Extraktie van aromaten volgens het arosolvan-proces

~~'1/,t~:,

.'(~:,' .. ? ~ .. , f. Jo , ':. r ,,~ Verslag behorende bij het processchema

van

onderwerp:

.,'

,.

l \

. r· ,~ ,

.

'.0

.,

~ .. ~,.' ,

f-'"

'.

•

\~i.,., ;,I~.t~-:

..

·~.t\;~ ~:';}";\'>i.r"

"i., ~. , ~~ ,,-' .' '. , ...

.

",

.

'

..

l,;it}: ~ ~.:.. • '~. j ' , ... , ",1:' ." " ... .,'-fI., .. , .' . ~. " ,.' ~. _.~. l. " t • "~' ::t"'" , . I. ,'~ , ' " L " " ' t-... ,1\..<'" ,.. :.4 , ~';"-..J-_ .' •

':}·'f'~,·:~:;

..

" :

.

.

" ,. ,,,;.. ~-,

.

~ ~.' ~ .", . ~. i 1 :.~, ,.

..

. _,

.

," '.0;. 1 ~,~: ~

.'

'. "

.,.

: ... '" .. ' ,r ,.' ~, 'i ":-.~'-:f"''''''"'II' ",. ,:' .

.

,

"

"

..

" .

..

,... .~. :.1" " - . \ F,-, '.: .' __ -'''''0, ,

.

'.el'" ~

, ,.,0:>.);::

t.. .~". Ai-"

,""

;.; \.~, , .

.

. " . ;: .~ ~\' ~. ..' .. --~ ') "

..

,/ ,. " I 'l

r

Extrakt~e 'v'an Aromaten vclgens

::1a3.rt '71 . : .D. lIanenburG

Irisla?!1 31, H~l~nc Swarthstr. 150,

I!lHOUD.

I. SamenvattLl[;

11. Inleidinc

lIJ. Uitgangspunten voor het o~1twerp

a) Externe ~escv€rls

IV. BeschrUvi~g van het proce~

'/

.

VI.

1) Extraktor

2) Eerste ~tripror

3)

Tw€ede stripper

4) ~'1D.3~wlo'''!'~,e21 voo;.' arOr.1D.teCl <';-) !1Îot-e.ro:r:aten

5) l:081er H15

VII.

::2.33a- en Vi3.ri;:te~::1.13.Cls

e. ) 1)e b~2·rrc-:~·:~.-: .r \,~an de J.~:.l.s3abs.lar:s

.

-ö)

De

besrr,'?l:inL; va:, de "l8 r:!ite ~aLe.:1s

V

III.

liter~tuurl~st

IX

.

Sy~bolcnljst COflstruc:t je 2) ,~:;._·celc.(' ",1)

.E

4

6

10 15 1'7 I 21

2

6

}J

32

3

4

10 12 21 22

23

23

24 ?c: - . /

26

2

7

49

5e

XI.

I.

-3-6

)

De bc~cke~inc en opti=~lisatis van de

wartltewisselaar

Fit-uren

Los b'Jzevoé[Sd: processc:le~:la (ficuur 1)

Erre.b .. 1 blokjessche:na specificaties Qassa- en war::1~estro:nen

-.-.-.-56

60

66

67

t Uit 88n koolwat erstofmengsel met een kooktraject van 80-160 C

(hiervoor komen kraakfraY.ties en reformaten in aanmerking) worden

continu ?.rO;.1atC!'1 G'2~xtrahecrd m.b.v. een menGsel van N-methy l-pyrrolidon en ethyleenelycol (Arosolvan-proces). Dit extraktie -middel he8ft beh~lve ~at het een uitstekende extraktie mOGelijk 'o~ maakt tevens zeer L'1.msti[:;e F.YJdere eiGerlschap:pe!1.

,I,.;~ .. ~..,

De introduktie van een gemenGde "recycle" leidt, tot et=n extra goede scheicü n.;.

De extraktor is van het -::ixer-settler type met 20 tot 30

tr'j.PP82"'c, dü: Goven elkaar tot één kolom z'jn ~ebouwd. EU opereert bU norm~le o.'r:sta!1dióhe:1<;::, d.w.z. bij een te;nperatuur van 30-60 C

en onder at~osferische druk.

D? capaci tei t van GE: fabriek wordt op 300.000 ton arü·rtatl';!'1 per jaar gesteld . Hiervoor is on~evper ~OO.OOO ton voe~ir~ per

jaar nodiG'. :::\e aro;-: .. ate;: vvorde:1zeer zc.:i ver en met hOGe rende;'l8:1ts::.

Behalve d~ extraktor bevat de fabrieksinstallatie een stripper met s,,::paratcr ter afscr:.eidicr; van de 0e:ne~,zde ".':'p",:;'c1e'; een strip -per om de aro~aten van het extraktie~iddel te scteid0n en twee scrubbers (:::ixer

_{--_._---}

-settler princip8) om de arorr.a"n- en de raf:ïr:a3.t -stroom te wassen.

Voor de investeringen wordt een bedra;j Genoemd va~l S 500.000 voor een capaciteit va:1 100.0UO ton aromaat per jaar wajlI:.~'er ten

-minste het extrakti emiddel ~-met~ylpyrTolidon met wate~ is.

Geconclt.:cip.8rd kan "Norden dat dit ,rocps vele vooroel,:rioiecit

t .o.v. ar.dc!'e ,,;<tral~~ieprccEsse!'1, zelfs enigE:- t .o.v. cie ;';: . .l:jwéiter varian.t. Dezt' voordelul b2treffen niet alleen de gu.!'1St:LG8 proces

-ook de investerinC3- efi bedr~fskosten.

na:r.elljk tcrtl~ te voeren tot een eebre~ig it,zicht in een juiste r2circ:ulcre;1de w:::.terstroo;r.. Beter :'lof.:: k::'!l _...., ···es

-

:lro -ken worde:1 va:'! een êebrç<,- aan inzicht :L:'! de ni):i::-.u:'l vel'eistp

-5-Een andere moeilUkheid is de schaarste in de literatuur aan ge-gevens omtrent de extraktie zelf.

Tenslotte kan opgemerkt worden dat het zin heeft het proces ni.et in het rünst Gesteund door proeven in lè'en "pilot-plant", op

vele plaatsen fli~k te opti~aliserc~.

(

\\r.)

11. I q:I';IDI:!G. ( lito 1 tlm

9,

32

)

De winning van aromaten uit omzettingsprodukten van aa rd-olie dateert van na W.O.II.

Tot ongeveer

-

1950

blijkt de aromatel".produktie, die aan de cokes -bereiding Gekoppeld is, de behoefte aan deze chemicali~n te dekken.

Indien daarna de vraag voortdure:1d stijgt i.v.m. de-snelle ont

-wikkeling van de kunststoffen- en kunstvezel industrie is het noodzakelijk naar nieuwe grondstoffen te zoeken, texecr daar

tegelijkertijd de cokesbeqüding voor de ruw-ijzerproduktie met

ca. 5QC teFut;loopt.

De huidiee situatie is dat de grondstoffen vrijwel geheel uit

kraakfrakties 0-n uit reformaten bestaan. In Europa zjjn naast de reformaten vooral de kraakfrakties vamvege hun srotere a3.nood

van bela:lg. Zij ontstaa.'1. als bljprodukt bij de eth;yleenbereiding kraken van nafta's.)

Zoals reeds gezegd ligt een belangrijke toepassinG van aro-maten in de kunststoffenindustrie:

--3enzeen die:lt o.a. voor ae bereiding van styreen, fenol cyclohexaan,

--Tolueen voornamelijk voor de bereidil".g van T.N.T., di -isocyë.ne. ten en benzo~3zuur ( door kat. oxydatie en

vindt toepassing als o:r:;los;:niddel en weekmaker,

--Xylenen tenslotte worden Grotendeels tot ftaalzuren

ver-werkt die op hun beurt weer polyestervezels en weekmakers l everen.

_J,

kl'\' '. Voor vele van deze processen is de zuiverheid van de

aroma-'\ ,,'.<1-' \. ten bclancrJk indien zo daarna in een katal~ch proces worden

I I·V'. ,

'\ .' i)ebrlJild. Di- en Ino!1o-olefi nen er. zwavelverbindillGcn, naast de

paraffinün en !1aftC:len r:leestal in de voedinG aanweziG' dienen

derhal ve ver-:/:jderd te worden.

Di t kan b. v. ee8euren door de voeding k?_talytisch te hydrOGeneren

( het zW8vtólgehal te daalt OO}; aanzienliJ~.) Om econor:lische redenen

gebeurt dit all pen :ï'.et de kookfraktie welkp. de cewenste aromaten bevat ( b.v. proc8s voJ.c;ens 0C'cyer l\G of ::oeci!ster .Farbwcrl<e A~.) De Gevolgde scheidin~:;:'1rrk;thoje h3.ngt af van het aromaatg:chal-te in de voedillg.

t::ogelijke scheidincs~f!(:thodieken zijn: \J' '-' ,"

I "

."

'.I " J y I,'

,.!

"

-/ ,I ..) V~\ 1-1..

-7---Fraktioneren: Dit is beperkt tot me!1gsels met maximaal 2'1&

niet-aromaten ( aromaatverliezen zijn dan ca.

5%.

)

Bovendien is ee!1 kookpuntsverschil van niet-aromaten en

aromaten essentieel.

--Adsorptie en perreeatie: Eerst adsorptie van aromaten door silicagel en vervol~8ns desorptie middels een oplosmiddel

( Arosorb-proces; Sun Oil Co.)

