Życie w pojedynkę a cykl życia człowieka

Etap życia, w którym znajduje się jednostka różnicuje poziom zadowolenia z bycia singlem (Schmitz-Koester, 1993). 20 – i 30-letnie kobiety, w odróżnieniu do mężczyzn są wręcz dumne ze swojego stylu życia i traktują umiejętność samodzielnego życia jako osiągnięcia, podnoszącego ich samoocenę (Lewis, 2005). To okres życia, w którym chętnie jednostka

„przymierza” różne role, by wybrać którąś na stałe. Jednocześnie jednak traktują bycie singlem raczej jako stan przejściowy. Dla kobiet we wczesnej dorosłości tymczasowość bycia singlem daje możliwość rozpatrywania tożsamości w kategoriach wyboru, a nie przymusu (Reynolds, Wetherall, 2003). Fakt ten wpływa na pozytywną ocenę swojej tożsamości jako singla.

Schwartzberg (1995) zauważa, że procesy emocjonalne związane z procesem identyfikacji są zależne od etapu życia. Po raz pierwszy w modelu cyklu życia zostały uwzględnione osoby bez partnera. Model ten zakłada pięć etapów: osoby jeszcze niezamężne, trzydziestoletnie: wchodzące w „strefę zmierzchu” (twigliht zone) życia w pojedynkę, wiek średni (40-50 lat), późna dorosłość (powyżej 50 lat), starość. Wśród osób 30-letnich po raz pierwszy pojawia się zderzenie ze statusem singla, a następnie poszerzenie życiowych celów o dodatkowe możliwości poza życiem małżeńskim.

Trudniej odnaleźć pozytywny wzorzec singla w wieku starszym. Część kobiet odczuwa

brak wzorca damskiego singla w wieku dojrzałym, co podkreślają dążeniem do zmiany w przyszłości statusu singla (Cargan, Melko, 1982; Paprzycka 2008). Wiek wydaje się być

również istotny w percepcji społecznej, która akceptuje młodych singli, ale może odrzucać osoby żyjące w pojedynkę w starszym wieku (Hertel i in., 2007).

Odnosząc styl życia w pojedynkę do cyklu życia rodzinnego, można stwierdzić, że jest to styl życia kobiet będących w cyklu życia w fazie przed lub po założeniu rodziny, w której znajduje siłę, by postawić się w centralnym miejscu swojego życia (Schmitz-Koester, 1993).

108 Jednocześnie Chandler (1991) krytykuje modele cyklu życia oparte o tradycyjne pojęcie rodziny, które nie są dostatecznie zakorzenione w społecznym kontekście. Mogą one także stanowić źródło opresji dla kobiet żyjących w pojedynkę (Reynolds, 2008).

Karen Lewis (1994) prezentuje model cyklu życia kobiety oparty na niesekwencyjnych zadaniach rozwojowych dla dorosłych singli. To podejście powoduje odrzucenie ujmowania życia w pojedynkę jako niedojrzałego, czy odbiegającego od normy, jaką stanowi zakładanie

rodziny. Niemniej jednak poszczególne zadania rozwojowe wydają się być związane z wiekiem. Do ośmiu zadań należą (Lewis, 1994):

- zakotwiczenie (grounding) w obszarze domu, sąsiedztwa, kariery, finansów, życia społecznego;

- przyjaźń (posiadanie bliskich przyjaciół, budowanie nowych przyjaźni); podstawowe potrzeby (codziennego kontaktu, bezpieczeństwa, dotyku, rytualności, wolnego czasu);

- wrażenia seksualne (uznawanie ich, zaprzeczanie, stan przejściowy); posiadanie dzieci i inne formy wychowywania(podejmowanie decyzji o posiadaniu dzieci, opieka nad sobą, opieka, wychowywanie innych, przyjmowanie opieki od innych);

- poczucie starty (akceptacja dwuznaczność swojej roli, poczucie straty niespełnionych marzeń, oddzielanie żalu i poczucia straty kobiety żyjącej w pojedynkę od poczucia straty w rodzinie);

- pogodzenie się z rodzicami (nauka rodziców traktowania singielki jako osoby dorosłej, rozwiązanie dotychczasowych problemów lub odnalezienie nowego miejsca w swoim życiu dla rodziców);

- starość (posiadanie pozytywnego wizerunku singla w starszym wieku, pielęgnowanie przyjaźni, rozważanie życiowych możliwości, przygotowywanie się do śmierci).

Caplan (1985) wyróżnia osiem faz stawania się singlem. Singiel w jego definicji, to osoba nigdy nie będąca w związku małżeńskim, prowadząca jednoosobowe gospodarstwo domowe. Zadaniem kolejnych faz jest zatem adaptacja do roli singla, która obejmuje zdolność samodzielnego radzenia sobie bez pomocy innych, zaspokojenie potrzeby niezależności, stabilizację życia seksualnego, akceptację siebie, akceptację otoczenia i bliskich dla swojego stylu życia. Każdy z kolejnych etapów może być ostatnim, kiedy jednostka decyduje się na związek z drugą osobą.

