Ceremonie w domu pana młodego

Zasadnicza ceremonia ślubna (bàitáng, 拜堂) odbywała się po przybyciu panny młodej do domu młodego. Najważniejszym elementem zaślubin był pokłony składane przez nowożeńców: niebu i ziemi (bài tiān dì, 拜天地), rodzicom (bài gāo táng, 拜高堂) oraz sobie

nawzajem (fū qī duì bài, 夫妻对拜), (Ren 2005: 108, Wan 2005: 156, Diao 2008: 166, Ji 2008: 172). Po tym ceremoniale narzeczeni stawali się prawowitym małżeństwem. W czasie składania pokłonów nie mogły być obecne dzieci (ponieważ mogły płakać i tym

samym zepsuć odświętną atmosferę), osoby w żałobie (gdyż przywoływały śmierć i smutek) oraz osoby bezdzietne, a liczba osób towarzysząca ceremonii powinna być parzysta (Ren 2005: 109).

Po złożeniu pokłonów nowożeńcy pod przewodnictwem swatki udawali się do sypialni małżeńskiej (dòngfáng, 洞 房 ), gdzie odbywała się ceremonia „wysiadywania szczęścia” (zuòfú, 坐福) oraz „zdejmowania welonu” (sāzhàng, 撒帐), który wiele młodych panien zakładało przed wejściem do lektyki (Diao 2008: 169-170). W północno-wschodnich Chinach panna młoda siadała na łóżku zwrócona w odpowiednią stronę (ustaloną przez wróżbitę) na kołdrze, pod którą kładziono owinięte w czerwony papier siekierki. W języku chińskim słowo „siekiera” (fŭ, 斧) brzmi podobnie jak słowo „szczęście” (fú, 福), tak więc siedzenie na

siekierach (zuò fŭ, 坐 斧 ) było synonimem „wysiadywania szczęścia” (zuò fú, 坐 福 ). W prowincji Shanxi zaś, panna młoda siedziała na rzodkwi, z której wieczorem

przygotowywano specjalne pierożki dla całej rodziny. Wierzono, że w ten sposób teściowie szybciej doczekają się wnuka. Najważniejszym tabu dotyczącym „wysiadywania szczęścia” był zakaz korzystania z toalety. Dlatego też panna młoda na kilka dni przed ślubem

ograniczała spożywanie posiłków i picie napojów.¹⁸ W sypialni pan młody albo ktoś z rodziny zdejmował pannie młodej czerwony welon, który zasłaniał jej twarz. Podczas gdy

panna młoda przebywała w sypialni, na zewnątrz panował gwar i radosna atmosfera – goście żartowali sobie z panna młodego lub jego rodziców.

Jednym z kluczowych elementów ceremonii ślubnej był bankiet (xǐyàn, 喜 宴 ) dla zaproszonych gości, zwany potocznie „piciem weselnej wódki” (hē xǐjiǔ, 喝喜酒), (Ren 2005: 109, Diao 2008: 179). Nie mogły w nim uczestniczyć wdowy, kobiety w ciąży i ludzie w żałobie. W czasie bankietu jedzono, pito, im było weselej i gwarniej, tym lepiej świadczyło

18 „Powstrzymywanie się od wydalania w obliczu świętości” znane jest również innym kulturom (Wasilewski 2020: 273).

to o imprezie. Potrawy były bardzo obfite i wyszukane, zawsze serwowano parzystą liczbę dań. Bankiety odbywały się czasami w południe, ale częściej wieczorami. W czasie przyjęcia

weselnego goście usadzani byli w zależności od rangi i wieku (Diao 2008: 184). Przy głównym stole wyjątkowe miejsce było zarezerwowane dla wujków. W czasie bankietu

obowiązkiem rodziców pana młodego było zapewnianie zebranym jedzenia i picia, a obowiązkiem państwa młodych wznoszenie toastów z poszczególnymi gośćmi. W czasie

przyjęcia weselnego obowiązywało wiele tabu, np. na Tajwanie nie jedzono (zwłaszcza pan młody) cebuli (cōng, 葱 ), która kojarzy się ze słowem „konflikt” (chōng, 冲 ), jest też symbolem męskiej siły yang i samego pana młodego (Wan 2005: 158). Unikano jedzenia cebuli, bo oznaczało to zjedzenie pana młodego. Nie serwowano również dań z kaczki (yā, 鸭), gdyż jest ona homofonem słowa „zastaw” (yā, 押) i przez to źle się kojarzy (Ren 2005:

109). Rozbicie miseczki lub talerza było również złym znakiem, jeśli do tego doszło, to należało zebrać i złożyć rozbite części, tak by znów tworzyły całość.¹⁹

Nie wszędzie państwo młodzi ucztowali razem z zaproszonymi gośćmi, czasami specjalny stół dla młodej pary i ich przyjaciół był przygotowywany w sypialni (Diao 2008: 187-188). Tam też panna młoda miała obowiązek „zjeść posiłek panny młodej” (chī xīnniáng fàn, 吃新

娘 饭). Teściowa własnoręcznie nakładała jedzenie synowej i pluła na nie. Wierzono, że zjedzenie tak przygotowanego posiłku sprawi, iż synowa po pierwsze szybko przyzwyczai

się do nowej rodziny, po drugie będzie szanowała teściów, po trzecie będzie posłuszna mężowi. W prowincji Guangzhou natomiast, panna młoda mogła zjeść tylko połowę przygotowanego dla niej posiłku, żeby nie urazić teściów i dać im do zrozumienia, ze hojnie przygotowali za dużo jedzenia.