Permeatie komt voor b:j het gebruik van moleculaire zeven

--.::::... -

----

_.-

---die door ure~~addukten worden gevormd.

-

--

-

~---Clatratie: 're :naken Elet insluitverbindingen van b.v.

ben--Z8e!1 ~et a~~oniak-nikkel-cyanideco~plexen. Dit is interes

-sant geworden voor de scheiding van C-8 isomeren.

-~Kristalli3atie: Wordt toe~epast o~ benzeen (smp.

5,53

C)

uit aromaatfrakties en p-xyleen (smp. 13,26 C) uit C-9 . . _ / aromaten te winnen.

De tcc~nisch oelaq;rUl~e :.1ethod011 Z:~!1:'1

.,

~ vi!

./1

--F.xtra~;:tie\'e déstillatie: Eierbij wordt de vluchtigheid Va!1

de aromate:1. verminderd m.b.v. een hulpstof ( fenolen, arJincs,

ni troverbindinc;en waaro.:1der ook l\';';P, polyglycolen en cyclische sulfonen.)'

--Azeotrope destj llati!?: In dit beval 'Ilordt de vluchtigheid van de niet-arcm~te!1 door een hulpstof vergroot. Nu koreen de niet-aromaten set de azeotroorvormer als topproduxt uit dl,? ~wlo~n. Voor hulpstoffE::n }:or:en Ll aar.L'1erlü ng: alkohol;:m, zureh, keto:1.en, aldehyden, nitrillen; alle eventueel ge

-Di t \'lOrut to€'sepast voor 8e:1:.,;;sels die niet iJeu' d.1.n 12 tot 15:::;,:;\'t;~ niet-aro!!iéitey; Govatten, daar al1ders de verè,0..tI!ping-s -kostl':û te zwaar ga:n: wec;cn. Goedlwper is dan de

--Vloeistof -v_~oei~tofex_tsakj:;ie: Tleze word";; verreweg het meeste toe~epast. Als extraktie:niddel wordt steeds een orC13,nisch oplomniddel 6'8bruEt dat ee:1 polair karakter heeft en twee fasen vorjJt. Eehalve dat ee~ m.1.kkelUke te

-ru2'vinning Va:1 het extraktierliddel uit de extraktfase

noodzakelijk is, moet nog a:m een reeks eisen voldaan zijn

(ZiL rroccsconditjes) voordat een rendabel proces mogelUk

is. Lpt idr:ale extre.;;tip.:;;iddel bcsta3.t niet; door het com-protri.s tussen eisen en eigensc:lappen Z~;!1 d::larom versche i-dene processen gere~lis0erd •

-ter.. preferent oplost. Hierbij zijn weer twee groepen te onderscheiden; n.l. die met eer.. "solvent" werken dat la-ger kookt dan de aromaten en een groep W8.arvan het extraktiemiddel een hoger kookpunt bezit.

Voorbeelden van lagerkokend extr. middel: Zwaveldioxyde.

"

" hoe;erkokend " "

-DEG

en

TEG

(Udex-proces van Dow Chemical Corp.+U.O.P. Co.)

-Sulfolaan- proces van Sheil Develcpment Co. -m.'iSO+wat water ;van LF.P.

-!(onomethylfor~amide o.~ofex-proces van V .E.B.)

-! . .:r:Jl((1 . r!'.ethylpyrrolidon)+ 10-20:;, water (hrosol van, Lurgi.)

De eerste grote Arosolvan-installatie is vanaf dece:nber 1962 in

Japan in gebruik en heeft een prod~~tiecapaciteit van 65.000

ton aromaten per jaar.

Eet is niet bU deze e~ele fabriek gebleven; dit wordt dui-delijk wanneer men de voordelen van het Arosol v:m-proces bekijkt. Deze voordelen zijn:

--De extraktie wordt bij omgevingstemperatuur en -druk ui t

-gevoerd.

--Kostbesparende faktoren:

De or:derhoudskosten zijn laag vanwege het niet-cormc;jeve

karakter van h'1;iP e!1 regeneratie van het sol ve!1t kan eveneens a~.~.!~T;Yeg~ bltYen o:ndat thermische degradatie ook niet optreedt. Bovendien zijn de solventverliezen erg

laag te houden: kleiner dan 0,1kg. per ton geproduceerde

aromaten.

De investeringen zijn laag o:ndat de apparatuur voor een

kleibehandeling voor de ~leE~~everwi~~e~~~~_~:rerbo~ig is.

Deze olefinen verdwijnen in de raffinaatfase. I v\ ... ~­

{I:)..f.rl-"".' \~ -- Iel verband hier,î1ee maG de voeding een bE.Ç'midceenal te van

~~

._---16.,. .u go: " ~.,.:...,... c-r • .... "(' I V' c, • j .,. r,~IJ., ' '1 •

--Geen waterverwUdcr~ng: _Clrcu . 1 _a t· ₁₈ t _{ussen ae} ' t_{s rl}· _rrc~ .. 1 _en

de waskolommen.

--De terugwirming van het sol vent uit het extrakt en het raffinaat eaat gemakkelijk en kwantitatief.

--1:inimale solventinventaris door g'ebruik te maken van elektrostatisc!1E' spanningen, waardoor de fasenscheiding

in de settlers wordt versncld.(zie ook hoofdstuk VI. 1). --HOGG rendei!:f!ntcn en zui verhoden VB.n de ge produceerde

:..\

,-\~

-9-aromaten.

--Flexibiliteit t.a.v. de te verwerken grondstoffen •

...,-Uitbreiding mogelijk om C-9 aromaten te produceren.

Eén nieuwe variant op het Arosolvan-proces maakt gebnlik

van een mengsel van N-ffiethylpyrrolidon en ethyleenglycol als

ex-traktiemiddelj enige nadelen t.g.v. het water zijn dan verdwenen.

Deze nadelen waren de lagere capaciteit van het extraktiemiddel

en de hoge warmteconswnptie door ~eotroopvorming van de

aroma-ten ~ilet water tijdens de opwerkinG"

De voordelen zijn dus een verdere daling van zowel de bedrUfs

-kosten (reduktie van de warmteconsu:nptie en de hoeveelheid

solvent die circuleert) als de inv~steringen (afmetingen van de

extraktor worden kleiner en de pentaankolom is overbodiG ec.vorden).

Vergelijk de beide "flowsheets": fit,'Uren 2a en 20.

Voor dit laatste proces is in dit verslag het ~~n en wlder

uitt;ewerkt.

-,

-

.

'

Dp. produktiecapaciteit van de fabriek:

300.000 ton aromaten per jaar, uitgaande vant500.000 ton koolwaterstoffen als voeding per ja:lr.

Het aantal bedrUfsuren:

i_':axi;naal 8760 uur per jaar bij volcontinue bedr:Jfsvoering (ir: de praktijk zal dit ongeveer 8000 uur per jaar zl:n). Specificatie van de grondstoffen:

Een geh~r~irogeneerde Kra,akfraktie (kooktraject 80 - 140 C)

die gelijk is Ül sD.menstellin.,:; als cenoemd ir. lito 32, v.b. 2:

26, 4 gew'}~ oenzeen , 2~,2 tolueen,

11,9

3

7

,5

xylenen, nict-aromater. ; max. 1 gew~~ mono-olefinen

zee:1 di'·ole~"i'1e!1.

geen zWávelver'oindit::;en

Specificatie van hpt aromatisch eindprodukt (lit.

3)

:

o

,01 f:;ew::~ nict-aro:naat in benzeen

-0,01 tolu(.en 0,1 x~·le.'1p.n Cpbren~st: (lit. R, 2j.) talue:;!!:

99

xyJ or,en: )S Cf I') ("IJ

=

1,!l9(6) (koo~traje~t 135-14~ C,

Srecifi::atie Vil;} het niet-aromatisc!1e ei.'1dprodukt: (volGt ui -c de "ov.::r; El.ll" ';i[L3~ai:Jè.üa!!s;

-,.~-'-' "'Z

0

,

6

1 , .I r;

n

,

S

x]1 ';:'8rl nÏt:t-:1.rO;;18. te:-l.

I

J

( .

-11

-S[L~enstcll L:c; van ~e-t extraktierr:iddel:

50 GCv(~ N-methylpyrrol ido!J (Nrp)

50

cevtJb

ethylc;engl~rcol (Kl) .

Verlies [Lun pxtrakticniddel (l it . 8):

rnaxi~a~l 0,1 ~Z per ton geproducE~rde ~ro~aat. B(;i1cdi~'de ut i l i ti Es:

Stoo:r. ( 10 bar) 1ste strippc,r: 2j.O~8 'l:Vi

2dc stri;:per: 6.tt'19 1<:''!j t():'~8.1 : _29·547 >:Yi = ')2,7 torVUlil" =

1

,

5

6

tIlt ~rO:TI. 1'.,) el ',1':: .. ter E8 : 1,t . ;~

56

y,:!!

~.-t,

\"~"

...

"

Elft: l j .}Qj ,<;.':/ tota2.l: 23.241 .:.-"_IN _{= 1215}

;r

J

/

_uur

(

f1

'l' Ü 20

C

'

.

'L tcta3-l: 1201, Li = 103 .::.J/uur

(

l1

T is 10 C) . 1318 '-:J3/uu.r of 37,9

rn

~/ton

arom.

Pr~jze

n

:

Koelwater.;-"'O,OS per !!]3 (lit. 33)

~ , \

stOO:i (10 8ar, 185 c) ",-I' 10,~ per ton (lit. 33) 2 i,i::--:I'21tewisselend oppervlak groter dan 300 iJl :

2 2

of'

2700, - voor ~,GC;~ 1'1 us

.f

60, - voor ely€; volGende :n

-~--~.

