XVII–XVIII
I. P OŁOŻENIE I P OWIERZCHNIA
Uwagi ogólne
Dane dotyczące warunków meteorologicznych pochodzą z publikacji Wojewódzkie-go Inspektoratu Ochrony Środowiska w Warszawie pt. Roczna ocena jakości powietrza w województwie mazowieckim. Raport za rok 2012.
Tablicę dotyczącą powierzchni miasta według kierunków wykorzystania przedsta-wiono na podstawie materiałów uzyskanych z Urzędu Marszałkowskiego Województwa Ma-zowieckiego, a opracowanych przez Główny Urząd Geodezji i Kartografii.
Począwszy od 2006 r. dane dotyczące powierzchni różnią się od tych wykazanych według stanu w dniu 01.01.2005 r. W 2006 r. Główny Urząd Geodezji i Kartografii rozpoczął prace nad doprecyzowaniem obliczeń powierzchni jednostek terytorialnych nową znacz-nie dokładznacz-niejszą metodą, opartą o dane komputerowej bazy Państwowego Rejestru Granic i Powierzchni Jednostek Podziału Terytorialnego. Ze względu na kontynuowanie prac nad obliczaniem powierzchni jednostek nową metodą, możliwe są zmiany powierzchni w kolej-nych latach.
Na zmianę powierzchni mają ponadto wpływ wprowadzane w życie zmiany granic jednostek terytorialnych ogłaszane w Dzienniku Ustaw. Granice Płocka w latach 2005–
2012 nie uległy zmianie.
Informacje o stanie geodezyjnym i kierunkach wykorzystania powierzchni przed-stawione są w oparciu o ewidencję gruntów wprowadzoną rozporządzeniem Ministra Rozwo-ju Regionalnego i Budownictwa z dnia 29 marca 2001 r. w sprawie ewidencji gruntów i bu-dynków (Dz. U. Nr 38, poz. 454).
Do terenów różnych wymienionych w tablicy zaliczono grunty przeznaczone do re-kultywacji oraz niezagospodarowane grunty zrekultywowane, wały ochronne nieprzystoso-wane do ruchu kołowego.
Szczegółowe informacje na temat ewidencji gruntów Czytelnik znajdzie w uwagach metodologicznych do publikacji pt. Ochrona środowiska 2012. wydanej przez Główny Urząd Statystyczny w Warszawie w 2012 r.
Przygotowując część opisową rozdziału wykorzystano informacje pochodzące z na-stępujących opracowań: Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Płocka Aktualizacja na lata 2007–2013. Płock, maj 2009. Załącznik Nr 2 do Uchwały Nr 729/XLIII/05 Rady Miasta Płocka z dnia 28 czerwca 2005 roku w sprawie uchwalenia Lokalnego Programu
Rewitaliza-cji Miasta Płocka na lata 2005–2013, kierunkowo do 2020 r.; Miejski Zeszyt Statystyczny Nr 20.
Urząd Miasta Płocka Wydział Strategii Rozwoju Miasta, Urbanistyki i Architektury. Płock, 2012; Mazowsze Analizy i Studia. Kształtowanie ponadregionalnych i regionalnych ośrodków rozwoju oraz policentrycznej sieci osadniczej w subregionie płockim. Mazowieckie Biuro Planowania Regionalnego. Zeszyt 1(19)/2009. Warszawa 2009.; Program Ochrony Środowi-ska dla Miasta Płocka. Załącznik Nr 1 do Uchwały Nr 486/XXVI/04 Rady Miasta Płocka z dnia 25.05.2004 r. w sprawie uchwalenia „Programu Ochrony Środowiska dla Miasta Płoc-ka” i „Planu Gospodarki Odpadami dla Miasta PłocPłoc-ka” stanowiące zintegrowany dokument.
Płock, 2004.
Wyniki badań – synteza
Płock jest jednym z 65 miast na prawach powiatu w Polsce. Pod względem geograficznym usytuowany jest na Nizinie Środkowo-Mazowieckiej, w północno-zachodniej części województwa mazowieckiego nad rzeką Wisłą, na pograniczu dwóch mezoregionów:
Pojezierza Dobrzyńskiego (prawobrzeżna część miasta) oraz Kotliny Płockiej (lewy brzeg Wisły). Aktualna rzeźba terenu miasta jest wynikiem działalności lądolodu ze zlodowacenia czwartorzędowego oraz działających do dziś procesów fizycznych (np. erozja, degradacja), co ma wpływ na obecne problemy prawobrzeżnej części Płocka, związane z występowaniem osuwisk skarpy. Lekko falisty i monotonny krajobraz urozmaica rzeka Wisła, niezwykle malownicza o kontrastujących brzegach, lewym niskim i prawym na skarpie, której wysokość wynosi około 50 m. Najniżej położona część miasta to Dolina Wisły – 58 m n.p.m., a najwyżej Wzgórze Tumskie – 105 m n.p.m.
