M aart 1 9 1 3 4 e Jaargan g N o . 3 ( 3 9 )
Nederlanda Katoliko
M a a n d b la d , O f f i c i e e l O r g a a n v a n d e n N e d e r l. R .-K a th . E s p e r a n t is t e n b o n d
„ N e d e r la n d a K a t o lik o ” , g e v e s t i g d t e ’» H e r t o g e n b o s c h , o p g e r ic h t 2 9 A u g u s t u s 1 9 0 9 , b is s c h o p p e lij k e n k o n in k lij k g o e d g e k e u r d .
A
Cion per amo, nenion per forto. (S . Franc. de S ales).
I
E erste R oomsch K atholieke
L ev en sv erzek erin g -M a a tsch a p p ij te HAARLEM, Kleverpark 67
N u de concurrentic uitgeput raakt met haren voorraad materiaal om deze instelling te belasteren, vvordt nog een laatste middel aangewend, n.I. een ongeteekend pamflet, waarvan de herkomst bekend is en onwillekeurig doet denken aan het pamflet „D olk en G iftbeker” . — Jammer voor de verspreiders dat dit spelletje zoo doorzichtig is en daardoor onwillekeurig een schitterende reclame voor de E .R .fe , wordt. Z ie slecEts ĥaarsteed s stijgend su cces. D e E .R .K . legt hare boeken open voor verzekerden en aaiideelhoud^rs. L ees hieromtrent de clausule op d.e voorzijde^
harer tarieven.
E S P E R A N T O -E X A M E N S, D ip lo m ^ A e n ,B .
j '■ S C H R I F T E L I J K E C U R S U S :
A id res: H.' J; B U L T H U I S , D a g u e r r e str a a t 8 4 , D e n P la a g
---- L
p — - ■-■7- !...--- : .■ ■ ■ ■ ■ ■ ■
Moerkerk-Banden.. 1 •
• 1
N og ‘verkrijgbaafc a f 0 ,2 5 franco pferjpo^t, bij vooruitbetaling: ’ Om sfagen v o o rid en l e , 2e, en 3£Jaargang van „ZhCederlanda ' Katolikte '. Luxq Papier. Bandteekening van Herman Moerkerk.
» ___ • A d res : S T . C R IS P IJ N S T R A A T 57, s-B O S C H . 1
33
HAMMOND SKRIBMAŜINO LA PLEJ BO N A !
L a H a m m o n d -K o p ie jo .
S in o k u p a s pri la k o p ia d o d e ta g o rd o j, cirk u lero j, reg u la ro j .
Same de
L e t e r o j , P o lis o j , D i k t a ĵ o j ,
K o n t r a k t o j , P r o t o k o l o j , V e n d e j a j k aj b o r s a j s c iig o j k . t. p .
S e k r e t ig e c o , r a p id a Iiv e r a d o , n e t a kaj a k u r a ta farajo g a r a n tia ta .
Sekretarioj de unuigoj, postulu nian specialarr prezaron.
Diversaj referencoj estas disponeblaj.
A m s te rd a m o . R o k in 38.
T E L E F O N O 4 4 4 3 .
« o 8 1
2 &
□(d
( - o
«I 'ĝ
« X
fl o
0 (S i o
O t t N3
o o
S>
C3O
- o 2 U4S.O S H id ft.
E S
34
M aart 1 9 1 3 4 e ĵa a rg a n g N o. 3 ( 3 9 )
Nederlanda Katoliko
M a a n d b la d , O f f ic ie e l O r g a a n v a n d e n N e d e r l. R .-K a th . E s p e r a n t is t e n b o n d
„ N e d e r la n d a K a t o lik o ” , g e v e s t ig d t e ’a H e r t o g e n b o s c b , o p g e r ic h t 2 9 A u g u s t u s 1 9 0 9 , b is s c h o p p e lij k e n k o p in k lijk g o e d g e k e u r d .
Cion per amo, nenion per forto. ( S . Franc. de S a les).
H o o f d r e d a c t e u r :
J. N . J. Smulders, A rts te U denhout.
A b o n n e m e n t s p r ij s ,
p.jaar, franco p. post, bij vooruitbetaling Nederland (niet-Ieden). . . f \ . — Belgie . . , Sm. 0 ,8 7 — - 1,06 A ndere landen (aliaj landoj)
Sm. 1,04 — - 1,24 Afzonderlijke nummers 10 cent.
E S P E R A N T O
R e d a c t ie e n A d m in is tr a tie : H . Dam en, St. Crispijnstr. 5 7 /s B o s c h .
A d v e r t e n t ie p r ij s ,
per regel 10 cts.
Bij geregelde plaalsing aanzienlijke korting.
V o o r inlichtingen vvende men zich tot de administratie.
E sp eran to en d e v red esb ew eg in g .
E sp eranto kaj la p a cm o v a d o .
En la januara numero de la or- gano de la Generala Nederlanda Ligo „P aco per Juro” diversaj per- sonoj pritraktis la pacmovadon laŭ diversaj vidpunktoj.
Tam en grava vidpunkto ne estis ankoraŭ pritraktata, kaj mi klopodos resume rigardadi g in ; nome pri la Tutmonda H elplingvo Esperanto kaj la Pacm ovado.
S e, kiel S-ro A . Pieters skribis en la citita januara numero en la artikolo „V ojaĝado kaj la Pacm ova- d o “ la turismo kunlaboras al progres- igo de Ia pacideo, ĝi helpas disvas- tigi la konscion pri la unueco de la tuta homaro, ĝi kunigas la naciojn;
kiom pli la popoloj alproksimiĝos unu al la alia, se ili povos facile
In het Januari-nummer van het or- gaan van den A lgem eenen N eder- landschen Bond V rede door R echt, is door verscheidene personen de vre- desbeweging van verschillende stand- punt bezien.
Een belangrijk standpunt is evenw el daarin nog niet onder de oogen gezien en w il ik trachten hierover in een kort bestek eenige beschouwingen te geven, namelijk over de wereldhulptaal Esperanto en de V redesbew eging.
