REALIZACJA PRZEKAZÓW MULTIMEDIALNYCH W RÓŻNYCH SIECIACH TELEKOMUNIKACYJNYCH

Możliwości współpracy sieci opartej na protokole H.323 z innymi sieciami H.32x przedstawiono na rysunku 1. Terminal H.323 MCU H.323 Terminal H.323 Gateway H.323 Terminal H.323 Gatekeeper H.323 Telefon ^Terminal V.70 Terminal H.324 ^Telefon Terminal H.320 Terminal H.322 Terminal H.310 Terminal H.321 Sieć komutacji

kanałów ^{N-ISDN LAN z QoS B-ISDN} Sieć komutacji pakietów

Rys. 1. Współpraca sieci opartej na protokole H.323 z innymi sieciami H.32x Fig. 1. Interworking of H.323 and other H.32x networks

Zaprezentowane dalej koncepcje realizacji laboratorium usług multimedialnych, obejmujące w głównej mierze środowiska sieci IP i PSTN/ISDN, oparte zostały na dostępnych obecnie w Zakładzie Sieci Telekomunikacyjnych (ZST) zasobach sprzętowych i programowych.

3.1. ŚRODOWISKO REALIZACJI USŁUG MULTIMEDIALNYCH

Podstawowym składnikiem omawianego środowiska multimedialnego, dostępne-go w ZST, jest rodzina produktów firmy Ezenia! Inc., oferowanych pod wspólną na-zwą Encounter. Prezentowane urządzenia i oprogramowanie przeznaczone są dla sfer biznesu i umożliwiają transmisję w czasie rzeczywistym takich sygnałów jak audio, wideo oraz dane.

Do rodziny tej zalicza się m.in. takie elementy, jak:

• Encounter Netserver – stanowiący multimedialny serwer (mostek) wideokonfe-rencyjny, pozwalający użytkownikom, wyposażonym w urządzenia końcowe pracują-ce z protokołem IP (korporacyjne sieci LAN, intranety czy Internet), na realizację bądź współuczestnictwo w wielopunktowych połączeniach multimedialnych, podczas których następuje przekaz informacji zawierających dowolne kombinacje głosu, obra-zu oraz danych. NetServer ma możliwość obsługi połączeń konferencyjnych dla mak-symalnie 8 użytkowników, wyposażonych w terminale telefoniczne IP, terminale dla

transmisji sygnałów audio, wideo i danych zgodne ze specyfikacją H.323, terminale obsługujące standard T.120 dla transmisji danych przez IP oraz terminale działające zgodnie ze specyfikacją H.320 – dołączone poprzez odpowiedni gateway do sieci ISDN. Encounter Netserver może pracować w dwóch trybach:

‚ Continuous Presence – pozwala na terminalu H.323 zobaczyć do czterech naj- aktywniejszych uczestników wideokonferencji, w wydzielonych czterech ob-szarach aplikacji (dla terminala H.320 dostępna jest tylko osoba aktualnie mó-wiąca) w trybie „Lecture-style”, z wyznaczeniem głównego mówcy (wykła-dowcy) i trzech najbardziej aktywnych uczestników rozmowy oraz „Chair Conntrol”, czyli z wyznaczeniem „Chairmana”, prowadzącego rozmowę z trzema najbardziej aktywnymi uczestnikami rozmowy.

‚ ConferenceNow – pozwala użytkownikowi, za pomocą własnego terminala, na zainicjowanie konferencji wielopunktowej oraz zaproszenie do niej innych użytkowników. Zestawienie wideokonferencji rozpoczyna się w chwili ode-brania wiadomości SETUP przez Encounter Netserver z systemu Encounter Gatekeeper. W tym momencie system zaprasza wszystkich wymienionych przez inicjatora połączenia do uczestnictwa w konferencji.

