Charakterystyka przedwestfalskiego środowiska międzynarodowego

Istota i specyfika siły w późnowestfalskim środowisku międzynarodowym

1.2.3. Charakterystyka przedwestfalskiego środowiska międzynarodowego

Pierwszym z wcieleń systemów międzynarodowych jest system przedwestfalski. W swej istocie jest to generacja najszersza oraz najdłuższa. A także wewnętrznie najbardziej zróżnicowana. Obejmuje kilka różnych faz oraz autonomicznych systemów, które zostaną pobieżnie zanalizowane w dalszej części podrozdziału. Aby zarysować jego podstawowe cechy, należy wskazać na pokłady wewnętrznej dynamiki, które choć rozłożone w czasie, powodują to wewnętrzne zróżnicowanie. Aby uporządkować dalsze rozważania, w niniejszym podrozdziale zostaną zarysowane cztery najważniejsze elementy przedwestfalskiego środowiska międzynarodowego: zakres podmiotowy, zakres przedmiotowy, podstawowe mechanizmy oraz ewolucja. W podsumowaniu zostanie też scharakteryzowana siła, wykorzystywana w przedwestfalskim środowisku międzynarodowym.

Z punktu widzenia historycznej stratyfikacji dziejów, przedwestfalskie środowisko międzynarodowe obejmuje prehisotorię, starożytność, średniowiecze oraz częściowo czasy nowożytne. Każdy z tych okresów wyróżnia się dość znaczącymi różnicami w parametrach oraz logice funkcjonowania. Dla przykładu, okres starożytności był zdominowany przez dwa imperia kulturalne, Rzym oraz Chiny które zgodnie z analizami części naukowców wykazywały podobieństwo do współczesnych państw narodowych. W innych przypadkach wskazać można na dość różne amplitudy znaczenia na przykład koncepcji wojny w stosunkach międzynarodowych²⁶⁸. Jednakże, można wskazać na szereg podobieństw pomiędzy poszczególnymi epokami, które w kwestii badania nad siłą usprawiedliwiają połączenie ich w jedną, funkcjonalną całość w stosunkach międzynarodowych. Po pierwsze, jest to relatywna izolacja poszczególnych segmentów populacji ludzkiej od siebie. W tym kontekście należy wskazać na istnienie kilku odrębnych centrów cywilizacyjnych oddzielonych od siebie olbrzymimi, trudnymi do przekroczenia przestrzeniami. Wyróżnić można kilka ośrodków. Pierwszym jest cywilizacja zlokalizowana w rejonie śródziemnomorskim, lub raczej kompleks współzależnych cywilizacji zlokalizowanych w basenie Morza Śródziemnego²⁶⁹. Drugim jest centrum cywilizacyjne zlokalizowane w rejonie

268W tym kontekście przed XX wiekiem, wojna traktowana była jako równoprawne narzędzie polityki zagranicznej, tak jak traktaty handlowe czy dyplomacja. Dopiero XX wiek przyniósł ograniczenia zarówno w wymiarze zasad prowadzenia konfliktów zbrojnych (łac. ius in bello) jak i prawa do wojny (łac. ius ad bellum) wprowadziły szereg ograniczeń zarówno w sposobie prowadzenia działań wojennych jak i całkowicie delegalizując wojnę jako narzędzie polityki zagranicznej (1945).

269Więcej szczegółów o interakcjach pomiędzy Morzem Śródziemnym a cywilizacjami, które wyrosły nad jego

subkontynentu indyjskiego, związana z dwiema wielkimi rzekami: Indusem oraz Gangesem²⁷⁰. Trzecim może być cywilizacja chińska zlokalizowana na Dalekim Wschodzie, obejmująca również Koreę oraz Japonię²⁷¹. Czwartym jest kompleks cywilizacji Ameryki Południowej, które powstały w niesprzyjającym środowisku geograficznym, pozwalając na wykształcenie czterech odseparowanych przez niesprzyjający teren oraz rubież czasową cywilizacje Olmeków²⁷², Majów²⁷³, Inków²⁷⁴ oraz Azteków²⁷⁵. Wszystkie powyższe kompleksowe systemy stanowiły autonomiczne jednostki, oraz wytworzyły wokół siebie

brzegami znaleźć można w monografii: D. Abulafia, The Great Sea: A Human History of the Mediterranean, Oxford 2011.

