Analiza SWOT

Analiza SWOT stanowi kompleksowe narzędzie pomocnicze pozwalające pogłębić ocenę otoczenia planowanego przedsięwzięcia, a także wewnętrznych aspektów warunkujących jego powodzenie.

Analizę SWOT oparto na wyodrębnionych czynnikach mających wpływ na rozwój sfery społecznej. Treść analizy jest z natury szersza niż wyspecyfikowane czynniki rozwojowe, gdyż obejmuje ona również nie tylko pola działań polityki społecznej, lecz również uwzględnia efekty tych działań np. stan rozwoju systemu opieki społecznej, w tym poziom rozwoju instytucji realizujących politykę społeczną władz samorządowych. W zasadzie nie można bezpośrednio planować z poziomu władz lokalnych wszystkich kierunków działań w polityce społecznej z uwagi na silny związek tej sfery z polityką centralną państwa, ale uwzględniać należy czynniki stymulujące do rozwiązywania problemów społecznych na terenie gminy.

Wnioskowanie szans i zagrożeń w przedstawionej powyżej części dokumentu oparte zostało na zestawieniu mocnych i słabych stron. Innymi słowy szanse i zagrożenia stanowią pochodną wielu czynników. Są też obciążone pewnym subiektywnym podejściem do oceny, osób i grup środowiskowych, uczestników procesu konsultacji społecznych, co zawsze jest nieuniknione w przypadku konieczności wyboru kluczowych czynników dla rozwoju danej sfery, w warunkach istnienia wielu kryteriów oceny. Mocne cechy polityki społecznej gminy są czynnikami pozytywnymi z punktu możliwości rozwoju społeczno-gospodarczego wywołanego m.in. realizacją strategii społecznej gminy i działań dla aktywizacji społecznej i gospodarczej mieszkańców.

Rozwój jest tu traktowany jako wszelkie pozytywne zmiany w systemie opieki społecznej wywołane podjęciem działań zawartych w Strategii.

Przedstawiona analiza mocnych i słabych stron Gminy Chełmiec oraz szans i zagrożeń związanych z jej rozwojem została uzgodniona przez uczestników procesu budowania strategii.

Analiza SWOT Gminy Chełmiec

MOCNE STRONY SŁABE STRONY

1. Bliskość dużego ośrodka miejskiego – Nowego Sącza, który stanowi duży i atrakcyjny rynek zbytu dla produktów wytwarzanych na terenie gminy wyższym, dzięki bliskiemu położeniu w stosunku do Nowego Sącza

10.Doświadczenie w zakresie realizowania inwestycji gminnych

11. Plan modernizacji systemu ogrzewania szkół oraz przedsięwzięcia termoizolacyjne w obiektach oświatowych

12. Duża obszarowo gmina i co z tego wynika, duży budżet gminy umożliwiający ubieganie się o

1. Słabo rozwinięta w gminie sfera produkcji i rzemiosła;

2. Słabo rozwinięta turystyka i agroturystyka, która mogłaby się stać ważną dziedziną lokalnej gospodarki

3.Brak wysoko wykwalifikowanych pracowników.

4. Niska dostępność kapitału dla małych i średnich przedsiębiorców, a także dla rozpoczynających działalność gospodarczą.

5.Wysoki poziom bezrobocia, które dotyka również osoby młode, dobrze wykształcone.

6.Niski poziom opieki zdrowotnej

7. Niski poziom życia dużej części mieszkańców gminy

8. Niewystarczające środki na realizację zadań oświatowych uniemożliwiające prowadzenie zajęć pozalekcyjnych rozwijających indywidualne zdolności uczniów

9.Brak atrakcyjnych miejsc pracy gwarantujących możliwości zatrudnienia, a tym samym powrotu ludzi młodych po ukończeniu uczelni wyższych do swoich rodzinnych siedzib na terenie gminy.

