Fondita en 1920
de Teo Jung DE ESPERANTO ĉis majo 1940 aperis
1049 numeroj
S E M A J N A I N T E R N A C I A O R G A N O D E L A E S P E R A N T O - M O V A D O
Heroldo reaperos
En "Esperanto Intemacia", julio- aŭgusto 1945, komencis Brazila Ligo Esperantista sian raporton pri la brile
s u k c e s in ta n a c ia k o n g r c s o (14-22
aprilo 1945 en Rio de Janeiro) per la vortoj:
"La boneĝa semajna ĝazeto Heroldo de Esperanto, kies reaperon la tutmon- da Esperantistaro forte d e z ir a s ...."
Kaj intertempe skribis al ni ankoraŭ multaj samideanoj el diversaj landoi, demandante kiam Heroldo reaperos kaj kiamaniere ili povos pagi la abon- kotizon.
Efektive, estis nia intenco reeldoni Heroldon tuj post la fino de la milito en Eŭropo. Sed kontraŭstaris neven- keblaj baroj.
Kiam, je la 5-a de majo 1945, kapi- tulacis la armeoj de la "Fŭhrer" en Nederlando, ili postlasis landon plene elsuĉitan. Estis manko de 1' plej necesaj bezonajoj de la vivo, estis ankaŭ (kaj ĝis nun estas) mankego de papero.
Post multaj klopodoj ni fine sukcesis aranĝi ke post nelonge povos aperi la unua postmilita numero de Heroldo, kun 8 grandaj paĝoj en tagjumala formato kiel antaŭ la milito. Kom-
preneble.pro konataj kaŭzoj.la gazeto ne povos tuj aperi semajne; sed ni esperas, ankoraŭ en la nuna jaro atingi almenaŭ duonmonatecon, kaj ni eldonos la gazeton denove ĉiuse-’
majne tuj kiam la cirkonstancoj per- mesos.
S-ro Goldsmith, la ĝenerala sekre- tario de IEL, bonvolis konsenti ke en tiuj landoj, kie ne ekzistas alia page- bleco, la ĉefdelegitoj povos akcepti la abonkotizojn por Heroldo. Sekve neniu bezonos rompi sian kapon pri la problemo kiamaniere havigi al ni sian abonmonon. La ĉefdelegitoj trak- los la kotizojn por Heroldo same, kiel ili traktas la kotizojn por IEL, t.e. ili disponigos la monon al IEL, depre- nante la kutiman makleron.
♦
La abonprezo de H eroldo por 1 9 4 6
estas egala al la MA-kotizo por IEL, kun escepto de Britujo kaj Francujo. En Britujo, la abonprezo estas 10 ŝilingoj (pro la fakto ke la MA-kotizo de IEL por Britujo enhavas la kotizon al BEA). En Francujo, la abon- prezo estas 180 frankoj (pro la intertempe okazinta devaluado de la franca valuto).
Subtcnantaj Abonantoj, t.e. abonantoj kiuj per speciala kotizo volas subteni nian entreprenon, pagas sumon egalan al MS- kotizo por IEL; Patronoj de Heroldo pagas
sumon egalan al Patrono-kotizo por IEL.
(Kun ŝanĝoj por Britujo kaj Francujo).
Anoncoj en formato de 500 X 62 mm kostas egalvaloron de la abonprezo por 1946. Por 3-foja enpreso duobla prezo.
Anoncetoj kostas por ĉiuj komencitaj 20 vortoj aŭ mallongigoj egalvaloron de proksimume unu kvinono (20 %>) de la abonprezo por 1946. Por 3-foja enpreso duobla prezo.
La teksto de anoncetoj, destinitaj por la unua postmilita numero, atingu nian redakcion laŭeble ĝis la 1-a de marto 1946.
Anoncetoj, atingontaj nin tro malfrue, estos publikigataj en la sekvonta numero.
Intcrnaciajn rcspond-kuponojn ni akcep- tas egalvalore por kvardekono (1/40) de la abonprezo por 1946, t.e. el Nederlando po 12,5 cendoj.
Vidu ankaŭ la specialan "Tabelon de Heroldo-kotizoj 1946” aliflanke!
Por neinformitoj
ni donas ĉi-sekve resumon pri la ĝisnunajvivo kaj aventuroj deHeroldo, laŭ la priskribo de E. D. Durrant en lia anglalingva verko "The Language Problem", eldonita en 1943 de The Esperanto Publishing Co. Ltd., Rick- mansworth:
De 1920 ĝis 1939 (efektive ĝis majo 1940) ekzistis Esperanto-semajngazeto, dedlĉita precipe al novajoj el la Esperanto-movado, por kiu ĝi agis kiel valora ĉenero. Gi estis komencita kiel eksperimento en 1920 de Teo Jung, jurnalisto kaj filo de presisto en
malgranda urbeto proksime de Kolonjo, Germanujo. La akcepto, kiun trovis la unuaj numeroj, montris ke ekzistis sufiĉe da abonantoj por ebligi al li daŭrigi la publikadon. Komence la gazeto estis konata sub la nomo "Esperanto Triumfonta”, titolo ŝanjjita en 1925 al "Heroldo de Esperanto”.
Pli poste Jung malfermis propran presejon en Kolonjo kaj entreprenis ankaŭ la pu- blikadon de libroj, eldonante interalie tradukojn de la romanoj de Remarque:
”En okcidento nenio nova” kaj ”La vojo returne”, kaj mondhistorion en du volu- moj, verkitan originale en Esperanto de Hermann Haefker.
Plurfoje la kapricoj de 1’internacia mon- kurzo minacis ruinigi la tutan entreprenon, kaj dum iuj momentoj, ekzemple, unu abonanto en Anglujo aŭ Usono valoris pli ol dudek en Germanujo. Spite al tio, Jung sukcesis piloti Ia jurnalon tra ĉiuj ŝanjjl- ĝantaj cirkonstancoj, rcgistrante konstantan progresadon jjis 1931. Tiam la tutmonda krizo kaj novaj valutaj malfacilajoj kaŭzis ke diversaj landoj iom post iom malaperis de la abonantara listo, laŭgrade kiel ili aplikis leĝojn kiuj malhelpis transpagojn aliianden.
La sekvinta bato venls de la lcvijjo de
1’ Naziismo, kiu estis malamika al Esperan-
to same kiel al ĉiuj ceteraj formoj de inter-
naciismo. Fine Jung staris antaŭ la alter-
nativo: ĉesigi sian laboron por Esperanto,
aŭ elmigri el la lando. Lasante sian
presejon, la frukton de multjara pacienca
laborado, li forlasis Germanujon kaj
eklojjls en Nederlando, akompanate de siaj
edzino kaj fileto. Tie 11 rekomencis la el-
donadon de Heroldo de Esperanto kaj
daŭrigis j*ian publikadon, j>is kiam
lagermanoj invadis la Malaltajn I.andojn. —
Tiel priskribis D u rran t en sia kon- cize sed konscience v e rk ita libro la ĝisnunan "historion" de nia e n tre p re - no. V erdire, dum la m ilito ni eldonis a n k o ra ŭ du hektografitajn num erojn sole por niaj nederlandaj kaj germ anaj E speranto-am ikoj (unu en decem bro
1940kaj alian en m arto
1941),ĝis kiam la furiozado de 1' naziistoj ko n traŭ
« E sp eran to m alebligis an kaŭ tiun plej m odestan laboradon por nia afero.
Nun la m ilito estas finita, la naci- socialism o — nia plej granda m ala- m iko — e stas venkita, kaj nun ankaŭ H eroldo povas kom enci novan perio- don de sia vivo jam riĉa je variaj spertoj, p or daŭrigi sian mision en la servo de nia ideo kaj por repreni sian lokon in ter la precipaj b atalantoj por la idealo de nia m ajstro D-ro Zamen- hof.
Tabelo de Heroldo-kotizoj 1946
L ando Abonanto
tcnantaSub- Abonanto
Heroldo- Patrono
Anonceto (po 20
vorloj) V aluto
A rg en tin o ___ 7 20 70 1.50 pesoj
A ŭstralio ... 9 20 90 2/— ang. ŝil.
B elgujo ... 100 200 1000 20/— belg. fk.
B razilo ... 35 100 350 7 — m ilr.
B ritu jo ... 10 25 90 2/— ŝilingoi
ĉeĥoslovakio .. 90 200 900 20,— ĉ. kronoj
D a n u j o ... 10 25 108 2.— dan. kr.
E g ip tu jo ... 9 20 90 2/— ang. ŝil.
F in n lan d o . . . . 250 600 2500 50,— finn. mk.
F ra n c u jo ... 180 400 1500 40,— fr. fk.
I r l a n d o ... 9 25 90 2/— ŝil.
I s l a n d o ... 9 20 90 2/— ang. ŝil.
Ita lu jo ... 180 400 1800 40,— liroj
M aroko ... 180 400 1500 40.— fr. fk.
N cderlando . .. 5 11 50 1,— ned. gid.
N orvegujo ___ 10 25 100 2.— norv. kr.
N ov-Z elando .. 9 20 90 2/— ang. ŝil.
P ale stin o ... 9 20 90 2/— ŝil.
P o rtu g a lu jo .. 50 100 500 10,— eskudoj
S vedujo ... 9 18 90 2,— sved. kr.
S v islando . . . . 9 20 90 2.— svis. fk.
U ru g v a jo . . . . 4 9 40 1,— pesoj
Usono ... 2 5 20 0.50 dolaroi
A liaj landoj .. 9 20 90 2/— ang. ŝil.
*) N iaj poŝtĉek k o n to j fu n k cia s sub la firm o: H eroldo de E sp eran to , S cheveningen, N ederlando.
El la probabla enhavo
de la unua postmilita numero de Heroldo de Esperanto
N un aŭ neniam ! (Ni p re n u n ia n ŝancon.) Ne p lu m u rm u ro sed tam buro.
F o r la kom plekson p ri m alplivaloreco!
N ia ideo tran sv iv is. (La fino de la du o n - dioj — kie restis la apoteozo?)
N obla vivo elim inita. (La m urdo je L id ja Zam enhof.)
N ia enketo: K ion vi tra v iv is dum la m ilito, sam ideano?
N eniu a rte fa rita lingvo! N u r a rte fa rita lingvo!
La u n u a piko de U rtiko.