'"

,

-eC'!FP.1 mol. gew. vi skosi,t. soort ·c ew. }~pt • C

I

"

_"p

_,è

_{, ~~;}

\~

f

r:1

'ü.

.

_w.

I

g eP G/ee. KJ,!. <_; C KT 1,,-. '' ' / r'E-I

i

(20 c) (20 ('

,

_{( (60:;[;:)}

I

J ,

I

(lit .19:'

i

(lit.16:' (lit.1~) (lit.19: (lit.10) (lit.1'J;

I ! I I

I

I 0,65

:s

I 73,11 0,8787 80,2 1,88

_39S

T 92,13

-

0,866'( 110,; 1,81J

356

::li-t.13) (lit .13) I 106,16 0,8968

a-X

-

144 m-X 1 Ol~, 16 - 0,0684 139 1,Sn

₃₇₇

p

-

x

1 u6, 16 - - 138 I!:\ 40..1112 9,4

_I

0,'330 2,1

356

(lit.16)

:

'

:

:,

:P

99,13 1,022 1,ü26J ~206 1

,

7

'7q~ I~ .. (Ji-+-4-..Ve./ 7.0\ I (lit.10)

~:.:-;

6?

" '7 - , ... -I 21 1,1023 193 2,43 918 (lit.29) (' ...Ll 't • 1-5/ \ -·'"t~1 ç... 'J ' O...T' ... 12,02 1 1 ,000 100 4,19 2260 (lit.13) (lit.13) h-ex3..8.r 0, 65Si.:';

-

.. - ..... tt=·~p •

cl

J ( Jar)

(

'~i

:

b~:;

I

(~i: 0

~

:

~

;~,:p (~ _{\ ~Il •}.. _{• :.;~,)} T;"'~ f ,

--

_{p ,)}

r

_,i ('.-,., l' \ ' '- \ , ,. ' ·u , ~,~ J

i

_(liL1F; ( l i t . 2L,) (1 ' .l. 2') , (lit.19) I

_I

\ \ol. ...

I

'

.

.

' ....

I

..l..l v. L+ I

I

, _{I i} i

I

i i

lt

S

'

0,31 0,11

I

0,03 !

-

I

-

-49

0,34 I I 0, 1~ 0,035 - _-

-I 60 O,515

!

J,135 .14 , q ( 1 ) -.; ~ (2) _-

-I

-',~ 63

°

,../ S',' I 0,21 I _I

0,066

-

-

-I

,

I

I 11 (',

₂

_,

₃

, _1,0

_i

0,,-',

;9

2

;;

-i ! 1':;5(2) l ' ::;

I

i I 1

..

../

-I

-

I

-

-160

I

6,% _! I 3,/1

I

1,c 2 Lll\ 24(\

-I _{( ~ \ ' !}

171

-', "-,' :;.1: 1;,2 I ? ') _{3/t' ...} 1 350 "I <12 - , ,0 ,

I

-

,-

,

1:32 11 ) ,3

I

2

,

75

,no

4:_~U -1 'J,)

13

_{~,9 3,1 J~C'} 5)(i

-i

I

i

( 1 ; ~", '1'" ... ...: -L.. lit.1J I ~\ _{1 ':}

.,-n

( -, '. l:Lt.W. : -' ... _I 1._'.1 ; \. ,: ) : _ J.. v. ; _{. / /} " , :

-13-tO::'1? 'la":1r-..i.r. (at:n. ) (lit.10)

r _{-, 'co"'-~zef-··~l'1 tnlUc-~,,!1} I 0 0,0361 O,0IJ9'7 10 0,0618 v,01H 20 0,1016 0,0304 30 (I,16C9 0,0499 ~O 0,2460 CO-,og

_,

-50 C;,3660 0,1234 69,25

o

,

'!?0 c::. -; ~ . / AzeotroopS"l:u:;r:st'?lU !1G: (1it~10) 3pnZPAn-wat~razeotroo~

bU

1 atiJ.. heeft oen kookter;rp. ve!1 6;),25

c.

DA sa~enstellir:g van het

'·nIP (lit.2J:1 jO'ï"Y') _{, . -.-l" •} (' 202-206 197 -202 r2-84

76

1_;'(-u ' (1 __ -i t 2• 01 , 193 1 Mi, 8

1

YJ

,7

122,5 1 (19 93 I d:r.ul<:: :~,m H;--.-.J ~ 760 736 10

6

druk 101

25

13

Stoo:;): 10 D2.r, 1S5

e

j

cand. vrar;;Ite 2020

:

k

<-T/

kc

.

I

f

C,/ cc.

/'-

:,oi",e

r

dY·l/C'~. TW8e-fasensysteern: \-vater oenzJ.:-:c:1 1,GOO 0,8'(2 0,01

ü

,

OOG5

7"i Q .J.,.,--, :';7, .... . / , , ; q

TVlee-:t'aS8ns~'s tE::e::-l:

ïmte:r. 1,OIJO 0,01

43

,

0

r

a !'affiI1c O,~yl

0

,

094

Oplosb:1arheden: (lit.

"?e.'lzpen i!l

EG

in water

'l'olueen in water

,<~rleen in water

Niet-aroI1l3.ten in wat8r

NlvlP in NA EG i~ .1 B Ü'-

NA

'N8.ter i:1 Cl in _" -'-i '1. X in !TA

il

3

4

)

5,51 eew5~ (20 C) 0, 175 c;ew(;~ (20 C) 0, 277 ::;ç;'{(t'~ (70 c) 0,057 C8W;; (30 C) 0,0130 gevfi~ (:25 c) ca. 0,06 vol% (16 c)

0,7-5,0 gevf;~ (r~l;p bevat 10-20 Gewi; watE'r)

0,251 mol~ (29 C) ca. 0,034 mol~ (43 C) 0,050 Cr"!wjo (20 C) 0,258 ce~1f~ (70 C) 0, 06 :;e·.Vt~ (30 C) 0, 03R4 o·f-.w/~ (25 C) ca. 0,003 ~!,07!;'(, (16 S)

-.-.

-

.-(lit. 3)

(

'.

-15-IV. BESCHRIJVING VAN HE'l' Pi{OCES.

Het Arosolvan-proces (zie ook het processchema achterin)

maakt gebruik van het binaire extraktie:niddel (solvent)

N-methylTlyrrolidon (van nu af NI-,:P genoemd) - ethyleenelycol

(afGekort tot E,]).

Het hart van de "plant" is de extraktor, welke mededoor z;jn hoge

traprendG~ent een uitstekende scheiding mogelUk ffiaakt. Daartoe werd voor het Arosolvan-proces een speciaal extraktortype volgens

het mixer-settler principe met boven elkaar geplaatste trappen

ontwikkeld (li t'- 25). Het aantal trappen is afhankelijk van de voeding en ;noet blijkens experimenten 20-30 bedraGen.

Het solvent worät aan de top van de extraktor ingevoerd en

stroomt door het soortelijk gewichtsverschil tussen solvent- en

koolwaterstoffase door de met vloeistof Gevulde extra:t-:tor van

top naar bodem, terwijl d€; lichte fase clan van onder naar boven

beweegt. 'l':jdens deze tegenstroo;n wordt de raffinaatfase uitgeput

aan aromaten.

De aromaa t- bevattende voed.ing l~o:nt hal verweee de kolom bin::lE-Yl.

Het extrakt ko:nt voordat het de onderkant va~'1 d.e kolo;r. oereikt i'1

tegenstroor.J met de "recj'cle!!::>troom( 20). De hoogkolceEde niet-

aro-maten in het solvent worden dan verdroneen door lagerkokende

componenten uit deze recycle. (La.agkokende compor:e::.ten zijn ver-bindingen ;net een kookpunt tot 70

C.)

Zodoende wordt de gewenste zuiverheid van de aromaten in het eind-produkt verzekerd.

laagkokende niet-aromaten en een Gedeelte van het benzeen

worden van het extrakt e;escheiden in de ZoG' eerste stripper(Tó)

en als de (gAmengde) recj'cle naar de Ond(~r3te extraktortrap

teruggevoerd.

In de tweede stripper(T12) worden de arornatell AO het solvent

onder verminderde dr1lk (0,2 bar.) van elkaar gescheide~} door

destillatie. Het hete bodemprodukt(21 ) dat uit zuiver solvent be

-staat, wisselt zijn warmte uit met de voeding van de eerste

strip-per(3)jvoordai het aan de top van de extraktor opnieuw wordt in

-gezet. ~~et topprodukt van de tweede stripper( 9) ,de afGescheiden

aromaten, bevatten ~og wat solvent dat door waterw&ssing in een

scrubber(!.110) wordt vCTw;jderd. In een destillatietrein worden de zuivere BrOm9.ten zonder- verdere behandeling sefraktioneerd in de

afzonderl Ul':e cO~:lponenten.

,., ....

','

de top met een t"crince hoeveelheid ::i.:.P( 11). 'ilater en EG zijn on-oplosbaar in de lichte fase. Het ~~1!:P wordt weer door scrubben ver:lijderd in t':11. lIet raffinaa t is dan b. v. te gebruiken als oplos:::iddel of het wordt naar de kraaksectie teruggevoerd.

Het was'llater uit de sc rubbers \'/ordt niet geloosd: het licht

met NIlP 8!1 EG verontreiniGde waswater( 14) uitscrubber 1.:10 dient

voor het scrubben in H11. Via de eerste stripper is de kringloop dan geslote!1. Eet water komt met benzeen als de azeotroop over

de top en wordt in de separator(V9) hierva.'1 gescheiden.

