XVII–XVIII
III. S AMORZĄD T ERYTORIALNY
Uwagi ogólne
Z dniem 1 stycznia 1999 r. (na mocy ustawy z dnia 24 lipca 1998 r., Dz. U. Nr 96, poz. 603, z późn. zm.) wprowadzono zasadniczy trójstopniowy podział terytorialny pań-stwa, którego jednostkami są: gminy, powiaty i województwa.
Gmina jest podstawową jednostką terytorialną podziału kraju i siedzibą władz teryto-rialnych. Płock jako miasto na prawach powiatu jest obecnie gminą wykonującą zadania powiatu na zasadach określonych w ustawie z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powia-towym (tekst jednolity: Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1592, z późn. zm.). Ustrój i działanie organów miasta, w tym nazwę, skład, liczebność oraz ich powoływanie i odwoływanie, a tak-że zasady sprawowania nadzoru określa ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gmin-nym (tekst jednolity: Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591, z późn. zm.). Rada miasta i prezy-dent miasta są organami wybieranymi na czteroletnią kadencję.
Rada miasta jest organem stanowiącym i kontrolnym. W skład rady wchodzą radni, powołani w wyborach bezpośrednich. Wybory są powszechne, równe i odbywają się w gło-sowaniu tajnym. Liczba radnych zależy od liczby mieszkańców miasta. Kadencja rady trwa 4 lata, licząc od dnia wyborów. Ze swego grona rada wybiera przewodniczącego rady (stoją-cego na czele rady i kierują(stoją-cego jej pracami) i 1–3 wiceprzewodniczących. Decyzje rady w formie uchwał zapadają na sesjach rady, które odbywają się nie rzadziej niż raz na kwartał.
Charakterystykę demograficzno-zawodową radnych dla 2005 r. oparto o wyniki sprawozdawczości za rok 2005, aktualizującej dane o radnych zawarte w obwieszczeniu tery-torialnej komisji wyborczej z wyborów samorządowych w dniu 27 X 2002 r., natomiast dla lat następnych o wyniki sprawozdawczości z lat 2006–2012, aktualizującej dane z wyborów w dniach 12 XI 2006 r. oraz 21 XI 2010 r.
Grupowania radnych organów jednostek samorządu terytorialnego według grup za-wodów do 2009 r. dokonano na podstawie klasyfikacji zaza-wodów i specjalności dla potrzeb rynku pracy wprowadzonej rozporządzeniem Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 8 grudnia 2004 r. (Dz. U. Nr 265, poz. 2644), od 2010 r. na podstawie Klasyfikacji Zawodów i Specjal-ności na potrzeby rynku pracy wprowadzonej z dniem 1 lipca 2010 r. rozporządzeniem Mini-stra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 27 kwietnia 2010 r. (Dz. U. Nr 82, poz. 537).
W podziale według grup zawodów nie uwzględniono radnych będących bezrobotny-mi, niepracującymi i uczącymi się; emeryci i renciści ujmowani są według zawodu wykony-wanego przed przejściem na emeryturę lub rentę.
Wyniki badań - synteza
Samorząd terytorialny jest jedną z form zdecentralizowanej administracji publicznej.
W ostatnich wyborach do Rady Miasta i Prezydenta Miasta Płocka w 2010 r. frekwencja wyborcza (odsetek osób uprawnionych do głosowania, które oddały swój głos w czasie wyborów) według danych Państwowej Komisji Wyborczej wynosiła 46,5% i była o 4,6 p. proc. wyższa niż w 2006 r. Natomiast frekwencja w II turze głosowania na prezydenta miasta wynosiła 34,9% i była niższa o 11,6 p. proc. niż w I turze wyborów i o 3,9 p. proc. wyższa niż w II turze wyborów na prezydenta miasta w 2006 r.
Zgodnie z ustawą liczba radnych wybieranych do Rady Miasta zależna jest od liczby mieszkańców. W latach 2005–2012 liczba radnych zasiadających w Radzie Miasta Płocka była stała i wynosiła 25 osób. Kobiety w obecnej radzie stanowią 28,0% ogółu radnych.
