Język polski w Niemczech tożsamość, konsolidacja, perspektywa

Język polski w Niemczech

tożsamość, konsolidacja, perspektywa

Zakres czasowy

• napływ kolejnych fal emigrantów, począwszy od lat 70. XX w.

wywołany kryzysem gospodarczym i politycznym

• przystąpienie Polski do EU w 2004

r.

Nowe fale migracji

Koniec 2014 roku –

poza granicami Polski przebywało czasowo [?]

ok. 2 320 tys.polskich obywateli

(ok.320 tys. więcej niż w 2010 r.)

W Europie – ponad 2 013 tys. osób

z czego w UE – ok. 1 901 tys.

- Wielka Brytania – 685 000 - Niemcy – 614 000

- Irlandia – 113 000 (w roku 2010- 133 tys.) - Holandia – 109 000.

Spadek liczby migrantów z Polski w Hiszpanii (-5,9%), Grecji (-25%) Irlandii (spadek o -1,7%).

• GUS

Wyzwania nowej migracji

• Konieczność przystosowania do otaczającej rzeczywistości

społecznej, kulturowej, systemu wartości.

• Integracja (akulturacja), ale nie asymilacja (rekulturacja).

• Potrzeba zachowania kształtowanej w środowisku rodzinnym

identyczności kulturowej, własnego

systemu wartości, języka.

Ramy prawne nauki j.polskiego w RFN

• Dwie regulacje wspólnotowe:

• Rozporządzenie Rady 1612/68/EWG z 15 października 1968 r.

• Dyrektywę Rady 77/486/EWG z 25 lipca 1977r.

• Umowa krajów związkowych „Hamburger Abkommen

umożliwia wprowadzenie języka polskiego jako obcego (od kl.5) w gimnazjach.

• Traktat między RP a RFN o dobrym

sąsiedztwie i przyjaznej współpracy

17.06.1991r.

Konwencja o prawach dziecka ONZ

•

Państwa - Strony podejmują działania mające na celu poszanowanie prawa dziecka do zachowania jego tożsamości, a w tym obywatelstwa, nazwiska, stosunków rodzinnych, zgodnych z prawem,

z wyłączeniem bezprawnych ingerencji.

•

W przypadku, gdy dziecko zostało bezprawnie pozbawione części lub wszystkich elementów swojej tożsamości, Państwa - Strony okażą

właściwą pomoc i ochronę celem jak najszybszego

przywrócenia jego tożsamości.

Formy nauki języka polskiego

• nauka języka polskiego w lokalnych systemach edukacyjnych

• nauka przedmiotów ojczystych (język polski z elementami historii i geografii Polski ) w

poloninych szkołach społecznych (katolickich i świeckich)

• kształcenie uzupełniające w Szkolnych Punk-

tach Konsultacyjnych przy Konsulatach RP

Język polski w szkołach publicznych

(stan z 2007 r. - 16 krajów związkowych)

• Język polski jako drugi obcy

(Brandenburgia ,Berlin, Bremen,Hamburg,Palatynat, Meklemburgia- Pomorze Wschodnie,Nadrenia-Westfalia,Saksonia)- 7 krajów

związkowych

• Język polski jako obcy w szkole podstawowej

(Brandenburgia, Berlin, Bremen, Palatynat, Meklembiurgia-Pomorze Wschodnie, Nadrenia-Westfalia)- 6 krajów związkowych

• Język polski jako przedmiot maturalny (Brandenburg, Berlin, Bremen, Hamburg, Palatynat, Meklemburgia-Pomorze

Wschodnie, Nadrenia-Westfalia, Saksonia)- 7 krajów związkowych

• Język polski jako język obcy wpisany na stale w

prawo szkolne (Brandenburgia, Bremen, Meklemburgia-Pomorze Wschodnie, Saksonia) 4 kraje związkowe

Język polski w szkołach publicznych

(stan z 2007r. -16 krajów związkowych)

• Język polski jako pomoc w procesie integracji

dzieci migrantów (Badenia-Wittenbergia, Hessia, Dolna Saksonia, Saksonia-Anhalt, Saksonia) 5 krajów związkowych

• Język polski jako ojczysty

• Język polski w edukacji zawodowej

(Berlin, Brandenburgia, Bremen, Saksonia) 4 kraje związkowe

• Nauka języka polskiego nie jest proponowana w szkołach publicznych w 4 krajach

związkowych

(

Liczba uczniów w szkołach w lokalnych systemach edukacji w 2007 r oku ok. 7 tys.

Problemy szkolnictwa publicznego

• Różny staus prawny języka polskiego w

sytemach szkolnych w krajach związkowych

• Różnorodność form edukacyjnych oraz słaba ich dostępność

• Wielorakie funkcje nauczania języka

polskiego (język sąsiada, język obcy, język migranta procesie integracji, język ojczysty)

• Brak jednolitej oferty i kompleksowego

nauczania j.polskiego w szkolach publicznych

• Słaba informacja na temat możliwości oraz prawa do nauczania języka ojczystego.