Het water is nu weer Geschikt voor wasvloeistof; de Kool wa ter-stofstroom wordt verdeeld over de reflux naar de stripper(19) C!1 de retourstroom riaar de extraktor( 20) •

De zuiverheid van de cevvonnen aromaten voldoet aan de eisen zoals vermeld in DIi'J, ASTM en ISO-standards voor aromate!1 van ho G€"< zuiverheid. }i:lk ver lan(;d re:-ldement ka!1 worden bereikt en

indien gewe!1st, tan ee!1 aromaa'tvrij raffinaa t worden Geproduceerd. Afscheidinb van de laatste s:pore!1 aro::1aat uit net raffïnaat ver-langt echter een hOGe recirculatie van solvent en een Groot aa!1 -tal extrektiestappen hetgeen de proceskosten sterk zal doen toe

-ne:.18!l.

Toepassine van het Arosolvan-proces is bijzonder attraktief wanneer een voeding met eerl hooG' aro'naatgehal te z03,ls reformater1 en gehydroeeneerde kraakfrr..kties ,wrdt verwer1<t.

Eve!1wel worJe!1 er geen eisen aan het kooktraject van de voeding gesteld: arOr:1a ten tut 180 C kunnen 'dorden be"óonneJl. Hoóerkokende aromaten storen de extraktie niet, zij verlaten de "plant" :!iet de niet-aromaten (lit.

8)

.

De voedinG moet vrU zj!1 van ~i-olefinen vanwe~e de hoee

verwijderin[;"s!';osten e:J. d8 (extra ~,10eiliJ.~heden indien dit heter eebeurt. De concentratie aow mono-olefinen raag 1;~ zijn, wat mst

een broor:lo-;et.al "') van 1,6 t:r.am per 1ü() [sTam C01TP;Sponde(~ri, ei'; welke concentr.atie !lOrmaal is i!1 reforxaten (lit. 8).

-.-

..

-.-hroom; etal vol~ens ~Tq

-17-V. P::tOCESCOT'mITIES. ( l i t. 3, 7 en 8 )

In het Arosol van-proces wordt Nl::P met 40 tot 50gevt;:: Er; als selectief oplos:niddel voor de zuivering van aromaten toegepast.

Dit solvent voldoet ~an een groot aantal eigenschappen, welke aan een extraktieniddel voor het proces g8steldmoeten worden. De belangr~kste eisen zijn:

--Een hoge selectiviteit,

--Be~ hoge capaciteit voor aromate~,

--Een laGe oplosbaarheid voor niet-aromaten,

--Een voldoende groot kookpuntsverschil tussen solvent en de te extraheren componentel"l.

--Verder nog eiGenschappen t.a.v. soortelijk gewicht,

viskositeit, ontmenbsnelheid na dispersie, corrosiviteit,

chemische en ther~ische stabiliteit en prijs.

Selecti vi tei t , capaciteit en oplosbaarheid zjjn

tempcratuur-afhan~elUke variabele grootheden.

De selectiviteit wordt gedefinieerd als de verhoudi~C van

de verdeli:1Gsco~fficH.!;!1ten 'lan épn aro:::B.tische component en va~

een niet-aromatische compor:.ent ie elk drie-co:nponente'1 systeeIJ1

van solvent-aro~aten-nietaromaten.

De verdelingsco~fficig,nt wordt gedefinieerd als de ve

rhou-ding va:l de concentraties va,n een component in de zware en dE:' lichte fase. D8 selectiviteit neemt af in de reeks benzeen, tolueen, xyleen. VerlanCd wordt een zo hoog mo~elUke sele ctivi-teit, zodat hU beschouwd moet wordefi uit mengsels vaD xyleen met

niet-aromatEn.

Exacte selectivi ü,i tsce;evEns ,<url!'wn sIcebts ll'cvonder: ',;oro.l;[: voor ternairE: systemen. D3.ar de l:leeste in de literatuur g- q,ubli-ceerde geg~vsns botrekking hebben op het systee~ solvcnt-bEn zeen-hex9..J.n resp. heptaan, zijG. deze selectiviteits[;s:.;evens Geon

juiste hasis voor de berekening van een multicomponentensysteem,

waarvan in een technisch proces natuurlijk sprake is. Voor een

eerste verkemlinG kunnen zij voldoende zijn, r;:aa.r de ui tej.ndel Uke berekeningen mooten worden gebaseerd op ge~evens uit extrnktic -prOf:ven.

In de groECp der !1Îet-arO:Jiiten neen:t d~ selecti vi tei t toe in de

.

reeks cyclisc~0 olefinen, olefine!l, naftenRn, isoparnffinen en

" ,\"'tratie verwerkt dient te worden.

"

"

'V\,t

v----Y ' , Een r.laat voor de capaciteit is de verdeling van de aro:naten I \

A.

\

~

over de kool m::.terstof - en de solventfase . De capaciteit voer xylenen is lacer dan voor benz()en, zodat de berekenir'b'en uit moe -ten ~~an van de capaciteit voor xyleen.

Cok de capaci tei tS[Çsé:evens in de geptbliceerde l i teratuur hebben

betrekking op syste~en met benzeen. Een relatie tussen de c~pa

-. l ' ' + . d . 1 . i ,"", i ; ' ,' 2 ~

citelten voor xy een e:, oenzeen lS ue Vln en lYl J, JO ~: l\c . .1.'';. "

De capaciteit heeft een grotere invloed op het extraktie

-proces dan de selectiviteit.

De capacitei t bepaalt dl') hoev8E;lheid solvent die recirculeert,

dus de dimensies va...'1 de Q,pparp..ten en de enerG'iE:'oenodicdheden. In verbo.nd hiermee speelt ook de viskositeit (fig.

3)

en het

soortelijk gewicht der deelnemende fasen een rol. Een toenemend

verschil in soorteJ.Uk ge',vicht en een afnemenoe viskosi tei t doen

de G.oorzet van de extra1-:tor vergroten en z:,!n afmetingen

verklei-nen.

J

-

Het zuivere J."I.,!,:.p bezit een' hoge capaci tei t maar een zwakke

" ~

l

selectiviteit . Eet is dan zinvo~ dit punt te verbeteren door

het te men~e~ ~et een oplosmiddel dat Fen hogere selectiviteit bezit zoals ~:G of Yiat",r. De combinatie }!;.:p en E:;' blijkt echter

nog gunstit;er t e zijn (1i t . 26) wc.(lneer bahd ve de selecti vi-cei t

en capaciteit ook de secondaire condities worden ~eschou~d. Door nu een gecombineerd extraktiémiddel te gebruiken kan het één cn ander' geoptiY:i&liseerd vlorden ..

In fi~uur 4 is de selctivi toi t van benzee.'1 V/cergeG'eV8:1 als

functie van de mengverhouding en in fiCLJur

5

de capaciteit

(illustratie Vé'.!1 de sterke beinvloeding door toevOf:(;i tlG' van E8-).

Fit,'1.lur 6 beeft dan het verband tussen selectiviteit eel copaci

-tei t voor het bijzondere geval dat de lichte fuse

10;;

benzeen

bevat. ~~ier blijkt dat L15~~ J"':'; opti:~!aal is.

Extraktieproeven in een "pilot-plan t" wijzen uit dat af:nan~:elijk van de hoeveelheid aro~aten in de voeding de concentrati~ van

. \

\r

(~'

L

FG 40 tot 50:.c';V. ;:', moet zijn.

~ , \ ,V,,,

~,~\i V y,R~

,

Ee:1 ander voord",el van het gebruik van het, tengsel is een

CV'

;..j(;~\'~

verminderde i!I'Y-concen Lratie in de lichte

fa::;

:l~e

l

i'S

zonder

;;e-L ' ' . t 1 ' (

rtl brULi{ e llJ3 .. ·.ém van een 'anti.-sol Vl~YJt" dit is de ,;e;r.enede 11 recycle") blijft een duidelijk V0Tschil im.;oortel ijk Gewicht Gehandhaafd;

---

~

\

'--'\

-

-19-uitnodigt en dat de verhouding ingezet solvent tegen de hoevee

l-heid voedine afhankelUk is van de sa~enstelling en de

concentra-tie van de 8,romaten in de voeding.

Ben derde voordeel van een extraktiemenGsel is de mogelijk

-heid de samenstelling aan te passen aan he~ aromatengehalte van

de voeding, dus aan het specifieke extraktieprobleem. Wanneer

het aromaatgehalte laqg is kan het aa~deel van de component met

de hOGere cap.:1.ci tei t ( dit is NJvrp) in het mengsel v/orden veI(;root

en vice versa.

De zuiverheid van de gegxtraheerde aroiTlaten hangt direct af

van de fysische oplosbaarheid van de niet-aromaten in de extrakt-fase; deze erootheid ka~ niet beinvloed worden door een toe~

neming van het aantal extraktietrappen.

Een mogelijkheid ter verbetering van de zuiverheid van het extrakt

is de toepassing van een Gemengde recycle, welke destilh,tief

van de extr8.;~tL1.se is gescheiden. Deze recycle bevat de laac

-kol-:ende niet-aromaten (kookpunt kleiner dan

7

0

C) en benzee11.

Br treedt eel1 ui t\'lisselin[; op tussen de la:;;.(:,'kokende e[1 de

hoo[;-kokende niet-aromaten. Bovendien '.lorden naast par~Sfi:r,en en

naft enen ook de olefinen naar het raffinaat verdrongen, dus geen

kl ei behandel ü:e (duur) nodig.