W niektórych regionach Chin w połowie bankietu składano podziękowania kucharzowi i obdarowywano go prezentami (papierosami, alkoholem), w przeciwnym razie mógł on

opóźnić podawanie kolejnych potraw. Dziękowano również kelnerom. Po podaniu ostatnich

potraw goście zaczynali się rozchodzić do domów, ale wcześniej musieli się pożegnać z rodzicami pana młodego. Po wymianie kurtuazyjnych podziękowań, goście obdarowywani

byli weselnymi słodyczami, alkoholem i opuszczali przyjęcie.

Dzień weselny nie kończył się bankietem (Diao 2008: 192, Ji 2008: 174). Ostatnim jego

elementem były „żarty z nocy poślubnej” (nào dòngfáng, 闹 洞 房), zwyczaj polegający na tym, że rodzina, przyjaciele i znajomi mieli prawo wejść do sypialni nowożeńców i dokuczać młodej parze. W sypialni nie można było stawiać świeżych kwiatów, ponieważ

szybko więdną i są złym znakiem (Ren 2005: 111).²⁰ Żarty wyrażały życzenia szczęścia, o czym świadczą powiedzenia: „Im więcej żartów z wesela, tym więcej szczęścia” (nào xĭ nào

xĭ, yuè nào yuè xĭ, 闹喜闹喜，越闹越喜), ”Jeśli nie ludzie, to demony będą żartować” (rén bù nào guĭ nào, 人不闹鬼闹), (Wan 2005: 158, Diao 2008: 193). Każdy (z wyjątkiem wdów, kobiet w ciąży, osób w żałobie, sierot i osób spod znaku Tygrysa), w ciągu trzech dni po ślubie, mógł odwiedzić młodą parę i jej podokuczać, młodzi nie mieli prawa się obrażać, wręcz przeciwnie, powinni godnie przyjąć gości. Często podczas „żartów z nocy poślubnej” młoda para symbolicznie piła razem alkohol. Ich kieliszki albo były związane czerwoną tasiemką, albo wymieniali się czarkami z alkoholem. Jedli też przekąski symbolizujące

szczęście małżeńskie. Po zakończeniu żartów i zabaw, drzwi do sypialni były zamykane i obowiązywał zakaz ich ponownego otwierania, bo mogło to przynieść pecha pannie młodej.

Jednakże nowożeńcy nie pozostawali sami. Pod drzwiami albo pod oknem specjalnie dobrana osoba (teściowa, szwagierka itp.) miała obowiązek podsłuchiwać rozmowy nowożeńców (tīngfáng, 听房), sprawdzić, czy małżeństwo zostało skonsumowane i ogłosić dobrą nowinę

całej rodzinie. Panowało również przekonanie, że jeśli pierwsza odezwie się panna młoda, to w najpierw na świat przyjdzie córka, jeśli pan młody, to syn. W Chinach centralnych mówi

się „Człowiek nie słucha, to demon podsłucha” (rén bù tīng, guǐ tīng, 人不听，鬼听), (Ren 2005: 113, Wan 2005: 155). Zdejmując ubranie i buty młoda para musiała szczególnie uważać: buty pana młodego nie mogły zostać zdeptane przez buty panny młodej, a jej ubranie nie powinno leżeć na ubraniu męża (Ren 2005: 113). W przeciwnym razie mąż całe życie byłby „pod pantoflem” żony. Świece w sypialni powinny palić się całą noc, nikt nie mógł ich gasić (Ren 2005: 114). W wielu regionach Chin w noc poślubną małżonkowie nie zasypiali,

tylko obserwowali, która ze świec zgaśnie pierwsza, ponieważ: „Zgaśnie lewa świeca, to najpierw odejdzie mąż, zgaśnie prawa świeca, to najpierw odejdzie żona” (zuǒ zhú jìn,

xīnláng xiān wáng, yòu zhú jìn, xīnniáng xiān wáng, 左烛尽新郎先亡，右烛尽新娘先亡), (Ren 2005: 114).

Ostatnim elementem ceremonii weselnej (i tym samym ostatnim rytuałem włączenia) było złożenie przez nowożeńców pokłonów wszystkim członkom rodziny w dwa lub trzy dni po

ślubie (fēn dà xiăo, 分大小), (Ren 2005: 115, Diao 2008: 202). Na tym kończył się długi i skomplikowany obrządek weselny w dawnych Chinach.

20 Świeże, ścięte kwiaty są tak naprawdę kwiatami obumarłymi, a wszelka śmierć jest zakazana w momentach początkowych.