Dom Antka, 1905 - Wołomin letnisko
Wołomin rozwijał się jako miejscowośd wypoczynkowa, a z czasem także skupisko mieszkalne dla miasta Warszawy, zwana później „hotelem Warszawy”.
Dzięki dogodnemu położeniu kolejowemu, na porosłych sosnami piaszczystych wzgórzach Wołominka i pobliskiego Sławka, powstał ośrodek letniskowy.
Osiedle letniskowe w Wołominie stało się szybko bardzo modne w środowisku warszawskim. Stało się ono również wkrótce źródłem utrzymania kupców i rzemieślników.
Od początku XX w. rozpoczął się intensywny rozwój Wołomina, jako osady fabrycznej. Rozwinęło się tu osadnictwo typu miejskiego, któremu sprzyjało powstanie w czerwcu 1905 roku huty szkła.
W okresie międzywojennym Wołomin był już znaną miejscowością letniskową i uzdrowiskową dla Warszawy. Wielu mieszkaoców stolicy zbudowało tutaj swoje domy letniskowe a także wille i dwory. Ogromną atrakcją międzywojennego Wołomina był tramwaj konny, obsługujący przede wszystkim letników przybywających na wakacje i weekendy z Warszawy.
Na odpoczynek do Wołomina przyjeżdżali, m.in.:
Eugeniusz Bodo (aktor filmowy, rewiowy i teatralny, reżyser, scenarzysta, tancerz, piosenkarz i producent filmowy), Adolf Dymsza (właściwie Adolf Bagioski)(znany polski aktor filmowy i kabaretowy),Ferdynad Hoesick (księgarz i wydawca, pisarz, historyk literatury, muzykograf, redaktor naczelny „Kurjera Warszawskiego”), geograf Wacław Nałkowski, którego w Wołominie odwiedzali, m.in. Adolf Dygasioski (polski powieściopisarz, publicysta, pedagog, encyklopedysta), Xawery Dunikowski (polski rzeźbiarz, malarz i pedagog), Ignacy Radlioski (polski religioznawca, filolog klasyczny, historyk, krytyk biblijny), Janusz Korczak (polsko-żydowski lekarz, pedagog, pisarz, publicysta i działacz społeczny) i wielu innych wybitnych przedstawicieli epoki.
Po II wojnie światowej miasto utraciło status kurortu letniego na rzecz rozwijającego się ośrodka przemysłowego. Powstały nowe zakłady pracy.
Znacząco wzrosła liczba mieszkaoców.
Jako sentymentalna pamiątka z tamtych lat zachował się dom letniskowy na skrzyżowaniu Szosy Jadowskiej i Alei Niepodległości, zwany Dom Antka z roku 1905 (jak wskazuje data na fasadzie budynku). Obiekt zachował się wraz z przyległą zabudową.
Fabryczka (odlewnia)
Powiatowe Centrum Dziedzictwa i Twórczości, czyli popularna Fabryczka, mieści się w Wołominie przy ul. Orwida 20.
Fabryczka przed wojną naprawdę była fabryką żeliwa, dziś to prężnie działający obiekt kulturowy. Od początku zajmowała się badaniami nad kulturą ludową
i obyczajami charakterystycznymi dla powiatu wołomioskiego. Fabryczka to trzy budynki. W jednym urządzono kameralną salę teatralno-koncertową, pozostałe dwa to obiekt wystawowy i duża sala ekspozycyjna, w której odbywają się lekcje muzealne dla dzieci i młodzieży.
Maszyna stojąca przed wejściem do Fabryczki to wytwornica pary do silnika parowego, który napędzał maszyny. Ta maszyna była sercem warsztatu, napędzała wszystkie inne maszyny w zakładzie. W czasach powojennych znaleziono dla niej inne zastosowanie – parą wytworzoną przez takie właśnie wytwornice pary odkażano pieczarkarnie.
Aleja lipowa, dęby ul. Powstaoców, Starostwo Powiatowe pozostałości folwarku Woyciechowskich
18 lutego 1894 r. Henryk Konstanty Wojciechowski zakupił od Emilii z Bürtümpfelów Ehestädtowej dobra wołomioskie za sumę 29 500 rubli. Zamieszkał z rodziną w „odległym o jakieś tysiąc kroków od stacji, obszernym, parterowym dworze wołomioskim, typowym dworze wiejskim, polskim, krytym gontem, z zielonymi okiennicami w oknach, z wielką, drewnianą werandą na podmurowaniu, do której prowadziły szerokie, oszklone drzwi z salonu, a z której po paru schodkach schodziło się do ogrodu.”
