wstępna o sprzedaż nieruchomości winna być zawarta.' przed notariu
szem/,- Niewymagone jest. tylko wówczas przestrzeganie formy, jeże #»
li formalny przepis uzasadniony jest względami zewnętrznyml/waż- n ą będzie więe ustna umowa o - wystawienie weksla, o ile z charak
teru danego typu umowy, której wystawienie weksla jest częścią, ttie wynika konieczność formy, np. zobowiązanie do wystawienia weksla celem
darowizny/,-Nie maję prawnego Śnieżenia przedwstępne rozmowy} nie powoduję one w zasadzie żadnych zobowiązań dla pro
wadzących je stron. To samo dotyczy przedwstępnego uzgodnienia po-
»zezeg ólnyoh warunków /punktacje/ tak długo, dopóki nie zleją
*tę w ostateczną wolę zawarcia umowy. Jednak słuszną wydaje mi się być teza, że nawiązanie pertrsktaeyj nakłada na strony pewne Ogólne obowiązki, wynikające z zasad słuszności. Jeżeli naprzykład ktoś rozpocznie rozmowy przedwstępne, nie mając wogolo zamiaru zawarcia umowv lecz łudząc stronę jej zawarciem, wiedząc o tym,
że druga strona przez to traci możliwość zawarcia umów’- z kimś iiufP' aożw być odpowiedzialnym za powstałą szkodę.
. . Złożenie oferty nie stwarza jeszcze zobowią
zania. lecz wiąże oferującego. Dlatego nie będzie ofertą zaofia
rowanie zawarcia umowy z zastrzeżeniem, że ofiarujący nie chce nią być związany*- Takie zaofiarowania nazywamy wzewaniem do ofer
ty* Zobowiązanie jednak powstanie przy zaofiarowaniu umowy z za
strzeżeniem "niezmienionych warunków" /reguła rebus sic stantibus/#
^ zobowiązanie powstaje, a wygasa tylko w razie Inków*
Dla drugiej strony przez złożenie oferty nie powstają normalnie jeszcze żadne zobowiązania* Druga «trony n i © je- w szczególności zobowiązana do oświadozenia się na ofertę, # 11©
taki obowiązek nie r m l k a z ustawy lub poprzedzających ją okolic»- nośoi /art. 501 KZ/, U pewńych wypadkach jednak istnieje obowią
zek przyjęcia oferty, przede wszystkim często wówczo", jeżeli przedsiębiorca ma stanowisko monopolowe /np, poczta,vkolej/. Nato
miast przez złożenie Oferty powstaje dla adresata pewno korzyst
na sytuacjo prawna, mocą której może on przez jednostronne, oświad
czenie woli przemienić związanie ofiarującego umowę w ostateczne zobowiązanie*- Czy ta sytuacja jest już podmiotowym prawem jest .sporneNaogół bowiem powstaje,: ona., tylko dla sdresatal osoViśe11 1 dlstego ani nie jest dziedziczne, snl nie może być"odstąpioną*
Jednakże składający ofertę może zezwolić adresatowi na podsta
wienie w swoje miejsce innej osoby. Ta wola może także wyni- .«.kac- z okoliczności i charakteru danej umowy* W tym wypadku
•będziemy mogli mówić o prawie danej osoby i będzie ono także
¡•miało swoją obrotową wartość majątkową. Czy ono będzie niotyl
ko- przenośne, ale także' dziedziczne, zależeć będzie od tego, czy ono z istoty swej - np. umowa o usługi - lub z woli stron nie ma charakteru czysto osobistego, w szczególności, czy
osoba drugiego kontrahenta jest dla istoty danej umowy i inte
resów ofiarującego obojętną.
Zaofiarowanie umowy nieokreślonemu kręgowi osób, nie jest zwykle jeszcze ofertą; lecz tylko wezwaniem do skła
dania ofert, naprzykład przez ogłoszenie w gazecie, rozesłanie cenników« Wyjątek stanowi według pozytywnego przepisu PKH /nrt.
