ani duchu, ani słuchu ‘ani nie czuć, ani nie słychać’ MM

duchówka ‘zagłębienie w piecu do piecze-nia, piekarnik’. Duchówka MM. To to pły-ta wo pły-taka, płypły-ta wo, kotły dwa spły-tawią się tutaj, dochówka NuAL28 ◊ por. też brus.

духóўка, ros. духóвка

duć i duć ‘intensywnie coś robić, zawzię-cie, z  zaparciem’. Zachorowała. Byli late-go znajoncy ludzie, i  trawki te wiadzieli, i wszystko. A teras nu co to, nic. Tabletki tyko dujo i  dujo [‘wpychają’] BiKG19. Ot zleja śmiatana i wo tak wo duja i duja. Bywa i za piatnaścia minut zrobia [masło], bywa i za dziesieńć minut... kRyTM36 ◊ por. brus.

gw. дуць, ros. дуть

dudeczka ‘fujarka’. Ta dudeczka i pod pa-duszka położysz StnAR28 ◊ por. też ros.

дýдочка

dudek ‘dudek (ptak)’. Dudek GajA ◊ por.

brus. дýдак

duha ‘drewniany pałąk mocujący rzemienie chomąta do dyszli w  zaprzęgu jednokon-nym’. Duha MM; też łęczki lm. [Konie były]

przebrane, na duhach byli wstęgi, na łęczkach;

łęczki nazywaliś po polsku [WjAL28] ◊ brus.

дугádumbla ‘błoto, grzęzawisko’. Te Gawrany wioska była spalona wszysko, a siedzieli wszy-skie w dumbli, tam pad jezioro, w tej błocie, tam astrowy byli, tam siedzieli... A on

'

^a,

wi-dzisz, wyszedszy na ta dumbla GawWL36

◊ brus. gw. дýмбла, lit. dum˜blas, dum˜blė, dumblá

dupla zob. dziupla

duplewaty ‘spróchniały’. Drzewo duple-wate KrW; też struchniony. Struchnione

duży piec dyszel DbKM13. Był ksiondz, późni młodych było,

nu ludzi niė lubio; fajny taki ksiondz, nu dyk walczyli, nie czszeba, on jim nie podobał sie wschBrMW15. W etaj s

'

yworotkie, dyk, nu an

'

^{aż k}

'

isłaja, i czszyma sie ten twaróg...

Pamientam, że czszeba było mamie, nu kon-fitury jakieś dyk. Taki słojik, nu o  taki wot keramiczeskije, taki był mały, nu dyk mama

uopowiadała IkAB26. Tam byli sady prze-pienkne. Wszeńdzie, wszeńdzie pawywraca-na, wszeńdzie zgładzopawywraca-na, tyko kamień, dyk NuAL28. [Kto sprzedawał na rynku?] Nu byli. Jak i teraz trzymali swoje te, nu w wojnej dyk to już w wojnej, nie byłoż magazynou ta-kich kMiEJ33. I dyk, i wnuczeczki o też mam, i wnuczki kGirWO40 ◊ brus. gw. дык dyla ‘gruba deska’. Dyla MM

dyłda ‘człowiek nieproporcjonalnie wysoki, niezgrabny’. Dyłda MM ◊ brus. ды´лда, ros.

ды´лда

dymakurka zob. dymokurka

dymka ‘rodzaj wzoru’. Tu serwety w szesna-ście nit toże tak tut, tu dymka nazywała sia, a tam serwety WoAM13

dymokurka ‘prymitywna lampa bez szkła, w której używano tłuszczu zamiast nafty’.

Dymakurka [na naftę lub olej] MM ◊ brus.

gw. дымакýрка

dynarki ‘trójnóg na patelnię przy piecze-niu blinów’. Dynarki MM ⓪ SWil. dena-rek, denarki lm., dynarki lm.

dypł

'

om sow. ‘dyplom’. Dypł

'

^{om tego,}

czszeba było... zaszczycić kDrśMR22 ◊ ros.