W roku 1896 Henryk Konstanty Wojciechowski (1851-1934) zakupił dobra wołomioskie i rozplanował założenia urbanistyczne miasta zapisując się w historii Wołomina, jako jego założyciel. To właśnie on opracował plan ulic, placów, rozpoczął sprzedaż działek budowlanych. Nowo nabyty majątek podzielił na dzielnice, sporządził plan ulic, nadając im nazwy istniejące do dzisiaj: m. in. Lipioska, Mariaoska, Miła, Polna. Dwa i pół roku później rozpoczął parcelację ziemi i sprzedaż działek pod budowę domów.
W 1905 roku została uruchomiona Huta Szkła „Wołomin”, która przyciągnęła do miasta setki ludzi szukających zatrudnienia. W 1908 r. powstała Ochotnicza Straż Pożarna.
4 lutego 1919 roku Wołomin otrzymał prawa miejskie, na mocy dekretu Marszałka Piłsudskiego, tuż po odzyskaniu przez Polskę niepodległości.
Okres międzywojenny to dobry czas dla rozwoju miasta. Rozwijał się przemysł, powstawały zakłady rzemieślnicze, sklepy, restauracje, hotel, kina. Działały organizacje społeczne i szkoły. Znany ze swoich walorów letniskowych i uzdrowiskowych Wołomin odznaczających się swoistym mikroklimatem sosnowym, co czyniło go atrakcyjnym miejscem wypoczynku i rekreacji dla mieszkaoców stolicy.
W grudniu 1929 r. Henryk Konstanty Woyciechowski został honorowym obywatelem Wołomina. Zachował się wręczony mu wówczas oryginalny dyplom.
Woyciechowski zmarł w Wołominie 13 czerwca 1934 r. w wieku 83 lat. Po śmierci dziedzica, w majątku ziemskim gospodarowała jego córka Wacława. We dworze mieszkała owdowiała Wiktoria Woyciechowska, mająca wtedy już ponad 70 lat
Dzisiaj z dawnego folwarku Woyciechowskich pozostały tylko wielkie stare dęby na ul. Powstaoców i fragment alei lipowej koło budynku Starostwa Powiatowego. Po podpaleniu dworu przez Rosjan w 1944 r., Wiktoria i Wacława Woyciechowskie przeniosły się na ul. Brzozową 12, zabierając z sobą resztki ocalałego dobytku i dębową mozaikową posadzkę.
Kina w Wołominie – Kino Kultura
W roku 1908 na Rynku, strażacy wybudowali drewnianą remizę, w której głównym pomieszczeniembyła obszerna sala - kinoteatr, w której wyświetlano filmy (do 1930 r.
kino nosiło nazwę Weneda, a następnie od 1932 roku Adria). Właścicielki kinazadecydowały, że wszyscy czynni strażacy mogli oglądad filmy za darmo.
W roku 1927 w Wołominie powstało kino „Oaza” na 150 miejsc. Założyli go paostwo Helena i Stefan Nasfeterowie. Kino to zdecydowanie wygrywało konkurencję
z innym istniejącym wówczas kinem wołomioskim - „Weneda ̨”. Kino „Oaza”, usytuowane było naprzeciw dworca kolejowego w Wołominie.
W 1945 roku kino „Oaza” zmieniło właścicieli i nazwę na „Hel”.
Pierwsze wzmianki o istniejącym przy ul. Mickiewicza 9 kinie „Kultura”
stanowią dyplomy z lat sześddziesiątych zachowanych w archiwum kina. Podobno jest to pierwsze kino na terenie Mazowsza, które posiadało ściany dźwiękoszczelne i głośniki w wersji stereo. Aktualnie posiada 440 miejsc dla widzów. Wnętrze kina przypomina amerykaoskie kino średniej klasy, kolory ścian są bajkowe, wiszą na nich oryginalne plakaty kultowych produkcji amerykaoskich. Jest też kinowa kawiarnia.
Najmłodsze kino w Wołominie rozpoczęło działalnośd 17 lutego 2017 r. Kino Helios zlokalizowane jest w Galerii Wołomin, przy ul. Geodetów 2 w pobliżu stacji kolejowej Warszawa Słoneczna. Obiekt posiada 4 klimatyzowane sale dla 550 widzów, wyposażone w wysokiej klasy sprzęt nagłaśniający, dźwięk cyfrowy DOLBY 5.1, srebrne ekrany w jakości 4K oraz technologię DepthQ.
