Bezpieczestwo ywnociowe – jako cel Wspólnej Polityki Rolnej

Wspólna Polityka Rolna jest jedn z kluczowych polityk UE, która nieu-stannie ewoluuje. Jeszcze pidziesit lat temu jej gównym celem byo zapew-nienie mieszkacom Europy, zmagajcym si z problemem powojennych nie-doborów ywnoci, wystarczajcej iloci poywienia. Cel ten osignito. Jednak skutkiem ubocznym bya nadprodukcja ywnoci.

W latach 90. XX wieku jednym z najwaniejszych celów WPR staa si li-kwidacja nadwyek produkcji i poprawa jakoci produktów rolnych i

ywno-ciowych oraz ochrona rodowiska. Przyczyn odejcia od intensywnego rolnic-twa na rzecz wielofunkcyjnego rozwoju obszarów wiejskich byy m.in. (1) produkcja ywnoci, (2) degradacja rodowiska naturalnego spowodowana nad-miern chemizacj i mechanizacj rolnictwa, (3) wyludnianie si terenów wiej-skich oraz (4) kryzys spowodowany chorob szalonych krów. Przeciwdziaanie tym tendencjom znalazo odzwierciedlenie w Traktacie z Maastricht z 1992 r., w którym UE przyja rozporzdzenia premiujce wytwarzanie ywnoci o wy-sokiej jakoci zwizanej ze rodowiskiem i tradycj.

Obecnie gównym celem WPR jest nie tylko zapewnienie wystarczajcej iloci ywnoci, ale przede wszystkim ywnoci o wysokiej jakoci produkowanej w sposób zrównowaony, zgodnie z wymogami w zakresie ochrony rodowiska, zasobów wodnych, zdrowia i dobrostanu zwierzt, zdrowia rolin oraz zdrowia pu-blicznego, przy jednoczesnym zagwarantowaniu stabilnych dochodów rolniczych.

WPR w perspektywie do 2020 roku bdzie ukierunkowana na podnoszenie konkurencyjnoci europejskiego rolnictwa oraz zapewnienie bezpieczestwa

ywnociowego z jednoczesn promocj wysokiej jakoci produktów

ywno-ciowych, ochron rodowiska i rozwojem obszarów wiejskich.

Bezpieczestwo ywnociowe zajmuje coraz wicej miejsca w dyskusji na temat przyszoci WPR. wiadczy o tym rezolucja Parlamentu Europejskiego z 18 stycznia 2011 r. o uznaniu rolnictwa za sektor strategiczny w kontekcie bezpieczestwa ywnociowego [Parlament Europejski 2011]. W rezolucji tej podkrelono m.in., e:

ƒ Prawo do bezpieczestwa ywnociowego jest podstawowym prawem czowieka, a Unia Europejska ma obowizek ywi swych obywateli.

ƒ Zagwarantowanie waciwej poday ywnoci jest podstawowym skad-nikiem bezpieczestwa ywnociowego.

ƒ Przysza WPR, aeby osign formu Bezpieczestwo ywnociowe –

ywienie – jako – blisko – innowacje – produktywno, musi uwzgldni oczekiwania publiczne, zgodnie z którymi powinna by ona zarówno polityk roln, jak i polityk ywnociow propagujc prawi-dowy sposób odywiania si (np. realizacja programów propagujcych spoycie owoców, warzyw i mleka w szkoach).

ƒ Wzmoone denie do rozwijania odnawialnych róde energii musi uwzgldni wpyw na produkcj ywnoci i na jej zapotrzebowanie.

ƒ Przyszy wzrost wydajnoci w nowych pastwach czonkowskich spowo-duje zwikszenie iloci dostpnych gruntów oraz bdzie stanowi okazj

do produkcji rolin biakowych oraz rolin oleistych w UE.

ƒ ywno z krajów trzecich, która jest wprowadzana do UE musi spenia

te same wysokie normy, tak aby nie szkodzi konkurencyjnoci europej-skich producentów.

W obliczu licznych zagroe bezpieczestwa ywnociowego UE potrze-buje silnej WPR, która ud wignaby ciar wyywienia cigle rosncej liczby ludnoci wiata o ograniczonych zasobach wody i gruntów.

Zreformowana WPR powinna zapewni bezpieczestwo ywnociowe nie tylko na poziomie UE, ale take w skali globalnej. Do najwaniejszych wyzwa

stojcych przed WPR nale: (1) zagwarantowanie cigoci produkcji rolniczej w caej UE, (2) zapewnienie wspóistnienia rónych modeli rolnictwa, w tym rolnictwa maoobszarowego sprzyjajcego tworzeniu miejsc pracy na obszarach wiejskich Unii Europejskiej, rolnictwa ekologicznego oraz rolnictwa

zrównowa-onego, (3) uwzgldnienie oczekiwa europejskich konsumentów w kwestii ja-koci i bezpieczestwa ywnoci, (4) zapewnienie przejrzystoci w caym a-cuchu rolno-ywnociowym, aby konsumenci mieli dostp do rzetelnych infor-macji, skd pochodzi spoywana przez nich ywno oraz jakie skadniki zawie-ra i w jaki sposób zostaa wyprodukowana, (5) wykreowanie nowej polityki ja-koci ywnoci, co bdzie miao istotne znaczenie dla zrównowaonego i konkurencyjnego rolnictwa europejskiego, (6) wspieranie producentów rolnych,