T u rn p u n k to : ĉio ĝisnuna fariĝos A n tik v a Epoko.
L a P ira m id o j disfalos je polvo.
L a m ira k la ŝtono de A lberiko, k iu ebligas k o m preni k a j p aro li ĉiu jn lingvojn.
P a ra m o u n t d iras:
E sp era n to estas p le j k a n te b la lingvo.
H ollyw ood’a belegulino le rn a s E sp e ra n ta n prononcadon. (Ilustrita).
P a ro la s la leganto. (L ibera tribuno.)
Se vi deziras ricevi la riĉenhavan unuan postmilitan numeron de Heroldo tuj post apero, ne prokrastu forsendi vian abonkotizon !
O ni p ag u la kotizon al
G iordano B ru n o Lopez, A m alia 347, B uenos Aires.
L. E. P fa h l, 64 B righton S treet, C roydon, N.S.W.
P o ŝtĉekkonto B ruselo 2044.04. *)
B razila Ligo Esp., Pra<;a de R epublica 54, Rio de Ja n eiro . B rita Esp. Asocio, 140 H olland P a rk Ave., London W. 11.
P o ŝtĉekkonto P ra h a 500.566. *) P o ŝtĉekkonto K o benhavn 49.62. ♦) T ad ro s M igalli, P.B. 450, Cairo.
J. Viikki, Som ero (pĉk. 60253).
P o ŝtĉekkonto P a ris 2050.15. *)
L. O hU iginn, Sonas, Cnoc n a h ln n e o n a, D undrom a-D ublin.
O. S. M agnusson, B e rg sta d a stra e ti 30 B, R eykjavik.
L. M innaia, V iale G iulio C esare 223, Roma.
S -ino I. F ink, 5 ru e S av o rg n an de B razza, C asablanca.
P o ŝtĉekkonto ’s-G ra v en h a g e 1306.30. *) N orsk E sp era n to -F o rb u n d , Boks 942, Oslo.
V. J. Leck, 189 V ivian S treet, W ellington C. 2.
P. L achow itzky, K erem Q uar, Je ru sa le m .
J. de S ald a n h a C a rre ira , Av. G rao Vasco 33 r/c., B enfica-L isboa.
P oŝtĉekkonto S tockholm 41.80. *) F o ŝtĉekkonto Ziirich. ♦)
P. Casas, M ercedes 927, M ontevideo.
D. E. P arrish , 328 W est 46th S tre et, Los A ngeles 37, Calif.
H eroldo de E speranto, H arsten h o ek w eg 223, S cheveningen, aŭ: Int. E speranto-L igo, H eronsgate, R ickm answ orth, A nglujo.
S injoro O pti k a j sinjoro Pesi. (A k tu ala dialogo, de Misto.)
Cu S taiin — esp eran tisto ?
”M issy likee lice?” (Cu sin jo rin o ŝatas m anĝi pedikojn?)
E1 lite ra tu ra sfero: G abriele M istral.
T ra la m ondo. (Zigzago elmergiĝis.) 90 rinoceroj k o n traŭ 100 000 elefantoj.
Rido sanigas. (P ri m ilitk rim u lo j k aj p ri v e rd a oazo.)
Kie kuŝis A tlanliso? (Cu la N ah u a tl-lin g v o j k la rig a s la m isteron?)
K iel k a rik a tu ris to v idis la elm erg iĝ an tan sam ideanon en la Tago de la Liberiĝo.
1 Nia u n u a p o stm ilita enigm o-konkurso.
(Kun nova speco de k rucvortenigm o, ĝis
■ n u n ne a p lik ita en iu alia gazeto.) i B eatrico le rn a s E speranton. (H um ora fe-
lietono.)
' K iom vi scias? (Ekzam enu vin mem!) i L ingvaj K onsiloj. (D em andoj k a j respondoj.) i K aj tiel p lu ___ k aj tie l p l u ---
La regula aperado de Heroldo de Esperanto dum 20 jaroj inter la du mondmilitoj estas la plej bona garan- tio por la seriozeco de nia entrepreno.
Antaŭ la milito, Heroldo havis abon- antojn en 58 landoj kaj kunlaborantojn enpreskaŭ50ŝtatoj de ĉiuj kontinentoj
La fanfaro de 1’heroldo
H ej, fan faro , feste sonu F e n d -a e re tr a la la n d ’!
C ojan scion g aje donu Via h e l-m e ta la k a n t’:
K e fin reg is la reĝim o, Gin atin g is la fa ta l’;
K e ni povas ja m sen tim o Agi p o r la id e a l’.
H ej, am ikoj, k am arad o j, J a m dissaltis la k a rc e r’!
K ra k e falis f e r’ k aj k radoj, K aj ni sp iras en lib e r’.
D um ni trem e-ĝ em e plendis S ub la peza k a lk a n u m ’, K iom ni so p ir-ate n d is Cojotagon de 1’ p le n u m ’!
H ej, rig a rd u , g ek u n u lo j:
K iel suno je m a te n ’ E1 nok ttim o j k aj nebuloj S u p re n ira s en se re n ’,
T iel post la n o k t’ o b sk u ra De m ilito kaj k ru e l’
K un rad io bon aŭ g u ra S in rele v is n ia ste l’.
H ej, la festfa n fa ro sonas, C ojaŭskultas ĉiu la n d ’, H om oj sin p le zu re donas A1 la ĝu’ de ĝia k a n t’.
En angulon la plej fo ra n Sonas ĝia m elodi’.
Uzu ŝancon la favoran!
F ra to j, h ej: M ondon al ni!
TEO JU N G
BONVOLU CIRKULIGI
tiun ĉi prospekton en via klubo aŭ
sendi ĝin al alia samidean(in)o kiun
vi konas! Koran dankon!
Eldono : A m ik o j de Heroldo, B r u s s e l; Heroldo de E speranto, Scheveningen.
R edakcio • A d m in istracio : T .Jung, H arstenhoektoeg 223, Scheveningen, Ned.
Herolclo aperis sem ajne a n ta ŭ la m ilito ; ĝi reaperos sem ajne, kiam eble.
Jarab o n o 1946 : por B elgujo 100 fk ., Nederlando 5 gld., cetere 10 angl. Sil.
A noncetoj : 20 ko m encitaj vortoj aŭ m allongigoj b. fk . 20.— , gld. 1.— ktp.
SENDEPENDA INTERNACIA O R G A N O DE LA ESPERANTO-MOVADO
N-ro I (1050) FO NDITA EN 1920 — 22-a JARKOLEKTO 14 APRILO 1946
Jen Heroldo reaperas!
Agrabla sciigo, kiu ĝojigas korojn de malnovaj samideanoj.
ŝ in fondis nia amiko Teo Jung ; ĝin li lerte direktis tra la multai sor- tovicoj, kiuj okazis en kaj ekster la Es- peranto-movado, kaj nun ĝi denove estas preta por la lasta batalo.
Jes, la lasta ! Venis nia horc. Ĉu oni ne vidas la gravajn aliiĝojn en la' mondo ?
Antaŭ kelkaj jaroj la internaj ateroj kaj la internaciaj problemoj estis esence diferencaj ; nun oni ne povas plu disigi ilin. Pli kaj pli la internacia fakto trudiĝas al la vivo de la popo- loj. Malgraŭ la distancoj la rapideco kaj potenco de la atakiloj ne plu igas ebla izolecon de la nacioj, eĉ se ili dezirus resti enfermitaj en sia trank- vila viveto.
Ni, Esperantistoj, tiru la konkludon.
Ni memoru ke dum siaj unuaj jaroj Heroldo nomiĝis « Esperanto Trium- fonta ». Tiu ĉi nova serio estu simbo- lo de « Esperanto Triumfanta » !
L. BASTIEN, Prezidanto de I.E.L. *
Funebro en niaj koroj...
Pensoj okaze de la 14-a de aprilo
F-ino D-ro LIDJA ZA M E N H O F Cu ankaŭ ŝia nobla vivo estas^
eliminita aŭ ĉu ŝi sukcesis saviĝi ?
Kiom ofte, en !a ja ro j an taŭ m ilita j, ni nlendis ke la m a jstro tro frue nin forlasis!
Nun jam sciante pri la okazintaĵoj de 1’
ia ro i 'iastpasintaj, ni nom as ĝin feliĉo ke li ne ĝisvivis ilin. Tiel do li ne bezonis vidi la novan plei g ran d a n ĝis nun tragedion d» la hom aro, nek la tu rm e n to jn de sia gento, la m urdon de sia p ro p ra filo k aj, eble, tiun de siai filinoj Zofia k a j Lidja.
K aj ne estas ek sk lu d ita la ebleco, ke an- k a ŭ li mem. unu el la geniuloi k a i plej g ra n d a j id ea'isto i k a i bonfarintoi de lr hom aro, estu s e lsp irin ta sian anim on en iu koncentreio aŭ gaskam ero, se lia k o rp a konstitucio estus tiel fo rta ke li a tin g u s tie!
g ran d a n aĝon. ĉ a r nek genieco nek idea- lism a laborado en la servo de la hom aro estis baro por la b arb a ro j : tu te male, ĝuste tiu j noblaj hom oj estis ilia p re fe rita vik- tim aĵo.
Vere, tre g ran d a funebro reg a s en niaj koroj, ie la n u n ja ra 14-a de aprilo, kiam ]a m ortotago de la m a jstro por la 29 a fojo datr.evenas. N un ni fu n eb ras ne pri la m a jstro sola. N un ni jam scias p resk aŭ certe ke lia filo, D-ro A dam Zamenhof, falis kiel viktim o de 1’ nazi-rabio. K aj kio okazis nri la filinoj de la m a jstro ? Laŭ la b edaŭrinda edzino de Adamo, s-ino W an-
(V idu pĝ. 2, 7coZ, Z J
NUN AŬAENIAM!
NUN AŬ NENIAM, Vi fratoj en la rondo, Al ni sin prezentas unika vere ŝanco.
NUN AŬ NENIAM , post naŭza mortodanco, Nin vole aŭskultos per spert’ jam saĝa mondo.
NUN AŬ NENIAM ni devas ja paroli, NUN AŬ NENIAM decide venkon voii.
Plu ne utilas, dolĉe nur fluton ludi, Timeme proponi,-aŭ kiel bird’ ĉirpeti;
Urĝas nun brui, vekskue jam trumpcti, Severe admoni, per tondra voĉo trudi.
