badaniach naukome- trycznych (Sobielga, Kapinos 2003), ale tutaj znajduje potwierdzenie empiryczne.
Jednak w wypadku publikacji JaK w grę wchodzi jeszcze inny czynnik, a mia- nowicie zmiana generacyjna w środowisku lingwistów i antropologów kultury, powodująca rosnący udział w grupie odbiorczej pokolenia Internetu, rezygnują- cego w miarę możliwości z publikacji drukowanych na rzecz cyfrowych. Wzrost pobrań tomów nowszych, przy względnie stabilnym poziomie merytorycznym (zasada caeteris paribus), jest więc zrozumiały i najprawdopodobniej będzie w najbliższych latach stałą tendencją.
Merytoryczna ocena liczby pobrań jest kwestią bardziej złożoną. Można mia- nowicie odnotować istnienie pewnych tendencji w tym zakresie, ale trudno jest podać ich racjonalne wyjaśnienie. Nie potrafię powiedzieć, dlaczego na przykład obszerny tom 7, poświęcony kontaktom polszczyzny z innymi językami, ma tak niską pozycję. Można oczywiście domniemywać, że głównym odbiorcą treści z portalu JaK jest środowisko polonistów, a nie filologów obcych — stąd mniejsze zainteresowanie tematami lingwistyki kontaktu i kontrastywnej. Jednak wyjaśnie- nie takie brzmi mało przekonująco. Trudno też powiedzieć, dlaczego tom poświę- cony nazwom roślin pobierany jest o wiele częściej niż tomy na temat wartości (3) lub stereotypów (12). Wydaje się jednak, że względy merytoryczne zwiększają zainteresowanie serią w obszarze dla lingwistyki antropologicznej centralnym, stanowiącym jej istotę i specyfikę — to wyjaśnia pozycje tomów 5 i 13, poświę- conych tematom potoczności i językowego obrazu świata.
Ostatnim punktem jest analiza zależności liczby pobrań od liczby pobiera- nych artykułów. Otrzymany wykres, przypominający funkcję potęgową o ujem- nym wykładniku, spotkać można w zbiorowościach językowych (na przykład rozkład częstości i długości wyrazów, nie do końca poprawnie określany mia- nem prawa Zipfa), społecznych (rozkład Pareto), a także naturalnych. Sens takich zależności w kontekście socjologiczno-ekonomicznym jako pierwszy dostrzegł i opisał wspomniany włosko-szwajcarski badacz Vilfredo Pareto. Zauważył on, że rozkład zasobów w społeczeństwie jest nierównomierny, czyli przeciętnie 20%
właścicieli posiada 80% dóbr. Zasada ta została uogólniona na inne obszary, m.in.
przetwarzanie informacji; mówi się więc, iż niewielka liczba naukowców z da-
nej instytucji wypracowuje lwią część jej dorobku publikacyjnego (pytanie o to,
czy istotnie jest to proporcja 80:20, czy może 90:10 albo 95:5, niech pozostanie
bez odpowiedzi). Krzywa na rysunku 2 zawiera jednak nienaturalnie opadają-
cy „ogon” i dość długi fragment przypominający funkcję liniową (w rozkładzie
wzorcowym funkcji wykładniczej nie powinno to mieć miejsca). Wyjaśnienie tej anomalii jest dość proste: w danych znajduje się pewna liczba tekstów, których sieciowa egzystencja jest stosunkowo krótka — zaburza to normalne działanie prawa Pareta i prowadzi do deformacji krzywej rozkładu. Można na zakończenie dodać, że uogólnione rozważania na temat rozkładu pobrań (ale także cytowań) powinno się prowadzić, stosując aparat poznawczy teorii systemów
8.
Wnioski
Pierwszym wnioskiem, jaki nasuwa się po przeprowadzeniu analiz, jest stwierdzenie, iż wiedza w postaci cyfrowej podlega intensywniejszej dyfuzji niż wiedza w postaci tradycyjnych, drukowanych publikacji. Wpływ na to ma ła- twość dostępu sieciowego (literatura osiągalna jest z komputerów domowych), a także edytowalność większości artykułów, pozwalająca na wyszukiwania i cy- towania metodą kopiuj-wklej. Zmiana ta ma jednak również negatywne skutki dla efektywności przyswajania wiedzy: teksty są czytane powierzchownie, a raczej skanowane pod kątem wykrycia poszukiwanych treści, a nie zrozumienia całości spójnego przekazu. Rośnie także presja młodego pokolenia studentów i naukow-
8 Na osi poziomej (odciętych) znajdują się liczby artykułów o danej liczbie pobrań, na osi pionowej (rzędnych) wartość pobrań (tylko dane obserwowane, bez skorygowanych).
Rys. 2. Sumaryczny rozkład poboru pojedynczych artykułów z serii JaK
ców na wikipedyzację komunikacji naukowej. Teksty mają być krótkie, przy- stępne i rzeczowe, jednostką przestaje być strona określonego formatu, staje się nią strona ekranowa. Drugorzędną rolę odgrywa też prestiż źródła (na przykład autorytet twórcy), który trudno na odległość weryfikować. W rzeczywistości jest to możliwe, ale nie wytworzyły się jak dotąd nawyki postępowania w takich sytu- acjach. Czytelnicy dzielą się na tych, którzy bezkrytycznie ufają wszystkiemu, co pochodzi z sieci (głównie młode pokolenie), i na tych, którzy epitetu „interneto- wy” w stosunku do publikacji używają jako synonimu pośledniości i bylejakości.
