189cowania przedstawiony został przykład wykorzystania informacji uzyskanych dzięki

wprowadzonemu podziałowi kont.

W wyniku okresowej analizy wielkości i struktury poniesionych kosztów, dokony-wanej w omawianym przedsiębiorstwie, zwrócono uwagę na znaczny wzrost kosz-tów ubezpieczeń majątkowych. Chociaż udział tych koszkosz-tów w ogólnej ich sumie nie jest bardzo znaczący, uznano, że należy ustalić, dlaczego nastąpił ich aż dwukrotny wzrost i czy jest on uzasadniony. Rozliczanie kosztów rodzajowych oraz uszczegóło-wiona analityka kont zespołu 5 pozwoliły na ustalenie miejsc ich powstawania. Na podstawie przeprowadzonej analizy ustalono, że wzrost kosztów ubezpieczeń nastą-pił w ramach kosztów wydziałowych, kosztów sprzedaży i zarządu. W pierwszej ana-lizowanej grupie na wysokość kosztów ubezpieczeń wpływ miało przede wszystkim obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej nałożone na posiadaczy pojazdów mechanicznych przed wprowadzeniem do ruchu m.in. pojazdów wolno-bieżnych oraz pojazdów, które nie zostały dopuszczone do ruchu. Do grupy tej zali-czane są wózki widłowe wykorzystywane na wszystkich wydziałach produkcyjnych oraz wyroby gotowe1. Z  kolei wzrost kosztów sprzedaży w  obrębie kosztów ubez-pieczeń spowodowany był zwiększeniem ilości sprzedanych produktów. Wynika to z faktu, że każdy produkt dostarczany do klienta, podobnie jak wyrób gotowy znajdu-jący się na terenie zakładu, obligatoryjnie musi mieć krótkoterminowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej pojazdów mechanicznych. Biorąc powyższe pod uwagę, można stwierdzić, że wzrost kosztów ubezpieczeń w tych dwóch grupach kosztów był uzasadniony, ponieważ wiązał się ze zwiększeniem produkcji i sprzedaży. Nie wy-maga zatem podejmowania żadnych działań powodujących ich obniżenie.

W koszty zarządu alokowane są wszystkie koszty dotyczące ubezpieczenia całego majątku firmy od wszystkich rodzajów ryzyka2, od uszkodzeń mechanicznych3, od od-powiedzialności cywilnej prowadzonej działalności oraz od utraty zysku. W tym wy-padku głównym powodem wzrostu kosztów ubezpieczeń było powiększenie mająt-ku spółki oraz wzrost kosztów ubezpieczeń związanych ze zwiększonym poziomem szkodowości. Skutkiem wzrostu liczby zdarzeń powodujących powstawanie szkód 1 Ze względu na swoją specyfikę wyroby gotowe objęte są krótkoterminowymi ubezpieczeniami odpowiedzialności cywilnej. Każdy produkt, który jest transportowany z produkcji na montaż i z montażu na plac wyrobów gotowych ma takie ubezpieczenie. Zatem wysokość opłacanych składek w tej grupie jest uzależniona od liczby wyprodukowanych pojazdów.

2 Ubezpieczenie to (tzw. all risk) dotyczy budynków i budowli, maszyn i urządzeń, środków transportu, narzędzi, a także mienia pracowniczego, wartości pieniężnych, niskocennych środków trwałych, nakładów inwestycyjnych oraz środków obrotowych należących do osób trzecich.

3 Ubezpieczenie to obejmuje sprzęt elektroniczny, maszyny, urządzenia.

190

było podwyższenie składek na kolejny okres ubezpieczeniowy. W  celu zapobieże-nia takim zdarzeniom, a docelowo w celu obniżezapobieże-nia kosztów ubezpieczeń, w spółce podjęto decyzję o zwiększeniu bezpieczeństwa ponad standardowy zakres, przepro-wadzeniu ćwiczeń przeciwpożarowych oraz organizowaniu szkoleń dla operatorów wózków widłowych.

Zakończenie

Przytoczone w artykule przykłady pokazują, że tradycyjne rachunki kosztów są do-minującym modelem rachunku kosztów, niezależnie od charakteru prowadzonej działalności. Dostarczają one głównie informacji związanych z pomiarem i wyceną kosztów oraz osiąganych wyników, które są podstawą do tworzenia obligatoryjnych sprawozdań finansowych. Jednakże właściwie skonstruowany rachunek kosztów stanowi także klucz do pozyskania informacji niezbędnych do podejmowania racjo-nalnych decyzji. Odpowiednio rozwinięta ewidencja księgowa pozwala na właściwe grupowanie kosztów oraz tworzenie zestawień, raportów i analiz dla kadry zarządza-jącej. Niejednokrotnie, jak wynika z przytoczonych przykładów, taki system w pełni zaspokaja potrzeby informacyjne dla podejmowania decyzji zarządczych. Niewąt-pliwie jednak zastosowanie współczesnych, bardziej zaawansowanych rachunków kosztów poszerzyłoby zdecydowanie zakres informacji o  kosztach, przychodach i  wynikach, i  w  sposób bardziej efektywny wspomogłoby procesy decyzyjne we wszystkich obszarach działania podmiotów. Jednak stosowanie takich systemów wymaga posiadania właściwie wykwalifikowanego personelu oraz zaangażowania odpowiednich środków finansowych, co nierzadko stanowi poważną przeszkodę w ich implementacji.