диплóм

dyrwan ‘ugór, ziemia leżąca odłogiem’. Dy-rwan MM. DyDy-rwan GajA. [Na Jana] każdy usiońdzie na dyrwany, bieże swoja kompańja i po sto gram. A spiewali, różnych, różne pieśni śpiewali SmWS29. Mam za oknem drzewa sadu, kawał derwana, po którym całe życie chodziłam kOpAK ⓪ SWil. dyrwan ◊ brus.

gw. дзірвáн, lit. dirvónas dyszel ‘dyszel’. Dyszel MM duży piec zob. piec

dwojerodny zob. dwoj

'

^urodny

dwojnia, dwojniatki, dwojniaty zob.

bliźniaczki

dwoj

'

urodny sow. ‘cioteczny, stryjeczny’.

Od dwoj

'

urodnej siostry szczytajcie, takaż byli, wszyskie powyjeżdżawszy w  Polske GrES32. Moja dwojurodna siostra szyła pal-ty BaHC35. To już moje siostry dwaj

'

urod-ny WoXK41; też dwojerodurod-ny. Tam siostra dwujerodna żyła DrśJM25; też dwurodny.

Moj brat dwurodny grał WoAM13 ◊ brus.

дваюрóдны, ros. двою´родный

dwor ‘gospodarstwo’. [Wieś była] duża, tut może było ponad czterdziestu dworow WoXK41. Dwor GajA; zdr. dworek. Dwo-rek GajA

dworek zob. dwor

dworyszcze ‘podwórze, obejście’. Mówia:

idź dzietka, poz

'

ow tam babcia [do porodu], tam ona w  dwaryszczu DrśJM25 ◊ brus.

gw. двары´ща ‘podwórze, obejście’

dworzanin zob. szlachcic dwóchkółka zob. bieda dwurodny zob. dwoj

'

^urodny

dybem  stanąć 1. ‘stanąć dęba (o koniu)’.

Koń narowny często dybem staje (i nie chce ciągnąć) MM 2. ‘podnieść się (o włosach)’.

Dybem stanąć MM ◊ brus. gw. ды´бам стаць, ros. ды´бом ‘prostopadle’, встáть на дыбы´ ‘stanąć na  tylnych nogach (o koniu)’

dychanie ‘oddychanie’. Gadzina ukonsiw-szy była i czszeba tam zamawiać bez dycha-nia. Ja musze bez dychania czszy razy po-wtarzać ta modlitwa ta [przy zamawianiu]

DzJB27 ◊ brus. дыхáнне, ros. дыхáние dychnąć ‘złapać oddech’. Zachorowała tak, że dychnońć nie może DzJB27 ◊ por.

brus. дыхнýць

dyk ‘tak, no, przecież’. Co świenta mło-dzież zbierała sia. Jeżeli oni dyk wypijo, tak oni pół litra u dziesieńciu po troszeczku

dzban dzieciak

cze moje dziedus

'

i żyli GawWL36; też zdr.

dzi

'

adyńka. Dzi

'

adyńka GajA ◊ brus. дзед, brus. gw. дзядýк, дзядýня, ros. дед

dziad² ‘przezwisko’. Dziad tam, przazywa-li dziad BaHC35

dziadek zob. dziad¹ dziadownik zob. łopuch

dziaduk, dziadula, dziadunia zob. dziad¹ dziad

'

y zob. świerzepa

dzi

'

adyńka zob. dziad¹

dziadzia sow. ‘wujek, stryjek’. Żyli dwa braci, mój ojciec znaczy i dziadzia, i w jed-nych dzieci było dużo, i w drugich dzieci było i  babcia jeszcze była ArDaWB29. U  cioci tej było osiemnaście hektary... ona jedna została sie, w  jej dzieci nie było, dziadzia umar DwBZ29. Dziadzia GajA; też dzia-dzio. Potem u nas też mieszkali, i dziadzia z ciociaj mieszkał, on był stary emeryta, on był sekretarzam w  gminie mój dziadzio IkAB26; też dziadźka. Dziadźka ‘wujek, stryjek’ MM. Dziadźka GajA ◊ brus. дя´дя, дзя´дзька, brus. gw. дзя´дзька, ros. дя´дя dziadzio, dziadźka zob. dziadzia