NUN AŬ NENIAM ĉecstas nia horo, NUN AŬ NENIAM : amikoj, al laboro ! Vane vagadas homgcnto inter ruboj, Rigardoj esplorc trakombas la ĉielon.
Ve, ĉu ne pruntas la nokto etan stelon, Elsavon montrantan el labirint’ de duboj ?
Fratoj, la stelon, la nian, altc te n u ! NUN AŬ NENIAM ni la gvidon prenu ! Multjare ŝajnis la mond’ al ni dezerta, Pcrditaj — la semoj en tero sen fekundo ; Frukt’ nun maturas el sangsterkita grundo, Abunda rikolto des pli fariĝas certa.
Fratoj, kun fido la kampon ni aliru,
NUN AŬ NENIAM venkfrukton ni deŝiru ! Longe -lumetis nur el distanco fora
Loganta la celo, flameto flagre-tima ; Nun ĝi fajrflamas
ja nĝ, sun’ sublima, Heroldas epokon en glor’ radie-ora.
Fratoj, unikan eluzu cirkonstancon ! NUN A ŭ NENIAM ni prenu nian ŝancon !
Se venku ni iam : NUN AŬ NENIAM !
T. J.
La mondbrulo estas estingita. Sur i ruinoj ankoraŭ kovas la teruro e I’ pasintaj jaroj. La komenca brio de I’ popoloj pri la reakiritaj aco kaj libereco forflugis. Anim- kuite staras la homaro antaŭ la am- lekso dc l’ katastrofo. Kaj jam kre- uskas la kompreno pri eĉ pli am- leksa Icatastrofo kiu minacas, se nc stos trovataj la vojoj kaj rimedoj or savi nian kulturon de la plena ereo en tria mondmilito.
Kiel terura averto, kiel flamanta neneteklo, el kiu jam kelkaj fajr- ulmoj fatale falegis sur terajn ur- lojn simile al ĉionmanĝanta infera irulego, staras super nia planedo la nvento de 1’ atombombo. Ankoraŭ le ĝispenetris ĝia tuta signifo la cer- iojn ; sed ĉiu jam sentas ĝian fata- on pli aŭ malpli klare en la sub- tonscio.
Tamen kelkaj el la gvidantaj ho- noj de la popoloj ĝin klare ekkonas.
taj la konscio pri ilia respondeco isprimiĝas en ilia tuta agado, en liaj paroloj, proponoj,'vojaĝoj, trak- adoj, konferencoj. La eltrovo de la itomfendado kaj ĝiaj eventualai consekvencoj — por la malbono aŭ ior la bono de la homaro — premis ŭan stampon ankaŭ sur la unuan 5;eneralan kunvenon de la nova or-
^anizo de 1' popoloj, de la t.n. Unui- jitaj-Nacioj-Organizo. E stis tie aŭ- iataj multaj belaj paroladoj, pri ne- ieseco de kun'aborado, pri bonvole- no kaj fido. Angore observas la ho- iparo la klopodojn de siaj kondukan- toj, kaj ĝi estas tute preta ilin sekvi, se ili montros al ĝi vo.ion el la ne- certeco de 1’ ĝisnunaj epokoj en pli sekuran terenon de 1’ estonta tempo.
Ĝenerale la homoj estas nun nli alireblai por raciaj argumentoi. Ĝe- nerale ili estas nun e jn a j ^ s k u l t i
kaj ankaŭ sekvi klarvidulojn kiuj montrus al ili elirejon el la labirinto, el atmosfero kiu fariĝis jam nesu- ferebla.
Esperantistoj, tiun favoran cir- konstancon ni ne preterlasu ! Tiun bonŝancon por nia afero ni kaptu ambaŭmane !
E1 la vojoj, kondukantaj al pli bo- na estonteco, ni scias almenaŭ unu.
Kaj tiu vojo estas absolute certa.
Ĝi nomiĝas : interkompreniĝo tut- monda per la rimedo de unu sama internacia lingvo por ĉiuj. Sen unu internacia lingvo tutmonda ne estos daŭra paco ! Ankaŭ tiu vero estas absolute certa.
Tiun vojon ni montru al la ser- ĉanta homaro. Tiun veron ni klarigu al ĝi. Kaj ne plu hezite, kiel ni ku- timis fari en la pasinta tempo ; sed ni nun tute havas la rajton, eĉ la devon. fari bruon kai alarmon. tiel longe kai tiel laŭte, ĝis kiam ĉiu nin aŭdos kaj. fine, ankaŭ aŭskultos kaj sekvos.
Ne plu murmuro, sed tamburo ! Ne hezito. sed defia spito !
For la komplekson pri malpliva- loreco ! Nia afero estas ja unu el la plci vdloraj iam ekzistintaj.
Ni estas la reĝoj dc l’ interkom- nreno, la ceteraj restis sklamoj dc l’ Babela malbeno. Ni estas la kom- prenantoj, la klarviduloj, la aliaj rc- stis erarantoj, vagantoj en mallumo.
Antaŭ kvin, antaŭ dek jaroj oni povis ankoraŭ kun ioma ŝajno de praveco aserti ke ni mondlingvanoj eraras, ke ni estas revuloj, ke la mondo trans nin iros al la tagordo, kaj ke post malmultaj jaroj aŭ jar- dekoj jam neniu saĝa homo en la mondo sin okupos pri tia utopio.
Tio estis kiam nazi-faŝismo flotis sur la apogeo de sia potenco, kiam ĝi fiksiĝis en la tuta centro de Eŭropo kaj jam estis etendanta siajn un- gojn al ĉiuj ventdirektoj, kiam ŝajne ne ekzistis alia potenco por ĝin brem- si, — kiam ĝi vidigis siajn grincan- tajn dentojn ankaŭ al ni kaj, per la peza pugno de sia terorpolico, provis mortige trafi ankaŭ nian aferon.
Sed nun la cvoluo tutege pravigis nin. Eminentaj politikistoj kaj ŝtat- viroj jam kredas pri la neceseco de 1’ internacia lingvo, kiel unu el la rimedoj por garantii estontan kunla- boradon kaj pacon. Sed ili ne kura- ĝas fari la lastan paŝon ; tio estas, ili ne kuraĝas decidi pri kiu lingvo estu la internacia, kaj enkonduki ĝin en la ĝeneralan uzadon. Same kiel ankaŭ politike ili ankoraŭ ne kura- ĝis fari la lastan paŝon, kiu estus la kreado de 1' mondŝtato aŭ de vera mondfederacio de ĉiuj ŝtatoj sur la terglobo. La « Unuigitaj Nacioj » jam estas progreso kompare kun la
« Ligo de
N a c io j », ned la idcalo :' ikaŭ tiu institucio ne jam estas. Eble ke ĝi evoluos en direkto al la ideala institucio, aŭ ke la idealan institu- cion oni kreos pli poste, samtempe kiam oni serioze decidos enkonduki la internacian lingvon ; aŭ eblc oni kreos la mondŝtaton aŭ la tutmon- dan federacion, post kiam la interna- cia lingvo jam estos ĝenerale reko- nita fakto, kaj post kiam ĝi spirite estos preparinta la kampon por fondo de la mondŝtato.
Ĉiukaze la situacio estas treege favora por ni. Neniam ĝis nun ĝi es- tis pli favora.
Ĉu ni komprenos nian taskon ? ĉu la milionoj da semoj, dum duona jar- cento ĵetitaj de niaj pioniroj en ab- sorbeman grundon, fine portos la es- peritan frukton ? Ĉu vere la celo jam komencas lumi de proksime kicl faj- roflama suno ? Ĉu ĝin ni baldaŭ atin- gos ?
Ĉu ni, en la epoko postmilita, en la krepuskanta tempaĝo dc 1' atom- fenda energio, ekkonos nian horon kaj destinon ? Ĉu ni, arm itaj per la konvinko pri la taŭgeco de nia afero, per la konscio pri nia misio por la bono de la homaro, per nia neŝance- lebla idealismo, per nia neniam seki- ĝanta entuziasmo, per nia neniam detruebla optimismo, per nia ĉiam egala kredo je la fina kaj plena suk- ceso de niaj klopodoj, per _nia de- cidemo, nia agemo kaj antaŭencele- mo, — ĉu. dotitaj per tiel mirindaj armiloj, per la mil kaj mil nerefute- blaj pruvoj, argumentoj kaj per mil kaj mil bonegaj atestoj kaj faktoj.
ni estas pretai, nun fari la tute gran- dan fortostreĉon kiu devas elŝiri por ni unu foion por ĉiam la palmon dc
la venko ?N IA EN^ o n V| TRAV|V)S DL)M LA MILITO, SAM ID EAN O ?
Se vi havis iun specialan travivajon dum la mihto kiun vi «Pimas
sufiĉe interesa por konigi ĝin al la tutmonda csmerantistaro ai se x
scias detalojn nri la sorto de tiuj gesamideanoj kiuj fahb . ^ cl X 111
do )a m ilitoaŭ de la faŝisma teroro, bonvolu komuniki lhn al lu p
ŜubHtffo en H e r o l d o e r , libro dedieot, ,1 niaj verdai herooj. Legu
ankaŭ fa artikolon « Ni mallevas la standardon » en ci tiu numero .
N-ro I (1050) paĝo 2
ESPERANTO — ĉu vi povis p ro fiti per ĝi ?
K onata H aga sam ideano d u m la m ilito fo je havis oka zo n paroli pri E speranto al la d u m tem p a germ ana urbkom andanto dc la nederlanda rezidenc-urbo, subkolonelo Steig erta h l, kiu estis konata kiel m alsim pa- tianto al * tn nacisocialista reĝim o. E spe- ranto ! » ZjJ* rim a rkig is. « Certe post la mi- lito denoVŭ e k zisto s intereso por ĝi. »
Pro sia kontraŭeco ko n tra ŭ la politiko de la regna kom isaro S eyss-Inquart, s-ro S te ig erta h l pli poste estis tra n slo ka ta al Albanio. A n sta ta ŭ is lin kiel urbkom andanto m ajoro M odrow, ko n a ta kiel nacisocialisto.
F oje la sarna sam ideano devis v iziti lin pro iu speciala afero, k a j tiarn la m ajoro eksciis de li m e m k e a n ta ŭ la m ilito li estis profesia esperantisto. « Sed ĉu per tio v i povis ion p ro fiti ? » ek k riis la majoro.