270Więcej szczegółów o cywilizacji Indusu: R. Coningham, R. Young, The Archaeology of South Asia: From the Indus to Asoka, c.6500 BCE–200 CE, Cambridge 2015,s. 103 – 280. Co więcej, odkryto powiązania pomiędzy cywilizacją z doliny Indusu a osadnictwem nad Gangesem, przenosząc punkt ciężkości pomiędzy obiema rzekami: J. McIntosh, The ancient Indus Valley: new perspectives, Santa Barbara, Denver, Oxford 2008, s. 99–101.

271S. P. Huntigton, Zderzenie cywilizacji i nowy kształt ładu światowego (tłum. H. Jankowska), Warszawa 2005, s. 55.

272Cywilizacja Olmeków (w języku nahuatl Ōlmēcatl, oznacza dosłownie gumowy człowiek) wykształciła się na terenie nadatlantyckich stanów Meksyku: Veracruz oraz Tabasco. Centra cywilizacji Olmeków zlokalizowane były w pobliżu dzisiejszych miast La Venta i San Lorenzo. Jest to cywilizacja rolnicza, uzależniona od systemu rzecznego tamtego regionu. Funkcjonowała pomiędzy 1500 rokiem a 400 rokiem przed Chrystusem. Charakteryzowała się budową piramid schodkowych typowych dla Ameryki Środkowej, produkcją oraz eksportem kauczuku, jadeitu, oraz rzeźb z charakterystycznie powiększonymi głowami.

Prawdopodobne przyczyny upadku cywilizacji Olmeków to zmiany klimatyczne, wybuch wulkanów lub najazd zewnętrzny. Jest to również pierwsza cywilizacja praktykująca obserwacje astronomiczne, wytworzyła własne pismo glifowe oraz podstawy wczesnej nauki, a także praktykowała rytuały związane z upuszczaniem krwi oraz typowo środkowoamerykańską grą w piłkę Ullamaliztli (jęz. nahuatl: ōllamaliztli).

Więcej szczegółów znaleźć można w: M. Coe, D. Snow, E. Benson, Ameryka prekolumbijska, Warszawa 1997.

273Cywilizacja Majów, istniała w okresie pomiędzy 2000 rokiem przed Chrystusem a 1539 rokiem. Co więcej, zaobserwować można również znaczącą odporność kultury Majów na interakcje z Europejczykami, w latach 1511-1697. W okrojonej formie kultura Majów funkcjonuje do dzisiaj. Olbrzymia rozpiętość czasowa pozwoliła na wyróżnienie trzech okresów trwania: preklasycznego, klasycznego oraz postklasycznego.

Głównym ośrodkiem cywilizacyjnym był Półwysep Jukatan, z którego wychodziły kolejne fale ekspansji kolonialnej, sięgające aż do Pacyfiku oraz cofające się na północ w przypadku występowania głębokiego kryzysu cywilizacyjnego. W historii Majów powyższe kryzysy występowały dwukrotnie: w latach 159-250 po Chrystusie oraz w latach 830-950 po Chrystusie. Przyczyny powyższych kryzysów wciąż są nieustalone.

Majowie nigdy nie utworzyli jednego scentralizowanego państwa, polegając raczej na dynamicznym systemie miast-państw oraz królestw nieustannie ze sobą rywalizujących. Z tego te powodu byli przedmiotem zainteresowania również innych kultur Ameryki Środkowej, które często interweniowały w wewnętrzne sprawy Majów, jak na przykład interwencja Siyaj K'ak' z Teotihuacano w 378 roku po Chrystusie, w ramach której dokonano wymiany dynastii rządzącej w Tikal, Uaxctun oraz Copan. Jednakże natura tej interwencji wciąż pozostaje nierozpoznana. Współcześnie cywilizacja Majów znana jest z rozwoju architektury, charakteryzującej się wysokimi piramidami stożkowymi. Dodatkowo, jest to jedna z pierwszych kultur, które wprowadziły zero do systemu numerycznego. Natomiast co przyczyniło się do współczesnej rozpoznawalności Majów, jest to opracowanie kompleksowych i cyklicznych kalendarzy, na których podstawie wydedukowano ich prognozę na koniec świata w roku 2012. Więcej szczegółów o cywilizacji Majów: M. D. Coe, The Maya, Londyn 2011.

