40.:
1DEJ
PROGRAM ROZWODU TRANSPORTU I JEGO REALIZACJA
M «a*ss;t5=:axs3aaitss55S8sssss««aaŁtss:6:i2Ssęssss=iB »ssxjB 5S»ssa5s»5sc5
la początku 1976 roku Oiuro Polityczne KC PZPR rozpa
trzyło i zaakceptowało rzędowy program rozwoju transportu w latach 1976 - 1902. Program ton miał na celu dostosowanie systemu transpor towogo kriju do wymagań jakie stawia przyśpieszony rozwój społecz
no-gospodarczy: postępująca urbanizacja, szybki wzrost produkcji przemysły i rolnictwa, rosnące obroty handlu wownęt rznegó" 1 zagra
nicznego, rozwój motoryzacji.
Realizacja przyjętego programu wymagać miała zarówno wielkiego wysiłku inwestycyjnego jak i całego szeregu przedsięwzięć natury techniczno-organizacyjnej. Chodziło w pierwszym rzędzie o:
- doskonalenie struktury systemu transportowego poprzez optymalny podział zadań przewozowych między transport kolejowy, samochodo
wy, wodny, śródlądowy oraz rurociągowy;
- racjonalizację przewozów pod kątem ograniczenia pracy przewozo
wej do rozmiarów gospodarczo uzasadnionych;
-.rozbudowę i modernizację bazy materialno-technicznej transportu i doskonalenie organizacji procesów przewozowych dla osiągnięcia minimalizacji kosztów transportu.
Całokształt tych przedsięwzięć doprowadzić miał stop
niowo do stworzenia zintegrowanego systemu transportowego kraju, który zapewniłby pełne i terminowe zaspokajanie potrzeb przewozo
wych gospodarki i ludności przy optymalnych kosztach społecznych.
Dziś możemy uznać, że program ten w wielu punktach okazał się wręcz nierealny, a w innych popełnione wypaczenia grun
townie zmniejszyły stopień realizacji.I tak nierealnym okazało się odciążenie kolei przez transport samochodowy. Trudności paliwowo spowodowały wytworzenie sytuacji odwrót nej to kolej przejęła część ładunków od transportu samochodowego. Natomiast typowym przykładem popełnionych błędów w realizacji programu był niewłaściwy rozdział inwestycji w transporcie samochodowym.Błąd polegał na przeznacze
niu większości nakładów inwestycyjnych na zakup maszyn,urządzeń i środków transportowych /około 90%/, co spowodowało niedoinwesto
wanie robót budowlano-montażowych. Natomiast skutki tego błędu od
czuwamy dopiero teraz w postaci niewystarczającej przepustowości i zdolności obsługowo-naprawczej dla posiadanego taboru samochodo
wego.
Drugim decydującym czynnikiem, który wpłynął na dzisiej
szą sytuację w transporcie jest znaczne pogorszenie się stanu naszej
2
gospodarki, jej wewnętrznych więzi oraz powiązań kooperacyjno- zaopatrzeniowych a także rozluźnienie dyscypliny i obniżenie się wydajności pracy, które obserwujemy w cięgu ostatnich 12 mcy.
stan i pracę w I półroczu br. przedstawiamy, powinien realizować przede wszystkim przewozy miejscowo i regionalne, odciężajęc od tych przewozów w stopniu maksymalnym transport kolejowy. W odnie
sieniu do ładunków drobnicowych oraz wymagających krótkich terminów
d o s t a w ,transport samochodowy powinien wykonywać także przewozy
międzyregionalne, głównie w formie regularnych przewozów liniowych.
Tabor samochodowy
Przedsiębiorstwo transportu publicznego PKS w dniu 30.06.l98lr dysponowało 2084 samochodami ciężarowymi /od poczętku roku ubyło 16 sztuk/, trzema ciągnikami /ubył l/i 1507 autobusami /przybyło zaledwie 18/. Natomiast przedsiębiorstwa transportu branżowego /pracujęce według zasad rozrachunku gospodarczego i sporzędzajęco samodzielne bilanse/ w tym samym dniu miały do dy3-»
pozycji 14434 samochody ciężarowe /od poczytku roku ubyły 1093 sztuki/, 244 cięgniki /ubyły 3/ i 1341 autobusów /przybyły 73/.