P rofito — je n la vorto, ĉe la sekvu lo j de H itler sk rib ita per tu te granda kom enc- litero ! P ro fitem o — jen unu el la tipaj ka ra kte rec o j de l’ nacisocialistoj. A fero, k iu ne donis sonantan proĵiton, estis por ili nediskutinda. Idealism o taŭgis evcntnaie.
por la am aso, por la stu lta burĝo aŭ la- boristo, sed la sinjoroj nazioj ja volis profiti.
V R T IK O .
d a Zam enhof, kiu m em kun sia filo Lu- doviko m irinde saviĝis dan k ' al la helpo de polaj k u racisto j, ek z istas an k o ra ŭ es- pero ke a n k a ŭ Z ofja k a j L idja e s ta s sa- v ita j. Ni esperu ku n ŝi ke ni revidos iu tag e la k a ra jn al ni vizaĝojn (ie la filinoj de 1’ m ajstro , el k iu j precipe la pli ju n a L idja sta ris al nia e sp eran fista koro tre prok- sime.
Sed ek z istas eldiroj kiuj p re sk a ŭ igas nin tim i ke a n k a ŭ Z ofja k a j L idja estas m urd itaj. A m baŭ estis, kun dekm iloj da sam gentanoj, en fe rm itaj en la h ebrea k v ar- talo, la t.n. « g e t o », de Varsovio. Pola sam ideano a n k o ra ŭ en ia la sta j tag o j an- ta ŭ la m u rferm ado de la geto vizitis f-inon L idja Z am enhof kun la propono, sin kaŝi ĉe lia fam ilio. Sed la nobla virino rifuzis la proponon tia m a n iere sin savi, por ne endanĝerigi la fam ilion de 1’ proponinto ; ĉa r se la nazioj trovis judon ĉe polo, ili pereigis ia polon kun la judo. Pli poste L idja Zam enhof estis fo rtra n s p o rta ta el la geto. Laŭ sciigo de la sa m a poia sam i- deano, ŝi e s ta s m u rd ita k a j k rem a ciita en T reblinka, loko in te r Varsovio k aj Biati- stoko.
L a rifuzo de L idja sin savi per kaŝiĝo ĉe pola sam ideano, per kio ŝi povus en- danĝerigi ties fam ilion, vere nobeligas ŝin.
Sam e tiel nobla, kiel vid-al-vide kun sia ev entuala m orto, ŝi estis dum sia vivo, en sia j ideoj, sia k a ra k te ro , siaj agoj, sia ju- ĝn-lo pri allaj. ŝ i a n i u r d o , s e ĝ i p i u v i ĝ u s fak to , estu s ĉiele n k rian ta krim o k a j eter- h a honto, sam e kiel estas tiu de ŝia fra to
k a j de m iiionoj de ŝiaj sam gentanoj.
Unu lingvo por helpi restigi pacon.
Sub tiu ĉi titolo tro v iĝ is en « The Libe- ra to r », gazeto a p e rin ta po r la an g lalin g v aj tru p o j en A m sterdam , rap o rto pri la pro- pono de s-ro M ont Follick, deputito de )a L aborpartio, en la a n g la p arlam ento, okaze de debato p ri la C arto de la U n u ig itaj N a- cioj, enkonduki « refo rm itan an g la n ling- von kiel intern acian , por proksim igi unu al la a lia j la naciojn de la mondo ».
S -ro Follick a te n tig is pri la m inaco al la civilizo, pro la invento de la atom bom bo. Li diris ke « estis la diverseco de iingvoj, kiu disigis la naciojn, k a j ke tia reform o fa ru s g ra n d a jn p aŝojn renkonte al tu tm o n d a in- terkom preniĝo ».
S-ro Follick mem paro ias ses diversajn lingvojn.
Sim ila ra p o rto tro v iĝ is en m u ltaj aliaj gazetoj.
Heroldo de Esperanto
KIAL NE PLI FRUE ?
E n « E sp era n to I n te r n a c ia », julio-aŭ- gusto 1945, kom encis B razila Ligo Espe- ra n tis ta sian rap o rto n pri la brile sukces- in ta n ac ia kongreso (14-22 aprilo 1945 en Rio de Ja n e iro ) per la vortoj : « L a bo- n eg a se m ajn a gazeto Heroido de E speran- to, kies reap ero n la tu tm o n d a E speran- tis ta ro fo rte deziras... »
Volonte ni estus reeldonintaj H eroldon pli frue. A n taŭ d ek-kelkaj m onatoj ni an- k o raŭ esperis ke la u n u a p o stm ilita nu- m ero povus ap eri 'en aprilo 1945, kiel num ero liberiĝa k a j sa m te m p e jubilea, ĉar je la 14-a de aprilo 1945 pasis a k u ra te 25 ja ro j, de kiam n ia ĵu rn alo estis fondita.
Sed je tiu tago n ia red ak to ro estis kuŝan- ta en m alsanulejo, kie li, tu te ne m alsana, an k o ra ŭ en la la sta fazo de la m ilito estis
« su b m e rg iĝ in ta », — senpacience aten d an - te, kiel dekm iioj d a a liaj gesam ideanoj en la mondo, ia fin an falon de 1’ m alam ika al ni reĝim o, k a j tu te ne p en san te en tiu m om ento pri la « jubileo ».• Tiom pli li estis su rp rizita, kiam je la nom ita tago unu sam ideano-am iko envenis la m alsanu- lejon kun g ran d a florbukedo k a j g ra tu la letero m em o rig an ta pri la jubileo. K aj kiam tri sem ajnojn poste, je ia 5-a de majo, por okcidenta N ederlando b atis la liberiga horo, k a j an k a ŭ nia red a k to ro povis for- lasi la hospitalon kiu p resk a ŭ tri m ona- to jn estis doninta al li rifuĝon k a j azilon, li devis k o n sta ti ke la pap erm an k o en la lando estis tiel nepra, ke provizore ne po- vis esti penso pri reeldonado de E speran- to -gazeto en iom im p resa fo rm a to k a j am - plekso, eĉ ne de unu num ero por pruvi ke ni a n k o ra ŭ ekzistas.
Ĉiuj klopodoj estis vanaj. A nkoraŭ duo- n an ja ro n post la liberiĝo la paperpozicio ŝa jn is apenaŭ plibonigita. Tial fine ni kon- ta k tis, pere de bonvolaj sam ideanoj en la k o n cern aj landoj, k u n presejoj en Belgu- jo, N orvegujo k a j Svislando. K a j jen do ni prezentas al la legantoj la rezulton de la ko m u n a j klopodoj : la unuan postm ilita n num eron de Heroldo. Gi estas presita en Belguĵo. L a venonta num ero aperos en m ajo, k a j ekde julio Heroldo denove ei- venu regule, — se eble, duonm onate, sed tio dependos p le jg ra n d p a rte de la subteno k iu n ni ricevos de la sam ideanoj en tiu j landoj kiuj nuntem pe por ni e s ta s atinge- blaj.
Sed ni fidas je la fre ŝa entuziasm o de n ia j am ikoj, kiuj en la n u n a tre fav o ra por ni m om ento certe m ultobligos siajn streĉadojn.
K onvinkite pri tio, ni dissendas la unuan p o stm ilitan num eron de n ia ĵu rn aio en ia ja m liberan de m ilito k a j faŝism o mon- don, p rez en ta n te al niaj ia m aj abonantoj k a j am ikoj, al ĉiuj gesam ideanoj, k a j al n ia j kolegoj-redakcioj k o ra jn salutojn, k a j niajn bondezirojn por sukcesa agado por l a a f e r o , a l k i n n i s o r v a c k a ĵ k i u . . n i mnacf.
*
DUM LA MILITO
ni ne povis m uite fari por nia afero. En 1940 ni sukcesis a n k o ra ŭ regule aperigi H eroldon alm enaŭ duonm onate, k a j elirigi an k o ra ŭ naŭ num erojn ĝis la 1-a de majo.
T iam la m ilito atin g is an k a ŭ nin en Ne- derlando. E stis en la fru a m ateno de la 10-a de m ajo, la vendredon a n ta ŭ la pen- te k o sta festo ; ni estis a n k o ra ŭ k u ŝa n taj en pro fu n d a dormo, kiam en nia proksim e- co falis la u n u aj bomboj, k a j diversloke splitiĝis vitroj. Tio estis m a la g ra b la veki- ĝo, k a j ni p resk a ŭ ne povis kredi ke subite ni tro v iĝ is ja m m eze en la m ilito, k a j ke sam e subite ni estis d e tra n ĉ ita j de niaj sam ideanaj am ikoj en la lib eraj landoj. K aj, ĉ a r ni dependis de la in te rn acia E sp eran to - movado, ni devis vole-nevole ĉesigi nian pubiikan aktivecon, t.e. la eldonadon de Heroldo.
F a k te ni ap erig is an k o ra ŭ du ciklostili- ta jn (m u lto b lig itajn ) num erojn de t.n. «mi-
lite ld o n o » por konservi ia k o n ta k to n kun niaj am ikoj en N ederlando k a j G erm anujo:
unu la 1-an de decem bro 1940, k a j duan la 15-an de m a rto 1941. Ni intencis sek- vigi plu ajn tia jn num erojn dum la ce te ra d aŭro de la m iiito. Sed eĉ tiu m odesta la- boro estis m alebligata. L a nazi-reĝim o estis decidinta kom plete d etru i la E sp eran to - m ovadon an k a ŭ en N ederlando.
Subite ĝi ekbatis. K aj la 29-an de aprilo 1941 oni povis en la ĵu rn alo j legi anoncon ke la 6-an k aj 7-an de m ajo okazos en la domo de la Teozofia Societo en H ago p u blika aŭkcio de k o n fisk ita h av aĵo de 1’
« F ra m a so n a j Loĝioj k a j ties k rom -orga- nizaĵoj », in te r ili (!) E speranto-institucioj, B eilam y-kluboj, sp iritista j unuiĝoj k tp. E n iuj lokoj la polico forprenis eĉ la biblio- te k o jn de p riv a ta j esp eran tisto j, k a j m ul- ta j sam ideanoj k aŝis sia jn librojn. Espe- ra n tisto j povis kunveni ja m n u r kaŝe-pri- vate.
