3. Opis koncepcji zespołu
3.1 Budynki objęte projektem obecnie – wizerunkowo i architektonicznie
Budynek Teatru na Plaży mieści się przy Alei Mamuszki 2 w Sopocie. Jego obecna forma jest skutkiem wielu przebudów z różnych okresów czasu oraz mnogości instytucji, które mają prawo do poszczególnych części budynku. Obecnie w budynku oprócz teatru działa restauracja, klub Atelier, Centrum Koordynacji Ratownictwa WOPR, Sopocki Klub Morsów oraz magazyn. Zróżnicowania funkcyjne i architektoniczne są widoczne na pierwszy rzut oka, co ma duży wpływ na odbieranie całej panoramy Sopotu widzianej z plaży czy mola.
Początkowo bryła służyła jedynie jako miejsce obsługujące plażowiczów wraz z restauracją. W latach 1993-1994 pojawił się pomysł na zorganizowanie Lata Teatralnego w Sopocie. Jako jedno z miejsc przeznaczonych na festiwal wybrano istniejący budynek Jak pisze Anna Klejzerowicz z Teatru Atelier im. Agnieszki Osieckiej (który obecnie korzysta ze sceny w czasie lata): „Urząd Miasta
zaproponował budynek stojący na plaży obok Grand Hotelu, to miny nam zrzedły. Przecież ta ruina nadaje się na skład koszy plażowych, bar z rybami i na nic więcej!”26. Mimo wszystko prace ruszyły, a festiwal odbył się w nowej, kameralnej scenie, która została wyposażona dzięki Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej. Kolejna interwencja architektoniczna miała miejsce w 2001 roku. Budynek został wtedy rozbudowany i nadbudowany – pojawiła się dodatkowa kondygnacja wraz z antresolą w części bryły. Od tego momentu budynek nie przeszedł znaczących zmian kubaturowych. Mimo dostępu do dokumentacji technicznej dokładna, pełna historia przemian bryły jest trudna do ustalenia – budynek należał do różnych instytucji, które dzierżawiły jego części mniejszym organizacjom. Aktualnie, za scenę Teatru na Plaży odpowiada Bałtycka Agencja Artystyczna BART.
Obecnie analizując budynek można zauważyć wiele inspiracji z różnych źródeł. Skomplikowana geometria dachu nawiązuje do czerwonych, stromych dachów Sopockich kamienic oraz znajdującego się obok Grand Hotelu. Od strony parku, na elewacji południowo-zachodniej znajdują się dwa elementy
„dostawione” do głównej bryły, pokryte szarym, nowoczesnym materiałem, który w zestawieniu tynkiem pomalowanym na żółto i czerwoną dachówką tworzy eklektyczny, niespójny i nieatrakcyjny obraz architektury. Co więcej w budynku pojawia się wiele rodzajów przeszkleń – od elementów całych ze szkła w formie wykuszów od strony obecnej restauracji, do okien w kształcie kół. Budynek nie spełnia również roli sceny obsługującej Sopockie Teatry. Mała scena mimo kameralnego charakteru, już dawno przestała spełniać oczekiwania wciąż rozwijających się instytucji. Budynek Teatru na Plaży, mimo że od lat służy kulturze i rezydującym w nim instytucjom, potrzebuje uspokojenia architektonicznego i zweryfikowania funkcjonalności wieloletniej już przestrzeni.
3.1.2 Zatoka Sztuki – niechlubna wizytówka Sopotu
Istniejący obecnie budynek, mieszczący się przy Alei Franciszka Mamuszki 14 w Sopocie został oddany do użytku w lipcu 2011, a za jego projekt odpowiada gdyńskie biuro architektoniczne Tandem Architekci. Budynek zaprojektowany został jako centrum kultury, w którym mieścić miały się sale
26A. Klejzerwoicz, Atelier w krótkich spodenkach: Siedziba, źródło:
https://www.teatratelier.pl/index.php?pid=teatr_w_spodenkach , data dostępu 21.05.2021 Fig. 14. Budynek Teatru na Plaży obecnie
wystawowe, biura, pracownie i restauracja. Inwestorem projektu była prywatna spółka zajmująca się kulturą i rozrywką.