Schreef in genoemd Januari-nummer de heer A . Pieters in zijn artikel
„het reizen en de vredesbeweging”
o.a. „zoo werkt het toerisme mede tot bevordering der vredesidee, het helpt het besef verbreiden van de samenhoorigheid van geheel het
35
interkompreniĝi, se ili p o v o s paroli komunan lingvon.
N untem pe oni d evas, se oni dez- iras esti iom komforta en fiemda lando, krom la gepatran lingcon, le- rni minimume tri lingvojn, la francan anglan kaj germanan, kio k ostas mu- lte da tem po kaj peno, kaj tio esta s neebla al la granda plimulto.
K iom pli bone, se oni bezonus lerni nur unu lingvon krom la gepatran.
S e la popoloj per ofta interrilatado lernas estim i pli b o n e unu la alian, tio certe e s to s multe pli akcelata se oni p o v o s esprim i siajn ideojn per komuna lingvo.
S'ed, oni kelkfoje asertas, E sp e- ranto estas m alpatriota; ĝi intencas forigi la gepatran lingvon kaj la land- limojn.
A1 tio mi nur volas respond ke ge- pattan lingvon oni povas neniam for- peli. T iu enradikiĝis tiel ĉe la popo- lo, tiel kreskis kun la p opolo, ke nenia monda forto povas forigi ĝin.
Kaj rilate al la landlim oj, mi citas parton el la ĥno d e La artikolo de S-ro H . A . Lorentz „la internacia scien co -progresigas la p acon ” en la jam nomita Januara numero d e la organo de ,,P a c o per Juro” kie li d ir a s: ,,L a sperto suĥĉe montras, ke la nacia sento esta s suĥĉe viva kaj fortika, por ke ĝi povu rezisti al tlo, jes, ke ĝi precize per kontakto kun fremduloj povas plibone sciiĝi kaj pliprofundiĝi.
E b le oni d ir o s : S ed E speranto ja ne havas e sio n te c o n l kial eklerni gin?
T iu , kiu asertas tion, ne sek vis ĉi tiun m ovad on l
N e plu esta s lando, kie Esperanto ne esta s parolata, ne plu lando, kie oni ne povas belpi sin per E speran- to. Krom tio, la helplingco estas facile lernebla de m alpli kleraj per- sonoj.
T ia l la plej grandiozaj m ovadoj, la P acm ovad o kaj Esperanto devas iri kune.
m enscbdom , bet brengt de volkeren tot elkaar” b oeveel meer zullen de volkeren tot elkander gebracbt vvorden indien zij zicb gemakkelijk verstaan- baar kunnen maken, indien zij eene gem eenscbappelijke taal kunnen spre- ken.
T b a n s m oet men, wil men in andere landen zicb met eenig gemak bevvegen, n aast zijn m oedertaal ook nog m instens drie talen aanleeren, namelijk Franscb, E n gelscb en D u itscb , wat b eel wat tijd en inspanning kost en voor de groote m assa onbereikbaaar is.
H o e v e e l beter wanneer men maar
^en taal naast zijn moedertaal beb oefd e aan te leeren.
Leeren volkeren door met elkander in veelvuldig contact te komen elkander meer waardeeren, dit zal zeker in boogere mate bevorderd w orden indien men zicb gemakkelijk in een e ge- m eenscbappelijke taal kan uitdrukken.
Ja maar boort men som s bew eren, het Esperanto is onvaderlandslievend, bet w il de moedertaal, d e grenzen w eg d o ezelen .
H ierop zou ik slecb ts dit w illen antwoorden: e e n e moedertaal kan men nooit verdringen, die is zo o bij een volk ingew orteld zoo met bet volk gegroeid, dat geen kracbt ter w ereld die kan vcrdringen.
E n w at d e grenzen betreft laat mij even een ged eelte uit bet slo t van bet artikel van den H eer H . A . Lorenlz „d e internationale w eten scb ap bevordert dnn vrede” in het reeds genoem de Januarinummer van bet orgaan van „ V red e door Recbt*’ aan- balen waar bij zegt : D e ervaring leert genoegzaam , dat bet nationaliteitsge- voel levendig en kracbtig genoeg is om daartegen bestand te zijn, ja dat bet, juist door aanraking met vreem den bew uster en dieper kan w orden.
N u zal men zeggen: maar E speranto heeft tocb geen toekom st, waarom bet dus aangeleerd?
W ie dit bew eert beeft d eze be- w eging niet gevolgd.
E sperantistoj aliĝu la P acm ovad on , kaj vi, P acifistoj, lernu Esperanton 1
H A G O , M arto 1 9 1 3 .
J. M . M A U R Y . L a verkinto p etas la tradukon d e ĉi supra artikolo por la naciaj gaze- toj kaj ekzem pleron de tiuj gazetoj volon te ricevos.
Er is thans geen land ter vvereld waar geen E speranto gesproken w ordt, geen land waar men niet met E sp er- anto terecht kan. B ovendien is de h u lp ta a l ook voor minder ontvvikkel- den gemakkelijk aan te leeren.
Daarom m oeten de tw ee grootsche bew egingen, d e V re d e sb e w eg in g en het E speranto hand aan hand gaan.
E sperantisten sluit U aan bij d e V red esb ew eg in g , en gij P acifisten leert E sp eran to l
's - G R A V E N H A G E , M a a r t1 9 1 3 , J. M . M A U R Y .
Iets over Bosnie.
O ngetw ijfeld zal men in d e besch aaf- d e w ereld v ele m enschen aantreffen, die B o sn ie voor een Barbarenland houden, dat door een on b escb aafd , w o e st volk b ew oon d w ordt. H e t is zeer goed te begrijpen, h oe m en tot die gedachte gekom en is , maar als wij den toestand in B o sn ie nader b esc h o u - w en en d e hinderpalen nagaan, die den vooruitgang der beschaving tegen- hield en , zullen wij m edelijden krijgen met het arme volk, dat wij om zijne zware beproevingen zelfs als een mar- telaar zou d en kunnen b esch o u w en .