Tiei p asis la m ilitjaro j, dum kiuj la nederlandaj e sp eran tisto j sopire atendadis ia tagon, kiu kun la liberigo de ilia iando alp o rtu s a n k a ŭ la reliberigon de la Espe- ranto-m ovado. Tiu tago fine alvenis.
*
Dum la un u aj ta g o j de ia okupacio, nia red ak to ro de fru m a te n e ĝis vespere bru- ligis ak to jn k a j m an u sk rip to jn , eĉ naci- lingvajn gazetojn. L a kopiojn de iuj el niaj leteroj, kiu jn ni ne volis m alhavi, ni reskribis, ŝa n ĝ an te en ili iujn « suspektin- d a j n » frazo jn k a j p aro itu rn o jn ; la kopi- ojn de 1’ originaloj, k a j la originalojn de 1’ resk rib itaj leteroj, ni bruligis, konser- vante n u r la trak o p io jn de 1’originaloj de la kopioj. Iom kom plike, ĉu ne ? Sed tia n
« respekton » ni havis por la g erm a n a po- lico kies « invadon » en n ian red a k tejo n ni aten d is ja m por la u n u aj tagoj.
N ia a n taŭ g a rd e m o tam en m ontriĝis ne- necesa. N u r unufoje dum la m ilito vizitis nin kom isaroj de la se k re ta nazi-polico por inform iĝi pri n ia E speranto-agado, sed ili ne fa ris traserĉad o n . A lian fojon nia re- dak to ro estis v o k a ta a l « A b w e h rste lle »
(ko n traŭ sp io n a polico), ĉ a r en letero al Svedujo, kiun la cenzuro konfiskis, li estis sk rib in ta ke « laŭdire en P arizo oni anko- ra ŭ fervore lab o ras por nia a f e r o ». Tiu esprim o « por n ia a f e r o » ŝajnis al la po- lico suspektinda.
V erdire, iun tria n fojon nia red a k to ro tim is havi afero n kun la polico, k a j tiun fojon eĉ vivis en g ra n d a zorgo de arestiĝo.
Tio estis, kiam iu fraŭlino, k onatino lia, estis a re s tita pro la liberigo k a j pli posta subtenado de kap tito , pro havigo de fa lsa j legitim iloj al diversaj personoj k o n traŭ n a - ziaj, ktp., en kiu afero a n k a ŭ n ia redakto- ro estis im plikita.
N ian librostokon ni sukcesis p lejg ran d -
" a rte s a v i . P ro bom bdanĝero k a i a n k a i i n o v eviti konfiskadon, ni d isp artig is la stokon k a j deponis la pli g ran d a n p arto n de la libroj ĉe bindisto en A m sterdam k a j Ce k onatoj en diversaj lokoj. K aj k v an k a m unu domo en H ago, kie ni deponis p arto n de n ia havajo, tu te forbrulis okaze de bom- bado, k a j a n k a ŭ ĉe la bindisto en A m ster- dam okazis brulo, kiu d ifektis p arto n de n iaj libroj, ta m en nia m alutilo ne estis tro granda.
ĉion konsiderante, ni ne estis tre m al- bonŝancaj dum la milito. P lej m ulte ni b ed a ŭ ras ke ni perdis ses ja ro jn da labo- rado por nia afero. K aj k v an k a m nia re- daktoro, en la la s ta j m onatoj a n ta ŭ la li- beriĝo, an k o ra ŭ devis « subakviĝi », tam en:
F ino bona, ĉio bona.
*
PLANO J KAJ PROJEKTOJ
N ia ĉefa plano por la estonteco kom pre- neble estas, denove fa ri « Heroldon de Es- peranto » la a ktu a la k a j am pleksa organo dc nia movado, kiu ĝi estis a n ta ŭ la H itler- reĝim o, k a j fa ri ĝin, se eble, eĉ pli bona k a j pli efika ol tiam .
14 A p rilo 1946
Tio signifas gazeton ap e ra n ta n m iftimume unufoje sem ajne, kun 8-12 g ra n d a j (a ŭ 16-24 m e zg ran d a j) paĝoj, t.e. kun tiu am - plekso kiun p erm esas la a fra n k a limo 50-gram a. E1 tio proksim um e la duono es- tu dediĉita al la E speranto-m ovado, ia res- to al a k tu a la j aferoj, tu tm o n d aj okazajoj scienco, trafiko, literatu ro , ktp., kun spe- cialaj aldonoj pri speciale in te resa j fakoj aŭ kam poj.
Se, tam en, en la kom enco ni devos kon- te n tiĝ i per m alpli o fta aperado, se an k a ŭ la am plekso kom ence devos esti pli modes- ta, se an k o ra ŭ ne ĉio estos senriproĉa aŭ funkcios tiel g la te kiel n ia j abonantoj estis k u tim in ta j pri nia laborado an taŭ m ilita, se m a ig raŭ niaj sinceraj klopodoj o k azu s eraro j aŭ p ro k rasto j, bonvolu esti pardb- nem aj. P ensu p ri ia g ra n d a j m alfacilaĵo j.
por in tern acia entrepreno en mondo anko- ra ŭ ne re a ra n ĝ ita post k a ta stro fo senek- zem pla en la historio, k a j pensu a n k a ŭ pri la alte g a j kostoj. Se ni m a lk aŝas al vi, ke la pretigo de ĉi tiu u n u a num ero po stm ilita kostis — por papero, preso, kliŝoj, afran k o ktp. — la « b ag atelan » sum on de rondcife- re 10.000 (dek m il) belgaj fran k o j, 600 guldenoj aŭ pli ol 50 an g laj funtoj, vi kom- prenos ke, rekomenci en la nun aj cirkon- stancoj la eldonadon de in te rn acia Espe- la n to -ĵu rn a lo kun iom pli a lta j aspiroj, postulas ne m a lgrandan kvan to n da k u raĝ o k a j entreprenem o.
Duavice, ni p ro jek tas renovigi k a j anko- raŭ plibonigi la reputacion de nia Libro- fa k o , a k irita n siatem pe per la eldono de g ra v a j verkoj ak tu ala j, kiel « En okciden- to nenio nova » de E. M. R em arque, origi- n ala m ondhistorio « Ja rm ilo j p a s a s », Scherer-libro, k.a. Ni intencas eldoni nur bonkvalitajn librojn, tiel laŭ enhavo k a j linĝvo kiel ankaŭ laŭ la eksterajo . E n la k adro de n ia Librofako ni a n taŭ v id a s an- k a ŭ la eldonadon de m alm u ltek o sta biblio- teko popular-scienca laŭ p a rte novaj vid- punktoj.
S iatem pe ni publikigos detalojn pri tiu j p rojektoj. Sed jam nun ni povas diri ke la m ilito k a j la tu ta j m allum aĵ ja ro j post ni k u ŝa n ta j neniom perdigis al ni de n ia inicia- tem o, k a j ke pri la esto n ta evoluo de nia afero ni havas g ran d a n fidon. Ni sincere ĝ o ja s ke, post ses, efektive post pli ol dek- du ja ro j de detruado k a j m alkonstruo, ni povas kontribui nian p arto n ĉe la rekon- stru ad o de 1’ mondo k a j de la E sp era n to - movado.
*
Nl DEZIRAS ORDIGI N IA JN AFEROJN
Dum la milito ni deponis ne n u r g ran d a n p a rto n de nia librostoko sed a n k a ŭ p arto n de niaj ak to j ĉe diversaj adresoj en lokoj pli se k u ra j ol Scheveningen, kiun fa rls la okupintoj apogpunkto en la fo rtik a ĵa zono de 1’ A tla n tik a Rem paro. Kiel n i nun kun bedaŭro konstatas, perdiĝis ĉe tio k elk aj Heroldo al .N ederlando en 1936 ja m estis p erd iĝ in taj valoraj aktoj.
In te r la perditaĵoj tro v iĝ a s an k a ŭ k e lk a j p ru n t-k o n tra k to j, kontoj k a j sim ilaj doku- m entoj.
Rro tio ni petas ĉiujn gesam ideanojn, kiuj opinias ke ni ŝuldas al ili monon el la a n ta ŭ m ilita tempo, ke ili sk rib u al ni, kiom estis la origina ŝuldsum o k a j kiorn — laŭ ilia opinio — ni nuntem pe a n k o ra ŭ ŝuklas al ili. Se ĉe tio, k onsiderante n ia jn kon- s ta n ta jn m alfacilaĵojn de post la ekrego rle 1’ nazi-reĝim o, niajn vere ek stero rd in a ra jn perdojn sekve de tio (debitŝrum pon, perdon de la presejo, kostojn de transloĝiĝo, dufo- ja n interrom pon de n ia laborado k t p .), ....
se konsiderante ĉion vi bonvolos rezigni p arto n aŭ, en a p a rta kazo, eĉ la tu to n de via postulrajto, kiel k elk aj ja m fa ris a n ta ŭ la milito, ni kom preneble estos pri tio sin- cere dankem aj. Tiom pli libere ni povos es- to n te dediĉi niajn fortojn al la k a ra afero E ventuale vi konsentos, ke ni likvidu la ŝul- don, aŭ p arton de ĝi, per liverado de libroj, aŭ per p lu rja ra aŭ dum viva abono al H eroi- do.
Sinjoro Opti kaj sinjoro Pesi
Dialogo, de M isto
Opti : S aluton, sinjoro P esi ! Delonge mi ne havis la plezuron vin vidi. B rila suno hodiaŭ, ĉu ne ? Ci logis min eksteren.
P esi : S aluton ! K ia veteraĉo ! Tiu orien- t a vento p e n e tra s ĝis la ostoj. De du se- m ajnoj m i ne estis su rstra te .
Opti : V intre ne povas esti som era v ar- mego. Tam en en la suno estas agrable.
P esi : Ke tiu stu ltu lo devas veni a k u ra - te hodiaŭ !
Opti : Kiu do ?
Pesi : Nu, iu korespondanto m ia, pro- fesoro D. el A. Li sk rib as ke li legis en la ĵurnalo, ke la tra jn o j ree ira s ĉiuhore, k aj li volas uzi la okazon por viziti min.
Opti : K aj ĉu vi ne ĝojas pri la vizito de sam ideano ?
