Przyszłość bazy zasobowej rud miedzi i srebra w Polsce
3. Aktualny stan bazy zasobowej
Do bazy zasobowej rud miedzi i srebra w Polsce zaliczyć można: zasoby złóż zago-spodarowanych, zasoby złóż udokumentowanych (znajdujących się w sąsiedztwie obsza-rów górniczych, a także na niecce północnosudeckiej) oraz zasoby obszaobsza-rów perspekty-wicznych.
3.1. Złoża zagospodarowane
W obrębie Nowego Zagłębia Miedziowego zagospodarowanych jest 6 złóż rud mie-dzi i srebra: Polkowice, Sieroszowice, Rudna, Lubin–Małomice, Radwanice–Gaworzyce i Głogów Głęboki–Przemysłowy. Wszystkie koncesje wydobywcze posiada KGHM Pol-ska Miedź SA będący jedynym producentem miedzi w Polsce. Wydobycie prowadzone jest w trzech zakładach górniczych: Lubin, Polkowice i Rudna. Łączne zasoby bilansowe rejo-nu Lubin–Sieroszowice obliczone są na 1663,03 mln t rudy zawierającej 30,38 mln t Cu i 86,85 tys. t Ag, z czego do zasobów przemysłowych zaliczone zostało 23,74 mln t Cu i 45,06 tys. t Ag (tab. 1). W roku 2018 wydobycie ze wszystkich złóż wyniosło 30,25 mln t rudy, z której odzyskano 451 tys. t Cu i 1,47 tys. t Ag (tab. 1). Szacuje się, iż wielkość zasobów bilansowych może wystarczyć na 50–60 lat wydobycia, zakładając, iż rocznie będzie ono wynosiło 30 mln t rudy.
3.2. Złoża udokumentowane – monoklina przedsudecka
Przedłużenie obszaru górniczego Lubin–Sieroszowice w kierunku północnym stano-wią trzy udokumentowane złoża: Bytom Odrzański, Głogów i Retków. Ich łączne zasoby bilansowe wynoszą 139,53 mln t rudy, zawierającej 2,24 mln t Cu i 11,09 tys. t Ag (tab. 2).
Znaczna część zasobów tych złóż zakwalifikowana została, zgodnie z obowiązującymi parametrami definiującymi złoże, do zasobów pozabilansowych ze względu na głębokość
ich występowania, wynoszącą od 1250 do 1500 m p.p.t. Zasoby pozabilansowe tych złóż wynoszą 764,89 mln t rudy, zawierającej 12,75 mln t Cu i 40,52 tys. t Ag (tab. 2). Z racji bezpośredniego sąsiedztwa ze złożami zagospodarowanymi wymienione zasoby stanowią najbardziej perspektywiczną bazę surowcową dla polskiego górnictwa miedzi.
Tabela 1.
Wielkość zasobów bilansowych, przemysłowych oraz wielkość produkcji KGHM Polska Miedź SA w roku 2018 w zagospodarowanych złożach rejonu Lubin–Sieroszowice (Malon i in. 2019)
Złoża
Suma 1 663,026 30,376 86,853 23,741 69 711 30 253 451 1 471
Tabela 2.
Zasoby bilansowe i pozabilansowe udokumentowanych złóż rud miedzi sąsiadujących bezpośrednio z obszarami górniczymi (Malon i in. 2019)
Złoża
Bytom Odrzański 2,247 0,093 0,054 169,551 3,271 6,517
Głogów – – – 276,951 4,780 19,550
Retków 137,288 2,151 11,031 318,389 4,703 14,451
Suma 139,535 2,244 11,085 764,891 12,754 40,518
3.3. Zasoby niecki północnosudeckiej
W obrębie niecki północnosudeckiej znajduje się udokumentowane złoże Wartowi-ce, którego zasoby bilansowe wynoszą 79,32 mln ton rudy, zawierającej 1,17 mln t Cu i 4,26 tys. t Ag (tab. 3). Złoże to nie było nigdy przedmiotem eksploatacji. Bilans zasobów kopalin uwzględnia także zasoby obszarów Niecka Grodziecka (dawniej złoże Konrad) oraz Nowy Kościół, gdyż zaprzestanie eksploatacji tych złóż nie było spowodowane czerpaniem się zasobów, a względami ekonomicznymi. Ich łączne zasoby bilansowe wy-noszą 23,77 mln ton rudy, zawierającej 0,26 mln t Cu i 1,08 tys. t Ag (tab. 3). Wznowienie wydobycia z tych złóż byłoby znacznie utrudnione ze względu na zatopienie dawnych wyrobisk górniczych, jednak możliwe jest uruchomienie wydobycia w obszarach przyle-głych do dawnych kopalń.
