1. Realizm w powieści Ojciec Goriot Honoriusza Balzaka
1. 1. Cele lekcji
1. a) Wiadomości Uczeń:
• zna podstawowe dane dotyczące życia i twórczości Honoriusza Balzaka,
• charakteryzuje realizm jako kierunek literacki.
• wie, co to jest mimesis, definiuje ten termin jako „kategorię estetyczną oznaczającą naśladowanie (ale nie kopiowanie) rzeczywistości przez sztukę”,
• zna podstawowe założenia teorii Arystotelesa dotyczące sposobu odzwierciedlania rzeczywistości w sztuce,
• wie, czym charakteryzuje się język i narracja w powieści realistycznej,
• wie, że Komedia ludzka uznawana jest za arcydzieło literatury światowej,
• zna powieść Ojciec Goriot.
2. b) Umiejętności Uczeń:
• omawia najważniejsze cechy charakterystyczne dla powieści realistycznej;
• na podstawie przeczytanej lektury opisuje ukazaną w niej rzeczywistość i charakteryzuje bohaterów,
• analizuje formę i treść Ojca Goriot pod kątem wymogów stawianych przed powieścią realistyczną.
2. 2. Metoda i forma pracy
W formie pogadanki: nauczyciel omawia z uczniami sposoby przedstawiania rzeczywistości w sztuce.
Metoda podająca: nauczyciel opisuje realizm jako kierunek literacki.
W formie referatu: wybrany uczeń przedstawia życie i twórczość Honoriusza Balzaka.
Metoda praktyczna: uczniowie analizują utwór.
3. 3. Środki dydaktyczne
Słownik terminów literackich.
4. 4. Przebieg lekcji
1. a) Faza przygotowawcza
Nauczyciel pyta uczniów, w jaki sposób artysta może pokazywać rzeczywistość w swoich dziełach. Uczniowie przedstawiają swoje propozycje. Następnie nauczyciel opowiada, jak zapatrywał się na ten aspekt działalności twórczej sam Arystoteles. Uczniowie słuchają i zapisują m.in. definicję terminu mimesis, jako naśladowanie rzeczywistości w sztuce.
Nauczyciel podkreśla, że realizm, który stanowi temat niniejszej lekcji obrał sobie właśnie kategorię mimesis jako główny element kształtujący ramy tego kierunku.
2. b) Faza realizacyjna
Nauczyciel przedstawia główne cechy charakteryzujące realizm jako kierunek w literaturze.
Wspomina o powieści jako o gatunku, w którym realizm w sposób najpełniejszy wyrażał swoje zasady programowe oraz wymienia pisarzy, których dzieła stanowiły wzorce powieści realistycznej.
Jeden z uczniów w dużym zarysie przedstawia biografię Honoriusza Balzaka. Opowiada o dziele jego życia, którym jest Komedia ludzka.
Uczniowie opowiadają fabułę Ojca Goriot. Charakteryzują głównych bohaterów powieści, własnymi słowami opisują atmosferę Paryża widzianego oczami Honoriusza Balzaka.
Zastanawiają się, jak postrzega i ocenia tę atmosferę autor – swoje odpowiedzi uzasadniają właściwie dobranymi cytatami.
Nauczyciel przy aktywnej współpracy uczniów przygląda się dziełu Balzaka pod kątem zrealizowanych w nim założeń stawianych powieści realistycznej.
3. c) Faza podsumowująca
Uczniowie dzielą się swoimi wrażeniami na temat przeczytanej lektury. Nauczyciel zachęca ich do sięgania po inne utwory wielkiego pisarza, jakim bez wątpienia był Honoriusz Balzak.
5. 5. Bibliografia
1. Balzak H. de, Ojciec Goriot, przekł. T. Boy-Żeleński, PIW, Warszawa 1995.
2. Słownik terminów literackich, pod red. J. Sławińskiego, Ossolineum, Wrocław 2000.
3. Zweig S., Balzak, przekł. W. Kragen, PIW, Warszawa 1965.
6. 6. Załączniki
1. Zadanie domowe Przeczytaj jedną z powieści Karola Dickensa.
7. 7. Czas trwania lekcji
2 x 45 minut
8. 8. Uwagi do scenariusza
Scenariusz jest przewidziany na dwie godziny lekcyjne. Pierwsza zapozna uczniów z założeniami realizmu i stanowiącą jego fundament estetyką mimesis. Druga natomiast będzie poświęcona przedstawieniu autora i analizie dzieła, które należy do najznakomitszych wzorów powieści realistycznej.
