Z emisją obligacji związane jest uzyskanie przychodów po stronie inwestora i poniesienie kosztów po stronie emitenta. Transakcje na obligacjach podlegają
33 K. Jajuga, Obligacje i akcje, KNF, Warszawa 2009, s. 16-17.
Obligacje korporacyjne jako zewnętrzne źródło finansowania działalności gospodarczej... 105 przepisom podatkowym powszechnie obowiązującym w Polsce. U indywidual-nych inwestorów opodatkowaniu podlegają przychody transakcyjne i odsetko-we uzyskane z instrumentów dłużnych. Dochody z odsetek są opodatkowane 19% podatkiem zryczałtowanym. Dla osób fizycznych płatnikiem tego podat-ku jest zazwyczaj podmiot prowadzący ich rachunek maklerski lub sam emi-tent (jeśli pełni rolę administratora). Przychód z odsetek zostaje pomniejszony o pobrany podatek, a na rachunek inwestora wpływa kwota netto odsetek. In-westor indywidualny może również uzyskać dochód z odpłatnego zbycia in-strumentów finansowych, tzn. wtedy, gdy na rynku wtórnym sprzeda obligacje po cenie wyższej niż ich cena nabycia34. Wówczas tak uzyskany dochód podle-ga opodatkowaniu na zasadach określonych w Ustawie z dnia 26 lipca 1991 r.
o podatku dochodowym od osób fizycznych (DzU z 2015 r. poz. 73 z późn. zm.).
Jeżeli inwestora obowiązują przepisy ustawy o rachunkowości, wów-czas zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 17 ustawy, obligacje są inwestycjami, czyli ak-tywami nabytymi przez jednostkę w celu osiągnięcia korzyści ekonomicznych wynikających z przyrostu ich wartości w czasie lub uzyskania z nich przycho-dów w formie odsetek. Obligacje ujmowane są w bilansie jako inwestycje dłu-goterminowe lub krótkoterminowe. Zależy to od tego, czy posiadana obligacja będzie przeznaczona do obrotu w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego lub od dnia nabycia, czy będzie przeznaczona do sprzedaży w okresie późniejszym.
Zakupione aktywa finansowe wprowadza się do ksiąg rachunkowych na dzień zawarcia kontraktu w cenie nabycia, czyli w wartości godziwej ponie-sionych wydatków, powiększonej o koszty np. prowizji maklerskiej35.
Z punktu widzenia przepisów Ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podat-ku dochodowym od osób prawnych (CIT) DzU z 2015 r. poz. 1348, pozyskanie kapitału w drodze emisji papierów wartościowych nie jest dla emitenta przy-chodem, natomiast wydatki związane z emisją obligacji stanowią koszt uzy-skania przychodu (KUP). Jeżeli koszty te dotyczą okresu przekraczającego rok podatkowy, a nie jest możliwe określenie, jaka ich część dotyczy bieżącego roku podatkowego, wówczas stanowią one KUP proporcjonalnie do długości okresu, którego dotyczą36. Wydatki poniesione w celu przygotowania emisji obligacji stanowią KUP nawet wtedy, gdy do emisji nie doszło i rozlicza się je w dacie po-niesienia37. Emisja obligacji nie spełnia przesłanek do uznania jej za czynność
34 T. Puzyrewicz, op. cit., s. 41-42.
35 Ewidencja obligacji, http://sgh.gofin.pl (14.04.2014).
36 Interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi z dnia 18 sierpnia 2011 r., IPTB3/423-66/11-37 Interpretacja indywidualna Izby Skarbowej w Katowicach z dnia 8 marca 2010 r., IBPBI/2/423-1543/09/JD.
Emilia Fladrowska, Joanna Muras
106
opodatkowaną na podstawie przepisów Ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podat-ku od towarów i usług (VAT) DzU z 2015 r. poz. 1223. Wydanie obligacji obligata-riuszom nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu ustawy o VAT, ponieważ zgodnie z art. 7 ust. 1, przez dostawę towarów rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel. Czynność ta nie może być również kwalifikowana jako świadczenie przez emitenta usługi, ponieważ przedsiębior-stwo zaciąga dług, który następnie będzie musiało spłacić wraz z należnymi odsetkami. Emisja obligacji nie powoduje również przeniesienia prawa do war-tości majątkowych, gdyż jest to metoda pozyskania kapitału.
Do emisji obligacji nie stosuje się również przepisów Ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (PCC) DzU z 2015 r. poz. 1322. W katalogu czynności wymienionych w ustawie o PCC nie wymieniono emisji obligacji.