• Encounter NetGate – pełniący rolę gateway’a (bramy), umożliwiającego realiza-cję połączeń multimedialnych pomiędzy urządzeniami pracującymi w różnych sie-ciach, z których jedna jest siecią ISDN (H.320), a druga oparta jest na protokole IP (H.323).

• Encounter Gatekeeper – aplikacja pozwalająca administratorowi na kształtowa-nie zasad korzystania z zasobów sieci – m.in. kontrolę dostępu do elementów sieci takich jak: terminale, bramy (gateways) i system zarządzania połączeniami MCS (ang.

Management Conference System), zarządzanie szerokością dostępnego dla

użytkow-nika pasma itp. Bardzo ważnym zagadnieniem jest możliwość nadawania uużytkow-nikalnych nazw do identyfikacji użytkownika w sieci. Encounter Gatekeeper daje możliwość zdefiniowania do trzech poziomów prefiksów, co oznacza, że jeśli w podsieciach po-jawią się takie same nazwy (numery) terminali, mamy możliwość rozróżnienia termi-nala po prefiksie zdefiniowanym w gatekeeperze. Wykorzystany gatekeeper pozwala na zaimplementowanie usług dodatkowych, takich jak przekierowanie połączeń, za-równo w obrębie sieci IP (LAN, WAN), jak i do sieci ISDN/POTS, czy konferencja na życzenie. Encounter Gatekeeper potrafi dokonać translacji adresów z nazw (alia-sów) oraz numerów telefonicznych (E.164) na postać adresów IP. W tym celu komu-nikuje się z innymi gatekeeperami oraz zewnętrznymi serwisami katalogowymi (np. DNS) przy użyciu zasobów sieci IP. Strażnik udostępnia również usługi katalo-gowe przy użyciu Microsoft ILS (Internet Locator Server), co pozwala na zestawienie połączenia przy użyciu nazwy przez terminal H.323, zarejestrowany w danym strażni-ku, jak również przez terminal w nim niezarejestrowany.

Kolejnym elementem składowym opisywanego środowiska usług multimedial-nych jest zestaw wideokonferencyjny firmy SONY, w skład którego wchodzą nastę-pujące elementy:

• jednostka PCS-P5000/5100P – mogąca pełnić rolę terminala H.320, jak również procesora MP (ang. Multipoint Processor) – dającego możliwość scentralizowanego przetwarzania strumieni audio, wideo i danych podczas połączeń wielopunktowych oraz łączenia informacji pochodzących z kilku interfejsów w jeden strumień o więk-szej przepływności (np. agregowanie informacji z 3 interfejsów BRA); dostępne inter-fejsy sieciowe:

‚ 3 × ISDN BRA,

‚ V.35 (RS-366): 2 × 56 kb/s, 2 × 64 kb/s, 56–384 kb/s, ‚ RS-449: 56 kb/s do 384 kb/s,

‚ X.21: 2 × 56 kb/s, 2 × 64 kb/s, 56–384 kb/s,

• PCS-C300P – ruchoma kamera, pracująca w standardzie PAL, o kącie obrotu w płaszczyźnie poziomej ±100° oraz ±25° w pionie i rozdzielczości ok. 470 000 punk-tów,

• PCS-A500 – jednostka audio, zawierająca mikrofon i głośnik, obsługująca pa-smo 7 kHz,

• PCS-T500 Drawing tablet – dołączana do procesora poprzez jednostkę audio ta-blica, wraz z elektronicznym wskaźnikiem w kształcie pióra, pozwalająca na sterowanie funkcjami procesora oraz samym połączeniem wideokonferencyjnym,

• PCS-R500 – pilot zdalnego sterowania.

Dodatkowym wyposażeniem zestawu wideokonferencyjnego są takie elementy, jak: rzutnik multimedialny, telewizor, rzutnik pisma, pozwalające na prezentację in-formacji lub treści prowadzonego wykładu w postaci obrazu, który może być dystry-buowany wśród współuczestników wideokonferencji.