Udział kobiet w latach 2005–2012 utrzymywał się na tym samym poziomie z wyjątkiem lat 2008 i 2009, kiedy to wynosił 32,0%. Najliczniejszą grupę wśród radnych w latach 2005–
2012 stanowiły osoby w wieku 40–59 lat, ich udział w ogólnej liczbie radnych w 2012 r.
wynosił 60,0 %, tj. o 20,0 p. proc. mniej niż w 2005 r. Drugą pod względem wielkości grupą byli radni w wieku 30–39 lat. Udział tej grupy w 2012 r. stanowił 24,0%, tj. o 8,0 p. proc.
więcej niż w 2005 r. Najmniej liczną grupę radnych stanowiły osoby w wieku powyżej 60 lat.
Udział tej grupy wzrósł w porównaniu z 2005 r. o 12,0 p. proc. i wynosił 16,0 %. Najwięcej radnych w 2012 r. legitymowało się wyższym wykształceniem – 84,0%, tj. o 20,0 p. proc.
więcej w porównaniu z 2005 r. Pozostałe 16,0% radnych posiadało wykształcenie średnie i policealne (spadek o 16,0 p. proc. w porównaniu z 2005 r.).
W 2012 r. radni Płocka reprezentowali dwie grupy zawodów „specjaliści” – 84,0%
oraz „technicy i inny średni personel” – 16,0%. Udział specjalistów w porównaniu z 2005 r.
wzrósł o 20,0 p. proc., a techników i innego średniego personelu spadł o 16,0 p. proc.
TABL. 1 (12). RADNI RADY MIASTA WEDŁUG WIEKU Stan w dniu 31 XII
WYSZCZEGÓLNIENIE 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 O G Ó Ł E M ... 25 25 25 25 25 25 25 25
w tym kobiety ... 7 7 7 8 8 7 7 7
w wieku:
29 lat i mniej ... – 2 1 – – – – – 30–39 ... 4 7 7 9 8 7 7 6 40–59 ... 20 15 16 15 16 17 14 15
60 lat i więcej ... 1 1 1 1 1 1 4 4
TABL. 2 (13). RADNI RADY MIASTA WEDŁUG POZIOMU WYKSZTAŁCENIA Stan w dniu 31 XII
WYSZCZEGÓLNIENIE 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 O G Ó Ł E M ... 25 25 25 25 25 25 25 25
z wykształceniem:
Wyższym ... 16 20 20 19 19 20 21 21
Średnim i policealnym .. 8 4 4 5 5 4 4 4
Zasadniczym
zawodo-wym ... 1 1 1 1 1 1 – –
TABL. 3 (14). RADNI RADY MIASTA WEDŁUG GRUP ZAWODÓW Stan w dniu 31 XII
WYSZCZEGÓLNIENIE 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 O G Ó Ł E M ... 25 25 25 25 25 25 25 25
Specjaliści .. ... 16 20 20 19 19 20 21 21 Technicy i inny średni
personel ... 8 4 4 5 5 4 4 4
Operatorzy i monterzy
maszyn i urządzeń .... 1 1 1 1 1 1 – –
TABL. 4 (15). WYBORY PREZYDENTA MIASTA
WYSZCZEGÓLNIENIE
2006 2010 I tura wyborów
12 XI II tura wyborów
26 XI I tura wyborów
21 XI II tura wyborów 5 XII W LICZBACH BEZWZGLĘDNYCH
Uprawnieni do głosowania 101847 101747 101077 101018 Liczba kart wydanych ... 42678 31520 47043 35306 Oddane głosy ... 42646 31498 46977 35301 w tym głosy ważne ... 41681 31118 46112 34995
TABL. 4 (15). WYBORY PREZYDENTA MIASTA (dok.)
WYSZCZEGÓLNIENIE
2006 2010 I tura wyborów
12 XI
II tura wyborów 26 XI
I tura wyborów 21 XI
II tura wyborów 5 XII W % UPRAWNIONYCH DO GŁOSOWANIA
Liczba kart wydanych ... 41,9 31,0 46,5 35,0
Oddane głosy ... 41,9 31,0 46,5 34,9
w tym głosy ważne ... 40,9 30,6 45,6 34,6
Ź r ó d ł o: dane Państwowej Komisji Wyborczej.
TABL. 5 (16). WYBORY DO RADY MIASTA
WYSZCZEGÓLNIENIE 12 XI 2006 21 XI 2010
Uprawnieni do głosowania ... 101847 101077 Liczba kart wydanych ... 42678 47050 Oddane głosy:
w liczbach bezwzględnych ... 42633 46995 w % uprawnionych ... 41,9 46,5
w tym głosy ważne:
w liczbach bezwzględnych ... 40823 44705 w % uprawnionych ... 40,1 44,2 Ź r ó d ł o: dane Państwowej Komisji Wyborczej.
