4. OPIS WYNIKÓW BADAŃ
4.1. CHARAKTERYSTYKA GRUPY BADANEJ
W badaniu wzięło udział 265 osób, członków 100 rodzin otyłych. W badanej grupie nadwaga występowała u 20% mężczyzn i 13% kobiet, a otyłość – u 56% mężczyzn i 67,5% kobiet.
Badana grupa była różnorodna pod względem wieku i stopnia otyłości, mierzonego BMI. Ryc. 11 przedstawia rozkład częstości występowania otyłości mierzonej BMI i wieku badanej grupy rodzin otyłych. Rozkłady obydwu cech są zbliżone do rozkła-dów normalnych.
Ryc. 11. Rozkład wartości BMI i wieku w badanej grupie 100 rodzin otyłych
Tab. 7.1–7.4 (Suplement) przedstawiają charakterystykę badanej grupy z podziałem na podgrupy mężczyzn i kobiet oraz podgrupy różniące się kategorią otyłości mierzoną BMI.
Tab. 7.1 przedstawia charakterystykę antropometryczną grupy badanej z podziałem na płeć i stopień otyłości. Podgrupy kobiet i mężczyzn nie różniły się istotnie wiekiem i średnim wskaźnikiem masy ciała. Grupa kobiet natomiast istotnie różniła się od grupy mężczyzn cechami antropometrycznymi, takimi jak procentowa zawartość tkanki tłuszczowej i wskaźnikiem WHR. Pomimo istotnie niższego wskaźnika WHR u kobiet stwierdzono wyższą zawartość tkanki tłuszczowej we wszystkich grupach, zarówno w grupie osób z normalną masą ciała, nadwagą, jak i otyłością (tab. 7.1).
Tab. 7.2 przedstawia charakterystykę biochemiczną badanej grupy z podziałem na płeć. Grupa kobiet charakteryzowała się istotnie statystycznie niższymi stężeniami triglicerydów na czczo i we wszystkich mierzonych punktach testu lipemii poposiłko-wej, jak również poziomem leptyny i stężeniem wolnych kwasów tłuszczowych w przebiegu całego testu. U mężczyzn stwierdzono również znamiennie niższe niż u kobiet średnie stężenia cholesterolu HDL.
W tab. 7.3 przedstawiono charakterystykę kobiet z podziałem na kategorie otyłości.
Stopień otyłości u kobiet korelował dodatnio z poziomem cholesterolu całkowitego, triglicerydów i cholesterolu LDL. U otyłych kobiet (BMI ≥ 30) zaobserwowano rów-nież istotnie statystycznie wyższe stężenia glukozy i insuliny w przebiegu DTTG i statystycznie wyższe stężenia triglicerydów i insuliny w przebiegu DTTL. Otyłe ko-biety charakteryzował również wyższy poziom leptyny na czczo i po posiłku.
Tab. 7.4 przedstawia charakterystykę podgrup mężczyzn z podziałem na katego-rie otyłości. W grupie mężczyzn stopień otyłości istotnie korelował z pogorszeniem parametrów lipidowych. W porównaniu z grupą o BMI < 25 grupę z nadwagą (25 ≤ BMI < 30) istotnie różniło wyższe stężenie triglicerydów na czczo, jak i w przebiegu całego testu lipemii poposiłkowej. Ponadto w grupie z nadwagą śred-nie stężeśred-nie wolnych kwasów po 4. godziśred-nie DTTL było istotne statystyczśred-nie.
W podgrupie mężczyzn otyłych z BMI ≥ 30 występowały znamiennie statystycznie wyższe średnie stężenia cholesterolu, cholesterolu LDL i triglicerydów oraz istotnie statystycznie niższe średnie stężenie HDL. Grupa ta charakteryzowała się również wyższymi stężeniami triglicerydów w przebiegu całego testu DTTL, jak i znamiennie wyższym stężeniem WKT w 4. godzinie trwania testu.
Obserwowano ponadto istotne pogorszenie parametrów insulinemii w przebiegu te-stu tolerancji glukozy. W podgrupie mężczyzn otyłych z BMI ≥ 30 obserwowano istot-nie wyższe stężenia glukozy po 30, 60 i 90 minutach trwania DTTG insuliny we wszystkich mierzonych punktach czasowych testu oraz znamiennie wyższe wartości wskaźnika HOMA. Stwierdzono ponadto wyższe stężenia insuliny i leptyny w prze-biegu DTTL (tab. 7.4).
