Gospodarka żywnościowa w województwie wrocławskim w latach 1976-1981

'M/w

WOJEWÓDZKI URZĄD STATYSTYCZNY WE WROCŁAWIU

GOSPODARKA ŻYWNOŚCIOWA WOJEWÓDZTWA WROCŁAWSKIEGO W LATACH 1976-1981

WROCŁAW GRUDZIEŃ 1982 R.

i'i '

Kćf

k >

WOJEWÓDZKI URZĄD STATYSTYCZNY WE WROCŁAWIU

Do użytku służbowego Egz. nr.

GOSPODARKA ŻYWNOŚCIOWA WOJEWÓDZTWA WROCŁAWSKIEGO W LATACH 1976-1981

, . (A ^

fae

Ł. NR INW ,

WROCŁAW GRUDZIEŃ 1982 R.

.

'

v

.

PRZEDMOWA

Publikacje niniejsza Jest analityczny» opracowanie»

Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego charakteryzuję- cym, w możliwie kompleksowy# ujęciu, gospodarkę żywno­

ściowy województwa wrocławskiego w latach 1976-1981.

Koncepcję redakcyjne publikacji oraz zestaw danych stanowlęcych podstawę analizy Jak 1 zawartych w pre­

zentowanych zestawieniach tabelarycznych przygotował - o Ile nie zaznaczono Inaczej - zespół pracowników Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego.

Część analityczny opracowała mgr Ewelina Petranluk z Wydziału Rolnictwa, Gospodarki Żywnościowej 1 Leś­

nictwa Urzędu Województwa Wrocławskiego 1 Miasta Wrocławie przy współudziale pracowników WUS-Wrocław.

■gr Gacek Kaleta DYREKTOR Wojewódzkiego Urzędu

Statystycznego we Wrocławiu

Wrocław, grudzień 1982 r.

SPIS TREŚCI

Stron»

UWAGI WSTĘPNE ... 6

I. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA WOJEWÓDZTWA ... 7

I. 1. Warunki przyrodnicze ... 7

I. 2. Warunki organizacyjne ... 8

I. 3. Jednostki obsługujące rolnictwo ... 9

II. BAZA WYTWÓRCZA GOSPODARKI ŻYWNOŚCIOWEJ ... 11

II. 1 BAZA PRODUKCYJNA ROLNICTWA... . 11

11.1.1. Gospodarka ziemię ... 11

11.1.2. Sytuacja deaograflczna na wal 1 zatrudnienie w rolnictwie ... 14

11.1.3. Nakłady lnweatycyjne w rolnictwie ... 16

11.1.4. Wartość środków trwałych w rolnictwie ... 18

11.1.5. Budynki inwentarakle 1 Ich wyposażenie w na­ rzędzia do mechanizacji prac przy obsłudze zwierzęt ... 19

11.1.6. Wyposażenie rolnictwa w ciągniki 1 podstawowe eeszyny rolnicze ... 21

11.1.7. Stan urzędzeń melioracyjnych ... 23

II .1.8. Zaopatrzenie rolnictwa i wel w wodę ... 25

II.1.9. Zaopatrzenie w nawozy mineralne 1 środki ochrony roślin ... 26

II.1.10.Sprzedaż peez treściwych z zasobów państwowych 27 II.1.11. Kredyty produkcyjne dla rolnictwa indywidual­ nego ... 28

II. 2. BAZA WYTWÓRCZA PRZEMYSŁU SPOŻYWCZEGO I JEGO ROZWÓJ ... 11.2.1. Przedsiębiorstwa 1 zakłady... ... 11.2.2. Zatrudnienie w przemyśle spożywczym ... 11.2.3. Majętek trwały przemysłu spożywczego ... 31

s s s

Sple treści 5

11.2.4. Nakłady Inwestycyjne na przemysł spożywczy ... 32

11.2.5. Zdolności produkcyjne przemysłu spożywczego 33 - przemysł mięsny ... 33

- przemysł JaJczareko-droblsrakl ... 33

- przemysł mleczarski ... 34

- przemysł zbożowo-młynarski ... 35

- przemysł cukrowniczy ... 35

- przemysł spirytusowy ... - przemysł owocowo-warzywniczy .. - przemysł plwowarsko-ełodownlczy II. 3. BAZA WYTWÓRCZA PRZEMYSŁU WYTWARZAJĄCEGO ŚRODKI PRODUKCJI DLA ROLNICTWA I PRZEMYSŁU SPOŻYW­ CZEGO ... III. PRODUKCJA ROLNICZA, PRZEMYSŁU SPOŻYWCZEGO ORAZ WYTWARZAJĄCEGO ŚRODKI PRODUKCJI OLA GOSPODARKI ŻYWNOŚCIOWEJ ... III. ł. ROLNICTWO ... 111.1.1. Produkcja globalna ... 111.1.2. Produkcja roślinna ... 111.1.3. Produkcje zwierzęca ... III.1.4. Skup artykułów rolnych ... 49

III. 2. PRZEMYSŁ SPOŻYWCZY ... 51

III. 3. PRZEMYSŁ WYTWARZAJĄCY ŚRODKI PRODUKCJI NA RZECZ ROLNICTWA I PRZEMYSŁU SPOŻYWCZEGO___ 54 IV. ZAOPATRZENIE W NIEKTÓRE TOWARY ŻYWNOŚCIOWE ... 56

V. UDZIAŁ W GOSPODARCE ŻYWNOŚCIOWEJ KRAJU ... 59

Tablica i WAŻNIEJSZE DANE O GOSPODARCE ŻYWNOŚCIOWEJ WOJEWÓDZTWA WROCŁAWSKIEGO ... 60

6B666SS

8

inUSI WSTĘPNE

w niniejszy« opracowaniu podjęto próbę zobrazowania za okras 1976- 1981 stanu 1 rozwoju oraz zalań strukturalnych działów 1 gałęzi gospo­

darki narodowej.które uczestniczę bezpośrednio oraz pośrednio w produk­

cji żywności w województwie wrocławskie.

Gospodarka żywnościowa obejauje clęg procesów poczęwszy od gospo­

darki zlealę. przez nakłady Inwestycyjne, zasilanie rolnictwa w środki produkcji /aaszyny, urzędzenla melioracyjne, zaopatrzenie rolnictwa w wodę. nawozy elneralne. pasze ... / sam proces produkcji rolniczej, przemysłu spożywczego oraz wytwarzaJęcego środki produkcji dla gospo­

darki żywnościowej et do dystrybucji wytworzonej żywności.

Znajduje to odzwierciedlenie w układzie tej publikacji, na treść której składaję się a.ln. takie elementy Jaki zeprezentowanie warunków organizacyjnych i przyrodniczych rolnictwa w województwie wrocławskie, charakterystyka bazy wytwórczej gospodarki żywnościowej, omówienie pro­

dukcji rolniczej, przemysłu spożywczego oraz wytwarzającego środki pro­

dukcji dla gospodarki żywnościowej a także rozmiarów zaopatrzenia lud­

ności województwa w żywność.

Całość opracowania zamyka tablica ukazujęca podstawowe elementy gospo­

darki żywnościowej województwa na tle kraju.

Danymi źródłowymi do tego opracowania były poza podstawowe spra­

wozdawczością etatystyczne wpływające do HUS wyniki dorocznych epleów rolnych.

Źródła Innych informacji zostały zaznaczone w treści opracowania.

L OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA WOJEWÓDZTWA

LI. MEM PBZTBODIICZE

Województwo wrocławskie zajmuje obazar 626,7 tye. kr2, co etanowi 2,2 % powierzchni kraju.

Według danych spisu rolnego z 1962 r. użytki rolne etanowi* 65,7 % po­

wierzchni województwa, lasy zajmuj* 21,4 %, a tereny pod zabudowaniami 2.9 %.

Województwo wrocławskie położone Jest w przeważającej owej części na Nizinie Sl*skiej przeciętej dolin* rzeki Odry. Rejony położone na lewym brzegu Odry posiadaj* najlepsze kompleksy gleb pezenno-burecze- nych. Północne obszary cechuje zróżnicowanie pokrywy glebowej z prze­

wag* gleb lekkich, w tej części województwa występuj* duże kompleksy leśne.

W skali krajowej województwo wrocławskie należy do grupy woje­

wództw o najlepszych glebach. Grunty 1 - IV a klasy bonitacyjnej sta­

nowi* 66,5 % ogólnej powierzchni użytków rolnych.

Wskaźnik waloryzacji rolniczej przestrzeni produkcyjnej /obejmujący cztery podstawowe składniki środowiska przyrodniczego, tj. glebę, agro- kliaat, rzeźbę terenu i warunki wodne/ wynosi dla województwa wrocław­

skiego 82,0 przy średniej dla kraju 66,6.

Klimat województwa należy do łagodnych 1 korzystnych dla rolnic­

twa. średnia roczna temperatura na obszarze Niziny śląskiej wynosi 8,1°C. Zmienność termiczna charakteryzuje roczna amplituda 20,1°C.

Okres wegetacyjny trwa 220 dni i rozpoczyna się około 31 marce.