10.Braki w sieci kanalizacyjnej

11.Niekompletna sieć wodociągowa

12.Niewystarczająco rozwinięty system drogowy oraz niezadowalający stan dróg istniejących

środki zewnętrzne na realizację zamierzonych Państwowym Funduszem Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych w Nowym Sączu, Powiatowym Ośrodkiem Wsparcia dla Osób z Zaburzeniami Psychicznymi w Zbyszycach, Kuratorem Sądowym, Kuratorem Społecznym, Caritasem, Kościołem, Towarzystwem Przyjaciół Dzieci w Nowym Sączu, Fundacją Rozwoju Wsi i Rolnictwa w Nowym Sączu, Ośrodkiem

17. Duża identyfikacja mieszkańców z gminą

18. Atrakcyjne tereny turystycznie, nie skażone środowisko przyrodnicze.

19. Duża ilość wolnych terenów pod inwestycje.

20. Dobrze rozwinięta sieć telekomunikacyjna.

stanowić ofertę dla potencjalnych inwestorów

14.Skomplikowane przepisy prawne regulujące inwestycje gminne oraz częste zmiany przepisów

15.Niedostosowanie bazy lokalowej placówek edukacyjnych do wymogów nałożonych w

23.Pojawienie się niekorzystnych tendencji migracyjnych – odpływ osób młodych, w wieku produkcyjnym do większych aglomeracji

24.Konserwatyzm społeczności lokalnej przejawiający się niechęcią do radykalnych zmian oraz otwarciem na nowe rozwiązania gospodarcze i społeczne

25. Sytuacja polityczna: brak aprobaty dla zmian gospodarczych

26.Inwestycje zewnętrzne – brak ofert ze strony poważnych strategicznych inwestorów, wyrażających chęć inwestowania na obszarze miasta

27.Wciąż zbyt słabo rozwijająca się baza turystyczna, przyczyniająca się do zredukowania bezrobocia

28.Niedofinansowane placówki pomocowe

29.Pogłębiająca się sfera ubóstwa,

30. Wzrost zaburzeń psychicznych wśród zmarginalizowanych: frustracji, apatii, depresji, ogólnego „zniechęcenia do życia”, stanów lękowych

31. Brak środków finansowych na likwidację skutków bezrobocia

32. Niedostateczna opieka nad ludźmi starszymi i niepełnosprawnymi

33.Brak w gminie ośrodków rekreacyjno – sportowo –kulturowych

34. Pomoc społeczna nastawiona głównie na redystrybucję środków, brak programów motywujących

35.Gorszy poziom wykształcenia młodzieży pochodzącej ze wsi

36.Mała liczba kadry specjalistycznej kadry poradniczej

1. Członkostwa w UE, umożliwiające szersze

6. Rozwój profilaktyki zdrowotnej, przejawia się to między innymi wydłużaniem życia Polaków

7. Propagowanie profesjonalnych programów profilaktycznych

8. Skanalizowanie gminy

9. Rozbudowa bazy turystycznej.

10. Rozwój przedsiębiorczości, pozyskiwanie inwestorów zewnętrznych.

1.Sytuacja makroekonomiczna – ciągła niestabilność finansów publicznych zagraża długofalowemu planowaniu

2.Groźba zapaści inwestycyjnej

3.Nasilanie się konfliktów społecznych, potęgowanych trudną sytuacją finansową gospodarstw domowych

4.Groźba starzenia się społeczności lokalnej, na wskutek odpływu ludzi młodych do innych możliwością występowania cyklicznych klęsk powodziowych, destabilizujących życie

13.Mała ilość organizacji mogących zaangażować się w usuwanie problemów społecznych lub przyczyn ich powstawania.

14. Bezkarność, słaba wykrywalność przestępstw

15. Postępująca degradacja środowiska, klęski żywiołowe, powodzie.

Gmina Chełmiec posiada wiele mocnych stron ale jednak przeważają słabe strony, które mogą być ograniczone poprzez szanse wynikające z uwarunkowań zewnętrznych.

Gospodarka gminy bazuje przede wszystkim na rolnictwie. W znacznej części jest to rolnictwo małoobszarowe, w dodatku prowadzone w trudnych warunkach klimatycznych i terenowych. Pomimo posiadanego potencjału turystycznego, w szczególności w zakresie środowiska naturalnego, funkcje turystyczne na obszarze gminy są słabo rozwijane. Przyczyn tego zjawiska upatruje się z jednej strony w braku kapitału, z drugiej zaś wynika to z braku wiedzy i umiejętności w zakresie organizacji i prowadzenia przedsiębiorstw turystycznych czy gospodarstw agroturystycznych. Ważną barierą rozwojową w tym zakresie jest również brak dobrze rozwiniętego zaplecza turystycznego i sportowego.