„In het vuur beproeft m e n h e tg o u d "
zegt het B o sn isc h e volk en met recht kan het dit spreekw oord op zich zelf to ep a ssen .
1. B o sn ie ten tijde der T urken.
In het jaar 1 4 6 3 w erd de laatste koning van ftb sn ie, S tep h en T o m a - se v iĉ 1) overw onnen. B o sn ie viel in handen der T urken en b leef onder hunne gew eld d ad ige heerschappij tot het jaar 1 8 7 8 . H e t is bekend op w el- ken lagen trap van beschaving d e T ur- ken staan. D e oorzaak daarvan ligt hier- in dat d e T urken uit h o o fd e van hun b egin sel, v o lg e n s w elk zij hun gelooi met g ew eld van w ap en en m oeten be- scherm en en verbreiden , zich - het
m eest bezighielden met oorlogvoeren en veroveren. Immers in hun Koran 2 ) staat geschreven, dat een ieder die in den strijd voor het g elo o f sterft in het paradijs zal kom en ; daarenboven vindt men er d e volgen d e w oord en :
„ W ie een on geloovige ombrengt d oet w e lM. H un g o d sd ien st d u s b eveelt hun niet alleen d e verbreiding van het geloof, maar spoort hen daarvoor tot gruwelijke en onm enschelijke m id- d elen aan.
In hun oog zijn alleen de T urken m en sch en , alle andere p erson en zijn sle c h ts hunne dienaars en ieder ander geloof dan het hunne is v a lsch , slech t.
H e t is dus w e l te begrijpen dat de T urken onm enschelijk met andersden- kenden omgaan, daar hun g o d sd ien st hen aanzet tot d e ergste m isdaden.
W an n eer d e Turken een land ver- overden dw ongen zij alle inw oners het T u rk sch e g elo o f aan te nem en.
Z ij, d ie niet w ild en gehoorzam en, w erden gew oonlijk ged ood of m instens zeer w reed behandeld. E v en zo o ging het in B o sn ie . D e katholieken m och- ten hunne god sd ien stp lich ten n iet ver- vullen, evenmrn in p ro cessie gaan, luiden, enz. D aar zelfs hun leven in gevaar w a s, k leed d en zij zich als d e T urken, opdat m en hen niet z o o ge-
37
makkelijk zou herkennen. H e t w a s aan d e priesters verboden hun amht uit te oefenen en daarom waren d e Fran- sisc a n e n , d ie vroeger d e eenige pries- ters in B osn ie w aren, verplicht, zich voor te doen als leek en en even als d ezen zich a ls Turken te kleeden.
W anneer de Turken bemerkten dat een katholiek b ezoek had gekregen, gingen ze aanstond s op onderzoek uit. W a s d e bezoeker een priester, dan antw oordde d e gastheer aan de T urken: „M ijn oom is gek om en “ , en zo o kregen d e priesters den naam
„oom “, dien zij ook nu nog dragen.
Speionk en buiten d e stad v rerden door d e katholieken als kerken gehruikt, ofw el ze oefenden in h et geheim hun god sd ien stp lich ten uit in het dorp.
T o e n hun later, op herhaald aandrin- gen van d e F ran siscan en , veroorloofd werd, kerken te houw en m ochten deze sle c h ts klein zijn en m oesten ze ver van elkaar verwijderd blijven.
H o e w a s het gesteld met het eigendom ? D e eigenlijke hezitters van den grond waren d e Turken. D e ka- tholieken bewerkten w el hunne velden maar d e oogst w a s voor hunnen heer, d ie d en boeren sle c h ts zo o v e el over liet dat ze niet van honger om kwam en.
D it w a s echter n o g niet allea. A ls het den T urk sch en heer of zijnen dienaar, den opzichter, beliefd e, kwa- men zij hij hunnen pachter om er eenige dagen te vertoeven. D e arme boer m oest dan d en Turk het heste w at hij had voorzetten. W anneer hij zich verzette of voorgaf het gevraagde niet te hezitten onderzocht d e Turk het g eh eele huis en nam w at hij be- geerde. Z o o kon zelfs iedere andere Turk gehoorzaam heid van d e katho- lieken eisch en . W an n eer zij hem niet w ilden gehoorzam en h esch u ld igd e de Turk hen hij den kadija 3 ) d ie den ongehoorzam en katholiek streng be- strafte. W an t d e T urksche rechters veroordeelden d e katholieken om de m inste kleinigheden endaarbij n ogzeer partijdig. O m ££n voorbeeld tenoem en:
O p zekeren dag kwam een buurrriari van den kadija tot hem en sp ra k :
hH eer kadija, een groot ongeluk heeft mij getroffen". „ W e lk ongeluk trof U , ongeloovig hondje ?M „M ijne en uw e koeien w eid d en te zam en op het veld en uw e koe heeft een mijner koeien d o od gestok en " . „ A jv a n ko ajvan 4 ), d e koe kunnen wij niet. oordeelen**.
„M aar ik heb me vergist, mijne koe heeft u w e koe gestoken" . „ O , dan m oet ik den Koran inzien". D e boer m oest, zo o a ls m en hegrijpt, d e sch ad e duur betalen .
H e t zal w el niet noodig zijn verder te beschrijven, hoezeer d e katholieken verdrukt w erden ; d e geachte lezer zal het uit het vorenstaande zelf kunnen begrijpen.
II. H e t tegenw oordige B o sn ie.
D o o r d e bezetting (1 8 7 8 ) en nog meer door d e anexatie werd d e ge- loofsvrijheid verkregen. D e ketenen w aarm ede d e T u rk sch e heerschappij geh eel B osn ie gekluisterd had, wer- d e n verbroken en sind sdien begonnen alle god sd ien sten zich te verbreiden.