Ogółem w transporcie samochodowym w cięgu I półrocza br. ubyło 1113 pojazdów, natomiast przybyło tylko 91. Ale ubytek w stanie ilościowym taboru to nie wszystko, fatalnie wyględa gotowość tech
niczna pojazdów.
PC)niższa tablica dobitnie ilustruje bardzo niskie pro
centowe wykorzystanie taboru w transporcie samochodowym:
Sa>*i ochody
ciężarowe Autobusy i oiągniki
Transport samochodowy w województwie katowicki^, którego
w % średni dzienny stan taboru:
-w pracy
-w przestojach
z przyczyn eksploatacyjnychz przyczyn technicznych
43,756,3 25,2 18,5
64,9 35,123,8 11,3 Współczynnik gotowości technicznej
taboru ' 74,8 76,2
przede wszystkim olbrzymi brak części zamiennych, a prognozy na najbliższe mlesięce sę również minorowe:
- przemysł maszynowy sygnalizuje dalsze narastanie trudności w zaopatrzeniu w tabor samochodowy oraz w części zamienne do tego
taboru; \
- przemysł chemiczny nie rokuje na 1981 rok poprawy w zaopatrzeniu w ogumienie /zwłaszcza w dostawach dętek i ochraniaczy/,*
- zaplecze techniczne motoryzacji sygnalizuje dalsze narastanie trudności w wykonawstwie napraw całopojazdowych z powodu niedo
statecznego zaopatrzenia w części zamienne.
Poza tym niemały negatywny wpływ na stan transportu miały wyraźne błędy popełniona w minionym okresie: wprawdzie około 90%
nakładów inwestycyjnych przeznaczono na zakup taboru, ale kupowano drogi i nie zawsze użyteczny w naszych warunkach sprzęt zagranicz
ny, do którego teraz bardzo trudno o części zamienne.
*
Przewozy ładunków
Na zmniejszenie przewozów ładunków w transporcie samocho
dowym wpłynęła, oprócż stanu taboru, aktualna sytuacja gospodarcza kraju. Niewykonanie planowych zadań w produkcji w większości pod- • stawowych wyrobów przemysłowych spowodowało zmniejszone zapotrzebo
wanie na przewozy, szczególnie węgla, cementu i nawozów sztucznych.
Obok zmniejszonego zapotrzebowania ria przewozy dużym utrudnieniem była także konieczność dokonywania przewozów płodów rolnych na zasadach interwencyjnych, często wbrew wymogom racjonalności i poprawnej organizacji, jak to miało miejsce w wypadku przewozów cukru, węki czy ziemniaków jadalnych.
• t
W I półroczu 1981 roku transportem publicznym przewiezio
no 9,7 min ton ładunków,wykonujęc pracę przewozowę 300,0 min tono-
k i l ó m e t r ó w ,jest to odpowiednio ”69,3% i 87,9% tego co przewieziono
t , , • '
w okresie 6 miesięcy roku ubiegłego. Przewozy te stanowiły 12,2%, przewozów ogólnokrajowych v I półroczu br. I
Podobna sytuacja, charakteryzujęca się zmniejszeniem ilości prze
wozów letnieJe w transporcie branżowym.
Przewieziono 77,5 min ton ładunków /64,9% przewozów ubiegłorocz
nych/ i wykonano pracę przewozowę 1105,6 min tono-km/78,1% ubie
głorocznej/. Przewozy transportem branżowym w województwie katowic
kim stanowiły w I półroczu br. aż 25,7% przewozów ogólnokrajowych.
Przewozy pasażerów
Na spadek przewozów pasażerów wpłynęło przede wszystkim wyraźno zmniejszeni© się ruchliwości społeczeństwa oraz ogranicze
nie wyjazdów urlopowych i turystycznych.