Dostrzeganym problemem jest również brak kapitału pozwalającego na zakładanie, przez lokalną społeczność, nowych przedsiębiorstw. Społeczność lokalna w zbyt małym zakresie wykorzystuje możliwości pozyskiwania środków zewnętrznych na prowadzenie czy uruchamianie przedsiębiorstw. Problem ten dotyczy przede wszystkim osób młodych. Warunki pozyskiwania środków zewnętrznych wymagające sfinansowania inwestycji przez beneficjenta, a następnie ich ewentualną częściową refundację, w wielu przypadkach uniemożliwiają wystąpienie z wnioskiem. Brak jest także możliwości pozyskania korzystnych tzw.

kredytów pomostowych. Warunki finansowania ze strony banków oceniane są jako wysoko niezadowalające. Pomimo położenia w bezpośredniej bliskości do Nowego Sącza, gmina boryka się z trudnością przyciągnięcia inwestorów zewnętrznych.

Biorąc pod uwagę rolniczy charakter gminy, wpływa to negatywnie na lokalnym rynek

infrastruktury technicznej. Wymienić tu przede wszystkim należy brak odpowiednio przygotowanych terenów inwestycyjnych. Za ważny uznaje się również stan lokalnych dróg. Ich parametry techniczne w znacznym stopniu uniemożliwiają ruch ciężkiego transportu technicznego. Problem stanowi także wąskie gardło komunikacyjne przy wjeździe do gminy od strony Nowego Sącza.

Wśród innych czynników wpływających na brak inwestycji zewnętrznych wymienić należy przede wszystkim brak właściwej sieci komunikacyjnej. Przyczynia się to do ograniczenia nie tylko zewnętrznych, ale i lokalnych inwestycji. Czynnikiem zniechęcającym do inwestowania jest również brak systemu zachęt i ulg podatkowych dla inwestorów.

Poziom bezrobocia w gminie jest wysoki, w sposób negatywny wpływa on na jakość życia mieszkańców. W dodatku jako wysoki określa się również poziom bezrobocia ukrytego, co wynika z rolniczego charakteru obszaru. Wiele gospodarstw indywidualnych prowadzi produkcję wyłącznie na własne potrzeby, a ich podstawą utrzymania są świadczenia z tytułu rent i emerytur. Przyczyną bezrobocia w gminie jest mała liczba zakładów, które przynajmniej potencjalnie mogłyby wytwarzać nowe miejsca pracy, a pojawiające się oferty zatrudnienia oceniane są jako mało atrakcyjne. Dotyczy to zwłaszcza ludzi młodych lepiej wykształconych, którzy stanowią znaczną grupę osób pozbawionych pracy.

Wśród barier rozwojowych w zakresie edukacji wskazywano przede wszystkim na niski poziom wykształcenia osób starszych. Przyczynia się to do trudności w ich przekwalifikowaniu i nabywaniu umiejętności niezbędnych na rynku pracy.

W znacznej części osoby te związane są z rolnictwem.

Podkreśla się również brak obiektów pozwalających na rozwój fizyczny dzieci w szkołach podstawowych oraz dysproporcje pomiędzy bazą lokalową oświaty w poszczególnych sołectwach. W chwili obecnej część spośród szkół jest wykorzystywana w stopniu niewystarczającym, inne z kolei charakteryzują się znaczącym obciążeniem. Brak sal gimnastycznych postrzegany jest również jako brak możliwości oferowania młodzieży alternatywnych form spędzania wolnego czasu.

Wysoki poziom bezrobocia przyczynia się do poszukiwania przez ludzi młodych i operatywnych zatrudnienia poza miejscem zamieszkania; często także za granicą. Ucieczka ludzi młodych, dobrze wykształconych przyczynia się do występowania utrudnień związanych restrukturyzacją wsi oraz zmian w profilu upraw.

Generalnie ogranicza to możliwości rozwojowe rolnictwa w kierunku wykorzystania posiadanego potencjału np.: w zakresie sadownictwa.