dziadźk

'

i ‘wujostwo, stryjostwo’. Dziadź-k

'

i byli bezdzietne kOpBrJP20; też stryjki

‘stryjostwo’. Te stryjki żyli tam, w Brasła-wiu kOpBrJP20

działać zob. robić działo zob. dzieło

dziaszra ‘kiełbasa, kiszka’. Dziaszra MM

→ deszry ◊ brus. gw. дзя´шара, lit. dešerá

‘kiełbasa’

dziażka ‘pas skórzany, rzemień; pasek do spodni’. Dziażka MM. Dziażka GajA; por.

sprażyć ◊ brus. gw. дзя´жка

dziczki lm. ‘owoce z  dzikiej (rosnącej na polu) gruszy’. Dziczki DrśW

dziczyna ‘mięso z dzika’. Dziczyna GajA dzidownik  kolący ‘mikołajek nadmorski (roś lina)’. Dzidownik koloncy KrW

dzie zob. gdzie

dzieciak zob. dzieci

'

^uk

dzban ‘dzban’. Dzban ‘dzban z pokrywką’

GajA; zdr. dzbanek. Dzbanek GajA dzbanek zob. dzban

dzbanik ‘jakieś naczynie do wyrobu ciasta chlebowego’. Tedy bułki tak o, w patelniach, w dzbanikach jakich posadze, i oni podymu-jo sie GrES32

dziabać ‘rozdrabniać (warzywa w kuchni, ziemię motyką itp.)’. Dziabać MM ◊ por.

brus. gw. дзябáць ‘o  koszeniu na nierów-nym gruncie’

dziacieł ‘dzięcioł’. Dziacieł GajA ◊ brus.

дзя´цел, ros. дя´тел

dziać ‘dać, wydać’. Takie, chtóre nie majo dzie piniondzy dziać GimWK31 ◊ por.

brus. дзець

dziad¹ ‘dziadek’. Jim dziad, dziadek, piec mog zmurować GrES32; też dzied. Dzie-dy, pradziedy może tam pochoroni

'

^eny

GrES32; też diedo. Diedu był niewielkiego rostu, a babcia ta Zosia, to on

'

a wysoka była GrES32; zdr. dziadek. Jeden Jan był, a dru-gi ten dziad jej, dziadek jej... twego ojca oj-ciec GrES32; zdr. dziadeczek. Dziadeczek GajA; zdr. dziaduk. Tam dziaduki jichne już pachowana kRyTM36. Szkoła przy Polszczy była u mojich dzaduk

'

ow, wo dzie teraz krzyż, dzie ki

'

edyście toż moj

'

^e

dzia-duk

'

i żywszy GawWL36; też zdr. dzied

'

^uk.

Wyjeżdżali wot tak twoji, dzied, już twego dzieduk

'

^{a, an}

'

a była, dziad

'

^{uk, a an}

'

a sio-stra jego, rodzona GrES32. Mówi: babcia, dzied

'

uk nieżywy kRyTM36. Dzied

'

^uk

GajA; też zdr. dzieduczek. Dziedu czek GajA; też zdr. dziadula. A szlachty też oniż ziemi swojej nie mieli dawniej. Gdzie o na-sze, może dziadula tak o Trapszy, i wioska była, jak o teraz Arcimowiczy kOpBrJP20;

też zdr. dziadunia. Kazik to jejnyj dzia-dunia tedy GrES32. Brat dziaduni był wywieziony na S