Zgodnie ze znanym faktem, że stopień otyłości koreluje silnie z wiekiem, gdyż związane jest to z fizjologicznym przybieraniem na wadze w średnim wieku i spad-kiem wagi w 6. i 7. dekadzie życia, w tab. 7.5 – Suplement przedstawiono charaktery-stykę badanej grupy z podziałem na trzy kategorie wiekowe. Pierwsza grupa składająca się z osób, które nie przekroczyły 40. roku życia charakteryzowała się średnim wskaź-nikiem BMI = 30,3 kg/m2, druga, w której zgrupowane były osoby w wieku pomiędzy
40. a 60. rokiem życia charakteryzowała się najwyższym BMI = 35,2 kg/m2, oraz trze-cia, w której były osoby powyżej 60. roku żytrze-cia, charakteryzowała się wskaźnikiem masy ciała wynoszącym 34,6 kg/m2.
W tab. 7.5 przedstawiono charakterystykę badanej grupy z podziałem na trzy kate-gorie wiekowe. Obserwowano wyższe średnie stężenia cholesterolu całkowitego i cholesterolu LDL w drugiej i trzeciej podgrupie wiekowej.
Charakterystyczną cechą najstarszej grupy wiekowej było częstsze niż w innych występowanie insulinooporności. Zaznaczał się wzrost obserwowanych wyższych stężeń glukozy i insuliny, obserwowano znamiennie istotną różnicę wartości pola po-wierzchni pod krzywą stężenia glukozy pomiędzy grupą powyżej 60. roku życia a gru-pą poniżej 40. roku życia.
Najwyższy wskaźnik HOMA-IR oraz znamiennie wyższe wartości pól powierzchni pod krzywymi glukozy i insuliny w przebiegu DTTG charakteryzował grupę osób pomiędzy 40. a 60. rokiem życia.
W grupie powyżej 60. roku życia obserwowano znamiennie wyższe średnie stęże-nie leptyny. Pomimo wyższego BMI w grupie pomiędzy 40. a 60. rokiem życia wyższe stężenie leptyny, obserwowane w porównaniu z grupą poniżej 40. roku życia, nie jest znamienne statystycznie. Obserwacja ta może sugerować leptynooporność w najstar-szej grupie wiekowej.
Ryc. 12 przedstawia wzajemną relację trzech parametrów BMI, zawartości tkanki tłuszczowej oraz wieku. Wiadomo bowiem, że zawartość tłuszczu całkowitego i BMI są zmiennymi silnie skorelowanymi z wiekiem. W badanej grupie do wieku 40 lat obser-wowano szybki wzrost, mniejszy w przedziale wiekowym 40–60, a po 60. roku życia tendencję spadkową obydwu parametrów.
Ryc. 12. Wykres zależności wielkości BMI i zawartości procentowej tkanki tłuszczowej od wieku badanych
W wieku poniżej 40 lat stwierdzono najszybszy przyrost masy ciała i tkanki tłusz-czowej. W granicach pomiędzy 40 a 60 lat przyrost masy tkanki tłuszczowej i zwięk-szenie BMI są również szybkie, natomiast powyżej 60 lat parametry te się stabilizują oraz obserwuje się tendencję spadku masy ciała. Procentowa zawartość tkanki tłusz-czowej w wieku powyżej 60 lat pomimo spadku BMI wzrasta.
Ryc. 13 przedstawia wzajemną zależność pomiędzy zawartością tkanki tłuszczowej, indeksem HOMA-IR oraz wiekiem.
Indeks insulinooporności HOMA był również silnie skorelowany z masą tkanki tłuszczowej i wiekiem badanych. U osób powyżej 60. roku życia wyraźnie wzrasta indeks HOMA-IR, niezależnie od masy tkanki tłuszczowej.
Ryc. 13. Wykres zależności wskaźnika HOMA-IR i zawartości procentowej tkanki tłuszczowej od wieku badanych
Podsumowanie
Badane parametry antropometryczne, takie jak BMI i zawartość procentowa tkanki tłuszczowej, WHR oraz markery biochemiczne oceniające gospodarkę lipidową i węglowodanową, były zmiennymi zależnymi od wieku i płci oraz od stopnia otyłości (tab. 7.1–7.5). Dlatego też w opracowaniu wpływu genotypu na fenotyp przeprowa-dzono analizy w podgrupach dobranych pod względem płci, wieku i stopnia otyłości, a w analizie statystycznej dotyczącej całej grupy wyniki były adjustowane do tych zmiennych.