Korzystna lokalizacja Płocka w centralnej części Polski sprawia, że miasto jest ważnym węzłem komunikacyjnym. Zbiegają się tu i krzyżują ważne szlaki drogowe zapewniające m.in. połączenia z miastami wojewódzkimi. Płock oddalony jest około 110 km od Warszawy i 112 km od Łodzi. Miasto ze wszystkich stron otoczone jest gminami należącymi do powiatu płockiego. Bezpośrednio z nim graniczą: od północy gmina Stara Biała, od południa Łąck i Gąbin, od zachodu Nowy Duninów oraz od wschodu Słupno i Radzanowo.
Płock położony jest w strefie klimatycznej pośredniej między wpływami kontynentalnymi i oceanicznymi. Klimat jest umiarkowany i charakteryzuje się znaczną zmiennością pogody. Według regionalizacji klimatycznej obszar miasta leży w obrębie klimatu Regionu Środkowopolskiego charakteryzującego się najniższymi w Polsce rocznymi opadami (ok. 500 mm) i czasem zalegania pokrywy śnieżnej ok. 60 dni. W okresie od 2005 r.
do 2012 r. najobfitsze opady odnotowano w 2010 r. – 870 mm rocznie, najniższe – 428 mm rocznie w 2012 r., natomiast miesiącem o największej ilości opadów był lipiec – 696 mm, najmniej opadów notowanych było w kwietniu – 224 mm. Na terenie Płocka przeważają wiatry z kierunku zachodniego, przy czym zimą wzrasta udział wiatrów południowo-zachodnich, latem północno-zachodnich. Najrzadsze w skali roku są wiatry północne i południowe. W 2012 r. średnia roczna temperatura powietrza w Płocku wynosiła 9,1°C i była wyższa o 1,0°C w porównaniu z 2005 r. Najcieplejszym miesiącem roku był lipiec ze średnią temperaturą 21,6°C (tj. więcej o 2,6°C niż w 2005 r.), najchłodniejszym luty ze średnią temperaturą –5,8°C (tj. mniej o –2,8°C niż w 2005 r.). Roczna amplituda temperatury
powietrza (tj. różnica między najwyższą a najniższą temperaturą w roku) w 2012 r. wynosiła 27,4°C (22,0°C – w 2005 r.).
Płock jest trzecim pod względem wielkości, po Warszawie i Radomiu, miastem województwa mazowieckiego. Podzielony jest na 21 osiedli mieszkaniowych i 2 przemysłowe o łącznej powierzchni w 2012 r. 88,04 km2 (stan w dniu 1 I). Przestrzenny układ Płocka został założony w formie strefowej na prawobrzeżnej części miasta (Skarpie Wiślanej). Na dolnym tarasie dominują tereny zielone, z których przeważająca część znajduje się w stanie naturalnym. Na górnym tarasie występuje zabudowa mieszkaniowo-usługowa, obejmująca zwarty układ miejski (centrum i otaczające je osiedla) oraz osiedla „satelitarne”
i peryferyjne. Dalej rozciąga się strefa przemysłowa i tereny rolne. Zagospodarowanie lewobrzeżnej części miasta związane jest z rzeką – stocznia i port. Na pozostałym obszarze dominuje budownictwo mieszkaniowe i powierzchnie rolnicze.
W strukturze gruntów w 2012 r. przeważały użytki rolne – 44,5% oraz grunty zabudowane i zurbanizowane – 39,6%, które stanowiły łącznie 84,1% powierzchni miasta.
Pozostałe 15,9% zajmowały: grunty pod wodami – 7,1% , grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione – 6,1%, nieużytki – 1,6%, tereny różne – 1,1%. W odniesieniu do stanu w dniu 1 I 2005 r. wzrosła powierzchnia gruntów pod wodami o 4,3% oraz gruntów zabudowanych i zurbanizowanych o 4,1%. Natomiast zmniejszyła się powierzchnia terenów różnych o 9,2%, nieużytków o 8,4%, użytków rolnych o 3,3%, gruntów leśnych oraz zadrzewionych i zakrzewionych o 1,3%.
W latach 2005–2012 nastąpiły zmiany w strukturze użytkowania gruntów zabudowanych i zurbanizowanych. Zmalał udział terenów rekreacyjno-wypoczynkowych o 2,5 p. proc. i innych terenów zabudowanych o 0,3 p. proc. Wzrósł natomiast udział terenów komunikacyjnych o 1,8 p. proc., terenów przemysłowych o 0,9 p. proc. i zurbanizowanych terenów niezabudowanych o 0,1 p. proc. Udział terenów mieszkaniowych utrzymywał się na tym samym poziomie (18,5%).