D e m eeste inw oners van B o sn ie zijn orthodoxen. D e z e kwam en uit versch illende streken en noem den hunne taal Servisch en zichzelf Serven*
D it is echter niet juist, daar zij v o o r het m eerendeel echte Kroaten zijn!
maar om dat zij geen onderscheid ma- ken tusschen het geloof en d en volk s- g eest, en d e Serven, evenals zij, or- thodoxen zijn, noem en zij zich ook, maar ten onrechte, Serven. W a t d e taal aangaat, een eigenlijke S ervisch e taal bestaat niet, het i< d ezelfd e ajs d e K roatische. N ie t alleen toont d e g e sch ied en is dat aan, maar d e Serven bew ijzen het zelf. K roatische volk s- liederen van K roatische volk sh eld en namelijk eigenen d e Serven zich als d e hunne toe, z e lfs d e dichters d ie zich K roaten noem en rekenen zij onder d e Serven. D a t B o sn isc h e v o lk slie- deren geen S ervisch e kunnen zijn blijkt hieruit: D e Serven z o o a ls zij zich
noem en, maar eigenlijk de B o sn isc h e orthodoxen, gevoelen absoluut niets voor d e b esch avin g, bijna allen zijn analfabeten, zclfs vindt men vaak per- so n en d ie hun O n z e V a d e r niet ken- nen. E n h o e is het nu mogelijk dat zulk een volk liederen zou m aken d ie vol zijn van p oezie en g eloofsen th ou -
siasm e ?
N a d e orthodoxen volgen in aantal d e m uzelm annen. D e z e vvorden ge- w oonlijk T urken genoem d, maar het is a lg em een bekend dat het eigenlijk K roaten zijn d ie n ood ged w on gen d en T u rk sch en g o d sd ien st hebben aange- n o m en . D it bew ijst on s ook d e dichter a ls hij zegt :
Z ij zijn allen van ou d sh er B osnier, B osn ier of H ercegow in ier,
D ie van g o d sd ien st veranderden, T o e n d e Turken B o sn ie veroverden.
A n d r ie s K a ĉ iĉ M io ŝiĉ . E in d elijk komt d e beurt aan de K roaten-katholieken. D ie zijn bijna 4 0 0 ,0 0 0 in getal en zijn in 3 b is- dom m en v erd eeld . 1e. A a rtsb isd o m van V o o r -B o sn ie m et d e zetelp laats S arajew o, d e hoofd stad van B o sn ie , A a r tsb issc h o p D r. JosepJi Stadler en h u lp b issch o p D r. Joh. Sariĉ. 2 e bis- dom van Banjaluka, b issc h o p M aryan M arkoviĉ, F ransiscaan. 3e bisdom van M ostar, dat tot H erceg o w in a be- hoort. Bij d e katholieken bemerkt men nog s te e d s den in v lo ed van den T u rk sch en tijd z o o w e l in b esch avin g als in so cia len toestan d . M aar terwijl d e eerste g o e d vooruitgaat is het met den laatsten n iet z o o rooskleurig ge- ste ld , daar het B o sn isc h e volk, zo o w el in het g o ed e a ls in het k w ad e zeer conservatief is. T e n tijde der T urken hadden d e B o sn ie r s het land sle c h l bew erkt, daar het voor hen toch geen verschil uitmaakte of d e o o g st rijkelijk of schraal w a s, w ant zij w iste n d a t d e T u rk sch e heer hun toch niet meer gaf dan hij g o ed v o n d . Z o o d o e n d e gew en d en d e B o sn iers zich niet hunne krachten in te span nen. In b esch avin g nam B o sn ie z o o z ee r toe,
dat het [5 1 ,0 0 0 K M 2 en 1 ,7 0 0 ,0 0 0 inw .] 5 gym nasia h eeft [2 in H e r ce - gow ina] 2 H .B . S c h o le n en een tamelijk groot getal andere in stellin gen . S p o o r- w eg en , straatw egen, telegraaf en p o ste- rijen bevinden zich reed s over het g eh eele land. M aar nog altijd lijdt het B o sn isc h e volk aan een groote, onherstelbare kw aal: d e arm oede, een overblijfsel van den vroegeren onge- lukkigen tijd der T urken.
G aan wij nu d e g o ed e eig en sch a p - pen van het B o sn isc h e volk na. D e T urken konden hen w e l k w ellen , ja z e lfs verm oorden, maar hunnen g e e st verm ochten zij toch nlet te d o o d e n . H e t volk kon d e g e sc h ie d e n is van zijn zw o eg en en lijden niet schrijven, maar 'het b ezong d e ernstige gebeur- ten issen in liederen, d ie zijn g o d s- d ien st, d app erheid, trouw, zijn groote geestkracht aantoonden. H e t volk slied is de ware sp ieg el zijner ziel en zijn dierbaarste schat. AVie d e volk slied eren van B o sn ie le e st, za l in hen het dappere volk zien , dat lrouw is aan g o d sd ien st en vorst en een oprecht, goed en ed elm o ed ig karakter h eeft maar dat door zijne bestuurders o n - gelukkig en arm is gem aakt.
Z ieh ier een beschrijving van B osnie,, dat thans nog als het w are in dui- sternis gehuld is; maar laten wij hopen, dat het langzam erhand meer verlicht zal w orden.
J. B E N K O V I Ĉ . T ravnik, [B osn ie.]
1. D e laatste koning van B o sn ie 1 4 6 1 -1 4 6 3 .
2 . H e t h eilige B oek van d e T urken.
3 . T u rk sch rechter.
4 . E en dier is een dier.
frCoot oan d e R c d a e tie . D it b e- langw ekkend arlikel ontvingen wij reed s lang voor h et uilbrekenĵvan d en B alkanoorlog. H e t is daarom te tee- kenender, wijl wij allich t zou d en verm oeden, dat het door d e huidige
3 9
troebelen is in gegeven , wat intusschen niet het geval is. D e schrijver is een sem inarist, d ie zich in zijn vrijen tijd d e m oeite gaf om de N ed erlan d sch e taal en E speranto aan te leeren.
B ovenstaand artikel is door on s dan ook niet uit het E speranto vertaald, doch door den schrijv^r rechtstreeks in ’t N ed erlan d sch op gesteld . B ehalve voor dit bev/ijs van waardeering onzer m oedertaal brengen wij den schrijver ook dank, dat hij o n s over d e ge- sc h ie d e n is van B o sn ie een z o o duide- lijke beknopte beschrijving gaf.