'

ibir WjEP60. Dziadunia GajA; zdr. dzieduńka. Dzieduńka GajA;

zdr. dzieduś. A tu na fundament to

jesz-dziecięcy dzielny

ciak... Zimno, czszeba tego dzieciaka umyć DrśJM25 → dziecionek

dziecki sow. ‘dziecinny; dla dzieci’. Byliż może ksionżki, byli takie mal

'

usieńkie, wot ony... nu jakie dzieckie ksionżeczki, tam była msza zapisana świenta, wszystko co czszeba StnKG22. A to dziecki wiersz NuAL28; też dziecięcy. Dziecienca to była organizaćja – krućjata kGajMK25 ◊ ros. дéтский dziecko zob. dzietka

dziectwo sow. ‘dzieciństwo’. Nie pamien-tam, jak to w dziectwie jak to było StnKG22.

Kiedyś tam w  dziectwie, tak i  wstydził sie młody DzJB27. Nu jeszcze w dziectwie, jesz-czeż nie panienkowała, jeszcze tyko może do szkoły chodziła, to tedy tyko ja pamiętam, żė take ciężko była OsAK29. No ji chodzili, my sami, jak u dziectwie byli u woł

'

^owniki

kDrśBZ29. Ale to raniej, u dziectwie, to nie było czasu do tego, to nie było czasu do tego czytania GirWM30. Urodziła ot w  Gry-tunach, żyje sama od dziectwa GrES32;

też dietstwo sow. Ja pamientam jeszcze w  dietstwie to przyjeżdżali domawiać sie kOpLS29; też dzieciństwo. To tak w

'

ie-damaż, jak w dzieciństwie DwGrTRk30 ◊ brus. дзéцтва, ros. дéтство

dzied zob. dziad¹

dzieduczek, dzied

'

uk, dzieduś zob. dziad¹ dziegieć ‘dziegieć’. Drzewniany ten stan

'

^ok

uż nazywa sie, ten karawłok, a tam taka, ni-terka co kreńci sie, i mazali tłuszczem, i jak pokreńci sie on taki jak dziegieć już czarny, i panienki brwi malujo: aj, daj, ja posmaru-je, wezme z tego karawłoka i tak wo GrES32

◊ por. też brus. дзёгаць, ros. дёготь dziekolek zob. gdziekolek

dziela czego ‘dlaczego’. Bez ksiendza cho-wali, tam w Litwia, dziela czego, to ja nie wiam BiKG19 ◊ brus. дзéля ‘dla’

dzielny ‘do rzeczy, sensowny, zaradny’. Już taki był dzielny ksiondz, taki był naprawda kapłan kGajMK25

dziecięcy zob. dziecki dzieciństwo zob. dziectwo dziecioneczek zob. dziecionek

dziecionek ‘dziecko’. Nia każden to mog zamawiać. To tyko mog dziacionak pierszy i  ostatni, żeby bylib wy rodzone BiKG19.

On [ksiądz] tylko z  seminarjum, siedzi, nu dziecionek taki siedzi kDrśMR22. Ty dzietka, zawionż ten pempek, dziecionek ten zawionzywała, bo staruszka, mysle nu co, źle zawionża DrśJM25. Jak ja przy Pol-sce pamientam, jaszcz

'

eż dziacionak, ka-niecznaż ja była dziecionak kWiJS26. My nie rozmawiali pa rusku do dziecionka ni jednego słowa NuAL28. Ciotki monż poje-chał na wojna, na polska, i nie wrócił. U jej córka była maleńka, dziacionak ostausia kOpSS31. Dzicionak... tego dziecionka jak swojego jego liczy BaHC35. Dziecionek GajA; też dziecionok. Rodzi sie dziecio-nok, ta płótna z chleba nakrenca z cukrom, zakrenci nitkaj, bombe u gemba pchnie i ten dziecionak zajada tyje bomby tyko szczany [!] idzie o tut ^uo kWiJS26; zdr. dziecione-czek. Dziecioneczek GajA; też dzieciątko.

