AGENCI A NAUCZANIE ZDALNE

2.1. CZYM JEST AGENT?

Najogólniej ujmując, agent jest procesem pracującym w tle, który wykonuje pewną czynność po zajściu określonego zdarzenia. W środowisku Internetu agent jest ele-mentem systemu, rezydującym w zazwyczaj stacji roboczej użytkownika, zbierającym informacje o stanie tych użytkowników i odsyłającym je do systemu zarządzania [5]. System zarządzania agentami może pracować w głównym ośrodku sieci, choć – w przypadku stosowania rozproszonego systemu zarządzania – w różnych punktach sieci mogą też działać podsystemy zbierające informacje lokalne, odsyłane okresowo do systemu głównego.

W uproszczeniu agent to program, który potrafi wykonywać złożone operacje, jak na przykład nadzorowanie procesów produkcyjnych, wyszukiwanie informacji, obsłu-ga klienta itp.

Rys. 1. Ilustracja pracy inteligentnego agenta

W środowiskach akademickich trwają dyskusje nad spójną definicją takich „pro-gramów”. Terminu „agent” używa się bowiem do określenia bardzo różnych produk-tów i technologii. Niektórzy nazywają je „robotami” lub, krócej, „botami” – gdyż filozofią działania agentów jest wyręczanie ludzi, przez co aplikacje te potrafią wyko-nywać coraz więcej zadań samodzielnie, z niewielkim wsparciem ze strony użytkow-ników. Co więcej, agenci realizują zadania również wtedy, gdy użytkownicy nie są chwilowo połączeni z INTERNETEM – autonomia jest jedną z zasadniczych cech tego typu programów.

Systemy wieloagenotwe znajdują zastosowanie niemal wszędzie –najszybciej jed-nak rozwijają się w zastosowaniach sieciowych, zazwyczaj przy zbieraniu informacji o użytkowniku oraz realizacji złożonych zadań poprzez analizę działań i dostosowy-wanie się do potrzeb użytkowników. Systemy te mają bardzo duży wpływ na techniki nauczania przez Internet, gdzie agenci są postrzegani jako pewien rodzaj rozproszone-go nadzoru nad uczniami. Potrafią oni znacząco odciążyć nadzorców i wspomóc ich w doborze programu nauczania na potrzeby jednostki tak, by ten był optymalny.

Podczas pracy ze studentami istnieje potrzeba zwrócenia uwagi na różny poziom przyswajania wiedzy przez poszczególnych studentów i – co się z tym wiąże – okre-ślenie profilu intelektualnego nauczanego. Jednym z najlepszych sposobów, aby uzy-skać profil nauczanej osoby, jej zdolności, zainteresowań czy słabych stron, jest zasto-sowanie systemu agentowego, który jest jedną z wielu technik wspierających nauczanie [2].

Minimalnym celem jest w tym przypadku stworzenia agenta, który pokieruje na-wigacją i doborem materiału w obrębie strony WWW z kursem. Ten cel pociąga za sobą umiejętność rozpoznawania i klasyfikowania nauczanych – np. na spostrzegaw-czych i kierujących się intuicją oraz podejmujących decyzje na podstawie faktów.

Pierwszym pojawiającym się problemem jest pytanie: jak dobrze ocenić czy dana partia materiału została przyswojona przez nauczanego i na jaki następny poziom kur-su zostanie on zakwalifikowany? Zadaniem agenta jest więc dobór właściwego mate-riału, odpowiadającego poziomowi zaawansowania. Drugim krokiem powinna być analiza zainteresowań nauczanego przez wcześniejszą analizę jego zachowań, tak by prezentowany materiał do nauki nie nużył, a zachęcał do dalszej nauki. Odbywać się to może na podstawie syntezy ścieżki poruszania się (nawigacja między menu) po materiałach nauczanego przy wstępnej analizie jego umiejętności. Każdy węzeł

Wektor danych mierzonych Obserwacja procesu Analiza danych

Przetworzenie Obraz działań

w hierarchii może mieć przypisane odpowiednie wartości, odpowiadające wielko-ściom umownym – jednostkom zaawansowania (umiejętności) nauczanego. Wnikliwa analiza ścieżki nawigacji nauczanego wraz ze zliczaniem punktów i ich odpowiednią interpretacją ukaże tak pożądany profil nauczanego. W późniejszych etapach stała analiza postępów nauczanego pozwoli na automatyczne dobieranie materiału do jego stopnia zaawansowania, a co za tym idzie – odciążenie w znacznym stopniu prowa-dzących kurs.