525/ wystawienie towaru w miejscu sprzedaży na widok publicz
ny z oznaczeniem
ceny,-Zmechanizowanie naszego współczesnego życia stawi#»
ło naukę o oświadczeniach woli, w szczególności przy umowach«
przed nowymi zagadnieniami,- Oświadczenie woli może być bowiem także dokonane maszynowo /automat, robot/. Mechanizm nie może zastąpić naturalnie woli podmiotu prawnego, ani też w całości
jej uzewnętrznienia, Tylko ż© koncentrują się ono wyłącznie- na odpowiednim nastawieniu mechanizmu, Wady jogo muszą być analogicznie traktowane, jak wady w psychofizycznych p r » b i e - - gach przy uzewnętrznianiu woli lub posługiwaniu się posłańcem.
Wystawienie automatu z towarom nałoży uważać jako ofertę po myśli art,525 PKH, Automat jost równocześnie mechanizmem, do
którego przyjęcie oferty winno być skierowane i który automa
tycznie ocenia, czy przyjęcie jest zgodne z ofertą / czy za
miast szylinga nie wrzucono guzika lub mniejszej wartości rao- nety/ i równocześnie w ten sposób zawartą umowę wykonuje, do
konując np, przewłaszczenia* Niewykluczonym jest także, że za
równo złożenie oferty, jak i jej przyjęci© dokonanym zostanie przez dwa odpowiedni# nastawiono "roboty".
Szczególne zasady obowiązują przy przetargach* Pew
ne przepisy zawierają obowiązujący jeszcze na*ziemiach zachod
nich § 156 3GB oraz ustay/a niemiecka o przetargu przymusowym /pąr* 66 i in,, 79q 1 n,/. Przetarg może być sposobem z w a r cia umowy wszelkiego rodzaju.- Normalnie, wywołanie danego przedmiotu przez prowadzącego licytacją uważa się dopiero za zawezwanie do składania oferty, Właściwą ofertą jest zaofiaro
wanie wzajemnego świadczenia przez osobę biorącą udział tr 11—
cytacji*- Umowa dochodzi do skutku dopiero przez przyjęcie jej przez licytatora przez tzw* przybicie. Publicznym nazywa
my przetarg, jeżeli ilość osób biorących w nim udział Jent nieograniczona) NEC ogranicza to pojęcie jeszcze daloj do ta
kiego przetargu, który prowadzony jest przez.komornika oądo- wego lub inną osobę urzędową do przsprowadzenia przetargów upoważnioną, względnie o publicznym zaufaniu /§ 383 ust.3 BC?^- Specjalne przepisy spotykamy przy przetargach przymus n r « h . : to jest takie,h, przy których dany przedmiot zostaje właścicie
lowi przymusowo odebrany celem realizacji jego wartości dln zaspokojenia zobowiązań
właściciela.-;**• ~ i
-- «»<►•
Umowy wza.3omn© , ' .
,
... r * *, 4 ; . '■ j . • w ’ - *
Wzajemnymi /gegenseitige Vertrneg.e/, cza??ami dwustronnymi- nazywane są uniowy wtenczas, Jeżeli każda', z umawiając?/ch się ?’tron zobowiązuj© ~ię do pewnego świddćzenla - jest więc równocześnie wierzycielem i dłużnikiem i zobowiąza
nia te wzajemnie rlę uzależniają. Ta. zależność moż© być dwoja
kiego rodzaju: albo^.obydwa świadczenia muszą'1 nastąpić 'równoeżeś- nie /ręka., w rękę/, nlbo też najpierw mUri zoVlt :'ć Ur/kpń|#ie jedno, ażeby można żądać świadczenia wzajemnego; Jeżeli'ub'tawa ' inaczej nie etanowi, świadczenia wzajemne.winny być ©Loieonąne ręka w rękę».