Za znaczący dla pozycji publikacji należy także uznać zakres potencjalne- go audytorium. Na przykład tekst Ireny Kamińskiej-Szmaj, poświęcony kulturze politycznej, może zainteresować liczne środowisko politologów, podobnie tekst Małgorzaty Marcjanik, poświęcony polskiej etykiecie biesiadnej, może trafić do bardzo szerokiego grona odbiorców zainteresowanych jedynie toastami, a kieru- jących się w swych poszukiwaniach treścią tytułu. Związek z poziomem pobrań ma także tytułowanie. Zauważalne są tutaj trzy podstawowe strategie: kokieterii (tytuł brzmiący atrakcyjnie lub intrygująco, często cytat), prostych pytań (schemat Co to jest X, sugerujący jasną i wyczerpującą odpowiedź na postawione pytanie) oraz scjentystyczna (rzeczowy i dokładny zapis dokonany za pomocą naukowej terminologii). Szczególnie popularna jest jednak strategia hybrydowa, polegająca na połączeniu prostoty z naukowym charakterem tekstu (przykładowy schemat tytułu: Atrakcyjny cytat, czyli deskrypcja scjentystyczna).
Konkludując, należy stwierdzić, że bibliometryczna ewaluacja wartości nau- kowej publikacji, serii, dorobku autora czy instytucji, jest pochodną wielu czynników
Rys. 3. Strona startowa portalu www.lingwistyka.uni.wroc.pl/jk
(ocena ekspercka, cytowania, odporność na upływ czasu, obecność w prestiżowych wykazach), wśród których intensywność pobrań wskazuje przede wszystkim na stopień dyfuzji wiedzy w danym okresie, a tylko pośrednio na poziom cytowań i wartość poznawczą. Mimo tych zastrzeżeń dla serii jako całości edytorskiej i mery- torycznej uzyskany wynik należy uznać za bardzo dobry. Nawet jeżeli niewielki odsetek ogólnej liczby 800 000 pobrań okazał się efektywny w sensie korzyści nau- kowych i poznawczych, jest to i tak znaczący i wymierny sukces. Dla autorów dane zawarte w aneksie stanowić mogą wskazówkę sugerującą tematy mniej lub bardziej poszukiwane przez czytelników, natomiast dla redakcji serii uzyskane wyniki mogą posłużyć jako podstawa wyboru tematów przyszłych konwersatoriów.
Bibliografia
Bartkowski A. (2000), Jak cię widzą, tak cię piszą, czyli: czy i kiedy analiza cytowań jest wiarygod- nym i efektywnym narzędziem oceny aktywności naukowej? „Zagadnienia Naukoznawstwa”, nr 4 (146), s. 549–575.
Bartmiński J. (1981), Derywacja stylu, [w:] J. Bartmiński (red.), Pojęcie derywacji w lingwistyce, Lublin, s. 31–54.
Frączek R. (2004), Naukometria: za i przeciw stosowaniu metod ilościowych w naukoznawstwie i polityce naukowej, „Praktyka i Teoria Informacji Naukowej i Technicznej”, nr 12 (3/4), s. 46–47.
Gajda S. (1982), Podstawy badań stylistycznych nad językiem naukowym, Warszawa-Wrocław.
Kierzek R. (2009), Jak porównać „apples and oranges”, czyli o różnych metodach analizy publiko- walności i dorobku naukowego, „Sprawy Nauki”, nr 2, s. 33–41.
Kosmulski M. (2006), I — wskaźnik bibliometryczny. „Forum Akademickie”, nr 13 (11), s. 31.
Kozłowski J., Kopka Z. (1995), Miejsce nauki polskiej w świecie 1990–1994 w świetle badań na- ukometrycznych: Science Citation Index, Social Sciences Citation Index, Warszawa.
Lewandowski M. (2006), O powstaniu, upadku i reinkarnacji „listy filadelfijskiej” uwag kilka, „Na- uka”, nr 3, s. 87–93.
Marszakowa-Szajkiewicz I. (1996), Bibliometryczna analiza współczesnej nauki, Katowice.
Marszakowa-Szajkiewicz I. (2000), O bibliometrii i bazach danych Instytutu Informacji Naukowej (ISI) w Filadelfii, „Nauka”, nr 3, s. 181–190.
Marszakowa-Szajkiewicz I. (2009), Badania ilościowe nauki: podejście bibliometryczne i webome- tryczne, Poznań.
Misiak P. (2005), Naukofizyka, „Forum Akademickie”, nr 12 (9), s. 57–59.
Monastersky R. (2006), Liczba, która paraliżuje naukę. Impact factor — kiedyś prosta i metoda tworzenia rankingów czasopism naukowych, dziś bezwzględne kryterium zatrudniania i przy- znawania grantów, „Biuletyn EBIB” 3 (73).
Nalimow W.W., Mulczenko Z.M. (1971), Naukometria, przeł. S. Zasada, Warszawa.
Nowak P. (2001), „Polska literatura humanistyczna” — zasady organizacji, przygotowania i obsłu- gi pierwszej polskiej bazy cytowań dla nauk humanistycznych, [w:] M. Górny, P. Nowak (red.), Miscellanea Informatologica, Poznań, s. 65–72.
Pisarek W. (1983), Analiza zawartości prasy, Kraków.
Skalska-Zlat M. (1988), Bibliometria — pojęcia, metody, kierunki badań, „Roczniki Biblioteczne”
32 (2), s. 259–283.
Skalska-Zlat M. (1993), Bibliometryczne badania rozwoju dyscypliny naukowej, Wrocław.
Sobielga J., Kapinos D. (2003), Proces starzenia się informacji wykorzystywanej w bibliotekoznaw- stwie oraz informacji naukowej, „Praktyka i Teoria Informacji Naukowej i Technicznej” 11 (1), s. 32–34.
Stefaniak B. (2005), O znaczeniu wartości liczbowej „Journal Impact Factor”, „Zagadnienia Nauko- znawstwa” 1 (163), s. 77–86.
Wróblewski A.K. (2002), Bibliometryczna trylogia, „Zagadnienia Naukoznawstwa” 1–2 (151–152), s. 7–22.
Wróblewski A.K. (2005), Nauka w Polsce według rankingów bibliometrycznych, „Nauka” 2, s. 13–
Wróblewski A.K. (2008), A commentary on misuses of the impact factor „Archivum Immunologiae 28.
et Therapiae Experimentalis” 56 (6), s. 355–356.