Nog een voordeel V8.n de geme!lgd€ recycle is de verhoging

var. het verschil in (:;rensvlakspamü!lg en dichtheid in de extraktor:

de stofoverdracht wordt verbeterd en de scheiding van de twee

fasen versneld. Conclusie: volledige 'oenutting van de hOGere

capé1.ci tei t en selecti vi tei t van het extraktiel!1iddcl Hordt

:10;;8-lijk gemaakt.

Het nadeel var; de recycle-stroom is de toeneminiS van de hoeveel

-heid t'? extraberen 3.ro;naat heteeen de hoeveelheid recirculerend

sol vent bij !:Sel ij/.e produktopbrengst iets doet toenemen, In ieder

g'eval is de warm Lecons'..l:'1ptie t;roter ceworden.

De eil:dco~clusie is dat, Gezien het flinke as,jorti:nelt a8.t1

kool viaterstofft::l dat aanwezig is in refOrLlD. Len en ~raakfrakties,

niet alle rrocelijke combine,ties in het laboratorium bestudeern

. kunnen worden en dat fasendiagra:nmen g('en exakté; ,secev.:;ns kunne:l

opleveren of de extreem hOGe graad va:1 zui verneià te oereL,:en

is of niet. Bijvooroeeld een kristallisatiepunt Va!l O€nZëCn van

5,5

C (ko;;;t ove::"()(~rl :nt;(; (]E:;Il zuiverhei (l var. 99,9;~'; verlanGt een

cyclohexaangch~lte in het solventvrUe ~xtrakt van minder dan

proefextrakt.ics uit te voeren in een "pilot-pla:1t", welke alle faciliteiten bezit ter nabootsing van de extraktie in de tech

-nische uitvoering.

Evenwel is in het kader van dit voorontwerp Getracht voor het

systeem benz~en-hexaan-solvent een schattirg te maken van het aantal (ideale) trappen (zie bjJlaee 1).

Tot slot van dit hoofdstukje worden nog de condities gege -ven waaronder de apparaten in het Arosolvan-proces werken:

--'1'2, Yxtraktor: at:nosferische dr-Llk, temperatuur C8,. 40 C.

--T6, Eerste stripper: atrnosferische druk, toptemp.

70

C,

bodemtemp. 185 C.

--V9, Separator: at':losferische druk, temp. ca. 70 C.

--

no

ell !'.11 , Scrubbers: :..tmosferisshe drul-ç, te'np. ruim 40 C.

-~T12, Tweede stripper of solventstripper: deze wer~t bU

"en drui" van 0,2 a tm. t . b. v. de warTlt0-economie (bij

---1 at:n. heeft het keteJprodukt een kooktemperatuur

van on~eveer 200 C). De topte:np. bedraaG't 60 C.

--E15, j\),ü.Oi'Üer: cie te;:lperatuur van de doorgaande stroom

daalt hierin van 49 C tot 30 C. Dit is O~ het aromaa t-verlies t.G.v. het afzuicen te beperken.

-21-VI. l:iOTI'lZjHi':::C VAN DE APPARIl.TUUH. EN DE 5EREKENHJ:; HIERVAN.

1) Extraktor: ( lito

3

,

4

,

23, 25

·

)

r

~at

i

ng

-diS

C

-'

zeefplaat

-Naast de mixer-settlercascade zUn

en sproeikolorr~en mogelUY~eQen om als extraktie-apparatuur te

gebruiken.

In de literatuur vlOrdt steeds de mixer-settler genoemd. Dit komt

vanwege de volgende algemene voordelen van dit type extraktor:

2-) !rixer-settlers kunne:: hoge viskosi tei ten het beste aan;

vooral zeefplaat- en sproeikolo%~en geven dan onvoldoende of

moeilijke stofoverdracht.

Door temperatuursverhoging is de viskositeit wel weer omlaag te

brengen, maar flinke temperatuurstUgingen worden als een nadeel

gezien: de selectiviteit loopt terug, het ontledings- en COrr081.e

-r;evË.ar ner::pn toe ( in dit geval nipt van toepassing) en tSE-bruiK.

van jruy,beste:-,dit:;<:; apraratuur wordt noodzakelijk.

E)

Geen "backmixi:1G"; veelal is de theoretische trap gelUk aan

de praktische trap.

~) Goede receiing mo~elUk van de hoeveelheid en Ge verhouding

van de fasen in eH::e trap.

Vooral de viskosi.tei t (F..G is tamelijk viskeus) pleit ciel'hal ve

voor dit extraktortype dat voor het Ar030l vanproces verder w:~rd

ontwik}:eld e!'1 eeperfectioneerd.

~et &~~ e~ ander is Gepatcateerd in lito

2

5

.

Dit onderzoek leverde een cascade van 24 tot 30 trappen (het

aantal is afh é1.nKI? 1 ')< v&n de voeding) in kolomvorm op die bij ge

-'.'lone te::-lperatuur en dru/. opere'.?rt". De settlers zjj~'l bove:1 elkaar

in de kolo~ Gebcuud en de mixers z~n uitwenai~ ~esitueerd en i~

groepen van zes verdEeld. Llke groep heeft slechts t:':én roerr.ioter

.( dE"- zes ~'oerdprs zij:1. op d.ezelfde as ge::lonteet'd). ;"o~('rnere puoli

-caties ~oese0 eve!~el de toe~assing van turoi~epo=?en als

mixers.

De hele extrMtor ko:d zodoende op ee,l üooGte van 20 :îeteq ::' .• a.W.

de hooete ve':.!1 é6n settler is niet al. te 61'001;. T8V811S 'i.orut een

snelle fa:>G!lscheidinc- "verwcz8;1l ;jkt door het 2,anleCben van hoge

elektrostatisch~ sranni~Gen tussen de boven- en onderkant van de

s8ttlerj rij t is 0LJrlStiG voor de belastbaarheid ve.n de J<olom en

va~ het r:co-ecs.

i ..

aan ge~evens.

Uit de schaarste aan samenstellinesdiatTammen kon zelfs niet blijken dat de voeding midden in de kolom moest worden Gebracht.

(iie hiervoor bijlage 1).

Ook t;'egevens omtrent ontmengsnelheden ontbreken, zodat de kolom-dia.rneter een onbekenue blijft.

,~.

~-Zoals reeds in het hoofdstuk procesbesch~ijving is vermeld verzort,'i. deze koloJl de recycle (het nut hiervan is ook reeds daar besproken). Tpve~s wordt het watercircuit'door deze kolom geslote::1.

lîe voeding waarJlce we dit proces doorre~:enen heeft een kooktraject V!:l.~l 30-140 C; dit ZO'J. doe::1 ver:Joeden dat de stripper

(topte::1pc;ratuur im:ners

70

C) zijn "::?erste functie verliest, n.1.

het ver~v\ideren van de niet-aro:nate:l die een kookpu:1t lager dan

70

C hebben. De recycle zou da~ alleen benzecn bev~tten.

In de :prf'.ktijk impliceert een voeding !"let een kooktraject van

80-140 C toc~:. de aa:lWczitheid van lichtere COmpO!1enten. In dit licht

bezien wer-".t deze kolom als 'een soort verzeLering voor een zui-vere (d.i'i.Z. zO!lder niet-aro:n3.t.en) extraktfase.

Indien zou blijkûn dat. de recycle alleen benzeen zou bevatten dan

heeft het zin toch een laagkokE':nde niet-aro,,:~;at j n het proces

mee te l~te~ circuleren o~ zeker te zijn van een goede extraktie.

(Opmer]<inc: processen met ~;1.~-water( 10-2~[) 8.1s extraktie:niddel

orereerd8rl Ol' deze !:J8.lèier door van pentaan (l-;OOkPU:1t 36 C bij 1 at!:!.)

gebruik te make~.

Evenwel betekent dit extra kosten in de vorm van een pentaankolo~

om he~!; raffi:w.at V1:.n IJcr..taan te or:tdoen (vercelijk de fié,"Uren 2E~ en 2b).

Tenslotte valt op te merken dat de waterkringloop in het

proces niet pers6 over deze stripper hoeft te lopen. Zie hier-voor Vi8cr de tWée voornoemde figuren waarin het vTatercil'cui t wordt benadrukt. Al S wRskolo:ll is een separator dan het aangewezen

apparaat; de aromaten komen i~ners in de azeotroopvorn over de

top zodat (:ycntuele verontreinigin{j'(J.r1 aan extr,Lktie:nidif:Jl zich

dan al in de w3terfase bevinden.

Vo~r d8 oerekcninz~n van het apparaat Zi8 bijla~e 2.

-23-100 theoretische schotels,

Schotelafstand 0,45 rn.

Schoteldiameter 4,2 ffi. ,

'l'opter:lperatuur 70 C, topdruk 1 ato. ,

.BodeL1ter,1pGratuur 1:35 C, bode,iidruk 1,5 at:n.

3)

Tweede stripper (of solve:1tstripper):

---

-

---

7--

---1:1 deze kolom worden de aromaten d.m.v. destillatie van het

extraktie:;)iddel gescheiden (aro:natcn topprociukt) .

Eco!1o:::isch gezien heeft het zin om dit onder ver:::inderde druk

uit te \'oere:1 Lv.::;.de besparing op de war:rlte-inhoud van het

ketelprodukt. In literatuurvernjzing 8 wordt 0,2 atm. voor~esteld.

Dit betekent dat de voedicE; na expansie tot deze druk

thETmo-dY:la:r.isch seZi€~l uit eell mer;gsel val-: da'llp en kokerlde vloeistof best1::at.

Eot is niE;t zinvol 0:;; de eerste stripper oo~-: onder ver.'lli;lderde

dru!.: te laten operel."e:'l daLl.r de war;;:te-inhoud van dat kE:telprodt:.kt toch wsr::r 'oenc<t vlOrdt.