Strony1 'naturalnie mogą umówić odmienny sposób świadczenia* Swiadeze- nie Uprzednie - w razie braku odmiennych port an ow i eń ■ •- v p r z e.tt idu -
je'''KZ iiKprzykład przy umowie najmu /uiszczenie czynszu zgony, art,' 584:§ 2/ lub o pracę /świadczenie usług,., art,451 §- 2/, Czasom uprzed- nie"-i-wiadczonie wynika z istoty rzeczy, naprzykład przy pośrednic
twie /art,517 KZ/, umowie o dożywocie /art,599/,- Współzależność świadczeń może istnieć' t^kże przy jednostronnych oświadcz ©niach woli, Typowym tego przykładem jest wspólny testament małżonków,
"w małżonkowie poczynili w nim rozporządzenia ostatniej .woli, órych przyjąć należy, że rozporządzenia jednego z nich nic uczwnlonooy bez rozporządzenia drugiego /'testament wzajemny współ
zależny - §2270 BGB/. “ '
Ta. współzależność przy umowach.wzajemnych uwidacznia ^ię przede wszystkim•w tyn, że zobowiązanie jedndj ■'•tro
ny pOwato je tylko wówczas i trwa, jeżeli i zobowiązanie-drugiej
-trony powstało lub później nie wygnało., Jeżeli wzajemne śWindezeni«
od samego1 początku było nieważne lub niemożliwe, umowy je--t-nieważ
ną /ort.;56 KZ/. Jeżeli niemożliwość wykonania na-tąpi różniej, u-towy zawierają szczegółowe przepisy;zależnie ;■od tego, czy nie
możliwość została spowodowana przypadkiem, cza też.winą jednej ze
rtron. ; r ■ ! ’
III.
- • -iTypy umów,
1. Pojęcie typu umów: . 1 ' . .
Zarówno NEC, jak i ICZ stoją na stanowisku swobody umów, tj, że strony mogą, w danym konkretnym wypadku str aunek swój, zależnie od okoliczności, ułożyć według swego uznania, byleby treść i cel urnowi“ nie sprzeciwiały się porządkowi publicz
nemu, ustawie, ani dobrym obyczajom /art.55 KZ/, W logicznej kon
sekwencji tej zapady, strony mogłyby przy każdej umowie ustalać wszystkie jej warunki -kutki w najdrobniejszych szczegółach. Czy»
niłoby to w życiu gospodarczym niezwykle przewlekłym tryb postę
powania i niebezpieczeństwo pominięcia wielu ważnych;* postanowień*
Uiż w prymitywnych ustrojach prawnych dostrzeżono jedńak;'źc w -h rodzajach czynności prawnych, powtarzają się zwykle te sa
me i i u ń prawne,- Zaczęto wię*c umowy o podobnym'wygiądzie zesta
wiać .w o s o ń m grupy, które pospolicie nazywamy typami umów i usta
lać pówtarzająóe się"w.nichpkutki prawne. Wiele tysięcy lat my
śli pralniczej i doświadczenia 'praktycznego ■ doprowadziło do wydoskonalenia w najdrobniejszych szczegółach możli-.ości faktycz-"’
nych i prawnych każdego typu i utrwalenia przekonania o pewnych za sądni cz^ch normach, których się strony zwykle trzymają. Ułat
wiło to w niesłychany sposób załatwienie transakcyj prawnych, gdyż odtąd strony nie potrzebowały się wysilać na omawianie wszy
stkich szczegółów, koncentrując się tylko na punktach istotnych i takich, w których ze względu na indywidualne okoliczności danej
•czynności, odstąpienie od przeciętnoj normy uważały za właściwe, W miarę postępu poglądów o słuszności, dobrych obyczajach i do
brej wierze w obrocie, wykazało ¡się, że niektórych zasad ötrony nie powinny bez naruszenia podstaw społecznego życia zmieniać.
Są to przepisy, które w poszczególnych typach umów mają moc ab- . so lutnie obowiązującą /np. urt,30S zd.2, art.442 i 450,\art.538 ICZ/»
143
Z drugi oj strony doświndczr ni© wy kazało, żo poza normalnymi warunkami danego typu, •"trony zwykły umawiać się co'do niektórych szczegółów nie będących ich stale pow
tarzającymi się okolicznościami, w taki'sposób. Stanowią one grupę przepisów u-c'iłi jąeyeh wyjaśnić wolę stron, dómniemywań ustawowych /pra«sumpti ones jurls, - por.art,296 § 2, nrt,-523
§ 2, art. 500 KZ/.
2, Rodza je typów umów zwykłe. unormowano w NKC 1 K Z :
Podstawowym dla życia gospodarczego i dla
tego najstarszym typem umów jost umowa o yprzedaż. Doznała tnn toż najwszechstronniejszego wyświetlenia i od czasów Justyniana wielu zasadniczym zmianom nie. H e g l a , Jedną z młodszych i największym wahaniom podlegających, ciągle płyn
ną 1 do pewnego stopnia w stanie stałej ewolucji jest weyste-