Ostatnie Jednak lata były pod względem klimatycznym wyjątkowo nie sprzyjające dla rolnictwa. Przeplatające się okresy suszy 1 nadmier­

nych opadów /do wystąpienia powodzi włącznie/ nie sprzyjały wzrostowi produkcji rolnej. Niedostateczny poziom wyposażenie rolnictwa w środki produkcji nie gwarantował możliwości skutecznego przeciwdziałania tym niekorzystnym warunkom pogodowo-klimatycznym.

e

u «ran Mttiiucyjif

Rolnictwo wrocławskie cechuje znaczne uspołecznienie. Sektor pań­

stwowy l spółdzielczy stanowi* w strukturze władania ziemi* 46 % V«2 /przeciętnie w kraju 30 %/.

Gospodarstwa państwowe /wg stanu na 30 VI 1982 r./ prowadzę dzia­

łalność produkcyjne na 152,2 tys, ha użytków rolnych. Sę to:

- państwowe gospodarstwa rolne 1 ogrodnicze - przedsiębiorstwo hodowli zarodowej zwierzęt - przedsiębiorstwo hodowli roślin 1 nasienni­

ctwa oraz nasiennictwa ogrodniczego - zakłady 1 stacje doświadczalne Instytutów

naukowych

- ośrodek postępu rolniczego

- gospodarstwa szkół rolniczych 1 Akademii Rolniczej

- gospodarstwa rybackie

- pozostała gospodarstwa rolne resortów nierolniczych

106,6 tys.ha UR, 4,7 tys.ha UR, 21,7 tys.ha UR, 7,0 tys.ha UR, 1.5 tys.ha UR, 5,4 tys.ha UR, 0,6 tys.ha UR, 4,7 tys.ha UR.

Państwowe gospodarstwa rolno w okresie lat 1976-1982 przechodziły szereg reorganizacji polegających na scalaniu poszczególnych Jednostek w większe, a następnie na Ich rozdzielaniu na mniejsze. W 1976 r. na

terenie województwa wrocławskiego działało 20 przedsiębiorstw rolnych o przeciętnym areale 4,8 tye. ha UR każde, w 1978 r. z przedsiębiorstw tych utworzono 6 kombinatów o przeciętnym areale 17,6 tys. ha UR, w 1982 r. z kombinatów wydzieliły alę 23 przedsiębiorątwa o przecięt­

nej powierzchni użytków rolnych 4,7 tye. ha /wahania od 2 do 11 tys.ha/.

Sektor spółdzielczy stanowię Rolnicze Spółdzielnie Produkcyjne 1 Spółdzielnie Kółek Rolniczych. Liczba i zasięg działanie gospodarstw spółdzielczych również ulegały zmianom.W 1976 r. działalność produk­

cyjne prowadziło 28 rep na areale 6187 ha UR /przeciętny obszar rep 221 ha/. Oo roku 1981 liczba Ich wzrosła o 44. a powierzchnia użytków rolnych trzykrotnie, tzn. w 1981 r. działały w woj. wrocławskie 72 rep na 20568 ha użytków rolnych /średni areał rep zwiększył się do 286 ha/.

W 1982 r. jest 71 Rolniczych Spółdzielni Produkcyjnych goepodarujęcych na areale 19477 ha UR.

W 1976 r. produkcję rolnę prowadziły 44 Spółdzielnie Kółek Rolniczych na areale 16427 ha UR. W 1981 r. działało 20 tych Jednostek na obszarze 6394 ha UR a w 1962r.19 Jednostek na areale 2859 ha UR.

I

Ogólna charakterystyka wo1**6dzt*a 9

W 1961 r. sektor gospodarki nie uspołecznionej użytkował 221,2 tye. ha UR, w tym 215,0 tya, ha UR, 46294 Indywidualnych gospodarstw rolnych o obszarze powyżej 0,5 ha. średnio w użytkowaniu Jednego gos­

podarstwa Indywidualnego znajdowało się 4,6 ha UR,

Struktura Indywidualnych gospodarstw rolnych przedstawiała się następujęco /dane czerwcowego spisu rolniczego 1981/:

GRUPY OBSZAROWE Liczba goe- podarstw

Areał użytków rolnych

w ha w %

W03EWÓ0ZTW0 OGÓŁEM 46294 215017 100,0

0.51 - 2 ha 19082 17775 8.3

2 - 5 ha 9261 28364 13,2

5 - 7 ha 4234 24345 11.3

7 - 10 ha 7507 60791 28.3

10 - 15 ha 4561 52117 24.2

15 - 20 ha 1129 18406 8,6

20 1 więcej 526 13219 6.1

Od 1976 r. do 1981 r. liczbo Indywidualnych gospodarstw rolnych zmniej­

szyła elę o 3787,

w 1982 r. proces spadku liczby gospodarstw, wskutek otworzenie możli­

wości indywidualnego kupna ziemi, został wstrzymany. W roku 1982 liczbo gospodarstw Indywidualnych wynosi 46397 /wzrost o 103 gospodarstwa w porównaniu do 1981 r./, a średnia wielkość UR Jednego gospodarstwa - 4,9 ha /wyższa o 0,3 ha /.

LI IEHQSIII OBSŁUGUJĄCE MUIE

1

6

Na terenie województwa wrocławskiego działa szereg Jednostek usłu­

gowych pracujących na rzecz rolnictwa. Ważniejsze z nich to:

- Okręgowy Inspektorat Inspekcji Nasiennej /kwalifikacja i ocena ja­

kości materiału siewnego roślin/,

- Wrocławskie Przedsiębiorstwo Hodowli Roślin 1 Nasiennictwa /produk­

cja 1 obrót materiałem siewnym/,

- Okręgowe Przedsiębiorstwo Hodowli 1 Nasiennictwa Ogrodniczego /pro­

dukcje, kwalifikacja 1 obrót materiałem siewnym warzyw 1 kwiatów oraz materiałem szkółkarskim/.

10 Ogólna charakterystyka województwa

- Wojewódzka Stacja Kwarantanny 1 Ochrony Roślin /zwalczanie chorób, szkodników 1 chwastów roślin uprawnych/,

- Okręgowa Stacja Chemiczno-Rolnicza /badanie zasobności gleb 1 usta­

lanie potrzeb nawozowych/,

- Wojewódzkie Biuro Geodezji 1 Terenów Rolnych /prace geodezyjne, klasyfikacja użytków rolnych i gospodarka ziemie/,

- Okręgowa Stacja Hodowli Zwierząt /ocena użytkowości zwierząt gos­

podarskich oraz unasiennianie/,

- wojewódzki Zakład Weterynarii /leczenie i profilaktyka chorób zwie­

rząt gospodarskich oraz nadzór sanitarny nad produkcje żywności/, - Okręgowe Przedsiębiorstwo Obrotu Zwierzętami Hodowlanymi /obrót

zwierzętami hodowlanymi 1 użytkowymi/,

- Spółdzielnie Kółek Rolniczych /usługi dla rolników indywidualnych/, - Państwowe Ośrodki Maszynowe /naprewa ciągników i sprzętu rolnicze­

go/,

- wojewódzki Zarzęd Inwestycji Rolniczych /przygotowanie i nadzór nad inwestycjami 1 remontami kapitalnymi w jednostkach budżetowych i niektórych przedsiębiorstwach państwowych/,

- Wojewódzki Zwiezek Spółek Wodnych /konserwacja urzedzeń melioracyj­

nych na użytkach rolnych/,

- Zakład usług Wodnych /kontrola eksploatacji instalacji wodociągo­

we j na wsi/.

II. BAZA WYTWÓRCZA GOSPODARKI ŻYWNOŚCIOWEJ

11.1. IW PRODUKCTIIA MUMII

II. 1.1. GOSPODARKA ZIEMI*

W latach 1976-1981 mimo zwiększonych działań zmierzających do ograniczenia przekazywania ziemi na cele nierolnicze, areał użytków rolnych zmniejszył się o 2,3 tys. ha. Tym samym powierzchnia żywienio­

wa przypadajęca na Jednego aleezkańca województwa zmniejszyła się z 0,40 ha w roku 1976 do 0,38 ha w roku 1981.

Użytkowania gruntów w 1. 1976-1981 przedstawiało się następujęco:

LATA

Powierz­

chnia ogólna

Użytki rolne

W t ym grunty

orne •ady lęki peetwl-

tka w hektarach

1976 628862 414995 334686 3564 49872 26671

1977 626710 414976 333881 4082 49874 27139

1978 628717 414000 333298 3868 49513 27329

1979 628717 412882 331719 3959 49562 27642

1980 B 628717 412926 331981 3991 49178 27778 1981 / 628717 412710 331172 4198 49511 27829 1982 ' 626717 412375 331092 4140 49447 27696 a/ W granicach administracyjnych województwa.

Podstawowym czynnikiem przemian strukturalnych w rolnictwie był alędzyeektorowy przepływ ziemi, w tym w latach 1976-80 głównie z rol­

nictwa nie uspołecznionego do uspołecznionego. W rezultacie tych zmian obszar użytków rolnych w sektorze gospodarki nie uspołecznionej zmniej­

szył się w latach 1976-1980 e 10 % /o 25434 ha/, podczas gdy gospodarka uspołeczniona zwiększyła swój etan posiadania o 14% /o 23367 ha UR/.