Digital version of the series „Język a Kultura” in the scientometric perspective
Summary
The paper contains a scientometric analysis of the “Język a ”ultura” (Language vs. culture) series which covers 15 volumes including 295 contributions printed in 1991–2000. The number of down- loads of the digital copies of particular contributions in the period 2006–2010 was analysed. The total number of downloads exceeds 800,000, but their distribution is very uneven. Several correlations were identified between such variables as the number of downloads on the one hand and the topic, publica- tion date, potential audience and actual needs of students on the other. The research proved that digital platform is much more efficient in scientific communication than printed texts. In the second section of the paper rankings of the most (and the least) often downloaded texts and authors were also presented (totals and for each volume). The results obtained should not be considered as an objective quality measure of a text, but as an auxiliary evaluation tool.
Aneks
9Tab. 1. Podstawowe pojęcia i problemy, pod red. Janusza Anusiewicza i Jerzego Bartmińskiego,
„Wiedza o Kulturze”, Wrocław 1991
Autor Tytuł Liczba pobrań
Anna Oryńska Zasady komunikowania w gwarze więziennej
— tabu i eufemizmy 8070
Małgorzata Mazurkiewicz Kamień piorunowy w polszczyźnie i kulturze ludowej (Szkic hasła do Słownika ludowych
stereotypów językowych) 4914
Janusz Anusiewicz Kulturowa teoria języka. Zarys problematyki 4141 Anna Dąbrowska Kwalifikowanie eufemizmów przez niektóre
współczesne słowniki języka polskiego 3521 Danuta Buttler, Andrzej
Markowski Słownictwo wspólnoodmianowe, książkowe
i potoczne współczesnej polszczyzny 3434 Jerzy Bartmiński Konwersatorium „Język a Kultura”. Projekt
programu 3155
Anna Krawczyk Ciało człowieka w świetle frazeologii
gwarowej 3134
Maria Peisert Etykieta językowa i jej wyznaczniki 3126
Anna Engelking Magiczna moc słowa w polskiej kulturze
ludowej 2923
Robert Kwaśnica Rzeczywistość jako byt sensu. Teza
o językowym tworzeniu rzeczywistości 2729 Renata Grzegorczykowa Rola języka w tworzeniu kultury umysłowej 2271
Tomasz Siemieński Problematyka relacji między językiem a kulturą w pracach językoznawców
amerykańskich 2091
Marian Bugajski Znak językowy w tekstach oficjalnej propa-
gandy 1659
Magdalena Dużyńska Język a świadomość odrębności grupowej na przykładzie wybranych wsi drobnoszlachec-
kich i chłopskich z okolic Kodnia 1578
Jerzy Obara Kategoria ducha językowego w poglądach niektórych niemieckich i polskich myślicieli
XIX i XX wieku 1480
Jolanta Maćkiewicz Czy istnieją językowe wyznaczniki kultury
morskiej? 1437
Jadwiga Puzynina O pracach Zespołu Pracowni Słownika Języka Cypriana Norwida przy Wydziale Polonistyki
Uniwersytetu Warszawskiego 1285
9 Przy nazwiskach autorów pominięto tytuły. Teksty mające kilku autorów były liczone dla każdego współautora osobno, co w niektórych przypadkach mogło sztucznie podnieść ich pozycję.
Jerzy Bartmiński Stan prac nad słownikiem etnolingwistycznym 1254 Maciej Kamiński O lokalistycznej interpretacji świata w magii 1113
Tab. 2. Zagadnienia leksykalne i aksjologiczne, pod red. Jadwigi Puzyniny i Jerzego Bartmińskie- go, „Wiedza o Kulturze”, Wrocław 1991
Autor Tytuł Liczba pobrań
Paweł Bytniewski Język i kultura w koncepcji E.Sapira
i B.L. Whorfa 4239
Jolanta Tambor Słownictwo i frazeologia odbiciem tendencji
cywilizacji technicznej 3784
Piotr Brzozowski Relacje między wartościami w świetle badań
nad dyferencjałem semantycznym 3408
Anna Dąbrowska Eufemizmy życia codziennego. Zarys problematyki na materiale polskiej powieści
kryminalnej współczesnej i międzywojennej 3138 Anna Oryńska Kategorie semantyczne leksyki języka
potocznego i gwary więziennej 2876
Ryszard Tokarski Poziomy konotacji semantycznej 2820
Lucyna Tomczak Formy adresatywne we współczesnej
rodzinie 2746
Romualda Piętkowa O aksjologizacji przestrzeni w języku
i poezji 2626
Jadwiga Puzynina Jak pracować nad językiem wartości? 2503
Anna Pajdzińska Nazwy mówienia w języku polskim 2444
Ewa Masłowska Kształtowanie się wtórnych znaczeń wyrazów pod wpływem obowiązującego
w danym społeczeństwie systemu wartości 2050 Małgorzata Mazurkiewicz Drogie kamienie w ludowym językowym
obrazie świata 1849
Adam Bednarek O nadziei. Próba definicji semantycznej 1737
Marian Bugajski Nazwy ulic jako znaki językowe 1726
Jerzy Bartmiński Projekt i założenia ogólne słownika aksjo- logicznego. Projekt listy haseł do słownika
aksjologicznego 1708
Aleksandra Zawłocka Semantyka WOLNOŚCI w pismach Nor-
wida 1592
Krzysztof Korżyk Człowiek, język i rzeczywistość w grotesce
Stefana Themersona 1393
Małgorzata Mazurkiewicz Stan prac nad słownikiem aksjologicznym 1254 Ewa Borowiecka Komentarz do projektu listy haseł słownika
aksjologicznego 1172
Jacek Leociak Norwidowska etyka mowy (prolegomena) 1155
Tab. 3. Wartości w języku i tekście, pod red. Jadwigi Puzyniny i Janusza Anusiewicza, „Wiedza o Kulturze”, Wrocław 1991
Autor Tytuł Liczba pobrań
Anna Pajdzińska Wartościowanie we frazeologii 6492
Romuald Grzesiak O sposobach wyrażania wartości w tekstach
nekrologów 2902
Ewa Masłowska Z problemów pejoratywizacji lub melioracji nazw własnych użytych w funkcji appella-
tiwów 2798
Anna Oryńska Walka na słowa. O pewnych zachowaniach magicznojęzykowych w gwarze więziennej
i subkulturze dzieci i nastolatków 2638
Michał Sarnowski Deminutiwum jako znak ironii 2409
Małgorzata Marcjanik Miejsce etykiety językowej wśród wartości.