3.2 PRZYKŁADY KONFIGURACJI SPRZĘTOWYCH I PROGRAMOWYCH DO REALIZACJI USŁUG MULTIMEDIALNYCH

Szeroka gama dostępnego w Zakładzie Sieci Telekomunikacyjnych sprzętu i opro-gramowania pozwoliła na opracowanie wielu koncepcji realizacji usług multimedial-nych w różmultimedial-nych środowiskach sieciowych, szczególnie w sieciach PSTN/ISDN i IP, a także ich wykorzystania w kształceniu na odległość. Najprostszą z proponowanych konfiguracji jest komunikacja w trybie punkt–punkt (rys. 2).

ISDN / IP

Terminal H.320/H.323 Terminal H.320/H.323

Rys. 2. Realizacja połączeń typu punkt–punkt w sieciach ISDN oraz IP Fig. 2. Point-to-point connections in ISDN and IP based network

Jako terminale końcowe wykorzystano komputery wyposażone w zestawy wideo- konferencyjne Intel Proshare Conferencing System (karta do komputera, kamera i pakiet oprogramowania) z dostępem do sieci ISDN (H.320) oraz LAN (H.323). W zależności od wybranej konfiguracji programowej możliwa jest realizacja połączeń wideotelefonicznych pomiędzy terminalami poprzez sieć ISDN, lokalną sieć kompute-rową lub poprzez Internet. Ciekawszym od przedstawionego rozwiązania jest konfigu-racja pozwalająca na komunikację więcej niż dwóch użytkowników sieci IP. Wymaga ona jednak wprowadzenia do sieci dodatkowego elementu, zwanego mostkiem, który umożliwia realizację połączeń wielopunktowych (rys. 3). Funkcje mostka realizuje w tym wypadku – zainstalowane na jednym z komputerów – oprogramowanie Net Server, należące do pakietu Ezenia Encounter.

Terminal H.323 Terminal H.323

EZENIA GK + Net Server

IP IP IP sieć LAN Terminal H.323 IP

Rys. 3. Połączenia pomiędzy terminalami należącymi do tej samej strefy IP, zarządzanej przez gatekeeper

Fig. 3. Communication in IP based network managed by Gatekeeper

Dodatkowo na tym samym komputerze umieszczona została aplikacja Encounter Gatekeeper, firmy Ezenia, umożliwiająca m.in. kontrolę dostępu do sieci IP oraz zarządzanie szerokością dostępnego dla użytkownika pasma. Omawiana konfigura-cja pozwala na głębsze poznanie zasad realizacji połączeń, pomiędzy terminalami sieci IP, w odniesieniu nie tylko do właściwej konfiguracji wyposażeń użytkownika, ale również konfiguracji elementów sterujących połączeniami wielopunktowymi w środowisku IP.

Rozpatrywane dotychczas konfiguracje zakładały współpracę terminali należących do sieci tego samego typu – ISDN lub IP. W świetle możliwości praktycznego wyko-rzystania tego rodzaju wyposażeń w realizacji zdalnego nauczania należy jednak

wziąć pod uwagę potrzebę współpracy wyposażeń należących do różnych sieci. Spros- tanie tym wymaganiom wymusza konieczność rozbudowy infrastruktury sieciowej o dodatkowy element, który będzie pełnił funkcje bramy pośredniczącej w wymianie informacji pomiędzy współpracującymi sieciami. Przykład takiej konfiguracji, stwo-rzonej na potrzeby laboratorium studenckiego w Zakładzie Sieci Telekomunikacyj-nych, zaprezentowano na rysunku 4.

Terminal H.323 Terminal H.323 EZENIA GK + NetSever IP IP IP sieć LAN Terminal H.323 IP EZENIA GW IP

Rys. 4. Współpraca terminali należących do różnych sieci Fig. 4. Interworking of terminals belonging to different networks

Funkcje bramy pełni sprzętowy gateway – Encounter NetGate, firmy Ezenia, który jest bramą między sieciami IP/ISDN.

4. WIDEOKONFERENCJE