W latach 1981-82 tendencja ta została zahamowane. W porównaniu do 1980 roku gospodarka nie uspołeczniona przejęła z sektora gospodarki uspo­

łecznionej 14249 ha /wzrost o 6,5 %/, podczas gdy ta ostatnie przeke-

12 B#z# trytwórcz» oo»podarki żywnościowi

zata 14802 ha /epadek etanu poeledanla o 7,6 %/.

Struktur« użytkowanie zleal/użytkl rolne/- etan w czerwcu:

wyszczegól­

nienie 1976 1977 1978 1979 I960 1981 1982

Użytki rolne w tysiącach hektarów Gospodarka

całkowita 415,0 414,9 414,0 412,9 412,9 412,7 412,4 w tym:

Gospodarka nie uspołe­

czniona 243,5 234,0 227.1 221,7 218,1 221,4 232,6 Rolnicze

Spółdzielnie

Produkcyjne 6.2 9.9 12,6 16,5 19.7 20,6 19,5 Spółdzielnia

Kółek Rolni­

czych 15.4 17,2 17,8 13.2 9.8

•*4

2.6 Gospodarstwa

państwowe 148,6 153,3 ląS.a 160,8 164,9 163,6 156,9 w procentach

Gospodarka

całkowite 100,0 100,0 100.0 100.0 100,0 100,0 100,0 w tym:

Gospodarka nie uspołe­

czniona 58.7 56.4 54.9 53.7 52.8 53,6 56,3

Rolnicze Spółdzielnie

Produkcyjne 1.5 2.4 3.0 ' 4.0 4,8 5.0 4.7

Spółdzielni*

Kółek Rolni­

czych 3.7 4.1 4,3 3.2 2.4 1.5 0.7

Gospodarstwa.

państwowe 35.8 36,9 37,6 39,0 39,9 39,6 38,0 Rolnicy Indywidualni przekazali w latach 1976-1981 na «karb pań­

stwa 5612 goapodaratw o łącznej powierzchni 30020 ha.

wprowadzenie powszechnego zaopatrzenia emerytalnego ludności miejskiej spowodowało wzrost zainteresowania przejmowaniem gospodarstw 1 zakupem ziemi. Od 1976 do 1981 r. sprzedano rolnikom 18305 ha gruntów /z tego w 1981 r, 5575 ha/, a od 1978 de 1981 r. przekazanych zostało na rzecz następców 4873 gospodarstwa o łącznej powierzchni 34527 ha, co Ilustru­

je zestawienie:

V

Baz» wytwórcza gospodarki żywnościowi 13

LATA

Przekazano do PFZ z gospodarstw In­

dywidualnych

W tym za emery­

turę lub rentę

Przekazano na rzecz następców liczba

gospo­

darstw

powie­

rzchnia w ha

liczba gospo­

darstw

powie­

rzchnia w ha

liczba ‘ gospo­

darstw

powie­

rzchnia w ha

1976 1486 9439 1224 8537

1977 1009 5642 712 4900 • •

1978 899 4419 745 3855 1511 10565

1979 1073 5134 884 4755 1462 10184

I960 968 4625 696 4033 1232 8989

1981 177 761 107 549 668 4789

Podstawowym założeniem polityki rolnej w ostatnich latach w zakre­

sie gospodarki ziemię było przekazywanie jej użytkownikom gwarantującym prawidłowe jef zagospodarowanie. Jednak w realizacji tej słusznej zasa­

dy zakładano duże uspołecznienie wsi, kierując do tego sektora znaczną część gruntów przekazywanych przez rolników na rzecz ekarbu państwa.

W latach 1976-1981 rozdysponowano na terenie województwa wrocławskiego 51416 ha Państwowego Funduszu Ziemi, z tego na cele rolnicze sektor uspołeczniony przejął 60,4 % pomimo faktycznej niemożności zagospoda­

rowania, sektor indywidualny 35,9 %, a inne resorty na cele nierolnicze 3.7 56.

Rozdysponowanie gruntów PF Z w latach 1976-1981 przedstawiało się następująco i

1

W tym

Ogółem

państwowe gos­

podarstwa rolne Rolni­

cze

Spół-

dzlel- gospo» na cele nlerol- nice#/

Mln.Rol.

1 G.2.

Innych resortów

Produk­

cyjne

Kółek Roln.

indywi­

dualne

■ hektarach

1976 13142 5053 185 2675 2840 1854 555

1977 10680 4066 46 1224 1282 3630 432

1978 9547 3195 126 2366 677 2936 247

1979 6615 2246 310 1327 386 2140 206

I960 5025 1609 230 538 166 2267 215

1981 6407 120 66 • 203 136 5635 247

OGÓŁEM 51416 16289 963 8333 5487 16442 1902

»/ Łącznie z przekazaniem państwowym gospodarstwom leśnym,

14 B#z# wytwórcza gospodarki tywnodclowl /

W celu optymalnego wykorzyetenla możliwości produkcyjnych ziemi podję­

to * 1978 r. dzielenia zmierzające do uporządkowania ziemi w Spółdziel­

niach Kółek Rolniczych. Od 1978-1981 r. przejęto za Spółdzielni Kółek Rolniczych celem przekazania Innym użytkownikom 7608 ha przekazując im zaledwie 1365 ha. Spowodowało to zmnlejezenle areału władania akr o 6243 ha.

Dynamika zmian powierzchni użytków rolnych w latach 1976-1981, w układzie sektorowym przedetawlała alg następująco«

.YYSZCZEGÖL- MIENIE

1976 1977 1978 1979 1980 1981

rok poprzedni • 100

OGÓŁEM 100,2 100,0 99,6 99,7 100,0 99,9

Gospodarka uspołecz­

niona 105,5 105,5 103,3 102,3 101,9 98,2

w tym:

pgr 102,1 103,2 101,6 103,2 102,5 99,2

rep 140,1 159,7 127,8 130,7 119,4 104,7

ekr 133,8 111,4 103,4 74,3 74,3 64,8

Gospodarka nie uspo­

łeczniona 96,7 96,1 97,0 97,6 98,4 101,5

w 1982 r. w dalszym ciągu utrzymywało się zalnterssowanie ziemią rolni­

ków Indywidualnych. W okresie I półrocza 1982 r. rozdysponowano 6489 ha PFZ w tym nadano lub sprzedano rolnikom Indywidualnym 5258 ha, tj.

95,8 %. Za 10 miesięcy br. sprzedaż gruntów PFZ rolnikom indywidualnym wyniosła 8257 ha, tj. o 2622 ha więcej niż w całym 1981 r. 1 prawie trzykrotnie więcej niż średnio w latach poprzednich.

Zarządzenie Ministra Rolnictwa 1 Gospodarki Żywnościowej w eprawle cen, warunków 1 trybu aorzedaży państwowych nieruchomości rolnych wprowadzi­

ło od 6 października 1982 r. nowe ceny gruntów, wyższe od dotychczaso­

wych ponad 4-krotnle.Zahamowało to sprzedaż ziemi rolnikom Indywidualnym.

11.1.2. SYTUACJA DEMOGRAFICZNA NA WSI I ZATRUDNIENIE W ROLNICTWIE

Ogólna liczba ludności w województwie wrocławskie wg etanu na 31 XII 1981 r. wynosiła 1082560 osób. z tego 27,8 % mieszkało na wal.

Liczbę mieszkańców wal w latach 1978-1981 ulegała nieznacznym wahenloei

Baza wytwórcza gospodarki żywnościowej 15

Liczba mieszkańców wsi ogółem LATA w liczbach bez­

względnych

w % ludności ogółem

1978 299716 26,5

1980 299395 27,8

1981 300674 27,8

Liczba ludności zamieszkałej ne wsi według wieku przedstawiała się następująco:

LATA

Ludność na wsi ogółem

W tym w wieku produk-

cyjnym®/

przedproduk­

cyjnym

poproduk- cyj nym w tysiącach

1978 299,7 176,3 / 93,1 30.3

1980 299,4 174,8 93,1 31,5

1981 300,7 175,7 93,1 31.9

a/ W wieku zdolności do pracy ; przy przyjęciu i mężczyźni 18-64 lata, kobiety 18-59 lat.

W omawianym okresie wraz ze spadkiem liczby ludności wiejskiej w wieku produkcyjnym /o 0,3 %/ zmniejszył się udział tej grupy w ogółem ludno­

ści wiejskiej z 56,8 % w 1978 r. do 58.4 % w 1981 r.

Na zmniejszenie się ogólnej liczby ludności wiejskiej w wieku produk­

cyjnym miało wpływ przede wszystkim zmniejszenie liczby ludności w wie­

ku 20-29 lat z 63,0 tys. osób w 1978 r. do 60,1 tys. w 1981 r./o 4.6 oraz w wieku 40-49 lat analogicznie z 33,3 tys. osób do 29,2 tys. osób /o 12,3 %/.

W dalszym clęgu postępował też proces starzenia się ludności wiejskiej.

Udział osób w wieku powyżej 60 lat w ogólnej liczbie ludności wzrósł z 11,6 % w roku 1978 do 12,3 % w roku 1981.

