Torf treacT ~~ ... ’ " * "...~~
Nieważne są czynności prawne /art.56 EZ
dla umów/: >.. ■
a/ Jeżeli ich treść jest niemożliwą do Yiykonania, w szozególności , jeżeli odnoszą się do przedmiotu, który nie istnieje lub nie może być' przedmiotem obrotu.
b/ Jeżeli przedmiot oswiadcznia jeat zbyt ogólnikowo określany, np. zobowiązuję się ’’cośkolwiek” darować*
c/ Jeżeli sprzeciwiają się ustawie lub porządkowi pu
blicznemu.
Nie każdy jednak z o k M ^ H ^ M u je nlewoż^.
ność, porównaj paragraf niniejszego wstępu o Ib gen impdr- fectae i minus sU am perfectae. 0 ile ustawa wyraźni© nie stwierdza, że dana czynność jest nieważną, będzi© ustale
nie skutku nieważności zależało od wykładni woli u-tewo- daaoy* Umowa lichwiarska naprzykł^d je^t niewątpliwie sprzeczna z ustawą /art.-264 PKK/ i dobrymi obyczajami.
Jednakże tylko^NKC wyciąga z tego pełną konsekwencję /O l 38 BG-B/. K deks Zobowiązań 7ert. 42/ daje jedynie prawo częściowego, w wy jątkowych wypadkach tylko pełnego uchylenia się od skutków prawnych. Małżeństwo mężczyzny przed dojściom do pełnoletności, kobiety przed ukończeniem 16 roku życia jesr takazane /§ 1303 BG-B/. Jednakże nie powoduje to samo przez się nieważności małżeństwa, o ile nio było niezdolności do dzia3n ń prawnych /per ,§ 13 23*
1325 BGB/. Unieważnienie jego można osiągnąć tylko drogą zaczepięnja z powodu braku zezwolenia ustawowego za
stępcy /O 1350 i 1331 BGB/« Nieważne są to.h& e czynnośoi dokonane wprawdzie w dozwolonych formach prawnych, któ
rych celem jest jednakże materialne obejście zakazu uata
-vry /ncgotla in fraudcm legia/*- Nlc będzie jednak pleważną czyn«»
noéó prawna, Jeżeli celem jej jest osiągnięcie dozwolonej przez prawo sytuacji gospodarczej, a cel ton usiłuje osiągnąć drogą f o r
malnie Inna, Jak ustawa normalnie przewiduje, Dlatego według
powszechnej opinii nauki niemieckiej i orzecznictwa, dopuszczalnym jest zabezpieczenie wierzyciela bez oddania mu bezpośredniego
posiadania zabezpieczającego przedmiotu, co jest warunkiem waż
ności zastaw, przez przelanie na niego poyriernicze j własności danej rzeczy i zastąpienie faktycznego posiadania przez posiada
nie pośrednie.
Do zakazów czynności prawnych należą też zakazy Rozporządzenia pewnymi rzeczami, 0 ile one są oparte na ustawie i wydane celom ochrony publicznych interesów /np. no podstawie ustaw»o reformie rolnej/, "ą one bezwzględnie nieważne; o ile mają ■~łużyć ochranie poszczególnych osób, rą one względnie nie**
ważne / patrz w~żej ad lc/.. Zakazy takie może wydawać także ^ąd lub inna władzo w zakresie ?»wych uprawnień /np.nrt.631 KPC/.
Zakaz taki ma podobny -kutek jnk zakaz ustawowy.
Według prawa niemieckiego nie może natomiast zakaz rzeczowo skuteczny być ustanowiony przez strony same. Zakaz taki może mieć tylko znaczenie obligatoryjne /$ 137 BGB/.
d/ Jeżeli są sprzeczne z dobrymi obyczajami.
Sprzeczne z dobrymi obyczajami są czynności previ
ne:
aa/ jeżeli są one samo w- sobie niemoralne,, naprzykład zobowiązanie co do dania urzędnikowi ¡łapówki za spieszne załatwienie słusznej sprawy,
bb/ jeżeli cele, które się zamierza osiągnąć, w szcze
gólności zachowanie się drugiej strony, są sprzoez- • ne z dobrymi obycz jami /np. wydzierżawienie domu
rozpusty, umowa małżonków o niedotrzymanie obowiąz
ków małżeńskich/,
cc/ Jeżeli dążą do ograniczenia wolności człowieka w takim rozmiarze, jaki Je«t sprzeczny z poglądami danego społeczeństwa /np. zobowiązanie się do pozo
stania w stanie bezżennym, do niewykonywania Jakie
goś zawodu,
dd/ jeżeli ktoś zobowiązuje p-ię do pewnego, zresztą praw
nie dozwolonego zachowania się za odpłatą, a według ogólnego poczucia moralnego zachowanie tekie nie może być uzależnione od świadczeń materialnych/np, zapłata za zgodne z pra*dą świadectwo przed sądem/.
prawnymi tego pokryta się w
Umowy są dwustronnymi c z y m ości ami 'rodzaju, że wola 1 oświadczenie jednoj strony
zupełności z v:olą 1 oświadczeniem drugiej stro-ny, celem wywołania jakiegoś v/spólnego skutku prawnego /sto
sunku pray?nego/. Składają °iś one zawsze z dwóch części: z za
ofiarowania dokonania danego skutku prawnego./oferty/ 1 jego przyjęeia. Ze względu na powyższą istotę umowy, zaofiarowanie zawierać już musi wszystkie warunki umorzy, a przyjęcie ogra
nicza się do prostego oświadczenia "tak” / w rzymskich formuł
kach '"typulaeyjnyeh brzmiało to np. "spondesne 10 se*tertlas daro"? -"spondeo",/.