Frekwencja wyborcza w czasie wyborów do rady miasta w wybranych miastach
IV. L
UDNOŚĆUwagi ogólne
Dane dotyczące ludności opracowano na podstawie:
bilansów stanu i struktury ludności faktycznie zamieszkałej na terenie miasta. Bilanse ludności sporządza się dla okresów międzyspisowych w oparciu o wyniki ostatniego spisu powszechnego przy uwzględnieniu:
o zmian w danym okresie spowodowanych ruchem naturalnym (urodzenia, zgo-ny) i migracjami ludności (zameldowania i wymeldowania na pobyt stały z innych gmin i z zagranicy), a także przesunięciami adresowymi ludności z tytułu zmian administracyjnych,
o różnicy między liczbą osób zameldowanych na pobyt czasowy ponad 3 miesią-ce (w 2005 r. – ponad 2 miesiąmiesią-ce) na terenie miasta a liczbą osób czasowo nie-obecnych uzyskiwanej z cyklicznie przeprowadzanych badań, która stanowi jednoczenie różnicę między liczbą osób zameldowanych na pobyt stały w mie-ście a liczbą osób faktycznie mieszkających na terenie miasta;
rejestrów Ministerstwa Spraw Wewnętrznych (do 17 listopada 2011 r. – Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji) − o migracjach wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały (od 2006 r. źródłem tych danych jest rejestr PESEL – Powszechny Elektro-niczny System Ewidencji Ludności);
sprawozdawczości urzędów stanu cywilnego − o zarejestrowanych małżeństwach, uro-dzeniach i zgonach;
sprawozdawczości sądów − o prawomocnie orzeczonych separacjach i rozwodach.
Dane o ludności oraz współczynniki demograficzne, a także przeliczenia na 1 mieszkańca (1000 ludności itp.) opracowano przy przyjęciu liczby ludności zbilansowanej:
dla lat 2005–2009 – w oparciu o wyniki Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań z 20 V 2002 r.,
dla lat 2010–2012 – w oparciu o wyniki Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań z 31 III 2011 r.
Dane za 2010 r. zostały zmienione w stosunku do poprzednio publikowanych.
W tablicach o stanie ludności obok tradycyjnych pięcioletnich grup wieku wprowa-dzono również następujące grupowania:
Ekonomiczne grupy wieku:
o wiek przedprodukcyjny − mężczyźni i kobiety w wieku 0−17 lat,
o wiek produkcyjny − mężczyźni w wieku 18−64 lata, kobiety w wieku 18−59 lat, o wiek poprodukcyjny − mężczyźni w wieku 65 lat i więcej oraz kobiety w
wie-ku 60 lat i więcej.
Przez ludność w wieku nieprodukcyjnym rozumie się ludność w wieku przedpro-dukcyjnym oraz ludność w wieku poproprzedpro-dukcyjnym.
Biologiczne grupy wieku:
o 0−14 lat − dzieci (młodość demograficzna), o 15−64 lata − dorośli bez osób starszych,
o 65 lat i więcej − osoby starsze (starość demograficzna).
Edukacyjne grupy wieku: 3−6 lat, 7−12, 13−15, 16−18, 19−24 lata.
Obciążenie demograficzne pokazuje związek między trzema grupami wieku ludności
— osobami w wieku przedprodukcyjnym, produkcyjnym i poprodukcyjnym. Jako miarę ob-ciążenia demograficznego wykorzystano współczynnik obob-ciążenia demograficznego poka-zujący (według ekonomicznych grup wieku) ile osób w wieku nieprodukcyjnym (osoby w wieku przedprodukcyjnym oraz poprodukcyjnym) przypada na 100 osób w wieku produk-cyjnym, czyli w wieku zdolności do pracy.
Mediana wieku (wiek środkowy) oznacza granicę wieku, którą połowa osób w danej zbiorowości już przekroczyła, a druga połowa jeszcze nie osiągnęła.