Podsumowanie
Obligacje doskonale wypełniają lukę między lokatami bankowymi i akcjami.
Na świecie od dawna znane i doceniane są zalety obligacji, w Polsce zaś są in-strumentem dłużnym, który od niedawna zdobywa popularność wśród emiten-tów i inwestorów.
Z uwagi na fakt, że obligacje łączą w sobie cechy lokat i akcji, mogą się wydać atrakcyjne zarówno zwolennikom lokat, jak i zwolennikom rynku akcji.
Pierwszej grupie zależy na wysokości oprocentowania, dla drugich ważne są stabilne dochody z obligacji (tj. świadczenia wynikające z obligacji). Konstruk-cja obligacji pozwala przewidzieć wynik inwestycji, ponieważ Emitent obligacji ustala z góry dzień wykupu, dni płatności odsetek oraz wysokość oprocento-wania. W Polsce przeważa emisja obligacji o zmiennym oprocentowaniu przy zastosowaniu marży ponad stopę WIBOR.
Niniejsze opracowanie dostarcza Czytelnikowi informacji o cechach i funkcji obligacji oraz o ryzyku związanym z emisją obligacji (po stronie Emi-tenta) i inwestowaniem w obligacje (po stronie Inwestora). Mniejsze oprocen-towanie płacą przedsiębiorstwa, które mają stabilną sytuację finansową i dają poczucie bezpieczeństwa Inwestującym, że w terminie wymagalności odzyska-ją oni zainwestowany kapitał wraz z odsetkami. Odwrotna jest sytuacja przed-siębiorstw, które nie są znane na rynku, nie posiadają oceny ratingowej i nie zabezpieczają emitowanych obligacji, muszą płacić większe oprocentowanie za ryzyko. Wynika z tego podstawowy wniosek, że ryzyko związane z obliga-cjami dotyczy głównie wypłacalności Emitentów. Dlatego niezmiernie ważne jest zabezpieczenie obligacji, np. hipoteką, zastawem rejestrowym, gwarancją
Obligacje korporacyjne jako zewnętrzne źródło finansowania działalności gospodarczej... 107 poręczeniem, cesją wierzytelności, blokadą finansową lub aktywami. Zabezpie-czenie bądź jego brak może przesądzić o powodzeniu emisji obligacji.
Czytelnik zostaje zapoznany z zagadnieniami prawno-organizacyj-nymi oraz aspektami podatkowymi emisji obligacji, zdobywając przygotowa-nie do studiowania II części przedmiotowego artykułu o tytule: Rynek obrotu obligacjami.
Bibliografia
Antkiewicz S., Obligacje jako instrumenty finansowania przedsiębiorstwa, [w:]
R. Orłowska (red.), Wybrane problemy współczesnej gospodarki rynkowej, Studia i materiały Uniwersytetu Gdańskiego nr 2, 2002, s. 9.
Czekaj J., Rynki, instrumenty i instytucje finansowe, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008.
Chęciński T., Kilka słów o obligacjach korporacyjnych, wydanie nr 2 (106) 2011, http://gazeta-msp.pl
Dębski W., Akcje, obligacje i ich wycena, Absolwent, Łódź 1997.
Dziawgo D., Rynek finansowy – istota, instrumenty, funkcjonowanie, SKwP, Warszawa 2007, s. 126.
Duszek B., Jak pozyskać kapitał z rynków giełdowych? Przewodnik dla potencjalnych emitentów, GPW SA, Warszawa 2010.
Golec N., Rynek obligacji – wprowadzenie, Oficyna Ekonomiczna, Kraków 2001.
Jajuga K., Obligacje i akcje, KNF, Warszawa 2009.
Mazurek J., Obligacje korporacyjne na Catalyst. Przewodnik dla potencjalnych emitentów, GPW SA, Warszawa 2013.
Pawłowski M., Rynek obligacji korporacyjnych w Polsce: uwarunkowania i perspektywy rozwoju, CeDeWu, Warszawa 2015.
Poślad M., Thiel S., Zwoliński T., Akcje i obligacje korporacyjne – oferta publiczna i rynek regulowany, KPWG, Warszawa 2006.
Puzyrewicz T., Przewodnik dla inwestorów. Obligacje na rynku Catalyst, GPW w Warszawie SA, Warszawa 2011.
ZESZYTY NAUKOWE WSG, t. 28, seria: Ekonomia, nr 8 (2016), s. 109-124, liczba znaków: 28041
Emilia Fladrowska Patrycja Rataj Bohdana Halai Olena Polanska