274Cywilizacja Inków istniała pomiędzy XIII a XVI wiekiem na zachodnich wybrzeżach Ameryki Południowej.

Udało im się podbić oraz zasymilować wszystkich konkurentów do lokalnej hegemonii. Kultura inkaska charakteryzowała się wysokim stopniem zorganizowania oraz centralizacji. Znana jest z monumentalnych budowli, czego symbolem jest jedno z najbardziej znanych inkaskich miast – Machu Picchu, wysoce efektywnej administracji bazującej na rozbudowanej legislacji oraz systemu wierzeń w pewnej mierze zbieżnej z chrześcijaństwem. A także dość wyjątkowego systemu zapisu danych w postaci węzłów na sznurkach, tak zwane kipu. Więcej szczegółów w: M. E. Moseley, The Incas and Their Ancestors: The

regionalne systemy międzynarodowe, o ile można je określić w świecie bez wyraźnie ukształtowanych narodów. Systemy te, mimo że tworzone i obsługiwane przez ludzi charakteryzują się szeregiem odmiennych cech, mechanizmów oraz interpretacji, co powoduje zarysowanie się dość silnej nieciągłości w środowisku globalnym. Idealnym przykładem może być percepcja społecznej roli żołnierza w przypadku różnych systemów. I tak dla Azteków wojownik był rolą zarówno w wymiarze religijnym oraz świeckim, stanowiąc istotną funkcję w ówczesnym społeczeństwie²⁷⁶.

Dla Europejczyków, szczególnie w trakcie transformacji cywilizacji śródziemnomorskiej w cywilizację Zachodu, szczególnie istotny był ideał rycerza bez skazy i zmazy (fr. sans peur et reproches), stanowiący podporę i obrońcę społeczeństwa, przede wszystkim w wymiarze świeckim, lecz również i w wymiarze religijnym. Dodatkowo, rycerz, jako główny właściciel i dysponent ziemi stanowił również istotny element struktury społecznej oraz ekonomicznej²⁷⁷. Dla odmiany w Chinach, żołnierz traktowany był jako najniższa funkcja społeczna²⁷⁸. Po drugie, jest to niedorozwinięta sieć infrastruktury krytycznej ograniczającej wymianę pomiędzy poszczególnymi ośrodkami cywilizacji, a wręcz świadomości ich istnienia. Po trzecie, w ramach oddziaływania międzynarodowego stosowane przede wszystkim najbardziej pierwotnych komunikatów w jak najmniejszym stopniu obciążonych kompleksowym kodem kulturowym, co oznacza bezwzględną dominację najprostszych form oddziaływania w sferze hard Power Josepha Nye'a, oraz pierwszego oblicza siły Kennetha Bouldinga. Szczególnie widoczne jest to w relacjach międzyregionalnych oraz między cywilizacyjnych, kiedy to w grę wchodziły nie tylko różnice

Archaeology of Peru, Londyn 2001.

275Cywilizacja Azteków istniała w centralnym Meksyku pomiędzy XIV a XVI wiekiem. Lud ten stworzył jedną z potężniejszych federacji, dominujących w tamtym regionie głównie poprzez supremację militarną oraz system sojuszy porównywalny do greckiego systemu polis oraz związków pomiędzy nimi. Była to wysoce zorganizowana kultura, charakteryzująca się typową dla Ameryki Środkowej architektura oraz kulturą materialną. Współcześni Aztekowie są kojarzeni głównie z dość krwawym systemem wierzeń, zakładającym konieczność cyklicznego składania licznych ofiar z ludzi, głównie w ramach odpłaty bogom za otrzymane dary. Choć współcześnie kwestionuje się ich skalę, masowe krwawe ofiary stanowiły istny punkt każdej azteckiej celebracji religijnej. Więcej szczegółów w: M. E. Smith, The Aztecs, Malden 1997.