Pegi : N u jes, mi ja ĝojas, sed kial li ne venas je a lia ta g o ? M ia edzino vekiĝis hodiaŭ kun kapdoloro, k a j ŝi ĝenerale ne m ulte se n tas por E sp eran to
O pti : Vi estu s devinta edziĝi al ja m a esp eran tistin o .
Pesi : L a fileto h ie ra ŭ falis k a j vunde- tis la su p ran m em bron de la m a lg ran d a fingro de sia d e k s tra m ano. Mi m em ĝ uste hodiaŭ denove se n tas m ian reŭm atism on en Ia m a ld e k s tra dikfingro, k a j la k a to ...
O pti : K aj nun vi estas survoje al la sta- cidomo por a k c ep ti vian am ikon ? Ĉu mi ak om panu vin ?
P esi : Tion m i volonte akceptas. K aj kio pri vi ?
O pti : ĉio en ordo. V erdire, m i m om ents e s ta s senpostena. Sed mi ja b aldaŭ trovos
alian postenon. Ciuj kapoj k a j m anoj estos b ezonataj por la rekonstruo.
P esi : Se n u r ne ĉio d aŭ ru s tiel t.erure longe ! L a m ilito p asis jam pli ol ok mo- natojn, k aj nenio a n k o ra ŭ esta s vere en ordo. N utrado an k o ra ŭ tre u n u flan k a — ĉiam n u r pano, pano, pano. M alm ulte da butero, p resk a ŭ nenia viando, neniaj ovoj.
N esufiĉe da elektro, gaso, karbo. La ad- m inistracioj lab o ras kun m ezuro de lim ako.
Opti : Sed, m ia k a ra , post ses ja ro j de detruado, de konsum ado sen p roduktado ne eblas tu j sorĉe estigi abundon. Tam en, mi opinias, ke ni ja m bone progresis. Kiel es- tis a n ta ŭ unu ja ro ? Kion ni enstom aki- gis dum la la sta vintro ? Sukerbetojn, flor- bulbojn, — , ĉu vi ne se n tas apetiton, re- m em orante pri la fra n d a ĵo j ?
P esi : Ne m em origu m in pri tiu n aŭ za periodo. T am en estas m albone eĉ nun.
Opti : K aj kio p ri la « e g ip ta m allum o » ? Kio p ri d ekretoj k a j m alperm esoj ? Kio pri flugm aŝinoj k a j V 2 kiuj tiel ofte vekis nin nokte k iam ili p rete rto n d ris su p er niaĵ kap o j ? Kio p ri deportadoj k a j ek zekuta- doj ? ĉ u ne a n k a ŭ vi k a j m i « subakvi- ĝis » en la fino por eviti sklavlaboron por la invadinto ? Kio pri Ia elrabado ? ĉ u ne a n k a ŭ de vi k a j mi oni fo rŝtelis biciklon, v estaĵojn, la k u p ra jn objektojn — niajn rad io -ap a ra to jn ni sukcesis k aŝi —, sam e kiel de a liaj oni forprenis aŭtom obilojn, m aŝinojn. m eblaron, « p a g a n te » per pa- perĉifonoj, per kiuj vi nenion povis nove aĉeti, aŭ tu te « f o rg e s a n te » pagon ? K aj
kio pri la « n ig ra » kom ercado ? Cu vi me- m oras : skatoleto da cigaredoj 20, 50, fine 70 guldenoj ? U nu paneto 400-gram a 20, 30, 40 guldenoj ?
Pesi : Jes, sed...
Opti : Cu ne m u ltaj hom oj estis a re stita j, forkondukitaj, tu rm e n tita j, m o rtp a fitaj, gas- um itaj, k rem a ciitaj ? ĉ u ne an k a ŭ de niaj, esp eran tistaj, organizajoj oni fo rrab is la k asojn k a j la librojh ? Cu ni ne devis kaŝi la sim bolojn kiuj e s ta s al ni s a n k ta j : niajn flagojn k a j stelojn ?
Pesi : Jes, certe ; sed...
Opti : K aj nun ni estas liberaj, povas paroli kion ni volas, povas senĝene po rti nian stelon. Ne estas p]u bomboj k a j V 2, ne plu ĉasoj post homoj. E sta s sufiĉe da m anĝo por satiĝi, esta s elektro, esta s gaso, karboj, estas ferv o ja tra fik o —■
P esi : Certe, sed...
Opti : Mi scias kion vi volas diri. E sta s da ĉio ank o raŭ ne abunde. Sed ni estu kon- te n taj. Iom post iom ĉio denove fariĝos norm ala, alm enaŭ tiom nom ala kiom post tiel longaj ja ro j de m ilito k a j elrabado estos eble.
P esi : Sed politike -— k ia jn sensencaĵojn oni fa ra s politike ! L a tiel nom ita Uno certe e s ta s neniel pli bona ol la dolĉe fo rp a sin ta Ligo de N acioj. Kial oni ne...
Opti : N e m allaŭdu la infanon, kiam ĝi estas ap en aŭ n a s k ita ! Sendube, ankaŭ U n i ne e s ta s la idealo ; sed ĝi ja povas evo- lui. J a m ia fakto, ke Usono k aj Sovetio p arto p ren a s en ĝi, levas ĝin alte su p e r...
P esi : Vi m encias Sovetion. Ou ne de
£i m inacas nova danĝero ? Cu ĝj entu te estas d e m o k ra ta ŝta to ?
Opti : Vere iuj a s e rta s ke ĝi estas sam e a ŭ to k ra ta kiel estis H itlerio. Aliaj d iras ke ĝi e s ta s la plej d em o k ra ta ŝtato en la niondo. Sed eĉ se la s tru k tu ro de la ŝta to j
estas m alsam a, pli g ra v a ol la s tru k tu ro estas la sincereco de la re g ista ro j k a j !a reciproka fido. Mi re sta s optim ista.
P esi : K aj vi perm esos al mi, precipe en politika rilato, resti sobra k a j rezigni ilu- ziojn.
Opti: Nomu ĝin tiel, se vi volas. Mi prefe- ra s resti fidem a an k a ŭ pri politiko. L a mondo ja konstante progresas.
Peŝi : Bela progreso, kiam oni pensas p ri la « m irindaj » eltrovaĵoj de 1’ m oderna hom a spirito : flu g an taj bomboj, Vo-du- rak eto j, k a j precipe la plej nova : atom - bombo !
.' . aLumenergio po-
vas esti utiligota al g ran d stila, eĉ revolucia plibomgo de nia vivnivelo. P e r m a lg ran d a k vanto de tiu energio, ekzem ple, estonta.
atom sipo povos fari vojaĝon Ĉirkaŭ la tu- ta n mondon. Ne plu necesos karbo b u n k ro j k a j oleotankoj. Kaj p er flu g rak eto , puŝ- a ta de atom energio, la homo eble iam povos atin g i la lunon, aŭ frem dan planedon. La perspektivoj estas grandiozaj.
P esi : K aj per k elkaj atom bom boj eston- te la plej gran d aj urboj de la m ondo povos en la daŭro de kelkaj sekundoĵ, esti kom - plete poivigitaj. Jes, ia perspektivoj e s ta s grandiozaj.
O pti ; Tio okazos nur, se ekspiodus nova
m ihto. r
P esi ; <ju vi dubas p ri tio ?
Opti : o n i <jevos ĉion fa ri po r m alebligi esto n tajn militojn.
Pesi ; E stu s pii bone, ja m nun fa ri ara n - ĝojn por m alfortigi iliajn efikojn.
O pti : jciel vi iihagas tion ?
Pesi . o n i devus k o nstrui subg ru n d ajn urbojn same kiel ni ja m havis ŝirm ejojn k a j fabrikojn subgrundajn. P e r ja atom - energio estos eble, eibori SUfiĉe da spaco por konstrui niajn esto n ta jn urbojn centojn
i 4 A p rilo 1946 Heroldo de Esperanto N-ro I (1050) paĝo 3
Nia Ideo transvivis
« ...n ia ideo ja m ne esta s m orti- g tb la . N ek hom oj, nek n a tu rka ta - s tr o fo j k a j m ilito povas pereigi ĝin.
Ĝi vivos ankoraŭ, kia m ĉiuj hom oj nu n v iv a n ta j k a j a g a n ta j aŭ sufer- a n ta j, eĉ la plej potencaj k a j plej b ru egantaj, k a j iliaj g efilo j k a j ge- nepoj, delonge estos irin ta j la vojon de ĉia karno. »
Tion sk rib is nia re d a k to ro en la num ero de la 1-a de novem bro 1939.
*
La fino de I' potenculoj.
P asis iom pli ol ses ja ro j, k aj jam la plej potencaj k a j plej b ru e g a n ta j hom oj de la tia m a tem po — Adolf H itler, Benito M ussolini, k aj m ultaj el iliaj tra b a n to j, k aj ko n sp irin to j : Q uisling, Laval, Szalasi, H im m ler, Jo se f Goebbels, R o b ert Ley k aj tu ta vico da a lia j — « iris la vojon de ĉia k arn o ».
L a regado de M ussolini d a ŭ ris iom pli ol du jard e k o jn , k a j la m ilja ra re- ĝim o de A dolf H itle r a tin g is ĝ u ste 12 ja ro jn k a j k elk ajn m onatojn. La
« Duĉo » k a j la « F u re ro » kun siaj konspiruloj, k iu j dum tiu j m alm u ltaj ja ro j kondutis, kvazaŭ ili e stu s la sol- dioj, la e s tro j de 1' mondo, — kio fa- riĝ is el ili ? F o rv iŝita j, n en iig itaj I Kĉ heroan finon ili ne trovis.
Kie restis la apoteozo ?
N i im agis tiu n finon tu te aliaspek- ta . Ni estis p e n sin ta j ke, ekzemple, A dolf H itler, kiam li vidus alproksi- m iĝi la fatalon, lastfo je kolektus ĉir- kaŭ si sia jn ĉefajn k u n ĵu riĝ in to jn , ke la stfo je li fa ru s al ili gran d so n an al- parolon, ke en a n ta ŭ e de li difinita m om ento eksplodus a n ta ŭ e de li m etig ita bom bego aŭ d in am ita tene- jo, k a j ke tia m a n ie re tiu j ĉi sinim a- g in ta j duondioj kun m ondskua tu- m ulto, enmeze de apoteozo el flam oj k a j tondroj, kune k a j kom une laŭ la plej rap id a vojo sin ekspedus al Val- halo.