A jeści temu dzieciontku to po ksionżkach, a karmi kWiJS26 → dzieci

'

uk, dzietka ◊ brus. gw. дзяцёнак

dziecionok zob. dziecionek dzieciuczek zob. dzieci

'

^uk

dzieci

'

uk, zdr. dzieciuczek ‘dziecko’. Te necki parobiona. Nu trocha dłuższa, je-żeli dziaciuka myć, czy co, nas wszystkich kompała mama w  tej necce... Dzieciuka rodziła... nu czysto normalny dziecionak BiKG19. Dzieci

'

uk, dzieciuczek MM; też dzieciak. Dawniej, jak [nauczyciel] zo-baczy u dzieciaka tego krzyżyk na tego, na szyji powieszony, to gotowa głowa oderwać DrśPWk20. To jeszcze mój tatuś był dzie-ciak... On dzieciak został mały od rodziców kGajMK25. Staruszka, rence o  czszen-so sie, źle zawionża, z  krwi zejdzie

dzie-dzieło dziewczyna

tedy był płan [aresztowań] temu keheb

'

^e

IkAB26. Koniej to nie trzymała, bo ja już ko˙bieta, to już nak

'

osica nie można, a krowa swini trzymała, awieczka m^jiała kWiJS26

◊ por. brus. gw. дзяржáць, ros. держáть, też brus. трымáць

dzieści zob. gdzieści

dzieśkolek ‘gdzieśkolwiek’. No tak nie wy-piwali jak teraz, wtedy dzieśkolek za węgłem kWiZW30.

dziesięcina ‘jednostka miary gruntu (1,1 ha)’. Dziesięcina MM

dzi

'

eteńka zob. dzietka

dzietka ‘dziecko (przy zwracaniu się tak-że do osób młodszych, również nieznajo-mych)’. Dzietka, takich raniej i nia była jak teras BiKG19. Dzietki, a czym wy zajmujici sia? BiKG19. Dzietka moja miła! kWiJS26.

Ja mówiła: dzietki, już mnie nie czszeba, już ja k kancu padchodza kRyTM36. W latach dobrze ożenił sie, ale tyko że i dzietek dwoje GimWK31. Dzietka GajA; zdr. dzi

'

etocz-ka. Dzi

'

etoczka moja miła, teraz czszeba chłopcou szukać dziewczentom, a  kiedyście dziewczentou chłopcy szukali kWiJS26; zdr.

dzi

'

eteńka. Lubie, dzi

'

etańka, lubie kwiat-ki kWiJS26. Un

'

uk, ja mówia: zabacz ty, dzietańka, czego dziś dzied

'

uk tak długo śpi kRyTM36. Dzi

'

eteńka; GajA; też dietka.

Nu wyszła ja zamuż, rodziła dietku, jed-ne i  druga dziecko PieJO60; też dziecko.

Mama mówi [do policjantów litewskich]:

co wy dzieci gadacie, nie moży być, tyle lat, toż granica BiKG19. Dziecko GajA → dzie-cionek ◊ brus. дзéтка

dzie to zob. gdzie to dzi

'

etoczka zob. dzietka

dzietulki zdr. ‘dzieci’. Dzietulki MM dziewczyna ‘dziewczyna, panna’. Z ojcem mołody był dziewczyny tej, nu cóż, potem tam domawiali sie DrśJM25; zdr. dziew-czynka ‘dziewczyna’. Nicht tutej nie przy-chodzi, dziewczynak nie m

'

a, tak ot… nu jest dzieło ‘sprawa, praca’. Czszebaż było

na-kreńcić osnowa ta, czszebaż był snuć tam, a.

Dziełow była duża StnKG22. Taka dzieła GajA; też działo. Działa, działow narobili GajA ⓪ SWil. dzieło m.in. ‘sprawa, interes’

◊ ros. дéло

dzienieczek zob. dzień dzieniek zob. dzień

dziennik ‘ogrodzona przestrzeń pomiędzy oborą (stodołą) i domem, gdzie przebywają w dzień zwierzęta’. Dzienik – miendzy chle-wom i domem DrśW ◊ brus. gw. дзéннік dzień ‘dzień’. Dzień GajA, zdr. dzieniek.