O FICIALA PARTO.
BESCHRIJVINGSBRIEF.
van de
4e J A ARVERGADERING
te houden op Z o n d a g 2 0 A p r il 1 9 1 3 d e s nam iddags ten 2 u u r
in C a s in o , P a p e n h u lst, te s ’ H e r t o g e n b o s c h . j4 G E N < D A ;
1. O p en in g van de vergadering.
2 . N otu len van d e vorige jaarver- gadering.
3. Jaarverslag van den 1 e Secretaris.
4 . Jaarverslag van den Penningm . 5. B enoem ing van een C om m issie
vooi het nazien der rekening en verantw oording van den P en - ningm eester.
6 . B enoem ing van een C om m issie voor onderzoek van d e gelo o fs- brieven van d e vertegenw oordi- gers der plaatselijke vereeni- gingen.
P A U Z E .
(G edurende d e pauze uitloting van 10 stuks rentelooze a a n d e e le n ).
7. V ersla g van d e C om m issie voor onderzoek van d e geloofsbrieven van d e vertegenw oordigers der plaalselijke vereenigingen.
8 . B ehandeling der ingekom en voor"
s te lle n :
V oorstel / .
D e vereeniging „N ia K redo" stelt voor art. 8 en 9 der bondsstatuten gedeeltelijk te wijzingen en als volgt te le z e n ;
A rt. 8 . Jaarlijks op een in het huishoudelijk reglem ent te bepalen tijd wordt door elk e plaatselijke ver- eeniging een harer leden gekozen, w elk e led en te zam en het B o n d sb e - stuur vormen.
O p d e A lg em een e Jaarvergadering kiezen d eze leden uit hun m idden den voorzitter, onder-voorzitter, 1 sten secretaris, 2d en secretaris en pen- ningm eester.
H e t Bondbesluur enz.
A rt. 9 . D e voorzitter, Iste secre- taris en penningm eester van het B o n d s- bestuur vormen het D agelijk sch -b e- stuur van den B on d .
^Goelichting. O fsch o o n onze B ond N . K . meerm alen aan andere landen werd voorgesteld ter navolging w egen s zijne uitstekende organisatie, blijkt echter dat volgen s d e huidige statuten d e inrichting van N . K . niet praktisch en lo g isch is sa m en g esteld .
H e t D agelijk sch - en B ondsbestuur immers staan v o lg e n s het tegen w oor- dig ste lse l ieder geh eel afzonderlijk, daardoor w ordt dikw ijls het verband gem ist, hetgeen toch bij ee n e g o e d e regeling van zaken zeer zeker w en - schelijk zou zijn. B oven d ien w orden door bovenstaande wijzigingen vele m oeilijkheden en om slag verm eden, d ie thans bij een e eventueele-vacature in het D agelijksch-B estuur voor d e vereenigingen ontstaan.
T e n overvloed e vestigt N ia K redo hierop de aandacht: dat d e B on d is sam engesteld uit Vereenigingen niet uit aizon derlijke personen in d e sta- tuten door begunstigers aangeduid.
N ia K redo vertrouwt derhalve op de m edew erking van D agelijk sch - en
B ondsbestuur voor d e totstandkom ing van d e z e wijzigingen.
‘P ra ea d o ies Van het D a g elijk sch - B e s tu u r : H et D agelijksch-B estuur 18 van oord eel, dat na eenjarige wer- king moeilijk gezegd kan vvorden, dat de inrichting van „ N .K .” niet prak- tisch is : het D agelijksch-B estuur zelf is van onpraktisch zijn nog niets g e h le k e n ; het m eent met d e tegen- w oord ige inrichting de B ond shelangen in het afgeloopen jaar goed te heb- hen kunnen behartigen.
W a t het on logisch zijn betreft, m eent het D agelijksch-B estuur te mo- gen opm erken, dat, zo o a ls d e inrich- ling nu is, 1e) de begunstigers tot hun recht kunnen kom en, 2 e ) de keuze voor D ag. B estuursleden ruim genoeg is. H e t getal zeven van D ag. B e- stuursleden verdient verre de voorkeur hoven drie, daar het nu hijna nooit kan voorkom en, dat er geen hesluiten zouden kunnen genom en vvorden, ter- wijl zeven ook heter de helangen van den B ond kunnen overzien dan drie.
O m dit alles is het Dagelijksch- B estuur van oordeel dat d eze statuten- wijziging geen vold oen d e redenen heeft om aangenom en te w orden.
V oorstel II.
D e vereenfging N ia K redo stelt voor in plaats van bbn hondsbestuurs- vergadering te houden, gelijk thans g esch ied , meerdere van dergelijke vergaderingen gedurende het jaar te
d oen plaats hebhen.
T oelich tin gi D e vereeniging N ia K red o acht meerdere hondshestuurs- vergaderingen w en sch elijk , om dat hij zulke gelegen heden d e helangen van den B ond en de V ereen igin gen ge- makkelijker kunnen besproken w orden, N ia K redo zou derhalve gaarne zien, dat h. v. m instens 3 m sal per jaar een dergelijke vergadering plaats had en h.v. a ls volgt verdeeld:
In d e maand Juli voor het kiezen van een afgevaardigde voor d e Int.
co n g ressen , voor het hehandelen van
voorstellen voor d eze con gressen en verder voor het hespreken van d e propaganda voor den w inter; in de maand D ecem her voor hesprekingen voor d e jaarvergaderingen, d ie door de plaatselijke vereenigingen in de maand Januari w orden g e h o u d e n ; in de maand A pril hij gelegen h eid van de jaarvergadering.
D e vereeniging N ia K redo merkt echter op dat hier slech ts eenige punten worden aangehaald, w elk op d e bondsbestuursvergadering hehan- d eld zouden kunnen w orden en ver- trouwt op den steun van het D a g e- lijksch- en B ond s-hesluur voor dit voorstel.