Poziom życia znaczącej liczby mieszkańców oceniany jest jako niski i daleko odbiegający od poziomu zadawalającego. Należy traktować go jako bezpośredni skutek rolniczego charakteru obszaru. Powoduje to niewystarczający dostępu do infrastruktury, traktowanej tu w wymiarze cywilizacyjnym, ułatwiającym życie. Jako niski oceniono również dostęp do usług medycznych w szczególności specjalistycznych.

W oparciu o zidentyfikowane problemy rozwojowe gminy w tym aspekcie można wyodrębnić trzy podstawowe obszary. Są nimi: ukształtowanie terenu, infrastruktura techniczna oraz infrastruktura sportowa i baza oświatowa.

Jednym z głównych problemów, który ma znaczący wpływ na rozwój gminy jest ukształtowanie terenu. Górzysty charakter gminy powoduje utrudnienia lub wręcz uniemożliwia przeprowadzanie niektórych inwestycji, zwłaszcza infrastrukturalnych.

Ukształtowanie terenu gminy ma wpływ nie tylko na możliwość przeprowadzania inwestycji, ale również na ich koszty, wynikające chociażby z konieczności zastosowania droższych technologii. Podkreślić należy, iż duże znaczenie ma także kształt granic administracyjnych („podkowa”). Powoduje ono, że inwestycje nie mogą objąć gminy w całości, a to z kolei może powodować konflikty społeczne. W związku z tym każda większa inwestycja samorządu gminy jest z reguły poprzedzana konsultacjami społecznymi, mającymi na celu m.in. łagodzenie napięć pomiędzy mieszkańcami poszczególnych sołectw.

W zakresie infrastruktury technicznej wskazano na następujące problemy:

braki w infrastrukturze technicznej odczuwane są w każdym aspekcie rozwoju gminy.

Pomimo intensyfikacji działań w tym zakresie, ciągle odczuwalny jest niewystarczający stopień rozwoju sieci wodociągowej oraz stanu dróg. Jako szczególnie złą należy uznać sytuację w zakresie kanalizacji. Wśród przyczyn

poprzednich, jak również ukształtowanie terenu oraz rozproszoną sieć osadniczą.

W zakresie części zadań planuje się stosowanie działań zmierzających do racjonalizacji kosztów związanych z rozbudową sieci kanalizacji sanitarnej w gminie poprzez m.in. propagowanie budowy przydomowych i grupowych oczyszczalni ścieków.

W ramach tej kategorii problemów rozwojowych znaczącym jest także brak odpowiednio przygotowanych terenów inwestycyjnych. Przyczyną tego stanu rzeczy nie jest sam brak wolnych terenów pod inwestycje, bo jak zostało to opisane powyżej, gmina posiada ich około 37 ha, ale stopień ich uzbrojenia w podstawową infrastrukturę, a w zasadzie jej brak.

Trzecim z obszarów problemowych wskazanych w odniesieniu do zagospodarowania przestrzennego jest infrastruktura sportowa i baza oświatowa.

Z uwagi na specyfikę gminy, którą charakteryzuje stały i znaczący przyrost mieszkańców, gmina nie posiadała wystarczającego zaplecza na wyodrębnienie szkół gimnazjalnych, co wymusiło na przestrzeni ostatnich lat, konieczność ponoszenia wysokich nakładów na budowę nowych obiektów oświatowych.

Inwestycje w zakresie oświaty winny były obejmować równocześnie budowę sal gimnastycznych oraz szkolnych boisk sportowych, co jednak nie było możliwe, ponieważ za priorytetowe uznano pomieszczenia dydaktyczne. Ponadto należy zwrócić uwagę, iż po wprowadzeniu reformy oświaty wszystkie placówki kształcące dzieci na poziomie szkoły podstawowej i gimnazjum zmuszone były do pracy w systemie 2 – 2,5 zmianowym, co nie wpływa korzystnie na efekty procesu dydaktycznego i jest negatywnie postrzegane w całej społeczności.

Jest on postrzegany, jako problem także w odniesieniu do sfery społecznej (w zakresie poprawy tego aspektu edukacji) i gospodarczej (element przyczyniający się do zwiększenia atrakcyjności turystycznej gminy). Można traktować go również w wymiarze cywilizacyjnym, jako poszerzenie dostępu do infrastruktury sportowej dla dorosłych mieszkańców gminy.