276Przykładem może być składanie ofiar z pojmanych wojowników wroga, co praktykowano praktycznie od początku obecności tego zwyczaju. Co więcej, część świadectw historycznych wskazuje, że potencjalne ofiary, które okazywały słabość w postaci szlochu czy też w postaci innych świadectw utraty kontroli nad własnym ciałem, były traktowane jako zły znak (jęz. nahuatl: tetlazolmictiliztli, obraza wobec bogów), usuwane z grona ofiarników oraz zabijane przy wtórze szyderstw. Dodatkowo, nawet po uwolnienie, część z potencjalnych ofiar wręcz odmawiała wolności. F. D. Duran, Book of the Gods and Rites and the Ancient Calendar, Norman 1977, s. 132.

277S. Wrzesiński, Tajemnice Rycerzy. Życie codzienne śląskich feudałów, Zakrzewo-Poznań 2008.

278Szczególnie w pierwszych wiekach istnienia w państwowości chińskiej szczególnie sprzed okresu Walczących Królestw, który w pewnym stopniu poprawił niniejszą sytuację. W czasie panowania dynastii Xia, Shang oraz Zhou, funkcja żołnierza przeznaczona była najniższym członkom społeczności, oraz kojarzona była głównie z niskowyszkolonymi oraz słabo uzbrojonymi masami żołnierskimi, dowodzonymi przez niekompetentnych arystokratów, posługującymi się archaicznymi rytuałami prowadzenia wojny. S. B.

Griffith, Introduction [w:] Sun Tzu, The Art of War (tłum. S. B. Griffith), Oxford 1963, s. 23 – 24.

językowe, lecz także różnice religijne oraz kulturalne, a także celowe zakłamywanie własnych motywów w celu uzyskania zakładanych rezultatów.

Przechodząc do analizy siły będącej głównym narzędziem jego formowania, po przeanalizowaniu cyklu rozwojowego poszczególnych kompleksów cywilizacyjnych, wskazać można na trzy podstawowe fazy rozwoju środowiska przedwestfalskiego. Są to odpowiednio: faza pierwotna, faza imperialna oraz faza postimperialna. W tym miejscu należy poczynić jedno istotne spostrzeżenie. Nieciągłość wewnętrzna systemu międzynarodowego oznacza również nieciągłości jego rozwoju. W rezultacie niektóre jego elementy przechodzą wszystkie trzy fazy, jak to miało miejsce w przypadku Europy oraz Indii, lub zatrzymują się na fazie drugiej, jak to miało miejsce w przypadku Chin, lub wręcz na pierwszej, co widać w przypadku Afryki i Ameryki Łacińskiej.

Pierwszą fazą rozwoju oraz ewolucji przedwestfalskiego środowiska międzynarodowego jest faza pierwotna. Charakteryzuje się ona na dużym rozproszeniem politycznym, ekonomicznym oraz społecznym nie tylko na szczeblu całego systemu, lecz także na poziomie regionalnym oraz lokalnym. Przykładami tej fazy mogą być: system helleński istniejący w Grecji do IV wieku przed Chrystusem, obejmujący okres klasyczny oraz archaiczny w historii Grecji²⁷⁹, a także system hellenistyczny obejmujący basen Morza Śródziemnego oraz Bliski Wschód, zakończony zajęciem Egiptu Ptolomeuszy przez wojska rzymskie w roku 30 przed Chrystusem²⁸⁰ oraz epoka sumerska w Mezopotamii, pomiędzy IV a II tysiącleciem przed Chrystusem. Spoza Bliskiego Wschodu i basenu Morzą Śródziemnego, okres pierwotny charakteryzował głównie subkontynent indyjski, aż do kolonizacji brytyjskiej w XIX wieku, analogicznie cywilizacje amerykańskie aż do kolonizacji hiszpańskiej, portugalskiej oraz angielskiej w wieku XVI i XVII, oraz cywilizacja chińska, przez dłuższy czas oscylująca pomiędzy fazą imperialną a pierwotną, określaną jako okres upadku władzy centralnej. Epoki te uzyskały niezwykle poetyckie nazwy: Okres Wiosen i Jesieni – od 771 do 476 rok przed Chrystusem²⁸¹, Okres Walczących Królestw – 481 – 221 rok przed Chrystusem²⁸², Epoka Trzech Królestw – 220 – 265 rok po Chrystusie²⁸³ oraz

279B. Bravo, E. Wipszycka, M. Węcowski, A. Wolicki, Historia starożytnych Greków. Tom II. Okres klasyczny, Warszawa 2009, s. 23.