W Indywidualnych gospodarstwach rolnych występił brak następców, co stworzyło konieczność przedłużenia aktywności zawodowej ludzi w mleku emerytalnym. Około 25 % ogółu gospodarstw indywidualnych w 1981 r. po­

zostawało bez następców,

w

dukcyjnym przypadało 71 osób w mleku nieprodukcyjnym.tj. przed - 1 po­

produkcyjnym /w miastach 51 osób/.

w rolnictwie zatrudnionych /czynnych zawodowo*// było w 1976 r.

a/ Według definicji Narodowego Spisu Powszechnego za czynnych zawodowo uważa elę osoby, których Jednym ze źródeł utrzymania /niekoniecznie głównym/ Jest praca.

16 B«z# wytwórcza QO»pod»rkl tywnotclowl

95249 osób, z tego 37,3 tye. w gospodarce uspołecznionej 1 57,9 tye. w sektorze Indywidualnym.

W przeliczeniu na 100 hektarów użytków rolnych zatrudnienie wynosiło:

- w sektorze uspołecznionym - 20,0 - w sektorze Indywidualnym - 25,5

' W 1980 r. w rolnictwie województwa wrocławskiego 58 % ogółu za­

trudnionych posiadało udokumentowane kwalifikacje zawodowe. VI sektorze uspołecznionymi wskaźnik ten wyniósł 65 %. W sektorze Indywidualnym kwa­

lifikacje zawodowe posiadało 54 % pracujących, przy czym wśród właści­

cieli gospodarstw odsetek ten kształtował ele na poziomie 75 3».

II. 1.3. NAKŁADY INWESTYCYJNE W ROLNICTWIE

Wielkość nakładów na Inwestycje produkcyjne w rolnictwie, podob­

nie Jak w całej gospodarce narodowej, była w latach 1976-1981 znacznie zróżnicowana. Do 1978 r. nakłady Inwestycyjne w rolnictwie rosły 1 w

tymże roku przekroczyły wielkość nakładów z 1976 r. o 61,4 %. W nestęp- aych latach nakłady stopniowo były ograniczane 1 w roku 1981 wynosiły

JuZ tylko 67,2 % nakładów z roku 1976. ,

Nakłady na Inwestycje w rolnictwie w latach 1976-1981 przedstawia­

ły alą następująco /w cenach bieżących/: _________ ___

WYSZCZEGÓLNIENIE 1976 1978 1980 1981

Nakłady na rolnictwo w gospo­

darce narodoweJ/w ein d/ 2356,7 3803 .2 2993,0 2054,3 - gospodarka uspołeczniona

• 56 89,4 85.5 84.5 69,0

• gospodarka nie uspołecznio­

na w % 10,6 14.5 15.5 31.0

Udział nakładów na rolnictwo w ogólnych nakładach na

gospodarkę żywnościową 45.1 75.5 75.8 70,9

Udział nakładów na rolnictwo w nakładach inweetycyjnych

woj. wrocławskiego 12.5 20,7 19.7 15,3

w przeliczeniu ne 1 hektar użytków rolnych nakłady na inwestycjo produkcyjne w rolnictwie « tye.zł /ceny bieżące/ przedstawiały się na­

stępująco: __________________ ____

WYSZCZEGÓLNIENIE 1976 1978 1980 1981

Rolnictwo ogóle* 5,68 9.19 7.25 4.98

- go»pod. uspołecznione 12,29 17,41 12,98 7,41 - gospod. nie uspołecznione 1,03 2.42 2.13 2,87

Baz» wytwórcza gospodarki Żywnościowi 17

W 1980 r. nastgplło załamanie elę procesu Inwestowania w rolnic­

twie. Wbrew wielokrotnym proklamacjom o priorytecie dla gospodarki Żyw­

nościowej, spadek nakładów był znaczny 1 dotyczył głównie rolnictwa uspołecznionego. Nakłady inwestycyjne w rolnictwie nie uspołecznionym były minimalnie wyZsze nlZ w latach poprzednich.

Uległy pewnej poprawie proporcje między nakładani w rolnictwie uspołe­

cznionym 1 nie uspołecznionym. Następiło to w wyniku ograniczenie In­

westycji w sektorze uspołecznionym.

Strukturę nakładów na inwestycja produkcyjne w rolnictwie uspołe­

cznionym przedstawiała się następująco:

WYSZCZEGÓLNIENIE 1976 1978 1980 1981

Nakłady ogółem w min zł

/ceny bieżące/ 2106.5 3253,6 2528,7 1418,1

w tym na i

- budownictwo gospodarcze w % 30,0 30,6 34.3 25.1

- mechanizacją w % 25.4 22.4 30,6 30.9

Uwaga. Dane szacunkowe.

Wielkość nakładów na inwestycje produkcyjne w rolnictwie uspołe­

cznionym w przeliczeniu na 1 ha uZytków rolnych według Inwestorów /w złotych ; ceny bleZęce/:

WYSZCZEGÓLNIENIE 1976 1978 1980 1981

Nakłady ogółem

PGR Min.Rolnictwa i G.2. 6490 8900 9061 4071 Roln.Spółdz,ProdukcyJna 36516 23874 13364 9062 Spółdz.Kółek Rolniczych

w tym: budownictwo gospodarcze

19790 19046 22834 21089

PGR Min.Roln. 1 G.Ż. 3264 4269 3910 1305 Roln.Spółdz.Produkcyjne 17165 15464 7811 5256 Spółdz.Kółek Rolniczych 3559 5970 4618 1794 Uwaga. Dane szacunkowe.

Ograniczenie Inwestycji w uspołeczniony» sektorze rolnictwa zwią­

zane było z przerwaniem procesu Inwestycyjnego 11 obiektów /wg etanu z 30 VI 82 r./ a w tym m.ln. budowy 2 brojlernl, 4 tuczami 1 2 ferm krów. Ponieważ dotychczas nakłady na Inwestycje wstrzymane wyrażały slą kwotą 476 min zł. Na Ich dokończenie potrzebne byłaby jeszcze kwo­

ta około 1 aid zł. Jednak niektóre z nich straciły swój sens goepoder-

18 Baza wytwórcza gospodarki żywnościowo 1

czy wobec rezygnacji z dalszego rozwoju produkcji zwierzęcej w oparciu o zbożochłonne technologie. Jak również wobec zaniechania dalszego roz­

woju gospodarstw rolnych kółek 1 organizacji rolniczych.

II. 1.4. WARTOŚĆ ŚRODKÓW TRWAŁYCH W ROLNICTWIE

Nakłady zainwestowane w uspołecznione rolnictwo wrocławskie w la­

tach 1976-1981 spowodowały powiększenie Jego potencjału produkcyjnego.

Wartość brutto środków trwałych ogółem wzrosła o 71,2 %, przy czym wzrost wartości produkcyjnych środków trwałych był wyższy i wynosił 86,3 %. Należy przy tym zaznaczyć, że Jedynie udział rolnictwa w warto­

ści środków trwałych gospodarki uspołecznionej w województwie wzrósł z 8,7 „ w roku 1976 do 10,5 % w roku 1981, podczas gdy w udziale pozos­

tałych działów gospodarki żywnościowej wyatępiła stagnacja lub wręcz regres,

ównież tempo wzrostu wyposażenia rolnictwa w trwałe środki produkcji było w latach 1976-1981 wyższe niż w całej gospodarce uspołecznionej województwa wrocławskiego. Wynosiło ono w rolnictwie średniorocznie 14,2 wobec 8,3 % w całej gospodarce uspołecznionej województwa wroc­

ławskiego.

Techniczne uzbrojenie pracy mierzone wertośclę brutto produkcyjnych środków na 1 pracującego wzrastało szybciej niż w całej godpodarce uspołecznionej; wskazuje na to poniższe dane:

WYSZCZEGÓLNIENIE 9

1978 1980 1981

w tyelgcach złotych

1978.

-100

W tye.

zł

1978- -100 Wartość brutto produkcyjnych

środków trwałych ogółem w gospodarce uspołecznionej przypadająca na 1 zatrudnio­

nego w tye. zł w tym w rolnictwie

298.8 445.9

349.6 596,9

117,0 133.9

378,0 678,3

108.1 113,6 Na 1 ha użytków rolnych wartość produkcyjnych środków trwałych w rolnictwie wzrosła /w cenach bleźęcych/

z 49,4 tya. zł w 1976 r. do 53,3 tye. zł w 1978 r.,tj. o 8,1 %, do 72,4 tye. zł w 1980 r.,tj. o 46,8 %.

do 82,6 tye. zł w 1961 r.,tj. o 67,5 %.

Udział nakładów na Inwestycje produkcyjne w ogólnej wartości pro­

dukcyjnych środków trwałych w rolnictwie uepołecznlonya zwlękezył się

Baza wytwórcza gospodarki ływnoBclowe.1 19

z 24.9 % w r. 1976 do 32.7 % w r. 1976, neetepnle zmalał do 17,9 % w r. 1980 1 9.0% w r. 1961.