Miejska Biblioteka Publiczna im. Zofii Nałkowskiej w Wołominie Szkoła Podstawowa nr 1
Budynek przy ulicy Wileoskiej 32, został wzniesiony w 1905 roku. W czasie pierwszej wojny światowej uległ zniszczeniu. W 1920 roku został zakupiony przez Magistrat Miasta Wołomin. W latach 1921-23 został przebudowany według projektu architekta T. Michalskiego. W gmachu mieściły się Publiczne Szkoły Powszechne, następnie do 2003 roku Szkoła Podstawowa nr 1.
Obecnie w budynku przy ulicy Wileoskiej 32 znajduje się Przychodnia Zdrowia, a na piętrach Miejska Biblioteka Publiczna.
Miejska Biblioteka Publiczna im. Zofii Nałkowskiej w Wołominie została utworzona w 1949 roku na mocy dekretu z dnia 17 kwietnia 1946 roku o bibliotekach i opiece nad zbiorami bibliotecznymi. Na początku siedziba biblioteki mieściła się w budynku przy ul. Przyjacielskiej. W 1978 roku Urząd Miasta przyznał nowy lokal przy ul. Wileoskiej 23. Od 12 listopada 2009 roku Biblioteka posiada nową siedzibę - obecnie mieści się na I i III piętrze wyremontowanego, zabytkowego budynku dawnej "Jedynki" przy ulicy Wileoskiej 32, w samym centrum miasta.
MBP w Wołominie posiada trzy podległe filie:
o Filia Osiedle Niepodległości (ul. Kazimierza Wielkiego 1, Wołomin) o Filia Ossów (ul. Matarewicza 148, Ossów)
o Filia Zagościniec (ul. 100-lecia 41, Zagościniec)
Szkoła Podstawowa nr 1 w Wołominie powstała w roku szkolnym 1918/1919, została przekształcona z 3-oddzialowej szkoły z jednym nauczycielem (p.
Pardo), na 7-klasową szkołę publiczną z kilkoma nauczycielami.
Pierwszym kierownikiem tej szkoły przy ulicy Warszawskiej był p. Michniewski, a następnie Szymon Radziewicz. W 1924 roku szkoła została podzielona na żeoską i męską oraz przeniesiona do gmachu przy ulicy Wileoskiej, gdzie istniała do 2003 roku.
Muzeum im. Zofii i Wacława Nałkowskich w Wołominie
Rodzinny dom Zofii Nałkowskiej został zbudowany w 1895 r. przez ojca pisarki – Wacława Nałkowskiego – geografa i pedagoga, na tzw. Górkach (na pograniczu Wołomina i Kobyłki).
Nieduży, drewniany dom stał się ukochanym miejscem Zofii Nałkowskiej i bohaterem jednej z jej autobiograficznych książek z roku 1925 pt. „Dom nad łąkami”. To w nim pisarka spędziła dzieciostwo i młodośd oraz napisała kilka swoich najsłynniejszych utworów (Granica, Romans Teresy Hennert, Dom kobiet). Do osiedlenia się na wołomioskich Górkach namówił Wacława ówczesny właściciel majątku i dworu Wołomin, Henryk Konstanty Woyciechowski, z którym Wacław Nałkowski zaprzyjaźnił się w czasie studiów na Uniwersytecie Jagiellooskim w Krakowie.
W czasach młodości Zofii „Dom nad Łąkami” spełniał rolę salonu literackiego, do którego przyjeżdżało wiele znakomitych osób. Ich spotkania, dysputy i wykłady były dopełnieniem humanistycznego, ale odbiegającego od przyjętych wzorców, wykształcenia Zofii Nałkowskiej.
Górki były też miejscem ciężkiej pracy naukowej, która w przyszłości miała ogromne znaczenie dla rozwoju międzywojennej geografii polskiej.
Tu Wacław Nałkowski pisał książki poświęcone zreformowaniu nauczania geografii w szkolnictwie polskim – m.in. „Zarys metodyki geografii” i „Zarys geografii powszechnej (rozumowej)”. Nie zdołał dokooczyd innego ważnego dzieła – „Wielkiego atlasu geograficznego” – który opracował wspólnie z Andrzejem Świętochowskim.