Zie voor de "'vere~~eflifigen weE:: I' b:jlage 2.

15 thcoretischa s8hotels,

Refluxverhouding van 2,5 ,

Topter:rpe r~ tüur 60 C, topdnü: 0,2 a tm. ,

Eode:r:te::1pe:::-atuc:r 156 C, bode:;!druk 0,275 r.t::1. ,

De verontreinicing aan solvent in het topproduKt is op

1 t;Gvt;& .:;es teld •

4) ~askolox~sn voor n:::-o~aten e~ niet-aronnten:

~~ i~ve~terin~on voor deze apparatuur is alleszins gere

cht-vaardiGd; voor de arO~l[: atscru1)~;er is dit een kwestie van c!:ti~.a­ lisatie wat betreft de kosten voor een waskolo~ en voor ee~ ho;ere stri~)pcr; de verontreiniging aan extraktiel:üddel in de raffin~atfa3e ~0rdt direkt bepaald door het toe~epa~te solvent.

~en simpel r0kenso~metje illustreErt hoeveel de kosten (b€

dr~fs-lwst8n) toenemen wan~;ecr geen waslwlom gebru5.id, wordt:

Stel de pri~3 voor ~.r.r'F opt> 4,- per kG' (Jit.

3

)

.

Eet verlies 83.11 ;,:;;p ü , het r3ffi~1aat is d:,~~:: 0,05;:3 ~';fjSCC.= (,

van de f.1étatschappelijke kosten.

De koolwaterstofmengsels worden gereinigd door met water

te wassen: het extraktiemiddel lost n.l. veel beter op in water

dan in koolwaterstoffen, getuige de getallen voor de verdeling

s-coHficHLten (bi51ai;e

3)

.

Deze bijla(j;e geeft zelfs not; maar een

ondergre~s van deze grootheid (dit komt door de benaderingswijze).

De wassing kan op verschillende manieren uitgevoerd worden:

1) mixer-settler, 2) sr~oeikolo;Tl,

3)

schotelkolorr.,

4)

zepakte kolom.

De eerste variant is stellig de eenvoudicste en voldoet

goed. Het dimensioneren van het apparaat levert wel hoofdbrekens

cp. ;,'p.p.stal \1ordt er dan OOk weinis aan gerey,end met 8.1s gevolg

dat de settler flink overgedimensioneerd wordt.

De varianten drie en vier zijn in dit geval misschien minder ge

-schikt vanwege de flinke rnassastrornen.

Onder de aantekening dat mogelijkheid twee niet de zalig- makende

oplossi:'1g is , geeft bijlage' 4 toch een "bere~wni:1g" voor een

scrubber. !Ist geeft de mogelijkheid iets meer te weten te ko:o.en

over de minimale hoeveelheid water die nodig is voor de reiniginG'

Enige gefundeerde benadering hieromtrent is n.l. va..Yl vitaal

belang cm de verdampingskosten bij stripper 1 re~el te bepolen.

Indien beide scrubbers boven elkaar Geplaatst '3.1s één kolor;)

worden uit5evoerd zijn de afmetingen one;eveer als volgt:

diR~cter

6

,

7

meter,

totale hoogt~ ca.

6

meter; de raffinaatscr~bber,de

onder-ste van de twee·, is wat _{ho 6c}r dan de a)]dere.

Deze dient o:n de aroJ;1aatverliezen teeen te gaan die t 'G'v.

het afzuiGen zouden kunnen optreden. Een berekening omtrent de

te:::J})el'atuur tot welke Gekoeld moet worden ~eeft bijlace

5.

De functie van dG koeler, condensors, reboilers en war~te­

-2

5

-Om in de tweede stripper een druk van 0,2 atm. te handhaven

moet er continu afgezoGen worden (de voedinE;:Ç zal al tijd wel wat

lucht bevatten) . Dus afzuigen met een vacuumpompj maken we ge

-bruik van ejecteurs, dan gaat dit in ruim twee dus drie stappen.

De cO:1.densatiewar;nte van de stoom kan na gebruik in de

ejecteurs vleIlicht elders in het bedrijf benut worden.

-.-.-.-~.B. Alle appar.iten kun::en uit ~ewoon staal vervaardigd worden:

de componenten hebben geen corrosief karakter.

E2'1ie;;e indruk o:ntrent de investeringen geeft ce volt;ende

li terö.tuurverwljzing ()):

S 500.000 voor 100.000 ton aromaten per jaar ~6t ?Th2-water

als extré'.ktie:niddel.

-.-.-.-VII. M.I\SSA- En WARl.:'l'E.!3ALANS.

Zie ook het blokjesschema en het flowsheet die achter in

het verslae bi.Jgeyoegd zijn.

De over-all balans van dit proces is in hoofdstuk drie

(externe gegevens) reeds vermeld. Alle stromen worden tot in

gralILllen per secor,de nauwkeu.rig bepaald; de solventverliezen die

0,1 kg. per ton geproduceerde aromaat bedragen, vallen derhalve

'ou i ten deze DrJ.uwkeurigheid.

Dp- proclu:ktspecificaties vorr.1en de vaste uitgangspunten, zo

-dat d.e volgende stro:c:en bepaald ','Iorden door achteraan in het proces te "Jet::innen. De aromaat- en de raffinaatstrornen, de pro-duktstromf:!l (10: en (12), kO:;len uit hun respecti vel ijke

wä.skolom-men en zijn daarom met water verzadigd. Tevens levert dit de

grootte van de watersuppletie

(13).

De oplosba::trheid van \\ater in niet-aromaten is 0,1 gI 1000 g;

in aromaten lossen de volgende hoeveelheden water op: in benzeen

0,1 gevt;/J, in tolueen 0,07 gevt;b, in xyleen 0,06 t;evl/;.(Bi.i 40~, 1;_+. 3~Î.

Deze sCl"U1_{)bcrs dienen het sol vent dat als verontreiniging}

is meegeko::,en te verwijderen (tot de gewenstE: specificatie is

verkrp.gen) •

Voor het raffillBat wordt dezs hoeveelheid bepaald door de oplos

-baarheid va!1

m.:p

en :F;; in de niet-aromaten: voor NEP worden

W2.arderl va.'1 0,7 -5,0 6e,,';; 0PGe,;even (I it. 3) z ~j het dat dit voor

het extra:üiemiddel r;LP plus water geldt. Bij c;,;cbrek aan 8eterr.,

reslü taten wordt da2.ro:n 1 C8':f;j g-cnomen. EG is "o~10~üosb2.n'" ir1

de niet-aro:T:él. ten (li t. 3) . 5troo'n (11) is dus nu bekend.

De hocvf'elheid solvent; in de stron.tcn (G) t/rl (9) kan noc vrij c:e

-koze~ worden. :'1Ge:n aar: dct de sol V81:tstripper

99

6ev:f,~ al'omaat

als topprodukt levert. áallgezie:1 NI. IJ en E~ orlëSE:'veer hetzelfde

kookpunt hebben is het verder redelijk OJI die 1 t!;ew,:'6 gelijk over

deze twee co~ponente~ te verdelen.

De illGestelde refluxverhowliI1C; is voleens bijlaé':e 2 op

2,5

berekerd, zodat de :nE'.ssastromen (6) en ('() dan oo;~ te lJerekene!l

zijn.

De sol ventstripI'cl' levert et·;.'!. "zui ver" l'~.:P-EG :nenLSsel als

(:>"""_.:.,,~1',_{. C;'.} .'.4-' _~l~ , _.. ..._{"H (,:} . 11 1 _WOl "L ' t .... . .

Q :U1cezc : Vijl CE:'/Hchtsaelpl1 extra.kticmiddc;l

-\,

-27-per g0wichtsdeel voeding (volgens lito

26)

.

Daar de voeding uit

de produktie-eisen bekend is, kan de solventstroom (21) t/m (24)

dan bepaald worden.

Een ~assabalan3 over de solventstripper levert de Grootte voor stroo:1

(5)

op.

Om de recyclestroo::t (20) te weten te Ko:ne:1 wordt Vleer naar

li t .

26

verwc"zen; er ,lordt dezelfde oenzeenverhoucii:1G in recycle

en voeding ge:lo:r,en, rl.l. ~-.

Een massabalar:s over de extrakt or gc;eft de Grootte va:1 de extrald

-Te~slotte moet de hoeveelheid water die in hot proces

cir-culeert beraald worden. Zie ~iervoor OOK bUlage

3.

Het toecestane verlies aan solvent is zoals vermeld in hoofdstuk

drie op ü,1 kg. psr ton afgescheiden arO!l'aten é;estcld, ofwel 0,01 ~'ev:.:;~.

Nee::-, vcrvol(;Çens voor de eenvoud aar:. dat de verdelin[;sco~fficil±;1't.

voor EG GeLJk is aa::1 die voor ~:r,:P (geen vcrdelingsG'Pc'evens 6e-v0.:1de:1 ontre:;t

r~:;'

i.:1 water en koohvat erSl,Oîfell). :!)e

€ve~w

ic

!1ts

­

concer)tr!1·~ie -'[2.r: ,,"ct sol V8i,t i:1 de wa terfélse volgt (hlil uit de

veraoli~~Gco~ffici~~t zoals ber0ke~d i:1 bUlage

3

nu welke

4

,

5

~e~~

t'edra::J.Gt. 0::1 \'oor-t;ciureflll 8el1 dr:jvend" krs.c~t te hcu,de:1 wordt èe

conC8t'.tr:::,ti<:: 8.V. op 4 ':;CN;~ ,:,;'cste.ld.