P ra e a d v ie s Van hel D agelijksch -be- s tu u r : H e t D agelijksch-B estuur, de juistheid erkennende dezer w ijziging voor *t geval voorstel 1 zou w orden aangenom en, m eent in verband met het praeadvies op I het getal h on d s- hestuursvergaderingen niet verplich- tend te kunnen stellen, zo o noodig kan een hondsbestuursvergadering w orden gehouden ook zonder wijziging van de nu bestaande statuten.
Z o u het voorstel toch w orden aangenom en, dan zullen de onkosten m oeten vallen op d e vereenigingen en ook hierin ziet het D a g elijk sch - Bestuur geen reden om een grooter aantal verplichtend te stellen .
K oorstel III.
D e T ilb u rgsch e K ath oliek e E sp e - rantisten V ereenigin g stelt voor: D e R K . E sp . B ond , overw egen d e d e groote kraeht, w elk e voor o n ze h e- w eging kan uitgaan van d e P atrona- ten in den lande, h e s lu it:
d e hesturen der Patronaten per circulaire te wijzen op het groote nut der w ereldhulptaal E speranto in 't algem een, en meer in hijzonder m et hetrekking tot hunne jeugdige led en , met het verzoek het aanleeren dier
taal te hevorderen,
daarhij de plaatselijke vereenigingen 41
uitnoodigend, d e onderwijskrachten daarvoor beschikbaar te stellen.
P raeadoiea oan hel D agelijksch - b estu u r: H e t D agelijksch-B estuur steunt dit voorstel van harte.
V oorstel K /.
D e V e g h e lsc h e R oom sch -K ath o- lieke E sperantisten V ereen igin g ver- zoekt het D agelijksch-B estuur maat- regelen te nem en tot het inrichten van zoogenaam de leeskringen. Zij neem t daarbij d e vrijheid, eenigszins den w eg aan te geven waarop zulks zou kunnen g e s c h ie d e n :
le . In w orde bekend ge maakt, dat onder d e led en leeskringen kunnen w orden georganiseerd.
2e. Hierbij wordt ook d e regeling der leeskringen bekend gemaakt en op het nut ervan gew ezen . fZ ie toe- lichling).
D e iegelin g kan op d eze wijze bij- voorbeeld g e s c h ie d e n :
Ieder die graag een of ander tijd- schrift zou lezen, geve dit op aan een daarvoor aangesteld persoon (dien het D a g . Bestuur daarvoor aanwijstj.
Z ijn er vier voor hetzelfde tijd- schrift, dan w ordt dit b esteld (vooruit betalen),
D e B ond betaald 1J5 van d en abonnem entsprijsr terwijl ieder m ede lezer ook 1J5 betaalt (rneer dan 4 m edelezers te nemen is niet aan te raden tenzij het betreft een brochure of boek dat men sam en w il lezen .)
D e administrateur geeft in ons orgaan op w ie d e m edelezers op ieder tijdschrift zijn, met opgave van ieders duidelijk adres en hoe lang ieder het te lezen krijgt (gew oonlijk
’n w eek ) en in w elk e volgorde men het ontvangt, alsm ede den dag waar- op d e aflevering wordt rondgezonden.
W ie niet op tijd het nummer van zijn m edelezer ontvangt geve bericht aan den administrateur, d oet hij dit niet, dan is hij zelf d e verantwoor- delijke persoon voor den tijd dat het
tijdschrift in zijn bezit had m oeten zijn.
B ieden zich niet aanstonds genoeg lezers aan voor een of ander tijd- schrift dan plaatst de administrateur 'n oproep onder zijne g ew o n e rubriek
„L eeskringenM in „ N .K .“ als volgt:
M ed elezer(s) gevraagd voor ,
D e tijdschriften blijven het eigen- dom van N .K . tot de eerstvolgende jaarvergadering; zoo lang w orden ze door den administrateur bewaard.
O p die vergadering w orden ze aan den m eestb ied en d e verkocht. D e op- brengst komt in de kas van N .K .
c&oelichting. H e t nut dier le e s- kringen valt direct in ’t oog. V e le n lezen nu h eel w einig E sp . omdat de tijdschriften te duur zijn. Z e kosten m eestal f 2 ,5 0 . E.en tijdschiift te lezen gaat nog w el, d och w il men er meerdere nem en, dan wordt het te kostbaar. D oor die leeskringen kan men echter voor f 2 ,5 0 vijf tijd- schriften lezen en zo o gemakkelijk op de hoogte blijven van de E sp . bew eging in verschillende la n d e n ; terwijl men tevens een degelijke oefening vindt in het lezen dier taal.
D e opmerking kan gemaakt w orden dat er dan minder dan nu op de verschenen tijdschriften zal geabon- neerd w orden. In tegen d eell W ie het tijdschrift voor zich zelf begeert teekent zelf in, d och zij zullen m eest aan d e leeskringen deelnem en die anders niet of h oogsten s voor 'n jaar abonnem ent zouden nem en. Daarbij leidt d e kennism aking met *n tijd- schrift niet zelden tot 'n zelfstandig abonnem ent. O n z e kas zal door die inrichting ook niet veel te lijden hebben, daar men allicht f 0 ,5 0 over zal hebben voor een g eh eele jaar- gang van ’n E sp . tijdschriff. Daarbij, zou te w einig geboden w orden dan kan men d e tijdschriften plaatsen in d e bibliotheek van den B on d .
P raeadoies van het D a g e lijk sc h - bestuurz In b egin sel is het D a g e- lijksch-Bestuur voor dit voorstel: d och
er zal den administrateur geen nieuw e werkzaam heden mogen vvorden op- gelegd.
Indien de werkzaam heden kunnen worden opgedragen aan d e C om m is- sie voor Lectuur en Studie en d eze den admistrateur het lijstje zendt ter plaalsing in N . K . oordeelt het D a - gelijksch-Bestuur dat aannem ing zeer
ten goed e der leden kan kom en.
9 . Rondvraag.
10. Sluiting.
H e t D agelijk sch -B estu u r:
L . J. J. M . P o ell, R .K . priester, V oorzitter.