Dane o ruchu naturalnym ludności opracowano:
małżeństwa − według miejsca zameldowania na pobyt stały męża przed ślubem (w przypadku, gdy mąż przed ślubem mieszkał za granicą, przyjmuje się miejsce zamel-dowania żony przed ślubem);
rozwody − według miejsca zamieszkania osoby wnoszącej powództwo (w przypadku, gdy osoba wnosząca powództwo mieszka za granicą, przyjmuje się miejsce zamieszkania współmałżonka). Nie są uwzględniane przypadki, gdy w momencie wniesienia powództwa obie strony mieszkają za granicą;
separacje – według miejsca zamieszkania osoby wnoszącej powództwo (w przypadku, gdy osoba wnosząca powództwo mieszka za granicą, przyjęto miejsce zamieszkania współmał-żonka; w przypadku zgodnego wniosku stron, przyjęto miejsce zamieszkania męża). Nie są uwzględniane przypadki, gdy oboje małżonkowie w momencie wniesienia powództwa
za- urodzenia − według miejsca zameldowania na pobyt stały matki noworodka;
zgony − według miejsca zameldowania na pobyt stały osoby zmarłej.
Przez niemowlęta rozumie się dzieci w wieku poniżej 1 roku.
Instytucja separacji została wprowadzona na mocy ustawy z dnia 21 maja 1999 r.
(Dz. U. Nr 52, poz. 532), od 16 grudnia 1999 r. Orzeczenie separacji ma skutki takie jak roz-wiązanie małżeństwa przez rozwód z dwoma wyjątkami:
małżonek pozostający w separacji nie może zawrzeć małżeństwa,
na zgodne żądanie małżonków sąd orzeka o zniesieniu separacji.
Przyrost naturalny ludności stanowi różnicę między liczbą urodzeń żywych i zgo-nów w danym okresie.
Informacje o urodzeniach i zgonach (w tym zgonach niemowląt) prezentowane są według kryteriów definicji urodzenia i zgonu noworodka rekomendowanej przez Światową Organizację Zdrowia.
Płodność kobiet mierzy się współczynnikiem obliczonym jako iloraz liczby urodzeń żywych i liczby kobiet w wieku rozrodczym (15−49 lat). Oprócz ogólnych współczynników płodności podaje się również współczynniki grupowe (cząstkowe), obliczone jako ilorazy liczby urodzeń żywych z kobiet w danej grupie wieku i liczby kobiet w tej samej grupie wie-ku. Urodzenia z matek w wieku poniżej 15 lat zalicza się do grupy 15−19 lat; urodzenia z matek w wieku 50 lat i więcej zalicza się do grupy 45−49 lat.
Współczynniki reprodukcji ludności:
współczynnik dzietności oznacza liczbę dzieci, które urodziłaby przeciętnie kobieta w ciągu całego okresu rozrodczego (15−49 lat) przy założeniu, że w poszczególnych fa-zach tego okresu rodziłaby z intensywnością obserwowaną w badanym roku, tzn. przy przyjęciu cząstkowych współczynników płodności z tego okresu za niezmienne;
współczynnik reprodukcji brutto przedstawia liczbę córek urodzonych przeciętnie przez kobietę przy założeniu, że kobieta w wieku rozrodczym będzie rodzić z częstością, jaką charakteryzują się wszystkie kobiety rodzące w roku, dla którego oblicza się współczynnik reprodukcji (niezmienne współczynniki płodności).
Współczynnik dynamiki demograficznej jest to stosunek liczby urodzeń żywych do liczby zgonów w danym okresie.
Przy opracowywaniu danych o zgonach według przyczyn przyjmuje się wyjściową przyczynę zgonu. Za przyczynę wyjściową uważa się chorobę stanowiącą początek procesu chorobowego, który doprowadził do zgonu albo uraz czy zatrucie, w wyniku którego nastąpił
zgon. Przyczyny zgonów zostały podane zgodnie z Międzynarodową Statystyczną Klasyfika-cją Chorób i Problemów Zdrowotnych (X Rewizja).
Prognoza ludności opracowana została w 2011 r. na podstawie stanu wyjściowego z dnia 31 XII 2007 r. oraz założeń dotyczących przewidywanych tendencji w dzietności, umieralności, a także migracji wewnętrznych i zagranicznych. Szczegółowe założenia, meto-dy obliczeń oraz wyniki prognozy i ich analiza dostępne są na stronie internetowej GUS http://stat.gov.pl.