Uwagi ogólne 2211
Krzysztof Murawski Nauka i wartości moralne 2149
Anna Dąbrowska Wartościowanie w wybranych hasłach ency-
klopedycznych 1598
Jadwiga Puzynina Wstęp 1482
Renata Głowacka-Dutkiewicz Język a kultura u Lema 1442 Ireneusz Karolak Badanie wartości w językoznawstwie fran-
cuskim 1426
Radosław Pawelec O metodach badania osobniczego języka
wartości (Na materiale pism Norwida) 1376 Aleksandra Zawłocka O jednej Norwidowskiej metaforze niewoli 1266 Maciej Abramowicz, Ireneusz
Karolak Wolność i liberté w językach polskim
i francuskim 1212
Kamilla Termińska Meta-opis przeżycia metafizycznego (Na
przykładzie prozy Jarosława Iwaszkiewicza) 1066
Tab. 4. Funkcje języka i wypowiedzi, pod red. Jerzego Bartmińskiego i Renaty Grzegorczykowej,
„Wiedza o Kulturze”, Wrocław 1991.
Autor Tytuł Liczba pobrań
Renata Grzegorczykowa Problem funkcji języka i tekstu w świetle
teorii aktów mowy 10 162
Magdalena Danielewiczowa Zdania pytajne o funkcji ekspresywnej 4445
Jerzy Bralczyk Strategie w języku propagandy politycznej (o polskiej propagandzie partyjnopaństwo-
wej w latach 1982–88) 2539
Leon Koj Uwagi o funkcjach języka i mowy 2417
Dorota Zdunkiewicz Językowe środki perswazji w homiliach (na
przykładzie tekstów Jana Pawła II) 2369
Anna Dąbrowska Językowy obraz przeciwnika politycznego (na podstawie tekstów prasowych z marca
1968 roku) 2297
Wojciech J. Burszta Mowa magiczna jako przejaw synkretyzmu
kultury 2212
Anna Engelking Rytuały słowne w kulturze ludowej. Próba
klasyfikacji 2100
Jolanta Tambor O funkcji fatycznej niektórych elementów
mówionych 2040
Kazimierz Ożóg Elementy metatekstowe ze składnikiem
mówię w polszczyźnie mówionej 1933 Leszek Kołakowski O wypowiadaniu niewypowiadalnego: język
i sacrum 1642
Leszek Bednarczuk Uwagi o funkcjach języka (głos w dyskusji
nad referatem R. Grzegorczykowej) 1526 Małgorzata Marcjanik Głos w dyskusji nad referatem R. Grzegor-
czykowej 1341
Wanda Budziszewska Z problematyki obcości w języku magii 1220 Kamilla Termińska O pewnej nie nazwanej funkcji języka (na
przykładzie usprawiedliwień) 1066
Ewa Kołodziejek Ekspresywność i emocjonalność słownictwa
marynarzy 839
Tab. 5. Potoczność w języku i kulturze, pod red. Janusza Anusiewicza i Franciszka Nieckuli, „Wie- dza o Kulturze”, Wrocław 1992
Autor Tytuł Liczba pobrań
Jerzy Bartmiński Styl potoczny 11 891
Anna Dąbrowska Eufemizmy mowy potocznej 9595
Małgorzata Marcjanik Współczesne polskie toasty — przejawem
pauperyzacji życia towarzyskiego 8459
Franciszek Nieckula Język mówiony i pisany 3492
Aleksy Awdiejew Wiedza potoczna a inferencja 3093
Maria Peisert Nazwy narodowości i ras we współczesnej
polszczyźnie potocznej 2600
Janusz Anusiewicz Potoczność jako sposób doświadczania
świata i jako postawa wobec świata 2584
Ewa Masłowska Myślenie potoczne w semantyce 2530
Jacek Skawiński Polszczyzna potoczna w funkcji interdia-
lektu 2286
Grażyna Habrajska Potoczność w rozumieniu potocznym 2196 Zbigniew Adamiszyn Uwagi o wariantywności fonetycznej tekstu
potocznego 2079
Andrzej Markowski Kategoria potoczności w języku i w opisie
języka 1889
Jerzy Biniewicz Potoczny a naukowy obraz świata w tek-
stach nauk ścisłych 1641
Lutz Kuntzsch Die inoffiziellen Anredeformen in der pri-
vaten Alltagskommunikation 1565
Kwiryna Handke Ignorancka potoczność 1433
Ewa Dąbrowska-Michalczak Potoczność w służbie semantyki — językowy model relacji przestrzennych w pionie
1324
Tab. 6. Polska etykieta językowa, pod red. Janusza Anusiewicza i Małgorzaty Marcjanik, „Wiedza o Kulturze”, Wrocław 1991
Autor Tytuł Liczba pobrań
Przemysław Kisiel Etykieta językowa a wzory kultury 5649 Jan Adamowski Ludowe sposoby składania życzeń (słowo
w kontekście kultury) 3446
Eugeniusz Tomiczek Z badań nad istotą grzeczności językowej 3226 Maria Wojtak Wybrane elementy staropolskiej etykiety
językowej 3159
Maria Peisert Etykieta językowa jako przejaw edukacji
społecznej i kulturowej 2875
Anna Dąbrowska Akty etykiety językowej wyrażające brak
zgody z opinią rozmówcy 2844
Małgorzata Kita Grzeczność w wywiadzie prasowym 2738
Małgorzata Marcjanik Typologia polskich wyrażeń językowych
o funkcji grzecznościowej 2661
Andrzej Kominek Funkcje grzecznościowe „proszę” we współ-
czesnej polszczyźnie 2412
Kazimierz Ożóg O niektórych aspektach semantyki zwrotów
grzecznościowych 2261
Romualda Piętkowa Językowe strategie grzeczności w dyskusji 2122
Irena Kamińska-Szmaj Strategie zachowań językowych w praso- wych tekstach propagandowych (na materia-
le prasy międzywojennej) 2113
Alicja Nowakowska Językowe sposoby wyrażania grzeczności we współczesnej polskiej powieści dla
młodzieży 1949
Ewa Masłowska Proszę, dziękuję, przepraszam 1883 Anna Dąbrowska Sposoby kończenia rozmowy w sytuacji
oficjalnej 1709
Maria Rachwał O przyczynach zmian systemu adresatyw-
nego języka polskiego w XIX wieku 1575
Lucyna Tomczak Nieoficjalne antroponimy jako przejaw zachowań językowych w społeczności
wiejskiej Smęgorzowa (Tarnowskie) 1265
Tab. 7. Kontakty języka polskiego z innymi językami na tle kontaktów kulturowych, pod red.