J. P . L. N iesten , ondervoorz.
H . B. van Z w e t, 1e secretaris.
H . Linnebank, O . S . Cr.
2 e secretaris.
T h . C . van Erp, penningm . J. N . J. Sm ulders, lid.
P . A . Schendeler, lid.
Mededeelingen.
A m endem enten o p d e voorstellen kunnen lot 2 0 Maart 1913 w orden ingediend bij den 1 sten Secretaris van den B ond, (L eeuw straat 3 bis
U lrech t),
E lke plaatselijke vereeniging kan zich door een stem gerechtigd lid ter jaarvergadering doen vertegenw oor- digen. D e vertegenwoordiger m oet voorzien zijn van een schriftelijke m achtiging (geloofsbrief,) onderteekend door den V oorzitter en Secretaris der vereeniging. Z on d er van d eze m ach- tiging voorzien, heeft de vertegen- woordiger geen stem recht. Iedere vertegenwoordiger brengt een bepaald aantal stem m en uit volgens de tabel bepaald bij A rt. 15 van het Huis"
houdelijk R eglem ent.
D e vergadering is toegankelijk voor de leden der plaatselijke vereenigingen, begunstigers en belangstellenden. D e led en w orden er op attent gemaakt dat het stem recht alleen wordt uit-
geoefend door de vertegenwoordigers der plaatselijke vereenigingen.
V o o r het D ag. Bestuur, H . B . V A N Z W E T . 1 e Secr.
S a n ĝ o j e n la a n a r a l i s t o ĝ is la 1 5 a d e F e b r u a r o 1 9 1 3 a .
F A V O R A N T O J .
A d resŝa n ĝ o P -ro. W . Sm ulders, M ade al T ilbu rg (grupmembro.)
U N U IG O J .
Schiedam : „ N i laboru kaj esp eru ” . Estrarŝanĝoj :
Prezidanto : S-ro L . M elchers.
1 a Sekretario • S-ro F . M arrevee.
2a Sekretario : S-ro H . J. G eeratz.
K asisto : S-ro H . G roenendaal.
H elpanto : S-ro T h . N arings.
P E T O I I N i petas in siste al la Sekretarioj (inoj) de la unuiĝoj ĉiam sendi la ŝanĝojn en la anara listo antau la 15a de ĉiu monato al la ĉefsekretario de N ederlanda K atoliko S-ro H . B . van Z w e t, Leeuw straat
3b is U trecht.
Saman peton al la favorantoj pri adresŝanĝoj.
P lendojn, pri la neregula ricevo de nia organo „N ederlanda K atolik o” al la sama adreso.
O n z e
J a a r v e r g a d e r in g .
D en 20en A p ril a .s. zal de vierde jaarvergadering van „N ederlanda K a- toliko** in 's-H ertogen b osch gehouden w orden en onze afdeeling h eeft het voorrecht dien dag bestuur en leden van den bond te m ogen ontvangen.
V ereerd door het besluit van het D agelijksch bestuur, heeft onze af-
43
d eelin g a lle pogingen in h et werk g esteld om d ezen dag voor allen, d ie naar d e grijze H erto g sta d kom en, aangenaam en g en o tv o l te d o en zijn.
W ij m een en in d e sam en stellin g van een aanlokkelijk program, voor z o o - ver o n ze m id d elen zu lk s toelieten , vrijvvel geslaagd te zijn, vooral dank d e m edew erking, d ie wij daarbij van d e h o o g ste autoriteiten m och ten on- d ervin d en . W ij durven vertrouw en, dat d e led en van on zen bon d , door in grooten getal naar B r a b a n ts h oofd - sta d op te gaan, blijk zullen geven d ie m edew erkin gi van zulke h ooge z ijde ontvangen, op prijs te stellen . H e t zal vooral thans nu d e E s - p eran to-b ew egin g in het Z u id en en niet het m inst in D e n B o sc h ste e d s m eer en m eer b elan gstelliu g gaat vinden en z e lfs een uit kunstenaars en voornam e p erson en uit het g e h e e le land sa m en g esteld com ite als dat voor d e orgcnisatie van d e dit jaar hier ter ste d e te houd en N a tio n a le T e n to o n ste llin g van O u d e K erkelijke K u n st d e d ien ste n van d e E speran- tisle n aanvaard h eeft, daardoor b e- w ijzen d e dat het nut van E sp eran to m eer erkenning gaat vinden het za l, zeggen wij, vooral nu h et p res- tige van on zen B o n d verh oogen , den ernst en d en om vang van on ze b e- w eg in g duidelijker aan h et licht d o en treden, w an n eer niet sle c h ts een ig e, maar v e le , zeer v e le le d e n van onzen B o n d , uit het g e h e e le lan d , hetzij zij reed s E sp e ia n to spreken of niet, ter jaarvergadering sam en k om en , om d e belangen van d en B on d te be- spreken.
D e m oeite en k o sten , w e lk e men zich daarvoor te getro o sten heeft, zullen ru im sch oots verg o ed w orden door h et gen ot, dat het sam enzijn van e e n z o o groot getal p erso n en , d ie a lle n naar h e tz elfd e d o e l streven, allen voor het verw ezenlijken van h etzelfd e sc h o o n e id eaal w erken, met zich m edebrengt, en w e lk g e n o t wij n o g h o p e n te verh oogen d oor een ig e
feestelijk h ed en , d ie on zc vereeniging b e sc h e id e n aan d e led en kan aan- b ied en .
H e t zij o n s vergund het program- ma hier te d o en a fd ru k k en :
10 uur, H . M is met p red icatie in E sp era n to .
O m G o d s zegen over o n zen ar- beid af te sm eek en , zal d e dag b e - gonnen w ord en met een H e ilig e M is, door het lid van onzen B o n d , d en
^^eleervv. Z e e rg e l. P ater D r. T itu s B randsm a uit het C arn ;elieten -k loos- ter te O s s , ter intentie van d e over- led en en lev en d e led en van den B on d op te dragen in d e kapel der E erw . Z u ste r s van M arienburg, ge- legen d ich t bij h et S ta tio n . D e W e l.E e r w . H e e r M o o n en uit U d e n 2al on d er d e z e H . M is e e n e p red icatie in het E sp eran to h ou d en .