Na wyniki przewozowe w przedsiębiorstwie PKS dodatkowo wpłynęły:
spadek frekwencji w lokalnej komunikacji pasożerskiej, sygnalizo
wane ograniczenia komunikacji autobusowej dalekobieżnej oraz
rezygnowanie z wynajmu autobusów na przewozy wycieczkowe. W trans
porcie publicznyiit przewieziono przy stanie posiadania 1507 autobu
sów w I półroczu br. 77,9 min pasażerów, tj. o 7,0 min pasażerów mniej niż w roku ubiegłym. Praco przewozowa osiągnęła wielkość 2018,5 min pasażero-kilometrów, tj. o 184,8 min pasażero-km mniej niż w roku 1900. Transport branżowy , posiadając 1341 autobusów przewiózł w ciągu 6 miesięcy tego roku 43,0 min pasażerów wykonując pracę przewozową JL048,1 rnln pasażero-km, tj. mniej odpowiednio o 4,0 min pasażerów i 75,1 min pasażero-km niż w roku ubiegłym.
Zatrudnienie i płace
Niepokojącym zjawiskiem jest spadek zatrudnienia w tran
sporcie. Na koniec II kwartału br. zatrudnienie w transporcie pu
blicznym wynosiło 8785 osób/ 8858 osób w roku ubiegłym/ i zmniej
szyło się w porównaniu ze stanem na konioc I kwartału br. o 102 osoby.
Natomiast w transporcie branżowym zatrudnienie na koniec II kwar
tału br. kształtowało się na poziomie 38988 osób/ 37922 osoby w roku ubiegłym /i zmalało w porównaniu z zatrudnieniom na koniec I-go
kwartału br. o 1230 osób.
średnia płaco w transporcie w I półroczu br. minimalnie zmieniła się w porównaniu z I kwartałen^natomiast znacznie zwiększyła się w porównaniu z rokiem ubiegłym i tak:
- w transporcie publicznym średnia płaca na koniec I półrocza 198lr ukształtowała się na poziomie 7971 zł/ 7910 zł w I kw.br./, na koniec I półrocza 1980r wynosiła 6359 z ł ;
- w transporcie branżowym średnia miesięczna płaca za 6 miesięcy br.
wynosiła 7766 zł /7842 zł w I.kw.br./w roku ubiegłym 6637 zł.
Wodług założeń Uchwały nr 118/80 Rady Ministrów bodźcem do maksymalizacji zadań także w transporcie ma być związek między wielkością produkcji o funduszem płac.
4
_r, _ jAAO/ll
Należy jednak podkreślić, że zasada ta nie może oyc w pełni odnie
siona do wszystkich przedsiębiorstw transportowych. Chodzi o to, że przeprowadzona analiza możliwości zastosowania mierników chara- kteryzujących produkcję transportową wykazała brak korelacji mię
dzy kształtowaniem się tych mierników, a funduszem płac.
Problem planowania funduszu płac sygnalizuje zagadnienia bardziej złożone, wiążące się z zasadami funkcjonowania organizacji użyteczności publicznej, jakimi są jednostki transportowe, w warun
kach ogólnoj reformy gospodarczej. Ze względu na obiektywne cechy techniczno-ekonomiczne oraz strategiczne znaczenie dla normalnego funkcjonowania gospodarki i społeczeństwa, organizacje transporto
we powinny niewątpliwie podlegać odmiennej, znacznie ściślojszej regulacji niż przedsiębiorstwa przemysłowe czy budowlano-montażowe.
Problemy transportu wymagające natychmiastowego rozwiązania
Przedstawiony powyżej aktualny stan transportu samochodo
wego publicznego i branżowego nie napawa optymizmem. Sytuacja wyma
ga szybkich i zdecydowanych przedsięwzięć polegających między innymi
n a : '
- zmianie taryf przewozowych, głównie towarowych; podwyżko taryf towarowych w lotach 1981-1983 jest niezbędna ze względu na ko
nieczność poprawy sytuacji finansowej przewoźników oraz koniecz
ność nasilenia ekonomicznego oddziaływania na użytkownikóvv przy wyborze właściwych środków transportowych ;
- poprawie stanu technicznego taboru samochodowego i efektywności jego wykorzystania ;
- kontynuowaniu rozpoczętych zadań inwestycyjnych oraz rozpoczęciu niezbędnych inwestycji socjalnych / noclegownie/ w celu złagodze
nia istniejących trudnościfjakimi boryka się zaplecze techniczne transportu;
- preferowaniu przewozów pracowniczych za ulgowymi biletami mie/
sięcznymi zamiast przewozów umownych;.