Jolanty Maćkiewicz i Janusza Siatkowskiego, „Wiedza o Kulturze”, Wrocław 1992
Autor Tytuł Liczba pobrań
Maura Mcgovern Wyrażenia anglojęzyczne nacechowane eks-
presywnie w gwarze studentów polskich 2534 Jerzy Bartmiński Nazwiska obce na tle kontaktów języków
i kultur 2196
Joanna Sobczykowa Etniczna charakterystyka tytułów utworów
muzycznych 1946
Bogdan Walczak Czy wyrazy typu kierowca, lotnik, silnik,
spychacz, prądnica itp. to kalki leksykalne? 1921 Jolanta Tambor Tendencja do internacjonalizacji w tworze-
niu neologizmów science fiction 1876
Elżbieta Sękowska Kontakt językowy a kontakt kulturowy (na przykładzie słownictwa Polonii angielskiej
i amerykańskiej) 1746
Marian Bugajski Interferencja jako przyczyna przeobrażeń
językowych 1524
Jolanta Maćkiewicz Wyrazy międzynarodowe a kształtowanie
się europejskiej ligi słownikowej 1502 Grażyna Habrajska Dziedzictwo stu lat kontaktów kulturowych
polsko-niemieckich w słownictwie łódzkim 1438 Janusz Siatkowski Obce nazwy geograficzne w języku czeskim
i polskim 1437
Ryszard Lipczuk Internacjonalizmy a „fałszywi przyjaciele
tłumacza” 1435
Krzysztof Tomasz Witczak
Zapożyczenia i przeniknięcia a zagadnienie substratu. Przyczynek do teorii kontaktów językowych (na przykładzie leksyki prager- mańskiej)
1408
Ewa Rzetelska-Feleszko Problem odtworzenia dawnych stosunków etnicznych na Pomorzu Zachodnim na pod-
stawie materiału onomastycznego 1378
Ludwika Wajda-Adamczy-
kowa Związki językowe polsko-czesko-słowackie
w zakresie terminologii botanicznej 1375 Weronika Wilczyńska „Faux amis” czy „amis infideles” — defini-
cja a praktyka 1319
Anna Krzyżanowska Udział internacjonalizmów we frazeologii francuskiej i polskiej (na podstawie związ-
ków oznaczających śmierć) 1273
Urszula Żydek-Bednarczuk Interferencja językowa w śląskich rozmo-
wach potocznych 1178
Hanna Popowska-Taborska Geneza ukrainizmów w dialektach kaszub-
skich 1168
Agnieszka Dzikiewicz Wpływ łaciny na szyk zaimka „się” w psał-
terzach staropolskich i staroczeskich 1163 Dorota Śliwa O podobieństwie formalnym polskich i fran-
cuskich derywatów rzeczownikowych 1110
Józef Kąś Społeczno-językowe uwarunkowania inter- ferencji leksykalnej słownictwa gwarowego
i ogólnopolskiego 1107
Anna Zielińska Rosyjskie elementy leksykalne i fleksyjno- -składniowe w polszczyźnie staroobrzędow-
ców we wsiach Wodziłki i Gabowe Grądy 1028
Krystyna Waszakowa
Udział rzeczownikowych derywatów z su- fiksami obcymi w systemie słowotwórczym współczesnego języka polskiego (streszcze- nie)
905
Tab. 8. Podstawy metodologiczne semantyki współczesnej, pod red. Iwony Nowakowskiej-Kem- pnej, „Wiedza o Kulturze”, Wrocław 1992
Autor Tytuł Liczba pobrań
Henryk Kardela Gramatyka kognitywna jako globalna teoria
języka 4482
Cezary Michoński Odnoszenie się wyrażeń w świetle procesu
porozumiewania się 4005
Aldona Zwierzyńska
Wyidealizowane modele kognitywne pojęcia
„miłość” i „love” przedstawionego w przy- słowiach polskich i angielskich — porów- nanie
3227
Teresa Dobrzyńska Metafora w przekładzie 3171
Krzysztof Korżyk Semantyka kognitywna — problemy i meto-
dy (Kilka uwag natury filozoficznej) 2982 Krzysztof Bogacki, Stanisław
Karolak Założenia gramatyki o podstawach seman-
tycznych 2653
Edward Lotko Wyrazy zdradliwe w języku polskim i cze-
skim 2447
Henryk Kardela Onomazjologiczny aspekt semantyki kog-
nitywnej 2103
Aleksy Awdiejew Nieśmieszne aforyzmy (Refleksja nad se-
mantyką humoru Viktora Raskina) 2003 Iwona Nowakowska-Kempna Aproksymacja semantycznego continuum 1771 Grażyna Habrajska Semantyka rzeczowników zbiorowych 1765 Renata Grzegorczykowa Kognitywne ujęcie znaczenia a problem
realizmu filozoficznego 1727
Hanna Skornia Czas — statyczność a temat-remat 1589
Przemysław Łozowski Ogół i szczegół w komponencjalnej oraz
kognitywnej analizie zmian semantycznych 1461 Ewa Jędrzejko Teoretyczne problemy nominalizacji. Prze-
gląd ujęć i propozycji metodologicznych 1449 Aleksy Awdiejew Składnik wyjściowy w gramatyce komuni-
kacyjnej 1256
Bożena Tokarz O sprzeczności ontologicznej poezji w kon-
tekście innych sztuk 1174