280B. Bravo, E. Wipszycka, Historia starożytnych Greków. Tom III. Okres hellenistyczny, Warszawa 1992, s.

533.

281Cho-yun Hsu, The Spring and Autumn Period [w:] The Cambridge history of ancient China: from the origins of civilization to 221 BC, red. M. Loewe, E. L. Shaughnessy, Cambridge, s. 547. Pomimo, że kroniki, stanowiące podstawowe źródło o epoce oraz użyczają jej swej nazwy, rozpoczynają się od roku 722 przed Chrystusem, to historycy uznają za rzeczywisty początek epoki rok 771 przed Chrystusem, kiedy to siedziba królów Zhou przeniosła się do nowej stolicy – Chengzou; po zniszczeniu starej – Haojing.

282M. E. Lewis, Warring states political history [w:] The Cambridge history of ancient China: from the origins of civilization to 221 BC, red. M. Loewe, E. L. Shaughnessy, Cambridge, s. 587.

283K. S. Wong, The Transformation of Culture: Three Chinese Views of America, „American Quarterly”, 1996,

Pięć Dynastii i Dziesięć Królestw – 907 – 960 rok po Chrystusie²⁸⁴. Faza pierwotna, stanowi wbrew pozorom niezwykle skomplikowany układ relacji pomiędzy podmiotami o różnym charakterze zarówno w przestrzeni politycznej, społecznej jak i ekonomicznej. W rzeczywistości zaobserwować można pomieszanie tych relacji aż do punktu, gdy zlewały się one w jedną wspólną sferę aktywności społecznej. Dodatkowo, zaobserwować można także atrofię systemu filtracyjnego pomiędzy poszczególnymi podmiotami, czego przykładem może być sieć greckich wyroczni obsługiwanych przez kapłanów Apollina, z najbardziej znaną wyrocznią w Delfach. W rezultacie następuje wzajemne przenikanie się poszczególnych podmiotów oraz występowanie najdziwniejszych ich konfiguracji.

Przechodząc do opisu niniejszej fazy przedwestfalskiego środowiska międzynarodowego, rozważania zostaną rozpoczęte od analizy konstrukcji podmiotowości międzynarodowej. Charakteryzowała się ona szeregiem wyznaczników. Po pierwsze, w przypadku podmiotów funkcjonujących w ówczesnym środowisku międzynarodowym należy wskazać na olbrzymią rolę więzów krwi rządzących ich istnieniem i funkcjonowaniem. Mary Kaldor stwierdziła, że w tamtym okresie charakterystyczne jest prowadzenie tak zwanej polityki tożsamości (ang. identity politics) przejawiająca się w autopercepcji, jako wspólnoty obywateli o wspólnym korzeniu etnicznym niż członków²⁸⁵. Po drugie zarówno władcy jak i poddani wykazywali osobisty stosunek względem podmiotu, do którego przynależeli. We wczesnym średniowieczu wykształciła się idea patrimonium²⁸⁶, głosząca że władca jest wręcz właścicielem całości podmiotu, zarówno w wymiarze kontroli geopolitycznej jak i legitymizacji tejże kontroli. Innym sposobem jest wskazany w monografii Thucydidesa²⁸⁷, identyfikowanie podmiotów poprzez więź społeczną, jak na przykład Ateńczycy czy Lacedemończycy. Po trzecie, organizacja wewnętrzna podmiotu, nawet w przypadku reżimów uznanych za szczególnie despotyczne czy krwawe, zakładała dość dużą autonomię średnich oraz niższych sfer społeczeństwa, a także zwiększenie poziomu autonomii w stosunku od odległości od centrum politycznego danego podmiotu. Idealny przykładem tego typu, może być zaangażowanie poszczególnych rodzin szlacheckich w zainicjowanie oraz podtrzymanie

nr 48(2), s. 227.

284Więcej szczegółów odnośnie epoki: Five Dynasties and Ten Kingdoms, red. P. Lorge, Hong Kong 2011.

285M. Kaldor, New (...), s. 80.