E ĉ tia tra n siĝ o en la alian mondon pli estu s b o m basta ol heroa, sed ĝi alm enaŭ estu s konform a al la fan- faro n a kriado k a j sab ro tin tad o . ai la aplom ba arogo k aj al la duondia- diabla furiozado de 1’ nazi-ĉefulo k aj liaj subĉefoj dum la m allonga tem po, kiam ili havis la potencon.
A n sta ta ŭ tio ili p referis atendi, ĝis la fato ĉiun unuopan el ili ung-atin- gis, p refe ris unuope k a j d isigite pe- reaĉi. iu — m o rtp a fita . alia — vene- n ita, tria — b rulneniigita. k v a ra — pendigita, ktp., dum ke alia j lasis sin kapti, a te n d a n te ' kian specon de ekzekuto la trib u n alo de la libe- r a j popoloj al ili verdiktos. F inoj kaj m ortoj, ĉiu unuopa el k iuj tiel ekstre- me m izeraĉa k aj m alheroa, ke ili ja fo rm a s avertegon por ĉiuj k iu j en estonteco iam eksentus en si la in- klinon, fa riĝ i alia j H itle r’oj, Him m-
TION LA PRAANTIKVA PIRAMIDO EBLE NE SONĜIS
ke iam ĝi vidos je sia bazo kunvenon de hom oj d iv ersn aciaj, p a ro la n ta j in te r si p e r idiomo a rte n o rm ita. L a plej m oderna lingvo so n a n ta ĉe la plej a n tik v a m onum ento de hom a k u ltu ro ! Sed ni aŭdu kion nia am iko Tadros M igalli, la agem a ĉefdelegito de IE L en E g ip tu jo , mem ra k o n ta s al ni p ri la E speranto-m ovado en la lando de 1’ F a rao n o j (in te r p a re n tez o j : K iam la in te rn ac ia interkom unikado denove estos pli facila, s-ro M igalli esperas efektivigi pro jek to n de m ondvojaĝo p or propagandi E sp e ra n to n ) :
Eble la leg an to j m em oras m ian artik o - lon « Baze de 1’ P ira m id o j», a p e rin ta en H eroldo la 6-an de aŭ g u sto 1939, en kiu mi m enciis ke m i intencas tran slo k iĝ i de m ia urbo F ay u m ai la ĉefuibo K ajro, kaj ke tie m i laboros por k a j per E speranto.
B edaŭrinde la m ilito kom enciĝis, ltaj pro- vizore m i p ro k ra stis m ian planon ĝis la fino de la m ilito. Tam en, vidinte ke la m ilito verŝajne daŭros pli longe ol mi su- pozis, m i decidis veturi al K ajro. En ok- tobro 1942 mi sukcesis a k iri okupon tie.
L a E speranto-laboron mi devis kom enci sola ; sed feliĉe m i povis k o n ta k ti (post m a lg ra n d a artik o lo k iu n mi aperigis en an g la ĵu rn a lo ) k u n in u ltaj e k sterla n d aj sam ideanoj kiuj troviĝis kiel soldatoj en K ajro. Kun la helpo de k elk aj novzelandaj sam ideanoj mi sukcesis ak iri lokon por do- ni k u rso jn ĉe la so ld a ta klubo < V ictory C lu b » en K ajro. Tie mi in stru is laŭ la Cseh-m etodo pli ol 40 soldatojn el ses di- v ersa j nacioj, in te r ili hindan m ajoron.
A lian kurson mi gvidis ĉe la Teozofia Societo. Mi tro v is ĉe tiu societo gran d an nom bron da libroj k a j gazetoj esperantis- ta j el la ja ro j 1910 1920, an k a ŭ aliajn do- k um entojn kiuj m o n tris al mi ke la mor- tin ta iam a prezidanto s-ro Veronezi cstis la fondinto de E g ip ta E sp e ra n tista Asocio en 1910.
P li poste mi sukcesis gvidi kurson ĉe la Ju n u lin a K rista n a Asocio (YW CA) ; p arto p ren is 10 eg ip taj fraŭlinoj. P oste oni perm esis a n k a ŭ al viroj ĉeesti. U nu el m iaj lernantoj, s-ro M unlr Taŭli, studento de medicino, m ulte k aj vigle nun helpas min.
E n decem bro 1944 dum la Zam enliofa ta g o ni okazigis nian U ntian'E giptan Espe- ranto-Kongreson kiun p arto p ren is pli ol 40 gesam ideanoj. Tiun kongreson ni orga- nizis post n ia vizito al la Sesa P ale stin a E speranto-K ongreso kiu okasis en Je ru z a- lemo en aprilo 1944.
En A leksandrio n ia sam ideano Ross Rob- bins k o n ta k tis kun la m alnovaj esperan- tisto j s-ro Lunzer, f-ino Papassinesgiou kaj
PLI OL 500 G ESAM lDEANO J EL 20 LANDO J
ja m m endis k a j antaŭpagis sian jarabonon je H E R O LD O , antaŭ o!
la unua num ero aperis. Tiu ĉi fa k to estas por ni eksterordinare ĝojiga, ĉar ĝi pruvas al ni k e la sesjara in terrom po pro ta m ilito ne sukcesis fra ka si la fid o n de la E sp era n tista ro por nia entrepreno. N i prom esas, laŭ nia plej bona povo klopodi, ke tiun fid o n n i m eritu ankaŭ en la eston-
teco. Koran dankon al ĉiuj k iu j per sia tu ja abono k u ra ĝ ig is nin.
aliaj k a j kom encis gvidi kurson. Nun s-ro Robbins revenis al Novzelando ; sed rii po- vas nun senti la rezultojn de lia laboro, ĉa r pli poste la tieaj sam ideanoj fondis la A leksandrian Esperanto-Societon, kiu po- sedas sian p ropran klubejon k aj kunvenas ĉiutage de 18-21 h. ĉe 11, Boulevard Saad Zaghlul. N iaj sam ideanoj L unzer k a j Fie- doroviĉ m ulte klopodas por la sukceso de nia afero en A leksandrio.
Kiel iam a ĵu rn alisto rni ne forgesis la gravecon de la gazetaro, k a j mi sukcesis dum la la sta j du ja ro j publikigi artikolojn kaj inform ojn pri E sp eran to (pli ol 200) en ang laj, fra n ca j, a ra b a j kaj g re k a j ĵur- naloj, k a j dan k ' al tio ni povis k o n tak ti kun m alnovaj sam ideanoj, kiel s-ino Ni- kolaides k a j s-ro S erif H afez kiuj nun tre vigle kunlaboras.
Je la Z am enhof-tago (15 decem bro) 1945 okazis nia I)ua E g ip ta E speranto-K ongre- so ĉe la n ac ia YWCA. P arto p re n is pli ol 50 gesam ideanoj, in te r ili tia j el Anglujo, Polujo k a j P alestino. L a p rogram o enhavis ankaŭ am uzan parton, ludojn, k antojn k aj te atraĵeto n . En la dua tago a re to da kongresanoj fa ris ek sk u rso n al la piram i- doj. (Vidu la bildon ; tu td e k stre s-ro Mi- galli ; meze, kun fezo, s-ro M ahrus el F ay - um .) S am tage okazis vespere la laborkun- sido de E g ip ta E speranto-A socio kiu elek- tis la jen an estra ro n : prezidanto s-ro EI Mofti, vicprez. N. M alirus, ĝen. sekretario D-ro T adros Migalli, vicekr. I. Perez, ka- sisto D-ro N. Isac, k a j 7 konsilantoj el A leksandno, Fayum , K afrei Z ayat ktp. Ni nun eldonas nian p ropran bultenon « Egip- ta E s p e ra n tis to » k a j esperas baldaŭ el- doni ara b a n lernolibron, kiam nia movado pliradikiĝos.
IE L nun havas en E giptujo 25 dele- gitojn, k o n tra ŭ n ur 4 aŭ 5 a n ta ŭ la mi- lito.
La legantoj do vidas ke la movado en E giptujo dum la m ilito ne dorm is, kiel en m u ltaj aliaj landoj sed, kontraŭe, pli- vigliĝis. TADROS MIGALLI, Kajro.
Centmiloj... milionoj
Por konkeri UNO'n
Cu tim ig as vin a lta j ciferoj ? P ost la milionoj d a homvivoj o le rita j al la m ilit- frenezo, post aliaj milionoj sensence m urdi- ta j, post m iliardoj da dolaroj, funtoj, fra n - koj, guldenoj fo rĵe tita j por tiom pli efika neniigado, certe an k a ŭ vi kutim iĝis al la a lta j ciferoj. Sed ĉu sam e, kiam ili riia ta s al nia afero ? Car, vere, an k a ŭ la E sp eran - to-m ovado jam bezonas la a lta jn ciferojn.
P rovizore alm enaŭ por unu detalo kies emi- n e n ta graveco esta s okulfrapa.
P ri kio te m as ?
P ri nenio m alpli signifa, ol gajn i influon al la O rganizo dc 1’ U nuigitaj N acioj en senco fav o ra al nia ideo. Tio povos okazi per peticio subskribita de atuaso da perso- noj : esperuntistoj k a j neesperantistoj.
Kiam aperos tiu ĉi num ero de Heroldo, la kolektado de subskriboj por petskribo ini- c ia tita de IE L v erŝajne estos jam plene fu n k cian ta. Ciu esp eran tisto kom prenos ia signifon de tiu kolektado de subskriboj. Kaj ĉiu do klopodos, k a j streĉos ĉiujn fortojn, por ke la petskribo fariĝ u centprocenta sukceso,
Tio signifas, unue, ke ĉiu devas kolekti, in te r siaj parencoj k a j konatoj, kiom eble plej m ulte d a subskriboj ; la necesajn for- m ulojn, laŭ la modelo proponita de IEL, in tertem pe certe jam disponigis la landaj asocioj aŭ a liaj organizoj. K elkaj centoj, eĉ miloj de tiu j form uloj ne efikus. P or efi- ke influi tiel g rav a n instancon, kiel U. N. O., ni bezonos centm ilojn, eventuale eĉ milio- nojn da subskriboj.