• Brak świadomości urzędników o bilateralnych

umowach z Polską

Formy oświaty polskiej i polonijnej

• Szkółki przy Polskich Misjach Katolickich oraz Chrześcijańskiego Centrum Krzewienia Kultury, Tradycji i Języka Polskiego w Niemczech T.z.

• Szkoły społeczne przy organizacjach polonijnych np.

Macierzy Szkolnej w Niemczech, Towarzystwo

„Oświata” w Berlinie czy mniejsze Stowarzyszenie Kulturalne „Wawel”, „Lajkonik” , Schwarzwald Baar Heuberg i inne.

• Szkolne Punkty Konsultacyjne przy Konsulatach RP podlegające MEN

Przedstawiciele Polonijnej Oświaty

• Schleswig-Holstein:Polsko-Niemieckie-Towarzystwo Spoleczno- Kulturalne LUBEKA95, Stowarzyszenie Polskie „KRAKUS” T.z.

• Hessia: Katolickie Stowarzyszenie Krzewienia Kultury, Tradycji i Jezyka Polskiego

• Badenia-Wirttenbergia: Stowarzyszenie Wspierania Jezyka, Historii oraz Kultury Polskiej „Lajkonik”, :Polskie Stowarzyszenie Kulturalno- Oswiatowe „Wawel” T.z., Chrzescijanskie Centrum Krzewienia Kultury, Tradycji i Jezyka Polskiego przy Polskiej Misji Katolickiej w Stuttgarcie

• Bawaria: Chrzescijanskie Centrum Krzewienia Kultury, Tradycji i Jezyka Polskiego w NiemczechT.z.; -Szkola Jezyka Polskiego przy Polskiej Misji Katolickiej w Aschaffenburgu, Zrzeszenie Polskich Chrzescijan – Szkola Polonijna w Erding

• Saksonia:„Nasza Szkola” Chemnitz, Polska Misja Katolicka, Punkt Nauczania Jezyka Polskiego im. Ksiecia Jozefa Poniatowskiego

• Dolna Saksonia: Centrum Ksztalcenia Jezyka Polskiego, Kultury i Tradycji przy Polskiej Misji Katolickiej w Hanowerze

• Berlin:Polskie Towarzystwo Szkolne„Oświata”T.z, Polska Misja Katolicka

• Hamburg:Chrzescijanskie Centrum Krzewienia Jezyka, Tradycji i Kultury Polskiej w Hamburgu, Polska Misja Katolicka w Hamburg,

• NRW:Polska Macierz Szkolna w Niemczech t.z. w Mönchengladbach, Centrum Krzewienia Kultury, Tradycji i Jezyka Polskiego przy PMK w Bielefeld

Czas powstania placówek

oświaty polonijnej

Sposób organizacji polonijnej edukacji

• Zajęcia z j.polskiego z elementami historii i geografii Polski raz w tygodniu (od 2 do 4 lekcji po 45 min.)

• Programy nauczania w oparciu o propozycję MEN

• Kadra nauczycielska wykształcena na polskich uniwersytetach

• Podręczniki i materiały nauczania z Polski (często sponsorowane przez MEN)

• Liczba uczniów stabilna, ale z tendencją spadkową w klasach straszych

• Finansowane ze środków organizacji (składki

członkowskie, darowizny, praca społeczna) także wsparcie finansowe z Polski

• Szkoły pełnia rolę centrów polonijnego życia kulturalnego

recytatorskie, wiedzy o historii i literaturze Polski etc.

Potrzeby oświaty polonijnej

• Brak własnych lokali i pomieszczeń

• Brak środków na długofalowe działania promocyjne

• Mała popularność wśród młodzieży powyżęj 16 lat

• Fluktuacja nauczycieli

• Brak środków na ustabilizowane płace

• Brak kadry nauczycielskiej przygotowanej do pracy z dziećmi obcojęzycznymi oraz do nauki

j. polskiego jako obcego

• Słaba możliwość rozwoju z powodu braku

stabilności środków finansowych

Problemy z językiem polskim

Z możliwości edukacji w języku polskim korzysta niewielki procet rodzin z polskimi korzeniemi.

• Raport o sytuacji j.polskiego w Niemczach z 2007r.

podaje liczbę 7 tys. uczniów w nauczaniu publicznym

• Słaba informacja na oficjalnych stronach władz szkolnych o możliwości nauki języka polskiego.

• Niska świadomość migrantów z Polski oraz trudności adaptacyjne

• Wielorakość form nauczania, brak ujednoliconych

standardów i spójnego systemu polonijnej oświaty w RFN

• Dyfuzja wysiłków na rzecz rozwoju edukacji polonijnej

Strategia oświaty polskojęzycznej w Niemczech priorytetowym zadaniem RFN i Polski

• „Wspólne Oświadczenie Okrągłego Stołu”

 z dnia 12 czerwca 2011 r.

• „Deklaracja Polityczna i Program Współpracy”

przyjętych przez szefów resortów spraw zagranicznych Polski i Niemiec podczas konsultacji międzyrządowych z okazji 20-lecia ”Traktatu między RP a RFN o dobrym

sąsiedztwie i przyjaznej współpracy” w czerwcu 2012r.