Dojrzałe kobiety żyjące w pojedynkę nie spełniając tradycyjnych norm kobiecości mają wrażenie, że są spostrzegane jako niekobiece (Byrne, 2003). Model singla odnosi się głównie do młodych kobiet (single girl) i jest łączony raczej z dziewczęcością niż dojrzałą kobiecością.

Kobiety w wieku 40. lat mają wrażenie, ze posiadanie stałego partnera wzmocniłoby

109

postrzeganie ich jako dojrzałych, odpowiedzialnych jednostek oraz wpłynęło na ich relacje z rodzicami, którzy często czują odpowiedzialność za dorosłe dzieci, które żyją w pojedynkę

(MacVarish, 2006).

Z badań longitudinalnych Trimberger (2008) wynika jednak, że w wieku starszym kobiety mogą odnajdować satysfakcję z życia w pojedynkę, a najbardziej zadowolone są te, które przestały intensywnie szukać partnera, zaakceptowały swoją sytuację i zajęły się samorozwojem.

Roona Simpson (Jamieson i in., 2009) przeprowadziła badanie wśród kobiet nieposiadających partnera, z którego wynika, że w początkowej fazie życia w pojedynkę kobietom towarzyszył niepokój, który w miarę upływu czas zmienił się w pozytywny stosunek do siebie jako singla. Większość kobiet wyraziła zadowolenie ze swojego stylu życia i niechęć wobec zmian, określając je jako źródło swojego zadowolenia. Kobiety w wieku powyżej 60.

lat, przeżywają przygody seksualne i związki romantyczne dające satysfakcję, czego przykładem jest autobiografia Jane Juska (2003).

Ocena życia w pojedynkę jest uzależniona od obrazu takiego stylu życia w tożsamości jednostki oraz w reakcji na sposób jej realizowania przez społeczeństwo (Byrne, 2003). Życie w pojedynkę może, choć nie musi, być problematyczne dla singli. Wiele badań wskazuje na możliwość czerpania satysfakcji z takiego stylu życia, mimo jego alternatywnego wobec małżeństwa charakteru. Kobiety, które nie są zaangażowane w intymne relacje rozwijają silne poczucie swojego ja oraz przykładają dużą uwagę do samorozwoju i rozwoju tożsamości indywidualnej (Byrne, 2003).

Część badań (Pahl, Spencer, 2004; Spencer, Pahl, 2006) wskazuje na wzrost znaczenia w dorosłym życiu różnych bliskich relacji, nie ograniczonych jedynie do relacji małżeńskiej.

Część kobiet i mężczyzn żyjących w pojedynkę nie odnosi swojego życia wobec małżeństwa jako wzoru, ale traktuje jako odmienną, autonomiczną drogę (Budgeon, 2006; Roseneil, Budgeon, 2004; Roseneil, 2007).

110



Podsumowując analizy teoretyczne, można stwierdzić, że życie w pojedynkę jest wielowymiarowym zagadnieniem, ujmującym czynniki socjokulturowe, jak i psychologiczne.

W dotychczasowej polskiej literaturze naukowej, wciąż niewiele jest publikacji ukazujących psychologiczną charakterystykę oraz mechanizmy psychospołecznych konsekwencji bycia singlem wśród dorosłych kobiet i mężczyzn żyjących w pojedynkę.

Życie w pojedynkę można nazwać globalnym fenomenem, co stawia przed badaczami nowe wyzwania i nowe pola eksploracji, mające duże znaczenie społeczne. Biorąc pod uwagę również siłę procesu stereotypizacji singli, tym ważniejsze jest przybliżenie faktów związanych z życiem w pojedynkę, w celu zmniejszenia zjawiska singlismu.

Z perspektywy konstrukcjonizmu społecznego, życie w pojedynkę jest ujmowane jako jedna z możliwych alternatywnych form życia rodzinnego. Biorąc pod uwagę zmiany kulturowo-społeczne, zwiększającą się grupę singli należy traktować jako wzmacniający się trend. Może to także zmieniać naukową perspektywę ujmowania życia w pojedynkę, która nie

traktuje singli jedynie w kategorii deficytu i braku, ale skupia uwagę na osobach żyjących w pojedynkę jako autonomicznym fenomenie psychologicznym i społecznym.

W niniejszej pracy podjęto badania zjawiska życia w pojedynkę i psychospołecznych konsekwencji bycia singlem u kobiet i mężczyzn, które zostaną przedstawione w empirycznej części pracy.

111

C ZĘŚĆ E MPIRYCZNA

R

V