Dit betekeüt d2:~ de '.7aters-:;rcoin vü:.r !i!aal klei:1er is Jan de aro -maa.tstrco,T;. l:et [;cbruitte waS','iater !"1et !(;, solvent is nog geschü~t

om de raffi~aatfase te wassen. Vanwege de nog veel grotere

ver-d_...-='lJ"_{. - G.:..)} l'·Ç'coH_{...;; f.t'J. l'C"J...c.'-"'.. t (.l !" . . 1 112. . .J C: tc.'ve... 0 . . 1 1} r 90 ~U _de aro~ate~) _wordt

ook ir, dit [;Gvul de evelà/ici1tsconc8fltrë:!.tie niet bereikt.

De waterstroom die hiern& in de 8€rste strippGr ~o!dt

op-:;e',verkt le.:St 'm d" tOf':Jtroo:n Vé~st ('8enzecn-w2ter azeotroor) .

In een SEttler '~ .. c-rJt dit to:;.::.prodnkt in een water- en een benzee,l

-z;::,di.:},l; zie: voor de oplos u::"1iI':-:cG.cn l:lj {'O C hoofdst1..1'~ drie).

Op ~ezc ma~ier zU~ de stro~en

(18),(19)

en

(20)

even~in ~eer

De extra~~io wordt bU 40 C uit~Evoc:r2 (lit. 4) . Stel dp

w~~r,r:t~:-ir:hOè;rl Vi',;l 2l1e strO::-:S!l b:J d,::;.6c.~ t"-'rll~crut.Ulll.' op ~,u].

l ': de O('x'cLC';Ür1~~e'l . L " C' vor'de'r ,,( +( t 'l 1

i·

,

'I

van de diverse soortelijke wG.rmtes genPLÇeerd. Voor elke cor1pon"nt is met één (Gemiddelde) waarde BArekend.

De wllrntestrQ;'18!1 voleen dan verder simpelweg uit de formule:

De temperaturen zijn in het flowsheet aan~f,ç;·evE:n.

hl.b.v. deze setallen is het uiteindelijke stoom- en koel water-verbruik uit t8 rekenen.

Stoomverbruik: eerste stripper:

23

.

058

kV{

tweede stripper: 6.1.89 kBI

"

Tob.al:

₂₉

_·

₅₄₇

kJ wanneer we van net

stoo:-:Nerbruik door de ejecteurs ~ .

al. Zlen.

Indien we stoom van

1

0

at:nosfeer (condeGsatiete:r:peratuur

1

8

5

ei

g0bnliken, dan is de stoonbehoefte:

29.547

x

360

0

_ton/uur

=

52

,7

ton/uur stoom.

---.,,-2

,

02

x

1

0

6

of _ _ _ _ _ _ _

52

,

7

~J _ _ _ _ ton/ton =

1,

56

ton stoo~ per

9

,

3

94

x 10-

3

x 3600 ton aronaat. Koelwaterverbruik:

De condensors kunnen Gebruik maken van koelwater dat tot 40 C wordt oPGewarmd. (Veel hOGere temperatuur 'i7ordt o.fiere,de?l

i . v. D. afzettinGen op het warmtewisselende oppervlD.j.~ r:Jet als :::::e

-volg een slechte warmte-overdracht.)

In de beide koelers komt de eindternperatuur slechts tot

30

C,

daal' bij ::1O;:;""re te:!11ieratuur de dr~vende kracht tE:: klein 'Iiordt en te grote oppervlakken nodie worden.

Cor.densors: ~:3:

_H.

_SJ6

.kVl

H14~ 13·3S

5

kli

2

9

.2

4

1

k~V

dus

<Pml

= 28.241 kg/sec. =

1

.

2

15

m

3

/uur.

4, 1 ~%S x

20

Koelers: )14: SW3 k'/i

J: 1

5

:

3

1

6

k',"

1 •

204

~,'N dus 1 .20J x

3

,

6

r~,

3 /

, ullr = 103

Bet totale koelwaterverbruik wordt dan:

1.

2

1

5

+

1

03

=

1

.

318

m~/uur

of

37

,

9

m

3

/

ton aromaten.

Vergelijken Vla dit met erlige l i teratuur;;egevens (lit. 1 en 8):

Utili t ies: (p~r barrel t;eprod. arO~13.at ) of (per ton aromaat )

-------

---Stoom

( 150-250

psig)

230

lbs

(16

at;ns) U,O ton

Koelwater

900

us

G2.ls

30

;:1

3

Stroom

1 ,

5

kWh

11

kWh

Solventverlies lac;er dan

0,

0

3

lbs

0

,

1

kb

clan KU:1.nen WP. zien dat het bere~(erlde koelwaterverbruik o~seveer

25~s afw:jkt van de literatuurwaarde; het stoomver"bruik ligt vol-gens de bere~e~ingen een faktor twee hoger.

Conclusie: de wa.tercirculatie is wat ao.11 de hOiSe kant gedecht.