którzy chc sprosta wyzwaniom w zakresie jakoci ywnoci poprzez uczestnictwo w systemach jakoci ywnoci, zarówno wspólnotowych, jak i krajowych, (7) zachcanie rolników do przejcia w kierunku systemu gospodarowania, w którym wsparcie nie jest zwizane z iloci ywnoci, lecz z jej jakoci, (8) wytwarzanie, ochrona i promocja ywnoci wysokiej jakoci, (9) wspieranie dziaa promocyjnych i informacyjnych skierowanych zarówno do producentów

ywnoci, jak i konsumentów, (10) ochrona rodowiska naturalnego, (11) troska o zdrowie i godziwe warunki hodowli zwierzt, (12) produkcja ywnoci ekologicz-nej, (13) promowanie prozdrowotnych wzorców konsumpcji ywnoci, co przyczyni si do poprawy stanu zdrowia mieszkaców Unii Europejskiej, (14) zapewnienie edukacji ywieniowej i zdrowotnej, która jest podstawowym narzdziem w procesie ksztatowania prawidowych nawyków ywieniowych i zdrowotnych, zwaszcza u dzieci, a take (14) ograniczenie marnotrawienia ywnoci.

15.6. Podsumowanie

W sytuacji wzrastajcej liczby ludnoci na wiecie i zwikszenia globalnego popytu na ywno UE, jako najwiksza gospodarka wiata i najwikszy wiatowy dawca pomocy moe przyczyni si do zaspokojenia tego popytu. Dlatego istotne jest zachowanie i poprawa zdolnoci produkcyjnej rolnictwa unijnego, przy jedno-czesnym respektowaniu zobowiza Unii Europejskiej wynikajcych z midzyna-rodowych porozumie handlowych oraz spójnoci polityki na rzecz rozwoju. Silny sektor rolniczy jest niezbdny dla konkurencyjnego przemysu spoywczego.

Rolnictwo UE bdzie musiao nie tylko dostarcza wicej ywnoci, ale take doskonali jej jako w warunkach nasilajcych si zmian klimatycznych (susze, powodzie), zmniejszonej dostpnoci wody i gruntów, zanikaniu bioró-norodnoci, nowych chorób rolin i zwierzt, nasilajcych si spekulacji na ryn-ku surowców rolnych, rosncych dysproporcji i tempie przyrostu naturalnego w skali globalnej, a take rosncych wymaga konsumentów w zakresie jakoci i bezpieczestwa ywnoci.

Denie do jakoci stanowi wany element strategii unijnego sektora rol-no-ywnociowego na globalnym rynku w celu utrzymania wysokiego poziomu konkurencyjnoci. Europejska ywno o wysokiej jakoci jest gówn

warto-ci unijnego rolnictwa i peni kluczow rol w tworzeniu tosamoci kulturo-wej narodów i regionów.

Priorytetem przyszej WPR powinno by zwikszenie wydajnoci rolnic-twa UE przy jednoczesnym poprawieniu standardów rodowiskowych. W ten sposób UE zapewni sobie samowystarczalno ywnociow oraz zwikszy wkad w globalne bezpieczestwo ywnociowe.

Literatura

1. Cotter J., Tirado R. (2008), Problem: Bezpieczestwo ywnociowe a zmiany klimatu. Rozwizanie: Rónorodno biologiczna, Geenpeace.

2. Drewnowski A. (2010), The cost of US foods as related to their nutritive value, Journal of Clinical Nutrition nr 92(5).

3. Dz. U. 2006, nr 171, poz. 1225.

4. Evans A. (2009), The feeding of the nine billion. Global food security for the 21st century, Chatham House, London.

5. FAO (2011), Global Food Losses and food waste, Rome.

6. FAO (2010), The State of Food Insecurity in the world. Addressing food insecurity in protracted crises, Rome.

7. FAO (2009), The State of Food Insecurity In the World 2009. Economic crises – impacts and lesson learned, Rome.

8. International Population Reports WP/02. Global Population Profile:

2002 (2004), U.S. Government Printing Office, Washington, DC.

9. Maysz J. (2008), Bezpieczestwo ywnociowe strategiczn potrzeb

ludzkoci, ALMAMER, Warszawa.

10. Polska 2006. Raport o stanie handlu zagranicznego (2006), Ministerstwo Gospodarki, Warszawa.

11. Polska 2007. Raport o stanie handlu zagranicznego (2007), Ministerstwo Gospodarki, Warszawa.

12. Polska 2008. Raport o stanie handlu zagranicznego (2008), Ministerstwo Gospodarki, Warszawa.

13. Ocena sytuacji w handlu zagranicznym w 2011 r. (2012), Ministerstwo Gospodarki, Warszawa.

14. Stwórzmy lepsz przyszo. Sprawiedliwo ywnociowa w wiecie ograniczonych zasobów (2011), Oxfam International, Polska Akcja Humanitarna, Warszawa.

15. Rezolucja Parlamentu Europejskiego z 18 stycznia 2011 r. w sprawie uznania rolnictwa za sektor strategiczny bezpieczestwa ywnociowego (2010/2112(INI)).

16. wierczyska U. (2008), Przyczyny wiatowego kryzysu ywnociowe-go oraz jeywnociowe-go wpyw na najbiedniejsze kraje wiata, [w:] Globalne ocie-plenie i kryzys ywnociowy, Fundacja Polskie Centrum Pomocy Midzynarodowej, Warszawa.

17. www.fao.org.

EGZEMPLARZ BEZPATNY

Nakad 500 egz.,ark. wyd.11,93 Druk i oprawa: EXPOL Wocawek