Muzeum im. Zofii i Wacława Nałkowskich otwarto 29 października 1992.
W roku 2018 teren wokół Muzeum zagospodarowano. Autorzy koncepcji wyodrębnili na obecnym terenie dwa obszary funkcjonalne: częśd historyczną, w której znajduje się Muzeum Nałkowskich, oraz częśd rekreacyjną, gdzie umieszczono zbiornik wodny oraz nowoczesny plac zabaw dla dzieci
OSiR Huragan – cegielnia „Dyonizy”
Cegielni DYONIZY mieściła się prawdopodobnie w miejscu, gdzie dzisiaj znajduje się Fabryczka, a miejscem wydobycia materiałów był teren obecnego OSiR Huragan Wołomin.
W 1898 roku Henryk Konstanty Woyciechowski wraz z Wiktorem Herteux założyli cegielnię, aby sprzedawad cegły nabywcom działek na budowę domów.
Jakośd miejscowej gliny okazała się zbyt niska, co zmusiło założycieli do likwidacji biznesu. Tereny po cegielni przeznaczono pod parcelację.
Dociekliwi wciąż odnajdą jednak w mieście ściany z czerwonej cegły z odciśniętą w glinie nazwą „Dyonizy”.
W Polsce, w okresie międzywojennym, kultura fizyczna była ważnym elementem wychowania patriotycznego, obywatelskiego, społecznego.
Społeczności lokalne chętnie organizowały stowarzyszenia i związki, które umożliwiały aktywne włączenie się w proces odbudowy Polski.
W roku 1923, miejscowa młodzież harcerska dała inicjatywę założenia na terenie Wołomina organizacji sportowej. Powstał wówczas pierwszy klub sportowy pod nazwą „Huragan”.
Założycielami formalnymi klubu Huragan są:
o Burmistrz Czajkowski Mieczysław, o adwokat Kempiński Antoni,
o dr. Czaplicki Stanisław, o p. Rydecki Stanisław.
W celu dopełnienia formalności, klub został wciągnięty do rejestru stowarzyszeo i związków Województwa Warszawskiego w dniu 17 sierpnia 1926 r. pod numerem 1059, jako stowarzyszenie pod nazwą “Huragan”.
Boiskiem, na którym przeprowadzano zawody sportowe, była zwyczajna łąka, którą użyczyli paostwo Mossakowscy. W dniu 8 maja 1932 r. nastąpiło uroczyste oddanie boiska do użytku dla wołomioskiej społeczności.
Plac 3 Maja
W roku 1897 właściciel majątku Wołomin inż. Henryk Konstanty Wojciechowski opracował plan zabudowy osady miejskiej dla terenów zawartych między torami kolejowymi, obecną ulicą Sikorskiego, Lipioską i Legionów w kierunku torów. Teren ten podzielił na działki budowlane a w środku wyznaczył plac kwadratowy, o boku 41 sążni rosyjskich, (tj. o powierzchni około 7655 m2) i nadał mu nazwę “Rynek”.
W roku 1908, z inicjatywy Henryka Wojciechowskiego, powstaje w Wołominie Ochotnicza Straż Ogniowa (późniejsza nazwa Ochotnicza Straż Pożarna — OSP). Z Rynku wydzielił on plac o powierzchni ok. 6000 m2, podarował go Straży aktem notarialnym, w celu utworzenia targowiska, z którego dochody miały byd podstawą utrzymania OSP. Strażacy wybudowali na tym placu drewnianą remizę i zorganizowali targowisko. Wybudowano też głęboką studnię z żeliwną, ręczną pompą. Woda ze studni była dobrej jakości i chętnie korzystali z niej mieszkaocy okolicznych domów.
4 lutego 1919 roku Wołomin otrzymał prawa miejskie, na mocy dekretu Naczelnika Paostwa Marszałka Józefa Piłsudskiego. Po przyłączeniu do Polski części Górnego Śląska w roku 1922, Rada Miejska nadała rynkowi nazwę Plac Górnośląski. Po drugiej wojnie światowej rynek nazwano Placem 1 Maja, dziś nosi oficjalną nazwę: Plac 3 Maja. Popularnie nazywany jest przez młodzież
„Patelnią”.
Obecny Plac 3 Maja jest po generalnym remoncie i pełni funkcję reprezentacyjną i rekreacyjną. Zasadzono drzewa i krzewy ozdobne, ustawiono ławki, zbudowano fontannę a nawierzchnię wyłożono dekoracyjną kostką.