Wartość środków trwałych brutto w przedsiębiorstwach rolnictwa uspołecznionego /ceny bletgce/:

WYSZCZEGÓLNIENIE 1976 1978 1980 1981

W ein złotych:

Ogółem 11122 12768 17091 19044

w tym produkcyjne środki

trwałe 8453 9957 14114 15793

1976-100 :

Ogółem X 114,8 153,7 171.2

w tym produkcyjne środki

trwałe X 117.8 167,0 186,8

Wartość środków trwałych brutto w gospodarce uspołecznionej w przeliczeniu ne 1 he uZytków rolnych /tye. zł - ceny bieżące/:

WYSZCZEGÓLNIENIE 1976 1978 1980 1981

Ogółem 64,9 68.3 87,7 99,6

w tym produkcyjne środki

trwałe 49,3 53,3 72,4 82,6

II. 1.5. BUDYNKI INWENTARSKIE I ICH WYPOSAŻENIE W NARZĘDZIA DO MECHANIZACJI PRAC PRZY OBSŁUDZE ZWIERZĄT

W 1981 r. rolnictwo województwa wrocławskiego dysponowało nastę­

pujące iloścle stanowisk dla zwierzę! gospodarskicht

- 321,7 tye. stanowisk dla bydła, w tym 116,7 tye. stanowisk dla krów,

- 458,1 tye. stanowisk dla trzody chlewnej, - 67,3 tye. stanowisk dla owiec.

Liczba stanowisk 1 stopień Ich wykorzystania w poszczególnych sektorach przedstawiała alf następująco:

ROOZAOE STANOWISK

Gospodarka uspołe­

czniona

Gospodarka nie uspołe­

czniona w tysią­

cach

% wykorzy­

stania

w tysią­

cach

% wykorzy­

stania

Ole bydle ogółem 131,2 89.4 190,5 83.4

w tye die krów 37,8 84.1 78.9 87.6

20 Baz« wytwórcza goapodarkl Żywnościowej

/dok./

RODZAJE STANOWISK

Gospodarka uspołe­

czniona

Gospodarka nie uspołe­

czniona w tysią­

cach

% wykorzy­

stania

w tysią­

cach

% wykorzy­

stanie

Dla trzody chlewnej 150,7 92,4 307,4 87.0

Dla owiec 31.9 98,9 35.4 95.0

źródło: dane Wojewódzkiego Zarzędu Inwestycji Rolniczych we Wrocławiu

V/ obydwu sektorach gospodarczych, we wszystkich rodzajach budynków jest rezerwa stanowisk. Dotyczy to zarówno budynków starych wymagają­

cych modernizacji i kapitalnych remontów, szczególnie w obiektach Pań­

stwowego Funduszu Ziemi, Jak 1 ferm w gospodarstwach uspołecznionych, gdzie ze względu na wysokie koszty produkcji Inwentarz zlikwidowano.

w okresie powojennym wybudowano:

- w sektorze uspołecznionym 56 % stanowisk dla bydła oraz 59,2 % stanowisk dla trzody chlewnej,

- w gospodarce nie uspołecznionej 25,6 % stanowisk dla bydła oraz 35,4 X stanowisk dla trzody chlewnej.

w latach 1976-19B1 wybudowano naetępujęcę liczbę stanowisk dla inwentarze Żywego:

. . \!! '■ Stanowiska dla

WYSZCZEGÓLNIENIE bydła

trzody ogółem w tym

dla krów

chlew­

nej

1976 - 1980 53641 14048 123570 14730

gospodarka uspołeczniona 46292 10023 74866 12248 gospodarka nie uspołeczniona 7349 4025 48704 2482 średniorocznie

/w latach 1976-1980/ 10728 2810 24714 2946

gospodarka uspołecznione 9258 2005 14973 2450 gospodarka nie uspołeczniona 1470 805 9741 496

1961 2326 1708 6549 2650

gospodarka uspołeczniona 1546 1280 2770 2400 gospodarka nie uspołecznieni 762 428 3779 250 Źródło: dana Wojewódzkiego Zarządu Inwestycji Rolniczych we Wroc­

ławiu.

Baz* wytwórcza gospodarki Żywnościowej 21

11. 1.6. WYPOSAŻENIE ROLNICTWA W CIĄGNIKI I PODSTAWOWE MASZYNY ROLNICZE Stan ciągników 1 podstawowych maszyn rolniczych w całym rolnictwie w latach 1978-1981 był następujący:

WYSZCZEGÓLNIENIE

1978 I960 1981

w liczbach bezwzględnych 1978-100

Ciągniki - ogółem 13498 15045 14720 109,1

Przyczepy ciągnikowe 13636 154^9 14221 102,8 Roztrząsacie: obornika 2552 2990 2835 111,1

nawozów 1165 1546 1418 121.7

Opryskiwacze ciągnikowe 1436 . 1599 111,4

Sieczkarnie połowa 383 . 267 69.7

Kombajny: zbożowe 953 1223 1243 130.4

w tym Bizony 746 968 * *

ziemniaczane 291 . 352 121,0

buraczane 141 * 223 158,2

W latach 1978-1981 dynamika etanu wyposażenia w maszyny według sektorów przedstawiała się następująco: /w sztukach/

MASZYNY

Gospodarstwa Indywi­

dualne a/

Spółdzielnie Kółek Rolniczych

1980 1981 1978 1981

w liczbach bez­

względnych W % ^{w licz} _względ^{bach bez} _nych w %

Ciągniki 6154 8609 139,9 3118 2512 80,6

Przyczepy ciągnikowe 5089 6453 126,8 3567 3324 93,2 Roztrząeacze obornika 520 962 185,0 620 639 103.1 Rozelewacze nawozów 804 1112 138,3 111 115 103,6

Kombajny:zbożowe 188 348 185,1 323 495 153.3

ziemniaczane 6 42 700.0 120 132 110,0

buraczane - 50 X 68 98 144,1

Łącznie z własnością wspólną

22 3«za wytwórcz« gospodarki żywnościowe!

/dok./

Rolniczne Spółdziel­

nie Produkcyjne

Gospodarstwa stwowe

peń-

MASZYNY 1976 1981 1978 1981

w liczbach bez

względnych • w % w liczbach bez względnych ' w %

Ciągniki 562 747 132,9 3664 2852 77,8

"rzyczepy ciągnikowe 671 903 134,6 4509 3541 78,5

;t rzgsaczs obornika 161 261 162.0 1251 973 77,8 Rozsieviecze nawozów 65 85 130,8 185 106 57,3 or ajny: zooZowe 62 108 174,2 380 392 103,2

ziemniaczane 39 59 151,3 126 119 94,4

ouraczsne 9 23 255,6 64 52 81,3

Od szeregu let województwo wrocławskie nie dysponuje wystarczając*

.loci« ciągników i maszyn rolniczych. Otrzymywane przydziały podstawo­

wi ia sprzętu nie pokrywały nawet potrzeb wynikających z naturalnego zu­

życie .

„zrost ilościowego stanu maszyn w gospodarstwach indywidualnych nastą­

pił głównie poprzez ograniczenie ich przydziałów dla gospodarstw pań­

stwowych. które już dysponowały znacznym wyposażeniem w podstawowy sprzęt.

przeliczę iu na powierzchnię /uZytków rolnych, gruntów ornych . za­

siewów/ sten urnszyn owianie przedstawiał się w 1981 r następująco:

i WYSZCZEGÓLNIENIE

1 Rolnic- 1 two nie uspołe­

cznione

Rolnicze Spół­

dzielnie Produk­

cyjne

Spółdziel nie Kółek

Rolniczych 1 rolni­

ctwo nie uspołecz­

nione

1 Gospo- 1 daretwe

peri- 81wowe

Powierzchnie użytków rolnych w nektarach przypadające

e 1: ciągnik 26 27 20 57

przyczepę 34 23 23 46

Powierzchnie użytków rolnych ne 1 rozsiewecz nawozu

w hektarach 199 243 186 1544

Powierzchnie gruntów ornych ne 1 rozrzut'ik obornika

w hektarach 185 61 115 135

Baz« wytwórcza gospodarki żywnościowe: 23 /dok./

• WYSZCZEGÓLNIENIE

Rolnic­

two nie uspołe­

cznione

Rolni­

cze apół dzielnie produk­

cyjne

Spółdziel­

nie kółek rolniczych i rolnic­

two nie uapołecz- nlone

I Gospo­

darstwa pań­

stwowe

Powierzchnia rzepaku na

w kombajn zboZowy w hektered 8 8 4 23

Powierzchnia zbóZ na

1 kombajn zbożowy w hektarach 282 79 122 128 Zbiory zbóż na 1 kombajn zbo­

żowy w tonach 847 182 357 399

Powierzchnie ziemniaków na 1

kombajn w hektarach 634 24 154 50

Powierzchnie buraków cukro­

wych na 1 kombajn w hektarach 318 24 108 145

Krytyczne sytuację w zaopatrzeniu w maszyny pogłębia fakt clęgłego bra­

ku części zamiennych 1 ogumienia. Powoduje.to, te sprawność sprzętu w czasie poszczególnych akcji agrotechnicznych waha się w granicach 70- 90 %, a w niektórych asortymentach maszyn nawet 50 %. Występuje ostry niedobór maszyn towarzyszęcych zwłaszcza w Indywidualnych gospodarst­

wach rolnych.