Dane o migracjach wewnętrznych ludności opracowano na podstawie informacji ewidencyjnych miasta o zameldowaniu osób na pobyt stały. Informacje te nie uwzględniają zmian adresu w obrębie miasta.
Dane o migracjach zagranicznych ludności na pobyt stały opracowano na podstawie informacji ewidencyjnych miasta o zameldowaniu osób przyjeżdżających do Polski na pobyt stały (imigracja) oraz o wymeldowaniach osób wyjeżdżających z Polski za granicę na stałe (emigracja).
Przez określenie “napływ” rozumie się nowe zameldowania na pobyt stały, przez “od-pływ” – wymeldowania z pobytu stałego.
Wyniki badań - synteza
Potencjał demograficzny, na który składają się liczba ludności i jej struktura, gęstość zaludnienia, ruch naturalny oraz natężenie migracji wewnętrznych i zagranicznych, jest jednym z ważniejszych czynników mających wpływ na kształtowanie kapitału ludzkiego i społecznego.
W końcu grudnia 2012 r. Płock zamieszkiwało 123627 osób, tj. o 3,0% mniej w porównaniu z końcem grudnia 2005 r. Spadek liczby ludności spowodował, że gęstość zaludnienia (tj. liczba osób przypadająca na 1 km2 powierzchni) w mieście spadła i wyniosła 1404 osoby (wobec 1447 w 2005 r.). Wśród wybranych miast województwa mazowieckiego wyższą wartość tego wskaźnika odnotowano w m.st. Warszawa – o 1913 osób, Siedlcach – o 994, Radomiu – o 561 i Ostrołęce – o 457. Niższa wartość wskaźnika wystąpiła w Ciechanowie – o 32 osoby.
W latach 2005–2012 w Płocku następował systematyczny spadek liczby ludności, który wyniósł 3834 osoby. Tempo spadku (rok poprzedni=100) w latach 2006–2008 utrzymywało się na poziomie 0,2%. Natomiast w 2009 r. liczba ludności spadła o 0,1%, w 2010 r. o 1,5%, w 2011 r. o 0,3% i w 2012 r. o 0,6%. Zmniejszanie się liczby ludności następowało w wyniku przewagi ubytku migracyjnego nad przyrostem naturalnym.
Według prognozy GUS1 liczba mieszkańców Płocka do 2015 r. zwiększy się o 2643 osoby, tj. o 2,1%, a następnie do 2035 r. będzie systematycznie się zmniejszać.
Struktura ludności według płci i wieku ma decydujące znaczenie dla procesów planowania społecznego. W końcu grudnia 2012 r. w Płocku mieszkało 65097 kobiet (tj. 52,7%) i 58530 mężczyzn (tj. 47,3%). Struktura ludności według płci w latach 2005–2012 nie uległa istotnym zmianom. W ogólnej liczbie mieszkańców przeważały kobiety, a ich udział kształtował się na zbliżonym poziomie (ponad 52%).
Współczynnik feminizacji określający liczbę kobiet przypadającą na 100 mężczyzn w 2012 r. wynosił 111 (wobec 109 w 2005 r.). Wartość współczynnika feminizacji była zróżnicowana w poszczególnych grupach wieku ludności. Najniższa wartość wskaźnika (92 w 2012 r., a 98 w 2005 r.) wystąpiła w najmłodszej grupie wiekowej 0–4 lata, co oznaczało przewagę liczby mężczyzn nad liczbą kobiet. Przewaga liczebna mężczyzn, choć nieco mniejsza, utrzymywała się wśród ludności w wieku od 5 do 29 lat (w 2005 r. od 5 do 34 lat).
1 Najnowsza prognoza ludności bazująca na wynikach spisu ludności z 2011 r. opracowywana obecnie przez GUS zostanie opublikowana pod koniec 2014 r.