Jeżeli przyjmująca -tr.ons ze swej strony postawi nowe warunki, pierwsza oferta upada, a oświad
czenie drugiej strony uważa się za nową ofertę. Może to -ię powtarzać tak długo, aż póki rttony nie uzgodnią ''»z^tkiego,
to jest jedna ze stron nie noT-ie bezwarunkowo "tak11, albo
strony bez zawarcia umowy się rozejdą. Przy umowie kunna--pri“*
dąży nazywmay to pospolicie "targowaniem ię", Nie będzie
natomiast jeszoze odmową przyjęcia oferty i nową ofertą, jcżor li druga strona zażąda tylko wyjaśnień co do ?przedstawion3rch w zaofiarowaniu warunków, niejasno lub niezupełnie w oferoie wyrażonych,
Zaofiarowanie i przyjęcie są same w sobie jednostronnymi oświadczeniami woli. Ó ymrunkach ich
skuteczności była już mowa w par.18,•
Słowo "umowa’' NKC i KZ ogranicza do tego rodzaju dwustronnych czynności prawnych w prawie o zobowiązaniach; w innych dziedzinach prawa tylko do takich, które zawierają zobowiązania o charakterze majątkowym. Nie
wątpliwie jednak sytuacja taka, że do yrywołani.a pewnego slcut-
■ ku prawnego wymagana jest zgodna wola dwóch przeciwstawnych sobie stron, powtarza się także w innych częściach systemu prawnego^ Wspólnej nażwy ob ejmująoej wszystkie zjawiska tego rodzaju, prawo obowiązujące na Ziemiach Zachodnich nie zna.
If prawie angielskim "contract" jest częścią ogólniejszego
pojęcia "agreement", NKC p o s ł u g je się zawrze w takich trrpa&**
kachodrębnymi Wyrażeniami, czasem, dla odróżnienia od obliga
toryjnej umowy, -łowem "umoWa" z pewnvm dodatkiem, naprz^-kład majątkowa, umowa małżeńska,' umowa spadkowa itp, W orarie rze<*
c z owym NICC używa wyrażenia: "Dingliche Einigung" /zgoda rze
czowa/; przy przelaniu prayra własności na nieruchomości spe- sjalnle jeszcze słowa "Auflassung" /powzdanle/, Umowa zobo
wiązująca do zayrarcla małżeństwa nazywa się "Verloebnis"
/zaręo®yny/; umowa o zawarcie małże ńs tym: "Eingeheung einer Ehe", "Sheschllessung11 lub: krótko "Ehe" /małżeństwo/. Umowę
o przyjęcie kogoś za ślubne dziecko /przysposobienie/ znajdu
jemy pod tytułem : "Annahme an Kindestatt" /w odnośnym §174X BGB jednak mór;! się wyraźnie o umowie/.
Uszystkie te szczególne "porozumie
nia między stronami należą jednak włącznie z umową obligato
ryjną do wyższego rzędu dwustronnych, zgodnych oświadczeń woli stron i dlatego zasady opracowane odnośnie umów na ogół będą miały i do nich zastosowanie. Jednakże odrębność ich istoty
oraz gospodarczego lub społecznego znaczenia powoduje często konieeznaśd ich odrębnego traktowania. Te odchylenia są prze
ważni« przez ustawy wyraźni© normowane, np. w NKC odnośnie
wad w oświadczentu wolt oraz innych warunków przy zawieraniu mał
żeństwa. Ogólnie nożna więc posiedzieć, że maję do nich zastosowani*
zasady obowiązujące odnośnie czynności prawnych, a umów w szczegól
ności, ś ile ustawa nie zawiera przepisów szczególnych.
Zasadniczo umowa powinna zawierać nie tyl
ko essentialia negotli, ale także 1 soeidentalla oraz naturalia, o Ile "trany chcę je Inaczej jak to ustawa przewiduje , ustalić.
Uzgodnienia wymogą wszystko to, eo "trony w konkretnym wypadku uwn- żoją za Istotne dla dojścia do -kutku wspólnej woli. ^sżną jest jednak już umowa, jeżeli zawiera tylko e-sentisłia negotii, nawet jeżeli '"trony jeszcze szczegółów jej nie uzgodniły, o ile wyraźna jest ich wola, żeby nawet w razie ich nieuzgodnienla -obowiązywała«- Nieważna więc będzie umowa, którą się zobowiązuję do sprzedania
jakiegoś przedmiotu be» uzgodnienia ceny, chyba, że sposób Objek- tywnogo ustalenia ceny umówiono, Natomiast ważną będzie umowa, kt órą sprzedam rzecz za okrosłonę cenę, pozostawiając uzgodnie
nie szczegółowych warunków późniejszym pertraktacjom z tym, że na
wet w razie niouzgodnionia szczegółów, uważać się będzie, że do
szła do skutku.- Umowę taką nazywamy umowę przedwstępną /pactum d«
contrahendo/, Znaną ona,była w praktyce prawa niemieckiego, choć IIKC żadnych pozytywnych piizepisów w tym względzie ,nie zawiera*
Takie normy natomiast znajdujemy w IC.Z. /art.61 .§ Z 1 art,62/«
0 ile dla danego typu umowy jest wymagane zachowanie formy i przy