Kamilla Termińska W kręgu epistemiczno-semantycznych pytań
o metaforę 1070
Wiesław Banyś Wokół conditionalis, czyli warunkowo
o warunkowości 910
Zbysław Muszyński Odnoszenie się wyrażeń w świetle procesu
porozumiewania się 889
Zuzanna Topolińska Czy orzecznik to przypadek? 851
Tab. 9. Płeć w języku i kulturze, pod red. Janusza Anusiewicza i Kwiryny Handke, „Wiedza o Kul- turze”, Wrocław 1994
Autor Tytuł Liczba pobrań
Romana Łobodzińska Jaka jest kobieta w języku polskim? 4146
Kwiryna Handke Język a determinanty płci 4125
Ewa Jędrzejko Kobieta w przysłowiach, aforyzmach i aneg-
dotach polskich. Konotacje i stereotypy 3680 Maria Peisert „On” i „ona” we współczesnej polszczyźnie
potocznej 3508
Grażyna Habrajska Obraz kobiety w Biblii 3472
Kamilla Termińska Androgynia we współczesnej polszczyźnie 2088
Anna Dąbrowska Sposoby określania trudnych sytuacji życio- wych w dziewczęcych listach do czasopism
młodzieżowych 1991
Józef Kąś Kulturowy stereotyp mężczyzny i kobiety w środowisku wiejskim. Na materiale gwar
orawskich 1771
Bogdan Walczak Polszczyzna kobiet — prolegomena histo-
ryczne 1667
Dorota Mazan Nierównouprawnienie płci w etykiecie. Na
materiale korespondencji prywatnej 1559 Anna Wojciechowska „Kobieta” i „mężczyzna” w twórczości
Magdaleny Samozwaniec 1547
Alina Jurasz Lingwistyka feministyczna w RFN 1477
Larysa Pisarek Wykładniki płci żeńskiej w języku rosyjskim 1455 Mieczysław Balowski Obraz mężczyzny i kobiety w utworach
K.K. Baczyńskiego 1415
Krystyna Kleszczowa Zbiory różnorodzajowe a problem genezy
rodzaju męskoosobowego 1367
Tab. 11. Język polityki a współczesna kultura polityczna, pod red. Janusza Anusiewicza i Bogdana Sicińskiego, Towarzystwo Przyjaciół Polonistyki Wrocławskiej, Wrocław 1994
Autor Tytuł Liczba pobrań
Irena Kamińska-Szmaj Co to jest kultura polityczna? 14 648
Bogdan Walczak Co to jest język polityki? 4678
Iwona Bartoszewicz
Autoportret partii politycznych na podstawie sloganów wyborczych użytych w kampa- nii przed wyborami do Sejmu i Senatu RP w 1991 r.
4545
Maria Frankowska Frazeologia i metaforyka w tekstach poli-
tycznych lat 1989–1993 4086
Tomasz Wydra Leksykalne wykładniki impresywnej funkcji
mowy w wystąpieniach sejmowych 2858 Grażyna Sawicka Językowy obraz rzeczywistości społecznej
i politycznej w graffiti 2806
Grażyna Habrajska Wykorzystanie ironii do walki politycznej 2726 Marek Kochan „Przyklejanie etykietek”, czyli o negatyw-
nym określaniu przeciwnika 2346
Aleksy Awdiejew Wartościowanie wymuszone a szacunek dla
odbiorcy w dyskursie politycznym 2209
Paweł Nowak, Adam Siwiec
„Kto komu” — językowe sposoby przedsta- wiania i komentowania wydarzeń politycz- nych (na materiale „Przeglądu Tygodnio- wego”)
2000
Ewa Kołodziejek Językowe środki zwalczania przeciwnika, czyli o inwektywach we współczesnych
tekstach politycznych 1978
Waldemar Żarski, Piotr H.
Lewiński Sprostowanie jako specyficzny środek mani-
pulacji tekstowo-językowej 1763
Anna Dąbrowska
Językowe ujęcie problemu aborcji w świetle deklaracji programowych i wypowiedzi przedstawicieli Socjaldemokracji Rzeczypo- spolitej Polskiej
1429
Halina Dołęga Słowa polityczne w świadomości dziecięcej 1331
Romana Łobodzińska
Językowe ujęcie problemu aborcji w świetle deklaracji programowych i wypowiedzi przedstawicieli Zjednoczenia Chrześcijań- sko-Narodowego
1254
Irena Seiffert Językowe ujęcie problemu aborcji w wy- powiedziach polityków Unii Demokra-
tycznej 1195
Tab. 12. Stereotyp jako przedmiot lingwistyki. Teoria, metodologia, analizy empiryczne, pod red.
Janusza Anusiewicza i Jerzego Bartmińskiego, Towarzystwo Przyjaciół Polonistyki Wrocławskiej, Wrocław 1998
Autor Tytuł Liczba pobrań
Wojciech Chlebda Stereotyp jako jedność języka, myślenia
i działania 3106
Renata Grzegorczykowa O rozumieniu prototypu i stereotypu we
współczesnych teoriach semantycznych 2658 Weronika N. Telija Frazeologizmy-idiomy jako stereotypy kul-
tury 2631
Swietłana M. Tolstaja Stereotyp w „języku kultury” 2534 Jerzy Bartmiński Podstawy lingwistycznych badań nad stereo-
typem — na przykładzie stereotypu matki 2456
Uta M. Quasthoff Etnocentryczne przetwarzanie informacji.