286Jest to pojęcie prawne zaczerpnięte z łaciny, w powszechnym użytku oznaczający dwie rzeczy. Po pierwsze, jest to: „otrzymywany w spadku majątek, najczęściej ojca, przekazywany najstarszemu synowi lub całej jego rodzinie; ojcowizna”. Po drugie, „terytorialna jednostka feudalna, w której rolę właściciela i opiekuna sprawuje jedna osoba lub jej ród”. Patrymonium, „Słownik Języka Polskiego”, 2016, URL:

http://sjp.pl/patrymonium, [dostęp: 27.11.2016].

287Thucydides, Wojna Peloponeska (tłum. K. F. Kumaniecki, R. Turasiewicz), Warszawa 2004. W tym kontekście należy szczególną uwagę zwrócić na fakt, że pomimo koncentracji na najwyższym poziomie agregacji, Thucydides postrzega podmioty uczestniczące w konflikcie w kategoriach wspólnoty krwi znacznie ściślejszej niż współczesne narody.

wojny stuletniej pomiędzy Anglią a Francją, toczonej w latach 1337 – 1453²⁸⁸. Po czwarte, aby skontrować powyższe rozwarstwienie imperiów oraz podmiotów, podmioty fazy przedwestfalskiej szczególną troską otaczały osoby władców, sprawujących najwyższe funkcje państwowe, nawet otaczając ich pewną formą kultu.

Próba ustalenia jednolitego systemu wierzeń powodowała wiele niesnasek, przede wszystkim z diasporą żydowską, szczególnie w przypadku dynastii Seleucydów, która zmagać się musiała z powstaniem Judy Machabeusza²⁸⁹. Do tego grona zaliczyć można także władcę Inków oraz Azteków, którzy z racji sprawowanych funkcji odbierali od poddanych boską cześć²⁹⁰, a także cesarza chińskiego, którego najważniejszym tytułem był Syn Nieba (chin. 天子, Tiānzǐ)²⁹¹. Drugą było wykazanie pokrewieństwa najczęściej pomiędzy osobą sprawującą władzę a bóstwem. Dla przykładu, Juliusz Cezar legitymizował się pokrewieństwem z Afrodytą / Wenus²⁹², a z kolei królowie z dynastii Kapetyngów wywodzili swój ród od Maryi, matki Jezusa²⁹³. W podobny sposób swoją władzą wzmacniał Hong Xiuquan, przywódca rebelii tajpingów w Chinach w latach 1851 – 1864, określający się jako młodszy brat Jezusa²⁹⁴. Interesującym przykładem może być legitymacja przywódców dwóch największych religii monoteistycznych oraz buddyzmu.

W przypadku Kościoła Rzymskokatolickiego, można wskazać na sprawowania funkcji ustanowionej przez fundatora religii, której ciągłość sięga niemal dwóch tysięcy lat wstecz aż

288Wojna stuletnia, „Encyklopedia PWN”, 2016, URL: http://encyklopedia.pwn.pl/haslo/wojna-stuletnia;3997516.html, [dostęp: 28.11.2016].

289Pełne opracowanie stosunków pomiędzy Żydami a Grekami w starożytnej Palestynie, znaleźć można w M.

Hengel, Judaism and Hellenism. Studies in their encounter in Palestine during the early hellenistic period (tłum. J. Bowden), Eugene 2003.

290Zgodnie z wskazaniami inkaskiej mitologii, założyciel inkaskiej dynastii, Manco Cápac był synem albo boga Wirakoczy (legenda o braciach Ayar) albo boga Inti (legenda o Manqu Qhapaq and Mama Ocllo). Symbolem boskiego pochodzenia była złota włócznia, występująca w obu podaniach. Więcej szczegółów: P. S. de Gamboa, History of the Incas, Lexington 2013, s. 29 – 40. W przypadku Azteków, należy wskazać, że władca, któremu przysługiwał tytuł huey tlatoani (język nahuatl, oznacza: „ten który mówi”), jest to tytuł władcy oznaczający nie tylko władcę politycznego, ale także pewną formę deifikacji osobowej. Więcej szczegółów: D. Carrassco, S. Sessions, Daily life of the Aztecs, Santa Barbara, Denver, Oxford 2011, s. 133 – 166.