II. 1.7. STAN URZĄDZEŃ MELIORACYJNYCH

Oo 1981 r. na terenie województwa wrocławskiego istniały następu­

jące urzędzenie melioracyjne:

- obszar zmeliorowanych ulytków rolnych wyniósł 184,3 tys. ha.tj.44,6%

użytków rolnych województwa,

w tym: powierzchnia zdrenowana - 104,4 tys ha powierzchnia nawadniane - 4,8 tys ha - wały przeciwpowodziowa - 754,7 km

- kanały 322.9 km

- budowle hydrotechniczne na

rzekach 1 wałach 727 ezt.

- przepompownie - 14 ezt.

źródło: done Wojewódzkiego Zerzędu Inwestycji Rolnych we Wrocławiu.

24 Baza wytnórcza gospodarki żywnościowej

Znaczne większość urzędzeń melioracyjnych w województwie wrocłew- akle wybudowana została przed 1939 r. Inwestycje późniejsze polegały głównie na odtworzeniu lstnlejęcych urzędzeń lub wykonaniu nowych sys­

temów tam, gdzie istniejęce przestały całkowicie funkcjonować. W porów­

naniu do 1975 r. powierzchnia gruntów zmeliorowanych w 1981 r. była mniejsza o 15280 ha. Tempo realizacji nowych urzędzeń melioracyjnych nie pozwala nawet na utrzymanie dotychczasowego stanu posiadania.

Główny odpływ wód z urzędzeń melioracyjnych szczegółowych 1 po­

bór do urzędzeń nawadniających zepewnieję cieki podstawowe, które w większości s? ciekami uregulowanymi. Sę to Jednak cieki mniejsze.któ­

rych regulację wykonywano głównie w powiężeniu z realizację urzędzeń me- 1 i orscyji szczegółowych. Większe rzeki Jak: Barycz. Widawa, Oława, Ślę- za Bystrzyca 1 Strzegomka wymagaję pilnych prac regulacyjnych zwłasz­

cza w zakresie zapewnienia odpływu z urzędzeń drenarskich oraz bezpoś­

redniego przeprowadzenia wielkich wód powodziowych. gdyZ w dolinach tych rzek zalaniu ulegaję użytki rolne na obszarze 40-50 tys.he.

Rokroczne powodzie,jakie miały miejsce w latach 1977-1980 wpłynę­

ły niekorzystnie no funkcjonowanie systemów melioracyjnych pogarszajęc ich stan techniczny. Usunięcie szkód powodziowych wymagało zaangażowa­

niu środków inwestycyjnych w wysokości 124,1 min zł, co stanowiło 22,4%

• ystkich nakładów na inwestycje melioracyjne.

składy 1 zakres rzeczowy inwestycji melioracyjnych w latach 1976-1981 przedstawiały się restępujęco:

WYSZCZ EGÓLNIEKIE Dedn.

alary

1976- -1980

średnio­

rocznie w latach 1976-80

1981

składy na inwestycje

melioracyjne ■ln zł 759,0 151.8 106.6

Zakres rzeczowy

- melioracje użytków rolnych ha 10152 2030 492 - zagospodarowanie poeello-

racyjne ha 4625 925 583

- regulacja rzek i kanałów ke 36.5 17.3 7.6

źródło: dane Wojewódzkiego Zerzędu Inwestycji Rolnych we Wrocławiu.

Baza wytwórcza gospodarki żywnościowa! 25 II. 1.8. ZAOPATRZENIE ROLNICTWA I WSI W WODĘ

Teren województwa wrocławskiego zaopatrywany jest w wodę z wodocią­

gów zbiorowych obejmujących całę Jednostkę osledleńczę, wodoclęgów za­

kładowych zaopatrujęcych głównie państwowe gospodarstwa rolne oraz wo­

doclęgów zagrodowych 1 studni kopanych.

Stan ilościowy tych urzędzeń /wg stanu z XII 1981 r./ był następujęcy:

- 63 wodocięgl zbiorowe poaladajęce 5457 przyłączy zaopatrujęce w wodę 95 wal,

- 625 wodoclęgów zakładowych zaopatruJęcych w wodę państwowe i spół­

dzielcze gospodarstwa rolne oraz rolników indywidualnych w 20 wsiach posladajęcych 1322 przyłęcza,

- 7 wal o 210 przyłęczach poaladajęce urzędzenia wodoclęgowe zasila­

ne wodę z wodoclęgów komunalnych,

- 37016 studni kopanych z czego 18.1% zaopatruje wodocięgl zagro­

dowe.

Łęcznle na 907 wal zlokalizowanych na terenie województwa wrocław­

skiego urzędzenia wodoclęgowe posiadaję 122 wsie, co stanowi 13,5 %.

Znacznie lepiej przedstawia #lf Han zwodoclęgowania państwowych i spół­

dzielczych gospodarstw. Na 728 obiektów rolnych zwodocięgowanych jest 86,2

%.

Dotychczasowy stan zaopatrzenia rolnictwa 1 wsi w wodę Jest nieza- dawalajęcy z uwagi na nitki stopień zwodoclęgowania Jak i znaczne wyek­

sploatowanie niektórych urzędzeń wodocięgowych. Studnie kopane stanowlę- ce podstawowe źródło zaopatrzenia wsi w wodę w większości przypadków znajduję się w złym stanie technicznym, a ich Intensywna eksploatacja znacznie stan pogarsza.

W latach 1976-1980 wybudowano na wal wrocławskiej 37 wodoclęgów zbiorowych, a w 1981 r. - 4 wodocięgl.

Na 528 wsi wymagajęcych ze względów ekonomicznych 1 gospodarczych zwodo­

clęgowania do 1990 r. - w 28 występuje stały niedobór wody, a w 102 wsiach okresowy niedobór.

Problem zaopatrzenia wal w wodę m.ln. determinuje zakres chowu zwlerzęt gospodarskich, gdyZ dla utrzymania 1 sztuki bydła konieczne jest 50-80 litrów wody dziennie, a dla 1 sztuki trzody chlewnej 15-20 litrów dziennie.

źródło; dane Wojewódzkiego Zarzędu Inwestycji Rolnych we Wrocławiu,

26 a»za wytmórczB gospodarki żywnościowej

II. 1.9. ZAOPATRZENIE W NAWOZY MINERALNE I ŚRODKI OCHRONY ROŚLIN Przydzielane dla woj. wrocławskiego nawozy mineralne pokrywaję tyczne potrzeby wyliczane na podstawie zasobności gleb w około 80 %.

Zużycie nawozów mineralnych w przeliczeniu na 1 hektar użytków eh systematycznie rośnie, dężęc do pożądanego poziomu 324 kg/ha.

LATA Gospodarka

całkowita

Gospodarka chłopska

Gospodarstwa państwowe

1975/1976 252.1 201,7 342,0

1976/1977 256,0 205.0 342.9

1977/1978 256,4 191,8 363,2

1978/1979 257,5 191,8 360,1

1979/1980 261,9 198.0 357,8

1980/1991 263,4 223,7 323.6

1975/1976 • 100 104,5 110,9 94,6

W ostatnich latach zaczęto wyrównywać dysproporcje Istniejące mię­

dzy poszczególnymi sektorami rolnictwa w zaopatrzeniu w nawozy mineral­

ne ra korzyść rolników indywidualnych.

Roczne straty na skutek żerowania szkodników oraz występowania cho­

rób 1 zec maszczenia upraw szacuje się na około 15-20 % plonów.

ostatnich latach zużycie środków ochrtny roślin wyniosło/w tonach/;

ŚROO

U OCHRONY

0

G

ą

w ty«:

Owadobójcze do opyłu 346,2 244.5

Owadobójcze do oprysku

173,9

Grzybooójcze 133.1 104,1

w tym zaprawy nasienne 71.4 51.6

Cnwastobdjcze 660,9 703.9

Pozostałe 40,2 110,2

Źródło: dano .'.’ojewódzklej Stacji Kwarantanny 1 Ochrony Roślin m ..rocławiu.

Pozloa zuZycla pestycydów oraz występujące braki aparatury i sprzę­

tu ochrony roślin nls zaspakajaj* zapotrzebowania rolnictwa. W clęgu ostatnich lat nie aa widocznego postępu zarówno w tonaZu zuZytych pes­

tycydów jak 1 powierzchni wykonywanych zabiegów ochronnych /powierzch­

nie robocze zabiegów ochrony roślin ogółee w 1976 r. wyniosła 503.6 tys.

ha, w 1979 r. - 483,4 tys. ha, w 1980 r. - 467,8 tys, ha/,

W roku 1981 w województwie zużyto zaledwie 0,41 kg substancji aktywnej preparatów chemicznych w przeliczeniu nu 1 ha użytków rolnych przy 2,5 -8,0 kg w rozwiniętych rolniczo krajach Europy.

Pokrycie zapotrzebowania na podstawowe grupy środków ochrony roś­

lin w 1981 r. przedstawiało się następujęco: środki chwastobójcze - 33,6 %, środki owadobójcze - 48,6 ;ó, śrooki grzybobójcze - 10,5 %, za­

prawy nasienne - 36,0 %.

IX. 1.10, SPRZEDAŻ PASZ TREŚCIWYCH Z ZASOBÖ.V PAŃSTWOWYCH

_________________ Baza wytwórcza gospodarki żywnościowel_____________ ■- '

Sprzedaż pesz treściwych dla rolnictwa województwa wrocławskiego przedstawiała się w latach 1976-1982 następująco:

LATA Ogółem

Gospodarka łeczmona

nie uspo- ‘ !