Zachowanie nauczanego i jego analiza przez agenta może być wykorzystana przez innych agentów – agentów wyszukujących, np. w celu dotarcia do informacji, które mogą się stać potrzebne w niedalekiej przyszłości. Akcja wyszukiwania jest jedynie nieświadomie wyzwalana przez nauczanego i dzieje się bez jego wiedzy w niezależny od niego sposób.

2.2. OKREŚLANIE PROFILU UŻYTKOWNIKA

Pojedynczy agent lub też ich grupa może być poświęcona określaniu profilu inte-lektualnego słuchacza(-czy). Agent modelujący zachowanie nauczanego dostosowuje interfejs, zaznacza węzły w ścieżce poruszania, przekazuje informacje nt. zaintereso-wania materiałem studenta. Wszystkie informacje są zbierane i przekazywane do agenta klasyfikującego. Jest to pierwszy krok w celu przypisania uczącemu jednego z poziomów zaawansowania. Analiza zebranych danych przez agenta użytkownika (osobistego asystenta) pozwala na zgrubną ocenę i przyporządkowanie do jednego z poziomów (podstawowy, średni, zaawansowany). Określenie tych poziomów wy-maga wcześniejszego doboru materiału w bazie wiedzy.

2.3. WSKAZÓWKI NAWIGACYJNE

Agent nawigacyjny, jak sama nazwa wskazuje, pomaga w „poruszaniu” się po ma-teriałach danego kursu, zamieszczonego na stronach sieci WWW (materiały mogą się znajdować w wielu lokacjach – zadaniem agenta jest ułatwienie dostępu do nich oraz gromadzenie ich w zależności od profilu użytkownika, uzyskanego od agenta analizu-jącego poruszanie się po ścieżkach menu). Po klasyfikacji materiałów, wykonanej przez tego agenta, najbardziej istotne materiały i informacje są prezentowane naucza-nemu poprzez agenta interfejsu. Powiązane z tematem materiały są kolejkowane i czekają, by użytkownik sięgnął po nie.

Za każdym razem, gdy nauczany dokona jakiegokolwiek wyboru, jego ruchy są śledzone i analizowane przez agentów, którzy cały czas starają się zaadaptować mate-riał uczący.

2.4. ZBIERANIE DANYCH

Odnajdywanie materiałów przydatnych w danym kursie (lekcji) nie jest sprawą łatwą – nie tylko ze względu na ich odpowiedni dobór, ale na ich rozmieszczenie (nie-zmiernie rzadko zostaje zamieszczony na stronie macierzystej kursu kompletny i wy-czerpujący zestaw materiałów na dany temat, zazwyczaj materiały dodatkowe

(uzu-pełniające) znajdują się na wielu stronach WWW). Proces poszukiwania jest dla prze-ciętnego użytkownika bardzo czasochłonny, a nie zawsze znalezione materiały odpo-wiadają w pełni merytorycznie tematowi kursu. zbierający informacje Agent może okazać się szczególnie pomocny – pomaga uzyskać wzajemnie uzupełniające się ma-teriały oraz dodatkowe informacje niedostępne z lokacji macierzystej. Agent ten ko-rzysta z informacji zebranych przez poprzednich agentów (informacje o typie użyt-kownika oraz jego preferencjach).

Wyniki pracy tego agenta ściśle się wiążą z – wykonanymi lub nie – zadaniami po-przednich agentów. I to właśnie od nich będzie zależeć skuteczność działania agenta gromadzącego informacje dodatkowe.