Podobną liczbę mężczyzn i kobiet (współczynnik feminizacji bliski 100) notowano w przedziałach wieku 30–34 lata oraz 35–39 lat. Wśród ludności w wieku 40 lat i więcej przeważały kobiety. Znaczna przewaga liczby kobiet nad liczbą mężczyzn wystąpiła w grupach wiekowych 65–69 lat – 135 kobiet na 100 mężczyzn (w 2005 r. – 123), 70–74 lata – 142 (w 2005 r. – 131) oraz 75–79 lat – 153 (w 2005 r. – 188). W najstarszych grupach wiekowych 80–84 lata oraz 85 lat i więcej wskaźnik feminizacji wyniósł 193 i 336 (w 2005 r.
odpowiednio 248 i 296). Według prognozy ludności do 2035 r. udział kobiet w ogólnej liczbie ludności utrzyma się na takim samym poziomie (ponad 52%), a wskaźnik feminizacji będzie się wahał od 110 do 111 kobiet na 100 mężczyzn.
Zmiany w strukturze ludności według biologicznych grup wieku wskazują na postępowanie procesu starzenia się mieszkańców miasta. W Płocku w 2012 r. liczba ludności w wieku 0–14 lat wynosiła 17466 i była niższa o 7,5% w porównaniu z 2005 r. Udział kobiet w tej grupie stanowił 48,6% (w 2005 r. – 49,2%). Natomiast w ogólnej liczbie ludności udział dzieci wynosił 14,1% i był o 0,7 p. proc. niższy w porównaniu z 2005 r. W kolejnej, znacznie liczniejszej, grupie wieku 15–64 lata nastąpił spadek liczebności tej populacji z 94183 osób w 2005 r. do 88327 osób w 2012 r., tj. o 5856 osób (o 6,2%). Kobiety w tej grupie stanowiły 51,8% (w 2005 r. – 51,3%). Udział ludności w wieku 15–64 lata w liczbie ludności ogółem wyniósł 71,5% i był o 2,4 p. proc. niższy w porównaniu z 2005 r. Trzecia najstarsza grupa to ludność w wieku 65 lat i więcej. Liczebność tej grupy w latach 2005–2012 wzrosła o 3435 osób, tj. o 23,9% osiągając w 2012 r. wielkość 17834 osoby. W 2012 r. udział kobiet w najstarszej grupie wieku stanowił 61,0% (w 2005 r. – 60,7%). Udział mieszkańców w wieku 65 lat i więcej w ogólnej liczbie ludności Płocka w 2012 r. wyniósł 14,4%
i zwiększył się w porównaniu z 2005 r. o 3,1 p. proc.
Do edukacyjnych grup wieku zaliczamy dzieci i młodzież w wieku 3–24 lata.
W końcu grudnia 2012 r. liczebność tej grupy wynosiła 28200 osób i była mniejsza o 7226 osób w porównaniu z 2005 r. (spadek o 20,4%). Kobiety w tej grupie stanowiły 49,1%
(w 2005 r. – 48,5%). Udział edukacyjnych grup wieku w ludności ogółem wynosił 22,8%
i był niższy o 5,0 p. proc. w porównaniu z 2005 r.
W badaniu stopnia starzenia się społeczeństwa zastosowanie ma mediana wieku (wiek środkowy). Mediana wieku ludności Płocka przesunęła się z 37,1 lat w 2005 r. do 39,8 lat w 2012 r. (tj. o 2,7 lat więcej). Wartość mediany w zbiorowości kobiet w 2012 r. wynosiła 42,2 lata (w 2005 r. – 39,6 lat). Niższą medianą cechowała się zbiorowość mężczyzn – 37,6 lat
Zmiany zachodzące w strukturze ludności według ekonomicznych grup wieku potwierdzają postępowanie procesu starzenia się ludności miasta. W końcu grudnia 2012 r.
w Płocku liczba ludności w wieku przedprodukcyjnym (0–17 lat) wynosiła 21233 osoby i była niższa o 12,0% w porównaniu z 2005 r., tj. o 2886 osób. Kobiety w tej grupie stanowiły 48,8%, tj. o 0,3 p. proc. mniej niż w 2005 r. W strukturze ludności ogółem udział osób w wieku przedprodukcyjnym w 2012 r. wynosił 17,2%, natomiast w 2005 r. – 18,9%, oznacza to spadek o 1,7 p. proc. Kobiety w wieku przedprodukcyjnym stanowiły 8,4% ogółu ludności (w 2005 r. – 9,3%). Grupą ściśle związaną z rynkiem pracy jest ludność w wieku produkcyjnym (18–59 lat dla kobiet, 18–64 lata dla mężczyzn). W 2012 r. ludność w wieku produkcyjnym wynosiła 79178 osób, tj. o 6680 osób (7,8%) mniej niż w 2005 r.