W 2012 r. największy przyrost powierzchni w stosunku do 2005 r. odnotowano w terenach komunikacyjnych o 12,9% i terenach przemysłowych o 7,4%. Wzrosła również powierzchnia zurbanizowanych terenów niezabudowanych o 6,3%, terenów mieszkaniowych o 3,9% oraz innych terenów zabudowanych o 1,7%. Ubyło natomiast powierzchni terenów rekreacyjno-wypoczynkowych o 12,2%.
POŁOŻENIE GEOGRAFICZNE I POWIERZCHNIA PŁOCKA
55o
54o
53o
52o
51o
50o
49o 24o 14o 16o 18o 20o 22o
WARSZAWA
53 30’o
53 00’o
52 30’o
52 00’o
51 30’o
51 00’o 19 00’o 20 00’o 21 00’o 22 00’o 23 00’o
52 32’No
19 40’Eo PŁOCK
88 km2
PODZIAŁ ADMINISTRACYJNY
WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO W 2012 R.
Stan w dniu 31 XII
37 powiatów,
5 miast na prawach powiatu i 314 gmin
stolica państwa i województwa
miasta na prawach powiatu
siedziby władz powiatów
granice powiatów
granice gmin WARSZAWA
PŁOCK
ŚREDNIE MIESIĘCZNE
STRUKTURA POWIERZCHNI GRUNTÓW ZABUDOWANYCH I ZURBANIZOWANYCH MIASTA
WARUNKI METEOROLOGICZNE W 2012 R.
2005
TABL. 1. POWIERZCHNIA MIASTA WEDŁUG KIERUNKÓW WYKORZYSTANIA Stan w dniu 1 I
WYSZCZEGÓLNIENIE 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 W HEKTARACH
O G Ó Ł E M ... 8806 8804 8804 8804 8804 8804 8804 8804 Użytki rolne ... 4053 4023 4024 4014 4002 3944 3927 3919 Grunty leśne oraz
za-drzewione i
zakrze-wione ... 543 556 556 556 556 557 535 536 Grunty pod wodami ... 602 603 603 603 603 603 627 628 Grunty zabudowane
i zurbanizowane ... 3345 3367 3366 3382 3394 3454 3475 3481 tereny mieszkaniowe .. 618 613 621 619 625 630 633 642 tereny przemysłowe ... 893 967 969 960 960 958 958 959 inne tereny
zabudo-wane ... 405 407 401 409 415 404 407 412 zurbanizowane tereny
niezabudowane ... 174 181 179 186 185 190 192 185 tereny
rekreacyjno-wypoczynkowe ... 533 466 464 466 464 465 471 468 tereny komunikacyjne 722 733 732 742 745 807 814 815 Nieużytki ... 154 154 154 149 149 147 141 141 Tereny różne ... 109 101 101 100 100 99 99 99
W ODSETKACH
O G Ó Ł E M ... 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 Użytki rolne ... 46,0 45,7 45,7 45,6 45,5 44,8 44,6 44,5 Grunty leśne oraz
za-drzewione i
zakrze-wione ... 6,2 6,3 6,3 6,3 6,3 6,3 6,1 6,1 Grunty pod wodami ... 6,8 6,9 6,9 6,9 6,8 6,9 7,1 7,1 Grunty zabudowane
i zurbanizowane ... 38,0 38,2 38,2 38,4 38,6 39,2 39,5 39,6 tereny mieszkaniowe .. 7,0 7,0 7,0 7,0 7,1 7,1 7,2 7,3 tereny przemysłowe ... 10,1 11,0 11,0 10,9 10,9 10,9 10,9 10,9 inne tereny
zabudo-wane ... 4,6 4,6 4,6 4,7 4,7 4,6 4,6 4,7 zurbanizowane tereny
niezabudowane ... 2,0 2,0 2,0 2,1 2,1 2,1 2,2 2,1 tereny
rekreacyjno-wypoczynkowe ... 6,1 5,3 5,3 5,3 5,3 5,3 5,4 5,3 tereny komunikacyjne 8,2 8,3 8,3 8,4 8,5 9,2 9,2 9,3 Nieużytki ... 1,8 1,8 1,8 1,7 1,7 1,7 1,6 1,6 Tereny różne ... 1,2 1,1 1,1 1,1 1,1 1,1 1,1 1,1
Średnia roczna temperatura powietrza
Średnie roczne opady atmosferyczne
Ź r ó d ł o: Miejski Zeszyt Statystyczny Nr 20 Urząd Miasta Płocka. Płock 2013, str. 22.