Tabela 3.
Zasoby bilansowe i pozabilansowe złóż udokumentowanych w rejonie niecki północnosudeckiej (Malon i in. 2019)
Suma 103,085 1,422 5 344 35,369 0,333 1 260
3.4. obszary perspektywiczne
Najnowszy podział obszarów perspektywicznych dla występowania mineralizacji mie-dziowo-srebrowej w Polsce przedstawiony został przez Oszczepalskiego (Oszczepalski i in. 2019). Zasoby tych obszarów klasyfikowane są ze względu na ich położenie wzglę-dem złóż udokumentowanych oraz na dokładność ich rozpoznania (liczba otworów wiert-niczych o produktywności Cue większej lub równej 35 kg/m2). Zgodnie z tym podziałem wyróżnia się:
zasoby hipotetyczne – położone w bezpośrednim sąsiedztwie złóż udokumento-wanych;
zasoby spekulacyjne o wysokim potencjale – położone w oddaleniu od złóż udoku-mentowanych, rozpoznane więcej niż jednym otworem wiertniczym;
zasoby spekulacyjne o niskim potencjale – położone w oddaleniu od złóż udoku-mentowanych, rozpoznane tylko jednym otworem wiertniczym.
Pełną listę wyznaczonych obszarów, wraz z parametrami jakościowymi ich zasobów podano w tabeli 4. Położenie wyznaczonych obszarów zaznaczone zostało na rysunku 1.
Do obszarów perspektywicznych o zasobach hipotetycznych wyznaczonych według Oszczepalskiego należą 4 obszary na monoklinie przedsudeckiej: Białołęka, Jany–Nowa Sól–Grochowice, Kulów i Luboszyce (sąsiadujące z udokumentowanymi złożami By-tom Odrzański, Głogów i Retków), o zasobach występujących na głębokościach 1400–
–2200 m p.p.t., oraz jeden obszar na niecce północnosudeckiej: Raciborowice (przylega-jący do złoża Wartowice), z zasobami występu(przylega-jącymi na głębokościach 900–1500 m p.p.t.
(Oszczepalski i in. 2019).
Tabela 4.
Obszary perspektywiczne dla występowania rud miedzi i srebra w Polsce (Oszczepalski i in. 2019)
Białołęka 6,81 1500–1600 1,80 1,08 0,331 51 1 563
Jany–Nowa Sól–
–Grochowice 320,07 1600–2200 1,93 2,25 34,748 96 148 256
Kulów 49,68 1500–1800 1,59 3,14 6,201 86 16 983
Luboszyce 38,43 1400–1600 1,42 0,89 1,214 53 7 231
Raciborowice 7,57 900–1500 3,75 0,79 0,561 24 1 703
Suma 422,56 900–2200 43,055 175 736
Spekulacyjne o wysokim potencjale
Dębnica 50,40 1500–1800 0,51 6,21 3,990 167 10 731
Grodzisk 10,70 2700–2800 1,07 3,54 1,013 94 2 690
Henrykowice 28,90 1400–1700 1,08 1,73 1,350 34 2 653
Janowo 42,98 1700–1800 1,11 1,64 1,956 36 4 294
Kaleje 196,68 2700–3400 2,30 2,75 31,100 26 29 404
Mozów 213,99 2300–2600 2,09 2,71 30,300 50 55 905
Sulmierzyce 75,82 1600–2100 1,49 2,75 7,767 63 17 793
Żerków 263,70 2600–3600 1,51 2,40 23,891 55 54 751
Suma 883,17 1400–3600 101,367 178 221
Tabela 4. cd.
Kategoria
zasobów Obszar
perspektywiczny Pow.
[km2] Głębokość
[m p.p.t] Śr. miąższ.