W porównaniu z 2005 r. udział ludności w wieku produkcyjnym w ludności miasta ogółem zmniejszył się z 67,4% do 64,0% (tj. o 3,4 p. proc.). Udział kobiet w liczbie ludności w wieku produkcyjnym stanowił 48,6% (w 2005 r. – 49,7%), a w ogólnej liczbie ludności – 31,1%
(w 2005 r. – 33,5%). Zachodzące przemiany demograficzne wpływają nie tylko na liczbę, ale i na strukturę ludności w wieku mobilnym i niemobilnym. W końcu grudnia 2012 r. w Płocku było 49100 osób w wieku mobilnym (18–44 lata). W porównaniu z 2005 r. odnotowano spadek o 6,0%, tj. o 3157 osób. Kobiety w tej grupie stanowiły 49,8% (w 2005 r. – 49,2%).
W ogólnej liczbie ludności miasta udział osób w wieku mobilnym wynosił 39,7% (w 2005 r.
– 41,0%). Trzecią grupą według ekonomicznych grup wieku jest ludność w wieku poprodukcyjnym. Zbiorowość ta obejmuje kobiety w wieku 60 lat i więcej oraz mężczyzn w wieku 65 lat i więcej. W latach 2005–2012 liczebność tej grupy wzrosła z 17484 osób w 2005 r. do 23216 osób w 2012 r., oznacza to przyrost o 32,8%. Wzrost liczby ludności w wieku poprodukcyjnym przełożył się na zwiększenie jej udziału o 5,1 p. proc. w ogólnej liczbie ludności miasta. Odsetek kobiet w wieku poprodukcyjnym w ludności ogółem wynosił 13,1%, tj. o 3,8 p. proc. więcej niż w 2005 r.
Relacje między poszczególnymi grupami wieku ludności obrazuje współczynnik obciążenia demograficznego rozumiany jako liczba ludności w wieku nieprodukcyjnym (przedprodukcyjnym i poprodukcyjnym) przypadająca na 100 osób w wieku produkcyjnym.
W 2012 r. w Płocku współczynnik ten wyniósł 56,1 osób, natomiast w 2005 r. – 48,5. Wśród wybranych miast województwa mazowieckiego najwyższą wartość współczynnika obciążenia demograficznego odnotowano w m.st. Warszawa (60,6 osób) i w Radomiu (56,8). Niższą od Płocka wartością współczynnika charakteryzowały się Siedlce (54,7 osoby), Ciechanów (50,6) oraz Ostrołęka (50,3).
Według prognozy GUS dla Płocka liczba ludności w wieku przedprodukcyjnym będzie stopniowo spadać, a jej odsetek w ludności ogółem w 2035 r. wyniesie 15,8% (spadek w porównaniu z 2012 r. o 1,4 p. proc.). Zmniejszy się również zbiorowość osób w wieku produkcyjnym z 79178 osób w 2012 r. do 65260 osób w 2035 r., a jej udział spadnie do 55,8% (w porównaniu z 2012 r. spadek o 8,2 p. proc.). Wzrośnie natomiast liczba ludności w wieku poprodukcyjnym. W 2035 r. osiągnie ona wielkość 33181 osób (więcej o 9965 osób w porównaniu z 2012 r.). Udział osób w wieku poprodukcyjnym wzrośnie z 18,8% w 2012 r.
do 28,4% w 2035 r., tj. o 9,6 p. proc.
Mianem ruchu naturalnego określa się zjawiska związane z procesami naturalnej, biologicznej reprodukcji ludności. Fakty zawierania związków małżeńskich, rozwodów, urodzeń i zgonów stanowią podstawowe składniki ruchu naturalnego ludności. Zjawiska te mają duży wpływ na stan i strukturę ludności. W 2012 r. w Płocku zawartych zostało 700 związków małżeńskich, czyli o 4,8% mniej w porównaniu z 2005 r. Wśród zawartych małżeństw 58,9% (w 2005 r. – 70,9%) stanowiły związki wyznaniowe (tj. małżeństwa zawarte w kościele i jednocześnie zarejestrowane w urzędzie stanu cywilnego). Pozostałe 41,1% związków było małżeństwami cywilnymi. W Płocku współczynnik natężenia małżeństw, czyli liczba zawartych małżeństw na 1000 ludności, ukształtował się na poziomie 5,6 (w 2005 r. – 5,8) i był to najwyższy poziom tego wskaźnika wśród wybranych miast województwa mazowieckiego. Najniższy poziom wskaźnika odnotowano w m.st. Warszawa (4,5) i Ciechanowie (4,8). Siedlce i Radom osiągnęły ten sam poziom współczynnika (po 5,4), natomiast w Ostrołęce na 1000 ludności zawarto 5,5 małżeństw.