Ambiwalencja funkcji stereotypów w komu-
nikacji międzykulturowej 2310
Grażyna Habrajska Prototyp — stereotyp — metafora 2201 Serafima J. Nikitina Stereotypy jako bariery kulturowe 2137
Jolanta Panasiuk O zmienności stereotypów 1854
Ryszard Tokarski Biała brzoza, czarna ziemia, czyli o miejscu
stereotypu w opisie języka 1842
Alicja Nowakowska Bukiet jarzyn po polsku (prototyp a frazeo-
logia) 1832
Grażyna Sawicka Funkcje stereotypu w nominacji językowej 1741
Halina i Tadeusz Zgółkowie Biznesmen, uczony i robotnik. Aksjologicz- ne podstawy stereotypu językowego. Reko-
nesans 1574
Aleksy Awdiejew Standardy semantyczne a znaczenie leksy-
kalne 1561
Katarzyna Mosiołek-Kłosiń-
ska Stereotypy konia przekazywane przez język
polski i francuski 1518
Swietłana M. Prochorowa Stereotyp językowy Europejczyka w kontek-
ście opozycji „swój–obcy” 1484
Paweł Nowak Stereotyp odbiorcy w tekstach publicystycz-
nych z lat pięćdziesiątych 1406
Marzena Walczyńska Jan Stanisław Bystroń jako prekursor teorii
stereotypu na gruncie polskim 1352 Andrzej M. Lewicki Obraz samochodu w sloganach reklamowych
(reklama prasowa) 1351
Jerzy Bartmiński Czy „językowy” jest tylko stereotyp „for- malny”? (W odpowiedzi Profesor Swietłanie
Tołstojowej) 1334
Kamilla Termińska Refleksy sporu o uniwersalia w sporze o ste-
reotypy 1271
Agnieszka Libura, Maria Libura
Stereotypy a sądy naukowe na przykładzie niektórych podstawowych pojęć gramatycz-
nych 1240
Magdalena Telus Stereotyp grupowy a predykacja 1221
Michael Fleischer Współczesna polska symbolika kolektywna
(wyniki badań empirycznych) 1183
Maria Wojtak Literacka perswazja a stereotypy na przykła-
dzie komedii Franciszka Bohomolca 1178
Anna Dąbrowska Czy istnieje w podręcznikach języka polskie- go dla cudzoziemców wyraźny obraz Polski
i Polaków? (Próba znalezienia stereotypów) 929
Dorota Filar „Ta dłoń może być garścią i może być pięś- cią” — obrazy językowo-kulturowe w ramie
pojęciowej dłoni 789
Aleksandra Niewiara Inni w oczach „wojowników sarmackich” —
o stereotypie narodowości w XVII wieku 759 Brigitta Miszewski Stereotypy we współczesnym polskim dys-
kursie kaznodziejskim 734
Tab.13. Językowy obraz świata i kultura, pod red. Anny Dąbrowskiej i Janusza Anusiewicza, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2000
Autor Tytuł Liczba pobrań
Janusz Anusiewicz, Anna Dą-
browska, Michael Fleischer Językowy obraz świata i kultura. Projekt
koncepcji badawczej 8620
Marian Bugajski, Anna Woj-
ciechowska Językowy obraz świata a literatura 7770
Piotr H. Lewiński Obraz świata w reklamie 7001 Anna Dąbrowska Tę żabę trzeba zjeść. Językowo-kulturowy
obraz żaby w polszczyźnie 6850
Igor Borkowski Śmierci tajemnicze wrota. Językowy świat
inskrypcji nagrobnych 6301
Grażyna Habrajska Metody ankietowe i analiza tekstów w bada-
niach językowego obrazu świata 5725 Dorota Szumska Na tropach tropu: rozważania o metaforze
poetyckiej 4458
Michael Fleischer Obraz świata. Ujęcie z punktu widzenia
teorii systemów i konstruktywizmu 4168 Irina Sandomirska O metaforach ŻYCIA i ŚMIERCI w stałych
związkach wyrazowych w języku rosyjskim 3997 Małgorzata Brzozowska Derywaty onomazjologiczne (asocjacyjne)
w językowym obrazie świata 3676
Rafał Zimny Raz, dwa, trzy — enumeracja i perswazja 3288
Hanna Burkhardt Przekład zwierciadłem językowego i kul- turowego obrazu świata (na przykładzie
Imperium Ryszarda Kapuścińskiego) 3081 Anna B. Burzyńska, Agniesz-
ka Libura Obraz czasu w języku potocznym i nauko-
wym 2954
Magdalena Marszałek Płeć jako element obrazu świata we współ-
czesnych elementarzach polskich 2918 Janina Labocha Tekst autobiograficzny jako pewna wizja
świata 2791
Jolanta Maćkiewicz Potoczne w naukowym — niebezpieczeń-
stwa i korzyści 2665
Jerzy Biniewicz Kategoryzacja a naukowy obraz świata
(słownictwo nauk ścisłych) 2563
Joanna Szadura Ludowe formuły powitania i pożegnania
ognia jako akty komunikacyjno-kulturowe 2540 Halina i Tadeusz Zgółkowie Świat wartości w leksyce ogłoszeń towarzy-
skich i matrymonialnych 2511
Aleksandra Niewiara Badania etymologii a odtwarzanie języko-
wego obrazu świata 2415
Dorota Filar Językowy obraz świata a obraz świata w tek-
ście poetyckim 2366
Guy Torr, Władysław Chło-
picki Problemy w tłumaczeniu rytualizmów 2166
Tomasz Stępień O inwektywie 2084
Wojciech Chlebda Ile jest Mławy w Mławie? Pochodne nazw własnych w językowym obrazie świata
Polaków 1867
Anna Luchowska Status zasady sprzeczności w językowym
obrazie świata 1572
Maria Libura Jak obraz świata odbija się w gramatyce?