- lepszym rozwiązaniu rozkładów jazdy.
Bardzo ważną sprawą jest również ustalenie pewnej hierar
chii przewozów ładunków. Uwzględniając ogólnogospodarcze preferen
cje, szczególną uwagę należy zwrócić na przewozy paliw i węgla, towarów na zaopatrzenie ludności^oraz przewozy dokonywane w obsłu
dze rolnictwa/ wraz z całą gałęzią przetwórstwa rolno-spożywczego/
i p r z e d s i ę b i o r s t w handlu zagranicznego.
\
Szybkie opracowanie stosownego programu majęcego na celu poprawienie sytuacji w transporcie jest sprawę niezwykle ważnę, gdyż trzeba pamiętać, że specyficznę właściwością poszcze
gólnych pionów transportowych jest to, iż stanowię one w sumie wespół gospodarki interdyscyplinarnej.
« '
DYNAMIKA PRZECIĘTNEJ MIESIĘCZNEJ PŁACY W TRANSPORCIE SAMOCHODOWYM
/analogiczny miesiąo 1980 roku=100/
% 6
Opraoowali:
Jerzy Cholewa
mgr inż. Elżbieta Langner Katowioe, dnia 21.08.1981 r.
\
o- wykonanie 1981
b-1980 =100 la rzec
ï,, . >
śKwie- i
[cień WćJ j j Czer
wice TRANSPORT PUBLICZNY
Przewozy ładunków tabo—
rem samochodowym ciężą - i
rowym
wielkość przewozów a 1726 1620 1680 1634 1515 1540 ładunków w tys.ton b 76,1 72,4 69,4 69,9 62,4 66,8 praca przewozowa w a 47580 46643 50038 50580 47934 >49390
tys.tono-km b 88,6 84,3 85,8 89,9 Cl, 5 85,2
Przewozy pasażerów taborem autobusowym
wielkość przewozów a 12674 12442 13440 12547 13Û08 13044 pasażerów w tys. b 90,0 89,5 92,0 88,8 87,9 94,4 praca przewozpwa w a 335986 320501 344963 3407 59 346554 354324 tys.pasażero-km b 88,7 86,7 89,7 89,7 84,0 88,6 Zatrudnienie ogółomXX/^a 8667 8661 8622 8588 8504 8456 b _ 99,7 100,0 99,7 100,0 100,0 100,0 Osobowy fundusz płac a 67720 65475 71355 71601 68624 76199 w tys.złxx/ b 127,6 125,4 128,0 140,5 131,7 142,6 Przeciętna miesięczna a 7814 7560 8276 8337 8069 9011
płacaXX/^ b 128,0 125,4 128,4 140,5
, 131,7 ¡142,6 TRANSPORT BRANŻOWY
Przewozy ładunków tabo
rem samochodowym cię
żarowym
wielkość przewozów a ładunków w tys.ton b praca przewozowa ty8.tono-Um
w a b Przewozy pasażerów ta
borem autobusowym
wielkość przewozów a pasażerów w tys. b praca przewozowa w a tys.pasażero-km b Zatrudnienie ogółem a Osobowy fundusz płac w tys.zł xx/
Przeci-ętnn miesięczna płaca w zł xx/
a b a b
X/Na podstawie meldunków miesi
12492 12575 13589 13626 13490 73,5 90,0 86,3 76,7 70,2 172372 160601 192694 87707 184689
85,1 84,0 91,5 86,6 78,2
7919 7403 8123
/
8212 7858 90,8 87,8 89,6 95,5 e6,3 180050 186617 199950 2Ü0Û4G 191369
. 82,6 90,9 92,5 97,2 88,3 42077 40146 39866 38585 38220 107,9 108,7 107,3 103,2 102,5 315855 291227 321756 315 370 303353 122,5 126.5 131,4 133,9 124,3 7507 7254 8071 8173 7937 113,6 116,3 122,5 129,8 121,3
xx/3ez uczniów.
12388 69,8 181069
80,4
799394.4 195807
94.5 38184 101,8 31015G 126,9 124,78123