• Strategia naucznia języka ojczystego w RFN

Stała Konferencja Ministrów Kultury, Nauki, Oświaty Krajów Związkowych RFN (KMK) w dniu 20.06.2013 r. 

Prace nad „Strategią...”

• Z protokołu posiedzenia grupy roboczej AG-4

„Herkunftssprachenförderung“ 20.11.2012r.:

Problemy do rozwiązania...

• jak kwestię znaczenia nauki języka ojczystego w rozwoju kompetencji uczniów

dwujęzycznych postrzega się w

poszczegółnych krajach związkowych w RFN?

• jak na kształtowanie kodyfikacji prawnych w poszczególnych krajach związkowych wpływąć będą postawy migrantów wobec nauki języka polskiego ?

• jakie będą konsekwencje przeprowadzenia diagnozy potrzeb środowisk polonijnych dla polityki językowej, a więc integracyjnej,

wobec uczniów polskojęzycznych w

poszczególnych krajach związkowych?

www.szkolapopolsku.de

Cele projektu:

 zbudowanie systemu wsparcia placówek oświaty polonijnej działających na terenie całych Niemiec,

 podniesienie jakości kształcenia języka polskiego i po polsku

(głównie w społecznych szkołach polonijnych),

 promocja języka polskiego we wszystkich krajach

związkowych.

Zadania w projekcie:

 powołanie Centrum Koordynacji i Promocji Języka Polskiego w Niemczech,

 przeszkolenie nauczycieli oraz kadry kierowniczej,

 dofinansowanie działalności społecznych szkół polonijnych,

 zorganizowanie pobytów edukacyjnych wzmacniających więzi z krajem i podnosząc

znajomość języka i kultury kraju pochodzenia dla

uczniów pochodzenia polskiego.

www.fundacjareja.eu

www.polskarada-berlin.de

Zadania w projekcie:

 powołanie Centrum Koordynacji i Promocji Języka Polskiego w Niemczech,

 rozwijanie działalności Centrum,

 diagnoza potrzeb szkół i środowisk polonijnych,

 organizacja dofinansowania szkół polonijnych,

 administrowanie bazą danych,

 utrzymywanie kontaktu ze szkołami polonijnymi,

wdrożenie jednakowych standardów nauczania języka polskiego

 działania promocyjne.

Osoba odpowiedzialna: Małgorzata Tuszyńska Kontakt: m.tuszynska@szkolapopolsku.de

www.polnischunterricht.de

Zadania w projekcie:

 powołanie Centrum Koordynacji i Promocji Języka Polskiego w Niemczech,

 rozwijanie działalności Centrum,

 nadzór merytoryczny i programowy w zakresie szkoleń,

 organizacja i realizowanie szkoleń dla nauczycieli i kadry zarządzającej,

 utrzymywanie kontaktów z nauczycielami szkół polonijnych,

 utrzymywanie kontaktów z ekspertami w projekcie i osobami prowadzącymi szkolenia,

 działania promocyjne.

Osoba odpowiedzialna: Anna Zinserling Kontakt: a.zinserling@szkolapopolsku.de

Wyzwania edukacji polonijnej

• stałe zadania podejmowane przez

tradycyjne związki polonijne -utrzymanie tożsamości narodowej i więzi z Krajem

• zmiana fokusu organizacji polonijnych na

potrzeby nowych migrantów

Zadania polonijnej oświaty w RFN

• -wypracowanie i wdrożenie systemów stałego wsparcia poloninej oświaty

• utworzenie centrów wsparcia polonijnej oświaty ( ciągłość informacji i baza danych, diagnoza i celowana reakcje na aktualne potrzeby Polonii i nowych migrantów)

• - promocja języka polskiego i dwujęzyczności dzieci polskich migrantów (rynek pracy, decyzje o powrocie, stały dostęp do kultury polskiej)

• -ujednolicenie standardów nauczania oraz narzędzi pomiaru kompetencji uczniów szkół polonijnych,

• -wzrost standardu oferty szkolnej i bazy dydaktycznej

• - podniesienie kompetencji kadry dydaktycznej

• -podniesienie atrakcyjności szkoły polonijnej poprzez wykorzystanie nowoczesnych technologii informacyjno- komunikacyjnych

• konsolidacja działań w celu uzyskania kodyfikacji prawnych dla nauczania języka polskiego w poszczególnych landach

Czy warto uczyć się języków ojczystych?

Sieć Euridice 2009

• Biegła znajomość języka ojczystego jest bardzo ważna dla uczniów-imigrantów. Może ułatwić imigrantom

uczenie się języka wykładowego, co będzie

stymulowało ich rozwój we wszystkich sferach.

• Ponadto ”sposób, w jaki ich język ojczysty jest

postrzegany w społeczeństwie goszczącym pomaga wzmacniać poczucie własnej wartości i tożsamości dzieci-imigrantów oraz ich rodzin”.

• Z raportu: „Integracja dzieci - imigrantóww szkołach w Europie”2009r.

Dziękuję za uwagę !