Dzieniek GajA; zdr. dzienieczek. Dzienie-czek GajA  dzień z nocą ‘dzień i noc’. Wot byli majstry najente, pracowali dzień z nocą kGirWO40  dzień pobiedy sow. ‘dzień zwycięstwa (nad Niemcami)’. Na dziwion-tego maja dzień pabiedy, on żesz wajowaw-szy był, naczepił madali BaHC35  dzień urodzin ‘urodziny’. Marynki był dzień, ci Ani był dzień urodzin wschBrMW15 ◊ ros.

день побéды, день раждéния

dzierewnia ‘wieś’. Tam dzierewnia wo taka i taka i tam, czoh

'

o pienkna... Na dziarewni peńdził ktoś posne masło WoAM13 ^→ sioło

◊ brus. gw. дзярэ´ўня, дзерэ´ўня, ros. дерéвня dzierewniaczki zob. drzewniaki

dziergałka ‘wędka do łapania ryb pod lo-dem’. Dziergałka MM

dzierh

'

acz ‘zużyta, stara miotła z gałązek brzozy’. Dzierh

'

acz MM. A  mówili jest i dziarh

'

acz jaki to tam, raż

'

on jaki tam, nu chto jak PelDrśBMk31 → roż

'

on ◊ brus.

gw. дзяргáч, дзергáч

dziernąć ‘podskoczyć’. Jak dzierneli [‘pod-nieśli’] nam podatki GajA ◊ por. brus. gw.

дзёрнуць ‘pobiec, wyskoczyć’ і ros. дёрнуть

‘szarpnąć, targnąć, pociągnąć’

dzierżeć ‘trzymać, przechowywać’. Takie beczki tam nu tam, z  twarogiem, z  róż-nym... dzierżali ten twaróg IkAB26; też trzymać. Ja żadnego zła nie czszymam...

dzi'eweczka dzwon

dzie mleka źbierajo, taka, a ^uu nich, takie dzieżeczki porobione, pełna dzieżeczka stoi tak, miodu tego ArDaWB29

dzięcielina zob. koniszyna dzika grusza zob. grusza dzika

dzika marchew ‘marchew zwyczajna (dzi-ka)’. Dzika marchiew DrjW; też dzika mar-chwa. Dzika marchwa [!] WiW; też mar-chownik. Marchownik DrśW ◊ brus. gw.

маркóўнік, мархóўнік dzika róża zob. ciernia

dziki winogron ‘dzikie wino’. Dziki wino-gron DrśW, KrW

dziorgać ‘szarpać, podrywać (np. rybę ła-piąc na wędkę)’. Dziorgać MM ^→ dziorhać

◊ ros. дёргать (por. też brus. gw. дзéргаць

‘obrzucać, np. dziurki’)

dziorh  dziorh dźwiękonaśl. ‘o  pociąga-niu’. Ot z  rana tam wstajo, dziorh dziorh BaHC35

dziorhać ‘rwać’. Len sieli, to abiwali renca-mi... dziorhał NuAL28 → dziorgać ◊ ros.

дёргать

dzióba ‘dziób’. Mondra ptaszka [bocian], to, że czszeba, sama zbuduji (gniazda), zno-si z  takiej dzióbaj BiKG19. Dzióba GajA;

zdr. dzióbka. Dzióbka GajA ◊ brus. gw.