W Płocku w 2012 r. orzeczono 21 separacji, tj. o 83,1% mniej w porównaniu z 2005 r.
Największy odsetek separacji orzeczono z powództwa żony – 42,9% (w 2005 r. – 92,7%).
W latach 2005–2012 największą liczbę separacji na 1000 nowo zawartych małżeństw zanotowano w 2005 r. (168,7), a najmniejszą w 2010 r. (18,2).
W 2012 r. w mieście rozwiodły się 322 małżeństwa, tj. o 31,9% mniej w porównaniu z 2005 r. Ponad 66% rozwodów było orzeczonych z powództwa żony (w 2005 r. ponad 76%).
Liczba rozwodów na 1000 ludności wynosiła 2,6 (w 2005 r. – 3,7).
W omawianym roku w mieście odnotowano 1285 urodzeń żywych, tj. o 8,2% więcej w porównaniu z 2005 r. Analiza dynamiki urodzeń żywych (rok poprzedni=100) w latach 2005–2012 wskazuje na spadek liczby urodzeń w 2007 r. o 3,8%, w 2010 r. – o 6,8%
i w 2011 r. – o 4,3%. Najwyższe tempo wzrostu urodzeń odnotowano w 2008 r. – o 10,1%.
miast województwa charakteryzowały się m.st. Warszawa (11,0‰) i Siedlce (10,8‰), a niższym Ciechanów i Ostrołęka (po 9,9‰) oraz Radom (9,3‰).
Na liczbę urodzeń wpływ ma liczba kobiet w wieku rozrodczym (15–49 lat) oraz poziom ich płodności. W 2012 r. współczynnik płodności kobiet w Płocku przyjął wartość 42,2 (w 2005 r. – 35,3), czyli na każde 1000 kobiet w wieku rozrodczym przypadały ponad 42 urodzenia. W latach 2005–2012 uległa zmianie struktura wieku kobiet rodzących dzieci.
W 2012 r. wzrósł współczynnik płodności prawie we wszystkich grupach wieku rozrodczego, z wyjątkiem kobiet w wieku 20–24 lata, gdzie odnotowano spadek wskaźnika z 52,7 w 2005 r. do 48,2 w 2012 r. Najwyższy wzrost współczynnika cechował kobiety w wieku 30–34 lata (wzrost z 51,9 w 2005 r. do 71,9 w 2012 r.) oraz 35–39 lat (wzrost z 18,4 w 2005 r. do 33,7 w 2012 r.). Inną miarą charakteryzującą reprodukcję ludności jest współ-czynnik dzietności. W 2012 r. współwspół-czynnik dzietności uległ zwiększeniu w porównaniu z 2005 r. i przyjął wartość 1,345 (w 2005 r. – 1,166).
Kolejnym czynnikiem wpływającym na stan i strukturę ludności są zgony. W 2012 r.
zarejestrowano 1265 zgonów, tj. o 224 (21,5%) więcej w porównaniu z 2005 r. W strukturze zgonów według płci przeważały zgony mężczyzn stanowiąc 54,8% ogólnej liczby zgonów (w 2005 r. – 53,2%). W porównaniu z 2005 r. liczba zgonów mężczyzn wzrosła o 25,1%.
Zgony mężczyzn przed 50 rokiem życia stanowiły 6,3% (w 2005 r. – 8,3%) ogólnej liczby zgonów w mieście oraz 74,8% (w 2005 r. – 73,1%) liczby zgonów mężczyzn i kobiet przed 50 rokiem życia. Zgony kobiet przed 50 rokiem życia stanowiły odpowiednio 2,1%
(w 2005 r. – 3,1%) i 25,2% (w 2005 r. – 26,9%). Natomiast zgony mężczyzn po 50 roku życia
(w 2005 r. – 3,1%) i 25,2% (w 2005 r. – 26,9%). Natomiast zgony mężczyzn po 50 roku życia