Gospodarka uspołoczj niona

w tys.ton ogółu w tys.ton , ogółu nZSR 'Samopomoc Chłopska"

1977 153,2 54.5 35,6 98.7 64,4

1978 182,0 64,3 35.3 117,7 64.7

1979 128,2 66,0 51.5 62,2 48,5

1980 106,6 55,3 51.9 51.3 48.1

1981 90,9 59,5 65.5 31.4 34.5

I-III 1982 42.3 27,2 64,3 15.1 35.7

Poldrob '/

1977 70.2 47.1 67,1 23.1 32,9

1978 90,5 64,2 70.9 26.3 29.1

1979 100,5 72.4 72,0 28.1 28.0

1980 93.2 71.7 76,9 21.5 23.1

1981 86.7 57.4 66,2 29.3 33,8

I-III 1982 27,5 20,0 72.7 7.5 27.3

■/ Dane Zakładów Przemysłu Drobiowego "Poldrob' no Wrocławiu.

Od 1979 r. Ilość pesz treściwych dostarczane rolnictwu systratycz nie malała. Stanowiło to wynik ograniczonych możliwości powiększanie importu zbóZ oraz zmiennego poziomu zasobów zbót krajowych.

W poszczególnych sektorach relacje między Ilości* zakupionych pas;

• wielkości* zbioru zbóZ były w prezentowanym okresie Istotnie zrózni- cowane

28 332» wytwórcza ąoapodarkl Żywnościowe 1 a z

vv gospodarce nie uspołecznionej zakup pasz ' stanowił średnio w pięcio­

leciu 20,0 % zbiorów zbóż, natomiast w gospodarce uspołecznionej 37,3%.

W sektorze uspołecznionym rolnictwa w okresie ostatnich 5 lat za­

kup pasz treściwych z zasobów państwowych w przeliczeniu na 1 sztukę duzę inwentarza żywego był o 159 kg wyZszy od zakupu realizowanego przez rolników indywidualnych.

zakup pasz treściwych;

(

LATA

1

W % zbioru zbóz Ne 1 szt dut# zwierzęt w kg rolnic­

two ogółem

gospodar­

ka nie uspołecz­

niona

gospo­

darkę uspołe­

czniona

rolnic­

two ogółem

gospodar­

ka nie uspołecz­

niona

uspołe­

czniona

1977 33,4 19,9 53.7 440 270 675

1973 31.3 17,9 53,0 510 325 739

| 1975 27,3 23.5 33,0 353 336 385

1960 22.3 19,3 26,7 306 294 320

1981 19,0 20,2 17.2 289 340 226

Podobne zróżnicowanie było w ilości zakupionych pasz treściwych w przeliczeniu na 1 kg odstawionego do skupu żywca /bez drobiu/ w kg;

LATA Rolnictwo

ogółem

Gospodarka nie uspołecz­

niona

Gospodarka uspołecz­

niona

1977 2.1 1,4 2.8

1978 2.3 1.7 2.8

1979 1.5 1.5 1.5

1980 1.3 1.3 1.3

1981 1.3 1.9 0.9

II. 1.11. KREDYTY PRODUKCYJNE OLA ROLNICTWA INDYWIDUALNEGO

Banki Spółdzielcza wypłaciły rolnikom indywidualnym w latach 1976- -1980 - 5295,9 ein zł kredytów inwestycyjnych i obrotowych.

.Yypłety kredytów w poszczególnych latach przedstawiały się następująco;

V Z magazynom tóZSR- 'Samopomoc Chłopaka*.

Baza wytwórcze gospodarki Zywnośclowel 29

Ogólne kwo-

% udział kredytów inwesty­

cyjnych

Rok poprzedni » 100 LATA Inwestycyj­

nych 1 obro-

ÜP5# "

kredyty obrotowe

kredyty Inwestycyjne

1976 709,0 19,3 X X

1977 1147,7 26.9 146,6 225.4

1976 1319,2 24,7 118,4 105.5

1979 1177,9 17.4 98,0 62.7

1980 942,1 15.0 82.3 69,0

Rolnicy korzystający z kredytu bankowego w latach poprzednich od­

dali do użytku w 1978 r. obiekty o łącznej wartości 586,7 min zł,przy czym udział kredytu na pokrycie tych nakładów wynosił 49,3 %,Wartość obiektów oddanych w 1979 r.wynosiła 606,8 ein zł /udział kredytu 37.9%/, a w 1980 r. oddano obiekty o wartości 438,5 aln zł przy udziale kredy­

tu bankowego w wysokości 32,2 56.

Obiekty te, to przede wszystkim budynki inwentarskie. Liczba od­

danych do użytku budynków 1 stanowisk wybudowanych w latach 1978-1980 w oparciu o kredyt bankowy przedstawiała elf następująco:

1978 1979 1980

WYSZCZEGÓL­

NIENIE

obie­

kty

sta­

no—

wieka

obie­

kty

• ra­

no- wieka

obie­

kty

sta­

no­

wiska

liczbę obiek­

tów kra dytowe- nych w toku

Obory 35 21016 31 1297 21 748 27

Chlewnie 49 7100 56 7487 45 4656 45

Owczarnla 6 1164 3 720 2 430 1

Kurniki 1

brojlernle 66 495680 35 275460 18 144500 7 źródło: dene Benku Gospodarki Żywnościowej we Wrocławiu.

Zmniejszanie w latach 1978-1980 wielkości zaclęgenych kredytów ob­

rotowych Jak 1 inwestycyjnych ne budowę oblsktów inwentarskich przy ich udziale spowodowane zostało:

- zaostrzeniem przepisów dot. kredytowania /zwiększenia udziału środków własnych, priorytet dla budowy obór 1 chlewni/, - brakiem materiałów budowlanych,

Baza wytwórcza gospodarki żywnościowe i 30

- trudnościami związanymi z uzyskaniem kredytów na zakup maszyn I modernizację budynków.

n.2 i«* money fizemthiotżticzeu i jem mm

2.1.

i

: rzemysł spożywczy w województwie wrocławskim cechuje zróżnicowe- pod względem oranżowym /występuje tu 13 branż/.

-rodukcję artykułów spożywczych w województwie zajmuje się:

- 1 -j przedsięciorstw przemysłu kluczowego /Okręgowe Przedsiębior­

stwo Przemysłu Mięsnego, wojewódzkie Przedsiębiorstwo Przemysłu Zbożowo-Młynarskiego. Cukrownie Oolnoślęskie, Wrocławskie Zakła­

dy rooiarskie, Odnosi ęskie Zakłady Przemysłu Owocowo-Warzywne­

go, Rejonowe Przedsiębiorstwo Przetwórcze Przemysłu Paszowego

"n^cutil", Zakłady Piwowarskie, Wrocławskie Zakłady Przemysłu up irytusowego "Polmos", Wrocławskie Zakłady Zielarskie "Herbapol"

rzejslęoiorstwo Przemysłu Chłodniczego/, - 2 spółdzielnie "wrocławiarka ‘ i "rructowln", - spółdzielczość mleczarska i ogrodnicze, - zakłady przemysłowe WZSR "Samopomoc Chłooska*

ii. 2.2. ZATRUDNIENIE W PRZEMYŚLE SPOŻYWCZYM

Ogólna liczba zatrudnionych w uspołecznionym przemyśle spożywczym wyr ustło :

1978 100 1978 r. - 15900 osób

1980 r. - 15601 osób 1981 r. - 15847 osób

98.1 99.7

w 1961 roku zatrudnieni w przemyśle spożywczym stanowili 10,8 M ogółu zatrudnionych w Jednostkach przemysłu uspołecznionego województwa wrocławskiego.

układzie branżowym przeciętne zatrudnienie w przemyśle spożywczym kształtowało tlę następująco i

BRANŻE PRZEMYSŁU SPOŻYW­

CZEGO

1978 1980 1981 -

m osobach 1978- .100

1980-

»100 PRZEMYSŁ SPOŻYWCZY OGÓŁEM 15900 15601 15847 99,7 101.6

w ty»:

mięsny 2710 2668 2635 97.2 98,8

Baza wytwórcza gospodarki żywnościowej

/dok./

1978 I960 1961

BRANŻE PRZEMYSŁU SPOŻYWCZEGO

w osobach 1978=

-100

1980*

*100

PRZEMYSŁ SPOŻYWCZY /dok./

jaJczarsko-drobiąrskl 1145 1082 1138 99,4 105,2

mleczarski 1221 1261 1348 110,4 106,9

młynarski 1 makaronlarski 1322 1356 1404 106,2 103,5

piekarski 2009 2074 2186 109,8 105.4

cukrowniczy 2512 2240 2411 96,0 107,6

spirytusowy 1 drożdżowy 595 548 537 90,3 98,0

ziemniaczany 221 229 237 107,2 103,5

owocowo-we rzywniczy 125 187 197 157,6 105.3

winiarski 795 928 896 112,7 96.6

piwowarski 637 590 568 89,2 96,3

olejarski 19 18 20 105,3 111,1

cukierniczy 826 845 822 99.3 97,3

chłodniczy 293 287 293 100,0 '102,1

XI. 2.3. MAOATEK TRWAŁY PRZEMYSŁU SPOŻYWCZEGO

Majątek trwały uspołecznionych zakładów przemysłu spożywczego woj.

wrocławskiego stanowił w 1981 r. około 15 % wartości majątku trwałego przemysłu ogółem. Był to wskaźnik większy niż średniokrajowy.