дзёба, дзю´ба

dzióbka zob. dzióba

dzisiejszy zob. sowriemienny dziubla zob. dziupla

dziupla ‘dziupla’. Dziupla GAjA; też dziubla. Dziubla GAjA; też dupla. Dupla GAjA ◊ brus. gw. дуплó, дýпля

dzot sow. ‘bunkier (z  drzewa)’. Niemiec-kie taNiemiec-kie, okopy, chyba oni tam byli ja-kie-to zrobiona dzoty tam czy co takiego PelDrśBMk31; też b

'

^unkier. Wyszła kro-we doić z  tego b

'

unkiera... potem jak pole-ciał samolot, ja z  powrotem do b

'

^unkiera

kOpNN27 ◊ ros. дзот [= деревя´нная защúтно-опóрная тóчка]

dzwon zob. zwon tutej na koncu dwie, nu ależ oni w Wilnie…

pa dwadzieścia lat, jedna minowszy, dru-ga jiszcz

'

e dwadzieścia kRyTM36; ‘(mała) dziewczynka’. Konczyła ona jedenaście musi, jedenaście czy dwanaście, dziewczyn-ka kRyTM36 ^→ dziewka, panienka ◊ por.

też brus. дзяўчы´на

dzi

'

eweczka ‘panna’. Prosił, żeby taka dziaw czynka mnie wziońć wiaskowa, i żeby taka nu akuratna dzi

'

eweczka kWiJS26 dziewica ‘panna, panienka’. Ja póki jeszcze była dziewicej, ja nawet nie chadziła, nie pamientam, ni razu ja nie był

'

a na ciareści kSieAK20

dziewierz ‘brat męża’. Dziewierz to i było tak, tak i nazywali męża brata kOpLS29.

Ten dziewierz wo tego, moj brat. [Męża brat?] Tak DrśPWk20 ◊ por. też brus. gw.

дзéвер

dziewiętnik ‘dziewięćsił (oset)’. Dzie-wientnik WiW

dziewka ‘dziewczyna’. To teraz już osiem-naście lat p

'

ołnaściu dziewki, ad szesnaście kRyTM36. Każny dzień godzinki chudzili śpiewać rana jaszcz

'

o dziewkami można po-wiedzieć DrśJM25. Dziewka ‘prymitywna dziewczyna’ MM → dziewczyna, panien-ka, stara dziewka ⓪ SWil. dziewka m.in.

‘młoda niezamężna’ ◊ por. też brus. дзéўка, ros. дéвка

dzieża ‘dzieża, naczynie drewniane do wyrabiania ciasta’. Chleb był w dzieży, nu nie kwaśny IkAB26. Dzieża MM. Dzieża GajA; zdr. dzieżka. Dzieżka nazywała sia, co tam chleb piekli SzDoHP25; też chleb-na dzieża. Krzyż pastawi chleb-na chlebny dzieży i poczni piekć BiKG19 ◊ por. też brus. gw.

дзежá

dzieżeczka zob. dzieżka

dzieżka 1. zob. dzieża 2. ‘drewniane naczynie na mleko’. Dzieżka ‘naczynie (na mleko)’ GajA; zdr. dzieżeczka. Nam przywieźli, miodu o ten, kane dzie taka,

dzwoneczek farbować

fajny ‘fajny, dobry, morowy’. Fajny ‘do-bry, bez zarzutu’ MM. Klacz była fajna kOpNN27; też f

'

^ajnieńki. Ksiondz jak prosty człowiek, mocno fajny, f

'

^ajnieńki

ksiondz u n

'

as kWiJS26

familia¹ ‘rodzina’. Familia kOpAK familia² ‘nazwisko’. Familia MM. Familija GajA; też nazwisko. Tutaj wo moje nazwi-sko IkAB26. Ona naźwiska pyta sie... ja jego nie pamientam, tego Gardziewicz naźwiska była CcLŚ27 ◊ ros. фамúлия

fan

'

ar 1. ‘latarnia ręczna’. Fan

'

ar MM. Lam-py takie byli, fanary byli gdzie iść GrES32 2. przen. ‘podbite oko’. Fan

'

ar MM ◊ ros.

фонáрь (w obydwu znaczeniach)

fanaberie ‘kaprysy, pretensje, dziwactwa’.