(dit klopt, want de verdelin~scoöffici~nt van NkP zal altUd ho

-ger uitvallen; er is immers met de ondergrens van deze grootheid

gerekend) •

~~~!~p~~:~~~ç~~:

het watercircuit eist dus een verdere opti~alisatie, daar

een verkleining van de waterflux 9Ilorme besparingen oplevert in

de vorr:l van stoon-J(osten. Voor deze procedure zijn ge,;evens of

experimenten nodi,s dif, meer nauwkeurice informaties geven over

de verdelingsco~ffici~~tcn.

Daarnaast zijn er nog tal van a:1.dere t:;rooth8den die gevarü:erd kunnen worden O~:l het proces te optimaliseren. Oi:1 eeI"IS el:kele te

noemen: de extraktiet~mperatuur; de top- e~ bodemeisen van de eerste ~trip:;::er; de dnü in de tV'i8eele stripper; het a&1ts.1 SCI10 -tels en de te:nperatuur V9.'1 de voeding voor de tweede striprer . Een optif'lalis?tie elie qua 0'c;eve:1S écicer;nn-ce ui tvoel'iJaar ble6h

was de bere:wning van de ','Ie.rl~tewisselaar H5 (zie bijlö.se ó) .

In het bi:zo;-;der :-:loet worden t;eiV(:;:zen op de soss verret;aa:lde

benadering en schattin~ van de fy~ische constanten. Deels om het eenvoudib"c rc:,<e~';Ierk, deels va:,v,ecSe ~un o!lbekendheici; z:~:1.

vrijwel alle co.'·wt3.fltel als echte cO:lst.:~1ten b·::schouwd. Do resultaten worden dan wel minder betrouwbaar.

-.-VIII. LITEPA'rUU !~OV;;;:tZICH'I'.

1) Eydrocarbo!l Process., 1965 (11), p 181 e.v.

2) Erdoel und Kohlc, Erdgas, Petrochem., 1963,

1.§.

C.6), p 523 e.v.

3) idem 1965, 18 (~3) , p 61L1 e.v.

4) idem 1';167, 20 (2), p 82 e.v.

5)

Chem.

Ene

.,

73, 1966, p 78 - 80.

6) 3evue de l' insti tute }lrancais du Petrol, nov. 1964, p 1253 e. v.

7) 6th ~orld Petroleum Congross, 1963, Section IV, p 25 s.v.

8) 7th Wcrld Pc~rol€u~ Congress, 1967, Section IV, p 13 e.v.

9) lJ 11 "~é.! nn I s Er u;tt.nzunt;s ba!ld , p 68 e. v •

10) 3crt;hoff, :!":rdoel ver::;.rbei tunE; und Pet rolc:rlemie, TafeL1 und

Tabellen, VEE Leipzig, 1965.

11) Oil 3: Gas J ., 6.1, 30, 1'166, p 83 en 24.

12) PI?tro18\J::l (Lo:ldcn) ,

n,

2, 1964, P 74 en 75.

13) "Rossini e. a., Selcted valucs of p::ysical anc tbcrmod.)'namic

propertif's 'of tydrocarbo!1s and related corapounds, 1953.

14) Perry's Che::lical engeneerings ha!ldbook, 48 drul~, 1)64.

15) A;r.. Inst. Chei'l. 1-:nsrs., ~, 19)ó, p444.

1.:::) ChCl. Eng. ='cchn!, 29, 1957, p 32.

17) Ind. B::~. éh0m., 42, 1950,

r

1174.

13) Lharbar;rla, :'Iomobra:11s for chc;rrical en.;i:leers , loncion 1953.

19) Ha_'ld'Jock of Chemistry 2.:'1d Physics , 498 drt~k.

21) B.D. Snith, Jss:Lc;n of eqlülï briu:n stage processen, t~c. ;;raw

-Bill,

1

963

,

!'lfs t.

9

.

22) Ind. EClg. Chem., 32, 1 ::MO, p :1220.

23)

D

.

S

.

P

.

1.153.733.

24) j,:':;.xwdl, .,)atabooY'. on hydrocC:l.rbo~lS, D. van NostL'and Co:;rp. 1:1C.!

H. Y.,

1

950

.

25) D.J.F. 1.ül0.522.

26) B.P. 670.2lI4.

2"?) :',C;. Ca>.:>,

.J

.

c

.

S:r.it~l, Unit Cpel'atiom3 of cfJe:>:icel eno'i!,E'erir;~:;,

r:Tc. Gr!'1.'Ii-t.:i ll, 2C j rul-:, 1~-156.

29) Lombaers, var, Galtn Last, Chc:nische \';'.::.'kt'.ligsn '11

, colloge

-dü:ta:.J. t DL::, Delft, 1 :36/l.

29) 'l':}8 L('rc~: Index, !,.erc};: ~ Cc. Ine. U.S.A., Se dJ.'u~;, 1)68, :p 11,3/ ••

30) :~tl;~pr, C~~0::lic LC'xi:wr;, l<ll':l:'lC;\'sche '!erh:.,::;s~aLdllm0, !Ie drlll:,

Stutt~~rt, 1?5S, P 2~37.

-31-32)

U.

S

.

P

.

3.

4

33.

849

.

33)

Webei, Prijzenboekje, okt.

1

967

34)

Stephen ~ Stephen, Sol u bili ties of inort;'anic a:ld organic

compounds, vol UJTl8

1,

}'sr~a:non press,

1

96

3.

-.-.-.-a A B c c p c VI d D

EG

F E H Ht k r.J n rIEP p q Q r H R 'IV S t }'

specifiek opp. van een deeltje

oppervlak

benzeen

concentratie

s.w. bij consta:1.te druk

wcerstandsco~ffici~nt

diameter

dia!T!e:.er

diffrisieco~ffici~nt

ethyleenglycol

vocdine-hooGte

enthe.lpie

enthalrie van een vloeistof

e:1.tha] pie VEli1 (;e1', gasfase

parti~le 8tofoverdrachtsco~ffici~nt

totale stofoverdrachtsco~ffici~nt aantal niet-arors.ten ~-cethylpyrrolidon rartiaaldruk totale druK

warmte-in~oudsco~ffici~:1.t bij destillatie

, Ih 'd t

r:op.vCE: .I. el. 'HarD e

verd~mpin~swarmt8 (cond. warmte)

overöré'.ch tSVleer3trl ",d elCtrakticmiddel t:.:d tenpcratuur tolueen -1 m 2 m gevf;b J/kg C m 2 m /sec. kc/sec. J/kg J/k;:; ! /kb ;!i/sec. mlsec. ?

N/m-MI 2 ~" r:J. J/sec. J/k:r:o] C 2 e/k"1 m I ~I kr/sec. sec. C, K

loSr.:rit",isch LSe:niddelde te:npp.ratuurvcl'schil C, h.

u suporficigle snelheid ::-lsec.

v s::olheid

::V

sec •

'.'1

x,y molfraktic-:

-x,y,z

x

Indices:

K

,

H

,

S

b c d e g i 1 L f'!ol p z len!.;:teparameter xylenen

-33-relatieve vluchtiGheid

cemiddelde rplati pvc vlt~~htiGhp.id oppervlélJ:tc:· -c:10r~7ie

viskosi t.E'''i t (dynamisc~e)

dichtheid

rrassastroom

war;;ltestroo:n

betrokken op destillaat,8xtraktfase,

dyne/cm cP

kt;/m

3

kG/sec.

J/sec.

voe0ing, ketelprodu~t, raffinaat, 0xtr~ktiemiddel

cO:1tinue fase disp8rse L;.se casfase aa.'1 de fa.s(-\~rens lichte fasE vloeistoffo.3e

in I:'Iolaire centcdcD

bij CO!'1stante dn"k

zware fase

--

3

5-Bijlaze 1: DE .3!~PilLI:;G VA:; :iEl' AANTAL TET';ü~{F:TI::3CEE COtrrACT1"1.\t,'l'SW

IN HEI' (l'~;;L."!AE~E SYS'1.'11·;f'~ :3F.~,IZEElJ-HEXAAN-i'J1.\P(+25:·~)\;'IArl'El{ (lit.

3

1

en fiG.

7)

.

'g~

)

'"PI! )0 'I

/1

_IG

f

I-I

, I "

//

'Ra

I/

Zo~ls reejs eerder vermeld (hoofdstuk procescondities) is

een volledige l~erc~k€,;;ü!1G van de extraktcir slecht s mOr:elijk door

hèt uitvoeren van testreakti~s.

Ep

O;t toch een i!1druk te k:!.'ijzer: cmtrent het f.ant2.l extraktietréJ.ppc:"

is eet {S!'D.f~.sch8 COrlstructie tOf;:;ep3.st voor bet drie componenten

systee~ solvent - hexaan - benzeen.

In de reeks der aromaten beeft Genzeen de hoo~ste s~lectiviteit;

in de niet-are:!le.te!1ree~:s bezit hex::1an de L,'Unstizste sElecti vi

-tei t . Dus is hex:H:1:J. - c~·,<ze€;!! niet de meest e-8schD:te co:nbin;;:.tie

om de extr8ktor 'nee uitte rekl?Ilen. Eöj ë,'i'brej, e.arl sa!T.enstE.:l l in[;s

-driehoe~:en waar xyleen in voorko:d is de const ructie toch maar

aan dE; eerder G'e::cc:ld€; co::'bii1atic: oPb'Gh9..:1Gen.

De volgendp ~9..teri9..albala~sen ~~lde~;

FR

+ p ₌ E -p-

₌

H uH (2) " r = 1<' --1 r· ..)

-E' _'1 - -" l-F~

...

R ·'0 = S'· + Ep TI n (1) (2)

0

)

F,1 wordt aa:1 de extrakt zijde cescheiüen i'l RO en SE; SE in Ep en st

Dat: i;ddt dat : ~;'P~ L = 1;' "~'F

lingen gedétan:

--Het sol vent I%T/25/; water teeft onceveer dezelfde extraKti

e-eibensehappsn als het sol vent i'IT,:P/EG (1: 1), ffi. a. Vi. de

opge-stelde r:atE.riaalbah"'ts voor ~!I::F/}~G (1: 1) geldt ook voor

~'WP/25>; w2.ter. D" sa.':lenstellir.[:;sdriehoek (zie fi';lwr 7) is a3.l1 lit. 23 ontlpe:1d.

--In de ::lassabaló.:ls vi':Jrdt voor zow'?l benzeen :11s tolu(~en en

xyleen :::teeds benzeen gelezen; voor niet-aro!ll.:l.ten steeds

r.e

co~ponel1to.n gedragen zich L"l

.

, ne, -'- ~ater fysisch en ehe

-~isc~ ~etzelfde als in l 1,

De nu~erie~e waarden der stofstro~en en fas0nstrc~en in de eerder

gecev~;n SC~1ets z'j:'.. ( be[;evens ontleend aan de massabalans ):

Stroo::-.

s

I

19

,

5

1

3

I

~

)

,

1

32

!

0

i

h

1

,

39

1 2,010

9

,

38

1

9

,

3:31

°

F;~;;p

o

! I

,10

,

32615,7C3

3,656

i

; :j , 1 50 I

5

,

~ 0

5

3 , 652 O,C53

i

0

I

0

c

75,000

!

12,963

I

1 00' GO 3

I

2,283

I

10

,

676

1\"',0(0 ', ,'.' ('

c

0,003

O

,

CJ3

o

0,005

i

74,]L!2

o

o

O,OO~ 0,005 0,0]4

o

o

o

o

,C):;.'2

ST' is bi:l;o,e~l de aamiY.curi[Çheid van de te}:sning :1U:-rlc:: .. ie~;

l~.

aan

P}=w;-In fiGuur

7

is de co~struetie de berel\.ende wa3.rdG:1 \Ü t..;evocrd

f

'--

-37-wa:l.rbij de vosai n.; :~,idd9:-; i !l de kolom wordt gevoE;rd. ( l i t .

7

en 3).

-.-.-.-Bijl aGe 2: BEfiEY--Et'fIlTG VA!! DE STRIPPERS.

a)~~_~~~~E~~~~~_~~~_~~:_~~_~~~~~~~~~_~~:~~~~_~~~_~~~~~_~~:~EE~:~'

(lit. 10, 18 en 20).

Eerste stripper; topdruk is 1 aten.

Voedi ncstroom

(4

)

eO:T!p . Gewicht kg/sec. I 6,030 1 1 T 3,637

x

1,724 0,003

i

37,442 , EG 37,500 TI 1 (;,00'(

m

:F

i 0,105 EG

I

0,047 1 \'r .1 2,370 tot. 2,529 Bodemprodl)~:t (5 > B

I

4,020 '1'

I

3,637 X I 1,72<1

I

NA

I

0,003 ~tT 37,5~7 n} Y(,5~1

--

-L0t . O1J,47'

'-r

molfrJ daIT!})druk bij pé.rt. dru~

::!ol /sec .j ! r 0,0772 0,0395 0,0162

O

,o

ouo

0,07 0,04 0,01 0,00 0,3777 O,6u!;2

0

,3

4

; J,54 0,0001 0,001 0,0011 0,OJ8 0,OU08 u,006 0,1316 0,985 0,1))6 i î,OJ(; 0,051

5

l\,05 O,O3~5 0,04 0,0162 0,01 0,0000 0, <"~O J,3738 0,35

o

,uO/;} O,5~ 1 ,0)09 '1 , ~)U

i

166 C 160 C in mm Hg 7,7. rJ8.r 6,8 oar

I

409

~

~~

}~

3,8 bar _3,4 bar

I

116 it.24,p37) 1,8 bar 1,6 bar i ' 14 12 , 240 r1_, .~ ... ''''' l ! 99 82 290 in.!;:: 2·40 !TC'! 157 130 795 "(09

dus praldisch water; ~wol<te:np.

. derhal ve ruim 1 LO C. 171 C 166 C 1.'1 76 _{- , I} bar

I

_7,7 bar 332 292 !.4,2 bar

_I

3,

8

'oar 12;'3 116 1 ! 2,2 bar r 1 , S bar

1'1

14 I i I I 119

I

I 340 IT!::J ₂₉₀ rmf! 1.J2 I 350 :nrn ;;>~lO !n:"î 192 160 -f--- -'{:1S 6<:/1