A ntaŭ dudekkvino da ja ro j ni provis ĉefe per personaj rila to j influi ia tia m a n Ligon de Nacioj. Ni havis tia m en oenevo nian ta len tan k a j tre lerte a g a n ta n sam ideanon Edm ond P riv a t. K aj efektive li atin g is sult- ceson. Sed tiu ĉi sukceso ne estis kom pleta nek definitiva. Eble la kulpo troviĝis en la n ep e rfe k ta organizo de la Ligo. Sed verŝaj- ne la sukceso estu s pli gran d a, se P riv a t e stu s povinta subteni sian pledadon por E sp eran to per vagonarpleno da papero, re- p rez e n ta n ta la subskribojn de kelkaj mili- onoj da individuoj el ĉiuj sepdek aŭ okdek ŝta to j de la terglobo.
M om ente ni ne scias, ĉu en Ia estonta sidejo de U. N. O., aŭ ne tro m alproksim e de ĝi, ni havos novan P riv a fo n . Sed ĉiu- kaze ni povos atin g i ke a n k a ŭ U. N. O. sin okupos pri la afero de in tern acia lingvo, se per am a sa subskribo de peticio ni pru- vos al ĝia se k re tarie jo ke la deziro, posedl tia n lingvon, esta s ja m tre g ran d a in te r la loĝantaro ĉiulanda.
Do, ni fa ru nian devon ; ĉiu el ni fa ru la sian.
le r’oj, M ussolini’oj aŭ sin iila j tero ri- g a n to j de la hom aro.
Dume nia afero, kiun la « F u re ro », lia ĉefekzekutisto H im m ler k aj iliaj helpuloj tiel furioze k o n tra ŭ b a ta lis, sin rpstigis k a j vivas. Venkc ĝi tra n s- d aŭ ris ĉiujn m alfacilaĵo jn de la mili- t a tem po ; k aj triu m fe ĝi reviviĝis en tiu j landoj kie la n azi-teroro per mal- perm esoj k aj p ersek u to j provis ĝin subprem i k a j daŭre neniigi.
Nia plej konvinka argumento.
E ĉ p lifo rtig ita elvenas nia afero el la g ran d a batalo kun la naziism o. La fak to , ke tiu potenco — la plej dan- ĝ e ra kiu iam m inacis la liberecon de 1’ popoloj -— opiniis necese ko n traŭ - b atali nin, pruvas pli ol io alia la va- loron de nia afero.
Tiu batalo de 1’ naziism o k o n tra ŭ ni e sta s nun nia plej fo rta argum en- to.
d a m etroj, eĉ k elk ajn kilom etrojn sub la tersu rfaco . A nkaŭ Ia in te ru rb a tra fik o : tram o j, eĉ aŭtom obii- k a j fervojoj devos troviĝi sufiĉe profunde sub la grundo.
Opti : Do, vi opinias ke la esto n ta homo devos refariĝ i k avernloĝanto ?
P esi : E n m oderna senco, jes. K aj nur dum m ilitaj tem poj, kom preneble. Cetere, m u ltaj eĉ en pactem po p referus vivi en sia j loĝejoj su bgrundaj, kie povos esti ĉia lukso k a j kom forto, eĉ pli ol en niaj nu n aj urboj surg ru n d aj.
Opti : Bela elrigardo ! Vi estas p resk aŭ cn tu zia sm a pri ĝi.
Pesi : Cu ne ? N un vi devas konfesi ke m i estas prava.
Opti : Mi opiniis ĝin ironie. Tanren vi eble p ra v a s : oni devus an taŭ z o rg i por ĉia kazo. Sed jen ni aivenis, $ajnas. k,e l a tra jn o ĵu s estas ejaveturanta. Ni rapidu !
Pesi : Mi ne vidas iun stelulon. Ou vi ? Opti : Ne ; ŝa jn as ke via am iko ne venis p er tiu ĉi trajno.
Pesi :'Dio, kiu dato estas hodiaŭ ? Opti : Se rni ne era ra s, mi diru : la 19-a.
Pesi : Diablo, k a j m i' kredis ke esta s la 20-a. Mia korespondanto skribis ke li venos la 20-an. K ia m albonŝanco !
Opti : K ontraŭe, mi nom as ĝin bonŝanco.
N i ja havis tre ag ra b la n interbabiladon.
Pesi : Sed nri nun kuregos hejm en. Tiu vento, tiu dam ninda o rien ta vento !
Opti . Do, ĝjs ]a revido ! Mi daŭrigos a n k o ia ŭ iom ete m ian prom enadon en la sunbrilo.
Pesi : G is...
-NUN !
La mirakla ŝtono de Alberiko kiu donis la kapablon kom preni ka j
paroli ĉiu jn lingvojn.
En ĉiuj tem poj la diverseco de lingvoj estis se n tita kiel m albeno aŭ alm enaŭ kiel m a lag rab la baro. Cu esta s do m irige ke an k a ŭ en m itoj, legendoj k a j fabeloj oni povas trovi tiun tem on ?
Je n kion la m ito pri O rtnit, imu el la reĝoj de la langobardoj, scias rak o n ti pri tio :
Iam regis en la regno de la Iĝngbbardoj • b rav a reĝo. nom ita O rtnit. Sed li rie havis edzinon. Onidiroj ra p o rtis ke en Suders (Si- don), la ĝefurbo dearSlrio, rpĝas reĝo, kiu h av a s belegan filinon, nom itan Sidrat. Jam m u ltaj ju n a j k a j k u ra ĝ a j princoj, eĉ re- ĝoj k a j reĝidoj. sv a tls ppt ŝia nm m r Se<f ŝia' p a tro estis k ru ela k a j senkom pata vito kiu senkapigis ĉiujn svatulojn. Lri kapojn de la m alfeliĉuloj li fiksigis sur sta n g o j Ce ip pordego -kondukanfa al tia kastelo! Laŭ la onidiro, jam sepdek-du junuioj. kiuj aspi- ris )a m anon k a j am cn de la bela reĝidino, sp e rtis tiun te ru ra n sorton. Spite ai tio.
an k a ŭ la sentim a i«go O rtn it decidis provi sian ŝancon. Li ekipis floton de fie ra j drak- ŝipoj k a j ekvojaĝis k u raĝ e k a j esperplene al Siders, por gajni la belan S idrat. ĉu per konsento ĉu per batalo, k aj konduki ŝin kun si hejm en en sian p ro p ra r kastelon, kiel sian edzinon, k a j kie) reĝir.on de la langobardoj.
K iam O rtnit kun sia ŝiparo alproksim i- ĝis al la S iria ĉefurbo, li rim a rk is ke g ran- d a floto de m a lam ik aĵ ŝipoj venas al ili renkonte el la haveno de Suders. M ultaĵ el la langobardoj ektim is, k a j eĉ la sentim a
O rtnit ao taŭ v id is ke la batalo estos neega- la k a j tre m alfacila, k a j ke ĝia rezultato estas duba.
Kun la langobardoj troviĝis an k a ŭ Al- beriko (Alberich t, la reĝo de la nanoj, kies filo estis O rtnit. A lberiko estis ruzulo, kaj li konsilis al O rtnit ke li ŝajnigu esti ko- m ercisto k a j ke li kaŝu siajn virojn sub la ferdekoj.
« Kie) mi k<m ercu kun tiu j homoj ? » tespondis O rtnit, mi ne kom prenas llian lingvon. Pli bone ŝa jn as al mi, riski la ba- talon k a j konkeri la urbon perglave. >
Tiam-tiicmacis al li Alberfko m a lgrandan ŝtonori- oblongan. « M etu ĝin sub vian langort. k a i vi koinprenos k a j parolos ĉiujn im gvojn Ĵi> » ’{ ■ ‘
O rtn it faris laŭ la konsilo de la nano, k a j post diversaj aventuroj, detale rakon- tita j en la-m ltb. 1{ pfektive g ajn is la belan Ortnit por si.
Elpikoj
e/ leteroj d ire k tita j al nia redakcio p o st la m ilito.
Ciuj niaj m em broj bone transvivis la m alfacilajn kvir, ja ro jn ; n u r unu estas mi- litviktim o. lia edzino m ortis kiam V -l-bom - bo ekspiodis tu j apud lia domo. nia Es- peranto-dom o, kiu do ne p!u ek zistas...
A1 la m em broj mi sciigis la ordonon (t.e. pri m alperm eso de E speranto-laboro en N ederlando) en fu n eb ra koverto sed sam tem pe buŝe diris ke ni ek de m orgaŭ ĉi-sem ajne kunvenos en la kafejo a n s ta ta ŭ en la salo n o ...
M ia n eesp eran ta biblioteko sum as proksi- m um e 1509 librojn, k a j vi jes kom prenas ke mi ne povas toleri ke m i nu r havas la duonan nom bron esperan tlin g v e...
22 el m ia j fam ilianoj esta s m u rd ita j — k a j restis nu r 4...
L astatem p e ni aŭdadis de tem po al tem - po pri novaj m irindaj gazetoj p resotaj.
L a broŝuroj (p ro sp e k to j), kiuj anoncas tiu jn m ondskuajn verkojn, p resk aŭ senes- cepte estas v e rk ita j en te ru re fuŝa Espe- ranto, k aj des pli u rĝ as la alveno de legin-
«la organo...
...en la ja ro 1940 mi forlasis Gerniunu- jon. fugis el la tiel pom ata. patrolando » lasante tie ĉion. Sed feliĉe mi savis ia vi- von de mi k aj de mia cdzino, mi ne bezo- nis vidi tie la te ru ta ĵo jn de la mi{ito ktp.
01 tie mi m alrapide, paŝo post paŝo, kon- stru is novan vivon. novan ekzisteblecon k a j devas dfri, ke mi dum la ta sta j kvin ja ro j, dum kiuj mi esta s en Br., ne suferis m alsaton. kiel eblc vi, k a j an k a ŭ p reskaŭ nenion rim a rk is de la m lllto... Mi g ajn as sufiĉe por la ĉiu tag a vivo k a j estas kon- te n ta ...
L a iinua postm ilita niiniero de Herotdo esta s eksp ed ita al ĉiuj gesaniideanoj (en la nun atingeblaj Iondo.il kiu j <n ta lasta tem po antaŭ la m ilito esfis abonantoj : kronie ni ekspedis ĝin al m u lta j a ktu a la j delegitoj de 1EL. La sekvonta naniero estas ekspedota nur al tiuj gesaniideanoj k iu j ĝis 1« dato de ĝia apero estos pagintaj la aban- lcotteon por