Fanaberii MM

fanaberny ‘wynoszący się, ważny’. Dziew-czyny fanaberne mnie nie podchodzą ‘gry-maśnych dziewcząt nie lubię’ MM; też fanaberzysty ‘pyszny; kapryśny’. Fanabe-rzysty ‘kapryśny’. FanabeFanabe-rzysty na starość zrobiwszy sie MM

fanaberzysty zob. fanaberny

fanty 1. ‘fanty’. Fant lp. GajA. Co osondza za ten fant, czy pośpiewać, czy potańczyć, czy co. Nu siadzonca powiedzo, że pośpiewać, nu wo odśpiewa piosenka, przychodzi, zabiera fant DbKM13  co temu fantu osądzić?

‘co z  tym fantem zrobić?’ Co temu fantu osondzić? GirWM30 2. ‘zabawy z  fanta-mi (gra towarzyska)’. Ot takie byli zbiórki.

[Jakieś zabawy?] Nu takie fanty tam takie robili tam kOpLS29. Wieczorami, to fanty różne tam bawili sia GirWM30. I wot ta-kie wo jak zabawy to aj, i  fanty źbierali...

Nu takie wo zabauki GrES32 ◊ por. też ros.

i brus. фант farba zob. kraska

farbować ‘barwić, farbować, malować’.

A tutaj jak był już remontowany [dom] tak byłoż, on to, i poklejony wo. Jeszcze trzeba szpalery kupować nowy, czeba tego o, i far-dzwoneczek ‘i far-dzwoneczek (roślina)’.

neczek GajA; też dzwoniec i zwoniec. Dzwo-niec, zwoniec GajA

dzwoniec zob. dzwoneczek

dzwonnik ‘dzwonnik’. Dzwonik GajA; też zwoniarz. Zwoniarz GajA ◊ brus. званáр

E

ejk  pizd

'

on! ‘ (idź) do cholery’. Jak podej-dzisz, tyko jak Anżelika, ejk pizd

'

on. Beńdzie gorzej i  jeszcze beńdzie gorzej SmWS29 ◊ lit. wulg. eik pizdon dosł. ‘idź do dupy’

ekonomić sow. ‘oszczędzać’. Ekan

'

omi-li, takie, nu, biednie żyli GrES32 ◊ ros.

эконóмить

ekskursja sow. ‘wycieczka’. U  Władka była, specjalnie jechała, eskursja nasza, autobus jechał, to też, była zajechawszy do wojska tam... Jeździłam jak do jego wo, eks-kursja niby taka była ArDaWB29; też wy-cieczka. Na wycieczki chodzili SzaDoHP25

◊ ros. экскýрсия

elementarz zob. lementarz emeryta zob. penśjoni

'

^er

et

'

aż sow. ‘kondygnacja’. Na dwa etaże szkoła była kOpBrJP20 ◊ ros. этáж

F fabryka zob. zaw

'

^od

facetny ‘wesoły, śmieszny [?]’. Facetny

‘śmieszny’ MM ◊ por. też brus. фацэ´тны

‘komiczny, zabawny’

fach ‘zawód, fach’. Fach GajA

faeto

'

n ‘lekki powóz otwarty na resorach’.

Faet

'

on – niekryty wóz DrśW

fajerki ‘żeliwne krążki na kuchni węglo-wej’. Fajerki MM. A to plita, o tut fajerki, o tut cieple GrES32

f

'

ajnieńki zob. fajny

faska fotografia

fioł ‘jakaś roślina lecznicza’. Czomber, czomber źbiraliźmy, fioły, nu rozmajity ta-kie trawy wschBrMW15 → fiołek

fiołek ‘fiołek (rośl. )’. Fijołek GajA ^→ fioł firanka zob. zanawieska

fircyk ‘lekkoduch’. Fircyk MM

fircyk ‘lekkoduch’. Fircyk MM

W dokumencie Słownictwo polSzczyzny gwarowej na BraSławSzczyźnie (Stron 95-116)