1 1 uur. L un ch in H o te l „ C e n - tral“ , van d en heer R ad em ak er, op d e G roote M arkt.
12 uur. B e z o ek aan d e Z o e t e L ie v e V r o u w van d en B o s c h en bezichtiging der K ath ed rale K erk van S t. Jan.
Bij het m iraculeuzee b eeld der Z o e - te M o ed er, waar z o o v e le n reed s zu lk e groote gunsten verkregen, zullen wij het eerst aan H aar een groet bren- gen en H are voorspraak afroepen voor het w e lsla g e n van o n ze b e w e -
D aarna zullen wij d c m achtigm ooie K ath ed raal, het sc h o o n ste G o th isc h e b ou w w erk van h eel N ed erla n d , b e- zich tigen en w an n eer wij in w e n d ig hare sc h o o n h e d e n b ew o n d eren , zal d e b ek en d e B o s s c h e kunstenaar P . K a ll enbach het beroem d e orgel der kerk b e sp e le n , w aartoe hij zich w e l- w illen d h eeft bereid verklaard en w aartoe d e H o o g e e r w . heer A d e l- meijer, P le b a a n , zijne toestem m in g h^eft verleen d .
Bij d e b ezich tigin g van h et m onu- m entale g eb o u w en d e kun stw erken zal d e heer L . P . M . van V a lk e n - burg, h o o fd o p zich ter van d e R e sta u -
ratie van d e Kathedraal, bereidw illig toelichtingen verstrekken.
1 uur. B ezo ek aan de C h ica g o - b io sco p e.
T erw ijl het bondsbestuur in C asin o vergaderen zal, zullen de led en zich begeven naar d e „C h icago-b ioscop e"
alwaar een groot aantal lich tb eeld en zullen vertoond w o r d e n : foto*s van bekende E sperantisten, van vergade- ringen, van d e algem eene E speranto- congressen, excursies, R o o d e K ruis- oefeningen enz. enz., d ie den leden ongetw ijfeld een hoogstaangenaam uurtje zullen bezorgen, vooral daar men op het doek versch illen d e b e- kenden zal ontm oeten. V o o r ts zijn wij er in geslaagd te Hamburg ki- nem atograĥsche opnam en van het A n tw erp sch e C ongres (la S ep a) te verkrijgen, w elk e m ede zullen ver- toond w orden.
Gaarne lieten wij o o k het B o n d s- bestuur m eegenieten van d eze voor- stelling doch ter w ille van een e goed e regeling van dezen dag zullen zij zich het gem is van dit nummer m oeten getroosten.
2 uur. A lg em een e jaarvergadering in het ,,C A S I N O ’’, P ap en h u lst.
4 .1 5 uur. B ezichting der Statenzaal enz. in het G oevernem entsgebouw , w elk e doorgaat voor een der m ooiste in on s land, en vvaartoe de H o o g - ed elgestrenge H eer C om m issaris der K oningin in N oord-B rabant, Mr. A . E . J. Baron van V o o r st tot V o o r st w elw illen d zijne toestem m ing heeft gegeven .
4 .4 5 uur. B ezo ek aan het Stadhuis en bezichtiging der vele merkwaardig- heden.
D e E delachtbare heer Burgem ee- ter, Jhr. P . J. J. S . M . van der D o e s d e W ille b o is, w erd door on s onm iddellijk bereid gevonden om op d ezen dag het Stadhuis voor ons open te stellen en ons daarbij alle faciliteiten te doen verleenen.
W ij zullen er bezichtigen d e ver- maarde muurschilderingen van D er
K inderen, w elk e door den bekenden B o ssc ĥ e n kunstschilder D oru s H erm - sen in het kort zullen w orden toe- gelicht. W ij zijn daardoor verzekerd van een e deskundige en voor ieder duidelijke verklaring. Bij d e verdere bezichtiging van d e R aadszaal, d e Burgem eester- en W ethouders-kam ers m useum , schutterijverzameling uit het g eh eele la n d , en de nieuw -ontdekte onderaardsche kamer met d e folter- werktuigen zullen wij w eder door een bevoegd persoon w orden voorgelicht.
5 .3 0 uur. G em eenschappelijk diner in H o te l N oord-B rabant der heeren P . M ulders en Z o n e n , G roote Markt.
D it diner zal vvorden opgeluisterd door muziek, terwijl een dam eskoortje eenige nummers zal ten gehoore
brengen.
8 uur. Concert op d e Markt door het stedelijk M uziekkorps, directeur de heer Mar. O gier.
D e Burgem eester w a s w eder zoo w elw illen d o n s verzoek ten d eze in te w illigen. Bij gunstig vveder zullen wij op d e terrassen der groote ca fe’s van de m ooie muziek van dit in den lande gunstig bekende m uziekkorps kunnen genieten.
W aar op een enkele uitzondering na, z o o a ls uit on d erslaan d e opgave blijkt, bijna alle leden nog zeer laat uit onze stad zullen kunnen vertrekken, durven wij tot hen ook het verzoek te richten, ter verhooging van d e ge- zelligh eid , ook de laatste gelegen h eid voor de terugreis uit te kiezen.
M oge d eze korte uiteenzetting van on s program er toe leiden, dat talrijke led en , niet enkel uit het zuiden d e s lands maar ook boven den M oerdijk d e jaarvergadering zullen bezoek en 1
D eg en en , d ie aan d e lunch, het diner en d e feestelijkheden w en sch en deel te nem en, gelieven zoo sp oed ig mogelijk doch uiterlijk 15 A p ril, p ost- vvlssel ad. f. 2 .5 0 te zenden aan den voorzitter onzer vereeniging : Sro. J.
P a sto o r. P o stb u s 5. P erso n en , d ie niet aan d e lunch zouden vvenschen
45