Ustawiono pomniki.
o Pomnik Jana Pawła II znajduje się od ulicy Mickiewicza. Przedstawia on postać papieża na tle otwartej księgi ze słowami "Totus Tuus"(z łac.
„Cały Twój”). Monument został odsłonięty w maju 2006 roku.
o Pomnik Bohaterów Ziemi Wołomińskiej widoczny jest od ulicy Daszyńskiego. Jest poświęcony bohaterom, którzy polegli w latach 1939-1945 w walce z najeźdźcą hitlerowskim.
o Pomnik Pamięci znajduje się przy ulicy Moniuszki. Jest on poświęcony pomordowanym przez hitlerowców w czasie okupacji niemieckiej, w latach 1939- 1944, mieszkańcom Wołomina. Został ufundowany przez społeczeństwo miasta Wołomin.
Skwer Bohdana Wodiczki
Bohdan Wodiczko (ur. 5 lipca 1911 w Warszawie, zm. 12 maja 1985 w Warszawie), pochodził z muzycznej rodziny, polski dyrygent i pedagog muzyczny.
Bohdan Wodiczko był jednym z najwybitniejszych polskich dyrygentów, wychowawcą kilku pokoleo muzyków. Zreformował skostniałą strukturę Opery Narodowej i zainteresował tą sceną całą Europę.
Kilka faktów z życia artysty:
o w 1965 pełnił funkcję dyrektora artystycznego Teatru Wielkiego w Warszawie, o w latach 1965–1968 prowadził Orkiestrę Filharmonii w Reykjawiku, w Islandii.
o od 1968 był dyrygentem Wielkiej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia i Telewizji w Katowicach,
o w latach 70. pracował jako pedagog Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej w Warszawie,
o w 1973 r. został profesorem Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej w Warszawie,
o w 1975 r. otrzymał nagrodę Związku Kompozytorów Polskich,
o w latach 1977 - 1979 r. objął dyrekcję i sprawował kierownictwo artystyczne Teatru Wielkiego w Łodzi.
Bohdan Wodiczko w Wołominie spędził swoje dzieciostwo. Dom rodzinny znajdował się przy ul. Trakt Warszawski 29 (obecnie al. Armii Krajowej 43).
W 2011r. została otwarta w tym miejscu Izba Muzealna poświęcona pamięci rodziny Wodiczków. W nowo otwartej izbie muzealnej można zobaczyd m.in. liczne dokumenty, odznaczenia, nuty, książki i fotografie ukazujące życie rodziny Franciszka Wodiczki (ojca Bohdana Wodiczki, człowieka zasłużonego dla Wołomina, sekretarza zarządu Ochotniczej Straży Pożarnej, kapelmistrza orkiestry strażackiej).
Dnia 2 lipca 2011 roku, w hołdzie oddanym dyrygentowi w 100. rocznicę jego urodzin, skwer przy ulicy St. Moniuszki w Wołominie, został nazwany jego imieniem. Obecnie to popularne miejsce na mapie miasta, szczególnie wśród rodziców z dziedmi. Na terenie skweru znajduje się plac zabaw, siłownia terenowa oraz scena koncertowa.
Ciekawostka z życia rodziny Wodiczków:
Obecnie syn dyrygenta Krzysztof Wodiczko (ur. 1943 r.) jest jednym z bardziej znanych polskich artystów na świecie. W listopadzie 2005 r. w Galerii Zachęta w Warszawie została otwarta wystawa Krzysztofa Wodiczki z realizowanego przez niego głośnego cyklu
„Pomnikoterapia”.
Stacja Wołomin – Kolej Wileoska (Warszawsko-Petersburska)
15 grudnia 1862 r. otwarto Kolej Warszawsko – Petersburską, drugą linię kolejową na ziemiach polskich.
Zasadniczą przyczyną budowy Kolei Warszawsko-Petersburskiej były względy strategiczne, a szerokotorowa linia odgrywad miała ważną rolę w systemie kolei rosyjskich. Z jednej strony jej budowa umożliwiała bowiem szybki transport wojsk, z
drugiej połączenie portów bałtyckich z Polesiem
i guberniami centralnymi.
Powstanie Kolei Warszawsko - Petersburskiej miało również istotne znaczenie na wypadek polskiego powstania, którą to ewentualnośd rosyjscy sztabowcy brali pod uwagę już w trakcie projektowania linii.