Zanim obecna dziś bryła powstała, na działce znajdował się stary budynek Łazienek Północnych. Pierwsza forma obiektu powstała już w 1903 roku i mieściły się w nim oddzielne części dla kobiet i mężczyzn.27 Budynek był potem wielokrotnie przebudowywany. Zmiany z lat 1967-1972 przyniosły żelbetową konstrukcję wraz z charakterystycznym tarasem oraz słynnym ślimakiem – okrągłą klatką schodową. Mimo wyjątkowej wartości historycznej i kulturalnej budynek z biegiem lat popadał w coraz większą ruinę. Bryła z 2011 roku bazuje na formie z lat 70., ale wyburzona została północna część obiektu. Południowa natomiast, zyskała nowy kształt. Centrum Kulturalne, które miało się mieścić w budynku miało korzystać z 2500m2powierzchni nowej bryły oraz 6000m2 plaży oraz być nową twarzą Łazienek Północnych. Prywatna spółka dostała obiekt w dzierżawę od miasta na 20 lat.
Zatoka Sztuki nie okazała się jednak dobrą wizytówką miasta. W 2016 roku miasto Sopot wypowiedziało umowę dzierżawy z powodu łamania norm hałasu, brak wymaganych dokumentów do organizacji imprez masowych oraz niezgłoszenie planu zagospodarowania plaży. W ogólnopolskich mediach pojawiła się również informacja o prezesie klubu, wobec którego toczyło się wiele spraw sądowych, dotyczących m.in. kontaktu z nieletnimi. Ówczesna Zatoka Sztuki była jednym z ulubionych miejsc do zabawy dla wielu polskich celebrytów, co budziło coraz więcej kontrowersji i było podstawą wielu
27Łazienki Północne – Zatoka Sztuki, źródło: http://www.hotelisko.pl/atrakcja,1731,lazienki-polnocne-8211-zatoka-sztuki.html, data dostępu 21.05.2021
Fig. 15. Pocztówka przedstawiająca Łazienki Północne w latach 80.
artykułów, plotek i konfliktów. Sprawa Zatoki Sztuki już wtedy ogromnie zbulwersowała całą Polskę. Pod koniec 2019 roku powstał film dokumentalny w reżyserii Sylwestra Latkowskiego pt. „Nic się nie stało”.
Produkcja zapowiadana była hasłem "Przemoc seksualna, prostytucja i pedofilia w lokalu, który miał być wizytówką Sopotu, który odwiedzali celebryci”.
Sprawa działalności Zatoki Sztuki regularnie wraca i do dziś budzi niesmak, a procesy sądowe w sprawie ciągle trwają. Obecnie budynek ma nowego właściciela oraz działa pod nazwą „Nowa Zatoka”, oferując miejsce dla rodzin z dziećmi. Niestety, budynek stał się synonimem działalności przestępczej i mimo nowego charakteru cały czas nie budzi on sympatii zarówno mieszkańców Trójmiasta, jak i całej Polski, przez co budynek z biegiem czasu coraz bardziej niszczeje.
Mimo oczywistych kontrowersji związanych z Zatoką Sztuki w tle pojawia się pytanie o bagaż emocjonalny, który może nieść architektura. Czy ściany, stropy, okna są winne odbywających się w budynku działań? Temat ten od lat budzi zainteresowanie architektów, historyków i filozofów. Dla miasta działka przy Alei Mamuszki ma wyjątkowe walory przyrodnicze, wspaniałe umiejscowienie przy plaży i ciekawy rys historyczny, bazujący na słynnych Łazienkach Północnych. Interwencja architektoniczna jest oczywiście wymagana – zarówno by nadać budynku nową, atrakcyjną funkcję, jak i zerwać z wizerunkiem, który tak silnie przybrnął do budynku Zatoki Sztuki, a co za tym idzie, do całego Sopotu.
Fig. 16. Budynek Zatoki Sztuki obecnie