Analiza języka fizyki klasycznej 1496
Brigitta Helbig-Mischewski Językowo-kulturowy obraz świata w pol- skim i niemieckim współczesnym dyskursie
kaznodziejskim. Analiza porównawcza 1135
Tab. 14. Uczucia w języku i tekście, pod red. Iwony Nowakowskiej-Kempnej, Anny Dąbrowskiej i Janusza Anusiewicza, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2000
Autor Tytuł Liczba pobrań
Mariola Jakubowicz Dwa oblicza miłości. Porównanie języko- wych obrazów miłości tkwiących w etymo-
logii i frazeologii 5492
Krystyna Data W jaki sposób językoznawcy opisują emo-
cje? 5446
Jacek Perlin, Maria Milewska Afektonimy w polskim, francuskim, hiszpań- skim i niderlandzkim. Analiza morfologiczna
i semantyczna 5275
Iwona Nowakowska-Kempna Język ciała czy ciało w umyśle, czyli o me-
taforyce uczuć 4796
Agnieszka Libura Analiza semantyczna wyrazów nazywają-
cych NIENAWIŚĆ i inne uczucia negatywne 4770 Jadwiga Puzynina Uczucia a postawy we współczesnym języku
polskim 4022
Tomasz Stępień O uczuciach „ideowych”. Głosy do Hymnu
Ignacego Krasickiego 3719
Magdalena Telus Konstrukcja Narodowego „my”, czyli dla-
czego kochamy ojczyznę 3183
Bożena Sieradzka-Baziur Językowy obraz serca w polskich utworach
Jana Kochanowskiego 3087
Agnieszka Mikołajczuk Problem ocen w analizie wybranych polskich
nazw uczuć z klasy semantycznej GNIEWU 3083 Ewa Jędrzejko O językowych wykładnikach pojęcia
WSTYD w różnych koncepcjach opisu 2805 Renata Rodak Frazemy jako emotywne operatory inter-
akcyjne 2621
Grażyna Sawicka Miłość niejedno ma imię (Językowe i poza- językowe interakcje między matką a dzie-
ckiem) 2471
Dorota Szumska O emocjach bez emocji 2442
Bogusław Bierwiaczonek Religijne subkategorie miłości 2370
Dorota Brzozowska Uczucia w dowcipach 2107
Tab. 15. Opozycja homo–animal w języku i kulturze, pod red. Anny Dąbrowskiej, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2003
Autor Tytuł Liczba pobrań
Alicja Nowakowska Człowiek jak zwierzę. Sfrazeologizowane porównania doczasownikowe na podstawie
Słownika frazeologicznego języka polskiego 3573
Anna Dąbrowska Wężem pożądań wejdę do twej duszy — nazwy zwierząt w polskim słownictwie
erotycznym 2908
Agnieszka Libura
Wartościowanie związane z wybranymi przedpojęciowymi schematami wyobraże- niowymi na przykładzie nazw części ciała ludzi i zwierząt
2855
Maria Peisert Sus domesticus — zwierzę, którego nazwy
używać nie wypada 2479
Joanna Zimnowoda Opozycja homo–animal w ekspresywnych
zwrotach językowych 2243
Luiza Rzymowska Symbolika zwierząt w Rozważaniach
o snach Artemidora z Daldis 2125
Romana Łobodzińska Nazwy zwierząt w nazwiskach polskich 2109 Ryszard Solik Motywy zoomorficzne w kulturze artystycz-
nej średniowiecza. Rekonesans 1935 Irena Kamińska-Szmaj Człowiek zwierzęciem politycznym 1921
Magdalena Pietrzak Językowy obraz ludzi i zwierząt w tekstach literackich na przykładzie powieści Antonie-
go Gołubiewa 1805
Michael Fleischer Komunikacja międzygatunkowa. Przypadek:
człowiek–pies 1771
Kamilla Termińska Przekraczanie opozycji zwierzę–człowiek
w cywilizacjach Morza Śródziemnego 1751 Antonina Grybosiowa Jak historyk języka polskiego rozumie opo-
zycję homo–animal 1608
Jolanta Szarlej Biblijne epifanie zwierzęce na tle opozycji
homo–animal 1535
Maja Wolny Językowy obraz starości ludzi i zwierząt
w polszczyźnie 1500
Krystyna Data Opozycja homo–animal w twórczości Jana
Kochanowskiego 1209
Anna Krawczyk-Tyrpa Niedźwiedzie i ludzie — opozycja rozmyta 1189
Włodzimierz Wysoczański Opozycja homo–animal z perspektywy reguł postępowania (na materiale frazemów
wybranych języków) 927
Anna Pietryga Opozycja homo–animal a manicheizm 889
Maria Doroszkiewicz Opozycja homo–animal w metaforyce i fra- zeologii prasy codziennej z okresu wyborów
prezydenckich 1996 w Rosji 549
Tab. 16. Świat roślin w języku i kulturze, pod red. Anny Dąbrowskiej i Ireny Kamińskiej-Szmaj, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2000
Autor Tytuł Liczba pobrań
Alicja Nowakowska Róża w języku i kulturze 15 556
Halina Pelcowa Nazwy roślin w świadomości językowej
ludności wiejskiej 12 814
Lucyna Tomczak Ludowe nazwy ziemniaków i ich odmiany 6309
Anna Krawczyk-Tyrpa Kwiat i kobieta 6008
Anna Dąbrowska Złota dziewanna i biodra brzozowe. Nazwy roślin w polskim słownictwie erotycznym
(na materiale poetyckim) 5444
Luiza Rzymowska Piersi fiołkami pachnące. Kwiaty w mitach
i języku dawnej Grecji 5396
Jolanta Ignatowicz-Skowroń-
ska Motywy roślinne w slangu młodzieżowym
i żargonie przestępczym 5296
Włodzimierz Wysoczański Semantyczno-kulturowa interpretacja nazw roślin (niektóre aspekty pogranicza
chrześcijańsko-pogańskiego) 5141
Ewa Ciesielska Motywy roślinne w poezji Jana Twardow-
skiego 4885
Krystyna Data,
Dorota Janeczko Świat roślin w twórczości Jana Kochanow-
skiego 4102
Helena Sojka-Masztalerz „Kiedy jest tylko groch w chałupie, a ka- pusta w kłodzie, to bieda nie dobodzie...”
O warzywach w przysłowiach 4053
Anna Wojciechowska-Basista Świat roślin w reklamie współczesnej (rekla-ma prasowa) 3706 Anna B. Burzyńska,
Jan Kamieniecki Zioło — trawa — łąka. Kilka uwag w świet-
le faktów z języka i kultury 3684
Ilona Biernacka-Ligięza Ładne kwiatki współczesnej polszczyzny 3436 Marzena Marczewska Aspekty wierzeniowe w rekonstrukcji języ-
kowego obrazu drzew 3298