18 maja 1863 r. otwarto rozkładowy ruch pasażerskich pociągów na całym odcinku Petersburg–Gatczyna–Ługa–Psków–Dźwiosk–Wilno–Białystok–
Łapy–Tłuszcz–Warszawa, o długości eksploatacyjnej 1611 km. Podróż pomiędzy koocowymi stacjami trwała wówczas 38 godzin, a z Warszawy do Wilna – 14,5 godziny. Początkowo na odcinku Warszawa – Białystok biegł tylko jeden tor. Na całej linii Warszawa – Petersburg wybudowano 54 stacje. Linię Kolei Petersbursko-Warszawskiej budowano 11 lat, a zastępcą dyrektora budowy był polski inżynier Stanisław Kierbedź.
Stacja Wołomin była wtedy pierwszą stacją za Dworcem Petersburskim. Tak nazwano pierwotnie Dworzec Wileoski, jako stację początkową Kolei Warszawsko-Petersburskiej. Miasto Wołomin zyskało nowoczesne połączenie
ze światem.
Do elektryfikacji stacja posiadała jedynie cztery tory a ich długośd była znacząco krótsza niż obecnie. Dawny dworzec kolejowy został wysadzony w powietrze przez Niemców w roku 1944. Przebudowę stacji wraz z elektryfikacją linii zakooczono 13 kwietnia 1952 r. Wybudowano wtedy peron wyspowy oraz kładkę nad torami.
W latach 2014-2017 ramach projektu RailBaltica, trwała całkowita przebudowa peronów i torowisk. Stacja posiada 6 torów z możliwością przejazdu bez zatrzymania. Obecnie stacja nie jest już koocową i początkową dla pociągów pasażerskich z Warszawy. Funkcję tę przejęła sąsiednia stacja Wołomin Słoneczna
Patron Szkoły Podstawowej w Zagościocu Ignacy Jan Paderewski
Ignacy Jan Paderewski urodził się 6 listopada 1860 roku w Kuryłówce, zmarł 29 czerwca 1941 roku w Nowym Jorku. Pianista, kompozytor, aktywista, poliglota, mówca, polityk, mąż stanu, filantrop, biznesmen, mecenas sztuki i architektury, hodowca winorośli, aktor filmowy, człowiek - ikona.
Paderewski pochodził ze zubożałej szlachty bez ziemi. Jego ojciec Jan, był zarządcą dużego majątku, a matka Poliksena Nowicka – córką polskiego zesłaoca. Gdy Ignacy miał 3 lata, jego rodzinę dotknęła kolejna tragedia – ojciec został aresztowany i trafił do więzienia. Jako właściwie sierota Paderewski został adoptowany przez ciotkę.
Był wyjątkowo bystrym dzieckiem, żywo zainteresowanym muzyką. Był wysoki i szczupły, miał długie ręce i duże dłonie oraz przykuwającą uwagę urodę – długie, rude, kręcone i rozpuszczone włosy, błękitne oczy i idealnie uformowane męskie rysy twarzy.
Do polityki Paderewski trafił poprzez działalnośd dobroczynną.
W 1910 roku artysta był już człowiekiem bardzo majętnym, a przy tym hojnym darczyocą wielu akcji charytatywnych, szczególnie tych organizowanych z myślą o polskich sierotach i ofiarach represji, chod finansował także stypendia dla młodych muzyków, zasiłki dla bezrobotnych, pomoc dla weteranów, kliniki rehabilitacji, oddziały położnicze i wiele innych inicjatyw.
Sponsorował także budowę pomników, między innymi Łuku Waszyngtona w Nowym Jorku, wzniesionego w 1892. Na 500 rocznicę historycznego zwycięstwa Władysława Jagiełły nad zakonem krzyżackim Paderewski sfinansował budowę pomnika władcy w Krakowie, średniowiecznej stolicy Polski. Odsłonięcie monumentu stało się okazją do wielkiej patriotycznej demonstracji. Paderewski przemawiał do zgromadzonego tłumu i okazało się, że potrafi porwad ludzkie serca i umysły swoją sztuką oratorską w równym stopniu, co muzyką. Był wielkim mówcą, pełnym pasji, nie musiał się przy tym uciekad do korzystania z notatek. W połowie 1941 roku Paderewski zachorował.
Zmarł w Nowym Jorku.
Od roku 2018 Ignacy Jan Paderewski jest patronem Szkoły Podstawowej w Zagościocu.