Wartość majątku trwałego przemysłu spożywczego ma się Jak 1,0:1,8 wartości majętku trwałego rolnictwa uspołecznionego.

Łęczno wartość brutto środków trwałych w uspołecznionym przemyśle spo­

żywczym wzrosła w latach 1976-81 z 8,0 do 10,6 min zł, tj. o 33,3 ..

W pięciolatce 1976-80 średnioroczne tempo wzrostu wartości brutto środ­

ków trwałych wynoeił 5,1 % a w roku 1981- 6,3 %.

Największy wzrost /o 54,4 ',J następlł w przemyśle cukierniczym.

W niektórych branZach Jak w chłodnictwie czy zakładach spółdzielczości ogrodniczej stan majętku nie uległ zmianie.

Stopień zużycia środków trwałych przemysłu spożywczego w woj. wrocław­

skim jest relatywnie wysoki. W 1960 roku wyniósł 43,6 % /podczas, gdy dla Polaki ogółem wynosił on 35,3 %/i- stwierdza się postępujęcę deka­

pitalizację.

Największy wskaźnik zużycia środków trwałych /63,0 %/ występuje w przemyśle młynarskim 1 piwowarskim /60,0 %/, a najmniejszy /21,0 %/

w zakładach spółdzielczości ogrodniczej 1 w zakładach drobiarskich /27.0 %/.

32 Baza wytwórcza gospodarki żywnościowej II. 2.4. NAKŁADY INWESTYCYJNE NA PRZEMYSŁ SPOŻYWCZY

Łęczne nakłady na inwestycje produkcyjne w uspołecznionym przemył - le spożywczym wynosiły w latach 1976-I960 - 3374,3 min zł, a w roku 1981 - 621,9 min zł.

Nakłady*^inwestycjne /w min zł/ w poszczególnych branżach kształto­

wały sie następująco:

WYSZCZEGÓL­

NIENIE 1976 1977 1978 1979 1980

średnia lat 1976-80

1981b/

PRZEMYSŁ SPOŻYW­

CZY OGÓŁEM 617,9 750,3 711,4 698,0 596.7 674.9 621.9 w tym:

■lęsny ^102,6 113,9 46,7 63.7 21.3 69,6 15,1

jajczarsko-

drobiarskl 17.3 ^20,2 28,7 63,2 59,2 37.7 112.9 mleczarski 58,6 83.9 33,0 90.9 40.1 61.3 61,9 młynarski 1

aakaronlarskl 86.7 264,3 217.4 96.1 76,4 148,2 31.7 piekarski 108,9 68,7 118,6 139,4 138,0 114,7 128,9 cukrowniczy 95.1 93.0 95,2 85.6 48,3 83,4 71.0 spirytusowy 50.0 61,5 94.3 71,8 50,2 65.6 28,9 owocowo-warzy-

wniczy 1.5 10,1 6.0 16.1 51.2 17.4 62,9

piwowarski 12,6 3.4 17.4 7.0 24,3 12,9 22.0

cukierniczy 2.6 - 26.4 11.4 8.1 8,9

Ważniejsze efekty rzeczowe podejmowanych w latach 1976-1981 Inwesty­

cji w przemyśle spożywczym to:

- Plekarsnla 1 ciastkarnie w Oławie - Ciastkarnia w Malczycach

- Piekarnia w Borowie - Piekarnie w Łagiewnikach - Piekarnia w św. Katarzynie - Twarożkarnle w środzie śl.

- Makaronlarnia "Różanka" we Wrocławiu - Przechowalnie owoców w# Wrocławiu

- Przechowalnia ziemniaków w Jordanowie śl.

- wytwórnia wód gazowanych w Wołowle - Modernizacja piskami w Laekowlcech Oł.

•/ Oene szacunkowe, b/ Łęcznle z Inwestycjami realizowanymi z fundu­

szów poza inwestycyjnych.

Baza wytwórcza gospodarki żywnościowe i S3 II. 2,5, ZDOLNOŚCI PRODUKCYJNE PRZEMYSŁU SPOŻYWCZEGO

- Przemysł mięsny

Branża mięsna w województwie wrocławskim obejmuje:

- Okręgowe Przedsiębiorstwo Przemysłu Mięsnego - WSS*Społem” /zakłady garmażeryjne/

- WZSR "Samopomoc Chłopska* /rzeźnie, masarnie/

OPPMs działa na terenie 5 województw: Jeleniogórskiego, legnickiego.le­

szczyńskiego, wałbrzyskiego i wrocławskiego.

:.e Wrocławiu ®g Zakłady Mięsne-Wrocław, Całość skupu bydła • trzody chlewnej i owiec /również dla WZSR i WSS "Społem"/ prowadzona jest przez OPPMs.

Zakłady Mięsne posiadaję 3 własne tuczarnie o łęcznej ilości 4690 sta­

nowisk.

Pogłębiajęcy się w ostatnich latach spadek wielkości skupu żywca z terenu woj. wrocławskiego uzupełniany jest przerzutami żywca z innych województw Jednak w ilości niewystarczajęcej na wykorzystanie mocy prze robowych. Udział w przerobie mięsa e skupu własnego wynosił w I960 r.

91,6 %. a w roku 1981 - 98,7

Zmniejszenie skupu żywce oraz idęcy za tym spadek produkcji w branży mięsnej spowodowało obniżenie wskaźnika wykorzystania zdolności produk­

cyjnych. Wykorzystanie zdolności ubojów i produkcji wędlin w latach 1980 i 1981 wynosiło /w %/:

I960 1961

WYSZCZEGÓLNIENIE wykorzysta­

nie zdolno­

ści ubojów

wyk orz ysta- nle zdolno­

ści produk­

cji wędlin i kona rew

wykorzysta­

nie zdolno- ści ubojów

wykorzysta- nie zdolno sei produk­

cji wędlin 1 konserw

BRANŻE MIESNE RAZEM 77.7 80,0 69.3 71,8

w tym:

Zakłady Mięsne

Wrocław 85,3 75,7 71.8 67.2

WZSR 51.9 97.7 60,3 99,2

WSS "Społem" - 61.4 - 63.4

źródło: dane Wojewódzkiej Komisji Planowania we Wrocławiu.

- Przemysł jejczarsko-drobiaraki

Branża jajczarsko-drobierakia skoncentrowana Jest we irooh ... . Zakładach Drobiarskich.

34 zezi 'It:r<£rcz& □espcaarki żywnościowe;

Wrocławskie Zakłady Drobiarskie prowadzę;

- ubój i przetwórstwo drobiu oraz utylizację odpadów z przetwórstwa - działalność hodowlany w stadach rodzicielskich i prarodziciel-

skich dla uzyskanie materiału wyjściowego do dalszego chowu drobiu,

- produkcję pisklęt w zakładach wylęgowych, - produkcję i skup jaj konsumpcyjnych.

. jój drobiu wynosił w latach 1679-1980 w granicach 15 tys. ton, a isrwctne zdolność sredukcyjna rzeźni drobiu obliczona była na około

7 tys. ton rocznie. \

-ocłcwskle Zakłady Drobiarskie produkowały również wyroby garmażeryjne ilości 1100-1200 ton rocznie.

,o ci pro-- tyjne zakładów jajczarskich kształtowały się no pozio- -o: ad 160 r In rocznic / z tego około 25 Z z terenu innych woje-

•óczt.v.

W 19/9 r p-„ , : zostało budo. .: foorykl jaj /planowany efekt 95,8 min sit j ij roci-. , w 1981 roku wstrzymane została jej dalsza re­

alizacja.

- Przemysł mleczarski

3ra za mleczarska reprezentowana oyia przez Jojewódzkę Spółdzielnię i<= czarek; we ..rocławiu. która prowadzi 8 zakładów produkcyjnych.

iVlesna oazŁ surowcowe nie pokrywała możliwości przerobowych ża­

bo.-. rzemysłu mleczarskiego i potrzeb określonych rozmiarami spoży­

cia. iedooory uzupełniane były przerzutami z innych województw.

'redrt dzienny skup mleka w okresie szczytowych dostaw wynosił w woje- ództwie około 700 tys. litrów a pojemność urzędzeń chłodniczych pun- . :6 skupu nie przekraczała 400 tys. litrów. .. okresie letnim stosowa­

ny był. dwukrotny w cięgu dnie odbiór mleka z punktów skupu.

be:- nowość skupu mleka 1 krótki okres trwałości tego surowca spo- . cdo .: ł mleczność dostosowania zdolności produkcyjnych do szczytowej podaZy.

/'ykorzystanie zdolności produkcyjnych zakładów przemysłu mleczar­

skiego w podstawowych asortymentach kształtowało się w 1980 r. następu­

jąco:

- mleko spożywcze 48,4 Z

- masło 67,9 %

- twarogi 102,6

- sery dojrzewające 89.2 % - sery topnlone 97,5 Z