191

Bibliografia

Biadacz R. (2011), Rachunek kosztów. Wybrane zagadnienia teoretyczne, Sekcja Wy-dawnictwa Wydziału Zarządzania Politechniki Częstochowskiej, Częstochowa. Chluska J.(2014), Rachunek kosztów standardowych w  procesach decyzyjnych

pod-miotów leczniczych, [w:] E. Nowak, M. Nieplowicz (red.), Modele zarządzania kosztami i dokonaniami, „Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu”, nr 343,

Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Wrocław.

Gmytrasiewicz M. (red.) (2005), Encyklopedia rachunkowości, Wydawnictwo Lexi-sNexis, Warszawa

Jaruga A. (2001), Wprowadzenie do systemów rachunku kosztów i wyników, [w:] A. Ja-ruga, W. Nowak, A. Szychta, Rachunkowość zarządcza. Koncepcje i zastosowania, Wy-dawnictwo Absolwent, Łódź.

Jarugowa A., Skowroński J. (1986), Rachunek kosztów w  systemie informacyjnym, PWE, Warszawa.

Jarugowa A., Malc W., Sawicki K. (1990), Rachunek kosztów, PWE, Warszawa. Karmańska A. (red.) (2006), Rachunkowość zarządcza i rachunek kosztów w systemie

informacyjnym przedsiębiorstwa, Difin, Warszawa.

Kludacz M. (2015), Rachunek kosztów i jego wykorzystanie w zarządzaniu szpitalem, [w:] E. Nowak, R. Kowalak, M. Chmielowiec-Lewczuk (red.), Rachunek kosztów,

ra-chunkowość zarządcza i controlling, Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego

we Wrocławiu nr 389, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Wrocław.

Kowalewski M. (2015), Funkcjonowanie rachunku kosztów i jego wykorzystanie

w za-rządzaniu kosztami w  przedsiębiorstwach wodociągowo-kanalizacyjnych, [w:] E.

No-wak, R. Kowalak, M. Chmielowiec-Lewczuk (red.), Rachunek kosztów, rachunkowość

zarządcza i controlling, „Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu”

nr 389, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Wrocław. Kuraś M., Duda M. (2015), Informacyjna funkcja rachunkowości w zarządzaniu

przed-siębiorstwem, [w:] D. Wielgórka, M. Stępień (red.), Chosen Problems of Management in Present-Day Institutions, Science and Education LTD, Sheffieid.

192

Nowak E. (2015), Rachunek kosztów a zarządzanie kosztami. Rozważania o relacjach, „Studia Ekonomiczne”, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w  Katowi-cach”, nr 245, Katowice.

Rogowska E. (2013), Systematyczny rachunek kosztów jako narzędzie wspomagające

pozyskiwanie informacji do celów zarządzania przedsiębiorstwem, „Finanse, Rynki

Fi-nansowe, Ubezpieczenia”, nr 61, t.2, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego”, nr 765, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego.

Sobańska I. (red.) (2003), Rachunek kosztów i rachunkowość zarządcza, Wydawnic-two C.H. Beck, Warszawa.

Sojak S. (2010), Rachunek kosztów – podstawowe aspekty sprawozdawcze i decyzyjne, SKwP, Warszawa.

Szydełko A. (2012), Wpływ procesów integracyjnych rachunku kosztów zmiennych

na jakość informacji kosztowych, [w:] E. Nowak, M. Nieplowicz (red.), Instrumenty za-rządzania kosztami i  dokonaniami, „Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego

we Wrocławiu”, nr 252, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Wrocław.

Świderska G.K. (red.) (2003), Rachunkowość zarządcza i  rachunek kosztów, Difin, Warszawa.

Wdowiak W. (2011), Metodyczne aspekty w rachunku kosztów w zarządzaniu

przedsię-biorstwem, [w:] red. T. Kiziukiewicz (red.), Rachunkowość w teorii i praktyce, „Finanse,

Rynki Finansowe, Ubezpieczenia”, nr 41, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczeciń-skiego”, nr 668, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin. Małgorzata Kuraś

193