291J. L. Dull, The Evolution of Government in China [w:] Heritage of China: Contemporary Perspectives on Chinese Civilization, red. P. S. Roop Berkeley, Los Angeles, Londyn 1990, s. 56 – 67.

292Swetoniusz, The life of Julius Caesar [w:] Swetoniusz, Lives of the twelve ceasars, Cambridge 2013, URL:

http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Suetonius/12Caesars/Julius*.html#6, [dostęp:

28.11.2016], punkt 6.

293Wynika to z apokryficznej historii o podróży Maryi na tereny ówczesnej Francji, a także dążeniu stosunkowo młodej dynastii do podkreślenia własnej legitymacji każdego fragmentu chrześcijańskiej mitologii. Przy czym w odróżnieniu od antycznych mitów, które pozostawiały szeroką gamę możliwości wynikających z nieostrej granicy pomiędzy sacrum a profanum. W przypadku świata chrześcijańskiego, możliwości te były ograniczone, poprzez dość precyzyjnie określoną opowieść o Jezusie, pozostawiając niewiele możliwość włączenia się do rodzina, a z drugiej strony – potężnego strażnika doktryny. Z tego też powodu narracja tego typu opierała się na niedomówieniach oraz poszlakach, czego dowodem może być konstrukcja katedry Notre Dame w Paryżu, po objęciu tronu przez protoplastę rodu.

294J. K. Fairbank, Historia Chin. Nowe spojrzenie, Warszawa-Gdańsk 2004, s. 189.

do czasów życia Jezusa z Galilei oraz pierwszego przywódcy rodzącego się kościoła – świętego Piotra. Pomimo różnego rodzaju zawirowań²⁹⁵, historycy uznają że linia sukcesji katolickich przywódców ciągnęła się nieprzerwanie przez cały okres trwania Kościoła Rzymskokatolickiego. W tym ujęciu można wskazać na fakt nieprzerwanej sukcesji apostolskiej²⁹⁶, a co za tym idzie legitymacji do sprawowania władzy nad organizacją. W przypadku islamu, sytuacja była znacznie bardziej kontrowersyjna. Zamiast ustalonej sukcesji, po śmierci fundatora doszło do konfliktu pomiędzy zwolennikami różnych opcji wyboru bezpośredniego następcy Proroka doprowadzając do podziałów w świecie islamu na sunnitów oraz szyitów. W rezultacie, w przeciwieństwie do Kościoła Rzymskokatolickiego, struktura islamu jest niezwykle zdywersyfikowana, co uniemożliwiło wypełnienie funkcji regulacyjnych analogicznych do papiestwa w Europie²⁹⁷.

Ostatnim wielkim systemem religijno-filozoficznym jest buddyzm, wykazujący się dość specyficzną legitymacją przywódców religijnych. W związku ze specyficzną konstrukcją podłoża ideologiczno-filozoficznego, szczególnie przesunięciem ze sfery metafizyki w świat materialny²⁹⁸. W tym kontekście, jednym z przywódców ważniejszych sekt buddyzmu odmiany tybetańskiej, dalajlamy. Jest to tytuł który ustanowiono w 1578 roku, przez Mongolskiego wodza Altan-chana²⁹⁹, w trakcie jego spotkania z buddyjskim lamą Sonam

295Największym kryzysem sukcesyjnym papiestwa była tak zwana Wielka Schizma Zachodnia, kiedy to z powodu konfliktów w świecie chrześcijańskim istniały trzy linie sukcesji papieskiej (obediencje): awiniońska – Klemens VII (1378 – 1394) oraz Benedykt XIII (1394 – 1417[1422]); rzymska – Urban VI (1378 – 1389), Bonifacy IX (1389 – 1404), Innocenty VII (1404 – 1406), Grzegorz XII (1406 – 1417) oraz pizańska – Aleksander V (1409 – 1410) i Jan XXIII (1410 – 1415). Schizmę zakończyło konklawe przeprowadzone w ramach soboru w Konstancji, który wyłonił papieża Marcina V (1417 – 1431), ponownie skupiającego

W dokumencie Dynamika siły w późnowestfalskim środowisku międzynarodowym - Biblioteka UMCS (Stron 108-152)