[m] Śr. zaw. Cu
[%] Zasob. Cu
[mln t] Śr. zaw. Ag
[ppm] Zasob. Ag [t]
Spekulacyjne o niskim potencjale
Bartków 0,47 1300–1400 0,32 4,18 0,016 71 27
Bogdaj 2,08 1400–1500 1,58 1,52 0,125 34 279
Borzęcin 32,15 1400–1600 0,51 4,91 2,013 – –
Broniszewice 15,10 2100–2200 0,46 5,97 1,037 142 2 466
Bukowiec 12,23 2700–2800 0,60 2,87 0,526 89 1 633
Czeklin 23,48 1700–1800 0,23 10,54 1,423 – –
Dębinka 25,39 1400–1600 2,30 0,69 1,007 44 6 424
Florentyna 33,68 3700–4000 1,00 2,66 2,240 33 2 779
Lipowiec 0,16 1400–1500 0,60 2,06 0,005 64 15
Milicz 13,93 1600–1700 1,86 0,89 0,576 26 1 684
Mirków 12,69 1100–1300 1,17 1,56 0,579 – –
Naratów 1 1,80 1500–1600 0,55 3,99 0,009 319 789
Naratów 3 8,15 1400–1500 0,52 2,07 0,219 86 911
Niemierzyce 32,35 2700–2900 1,00 4,16 3,364 21 1 698
Nowiny 5,72 400–600 0,47 2,64 0,177 100 672
Paproć 6,41 2500–2700 0,10 17,27 0,277 421 675
Radziądz 6,44 1600–1800 1,65 0,93 0,247 7 186
Rogalin 54,36 2900–3200 1,90 1,42 3,667 7 1 807
Ślubów 2,51 1300–1400 0,20 9,08 0,114 164 206
Wilcze 35,58 2400–2500 0,23 8,12 1,661 920 18 882
Żakowo 10,33 2100–2300 0,40 3,36 0,347 45 465
Żarków 13,19 1200–1500 3,01 1,34 1,330 22 2 184
Suma 348,20 400–4000 20,959 43 782
Łącznie wszystkie kategorie 1 653,93 400–4000 165,381 397 739
Wśród obszarów perspektywicznych z zasobami spekulacyjnymi o wysokim potencja-le można wyróżnić:
obszar Mozów, znajdujący się na przedłużeniu obszaru Jany – Nowa Sól – Grocho-wice, którego zasoby występują na głębokościach od 2300 do 2600 m p.p.t.;
Rysunek 1.
Obszary perspektywiczne występowania mineralizacji Cu-Ag na tle obszarów utlenionych oraz strefowości rozmieszczenia metali w obrębie cechsztyńskiej serii miedzionośnej (Oszczepalski i in. 2019)
obszary rejonu ostrzeszowskiego, znajdujące się w zachodniej części monokliny przedsudeckiej: Dębnica, Henrykowice, Janowo i Sulmierzyce, o zasobach wystę-pujących na głębokościach od 1400 do 2100 m p.p.t.;
obszary występujące po północnej stronie wyniesienia wolsztyńskiego: Kale-je, Żerków i Grodzisk, których zasoby występują na głębokościach od 2600 do 3600 m p.p.t.
Oszczepalski wyróżnia także 22 obszary o zasobach spekulacyjnych o niskim poten-cjale, których zasoby ustalone zostały na podstawie jednego otworu o produktywności Cue większej lub równej 35 kg/m2 (Oszczepalski i in. 2019). Trzy z nich znajdują się w rejonie Perykliny Żar, dwa w niecce północnosudeckiej, a pozostałe występują na monoklinie przedsudeckiej. Głębokość występowania interwału zmineralizowanego jest w nich bardzo zróżnicowana i wynosi od 400 (Nowiny) do 4000 m p.p.t (Florentyna).
Szczególne znaczenie mogą mieć te, które zlokalizowane są w bezpośrednim sąsiedztwie pól utlenionych, na stosunkowo niewielkich głębokościach (Nowiny, Mirków, Żarków), ale także na głębokościach nieznacznie przekraczających 2000 m p.p.t. (Bogdaj, Czeklin, Dębinka, Milicz). Ich potencjał może być lepiej poznany poprzez analizę jeszcze niezba-danych otworów wiertniczych. Szczególne znaczenie mogą mieć także obszary, które po-tencjalnie łączą się z innymi, większymi obszarami perspektywicznymi (Bogdaj, Naratów, Wilcze).