Dług publiczny, przychody i rozchody budżetu

(kontrolował Dariusz Chojnacki)

1. Prawidłowość zaciągania zobowiązań przez gminę Sosnowica.

1.1. Zadłużenie gminy Sosnowica na 31.12.2020 r. wynosiło 2.839.170,61 zł i stanowiło zadłużenie z tytułu zaciągniętych kredytów i pożyczek.

Kwota zadłużenia (bez odsetek) wynikająca z ewidencji księgowej (konto 134 „Kredyty bankowe” i 260 „Zobowiązania finansowe”) została prawidłowo wykazana w jednostkowym sprawozdaniu Rb-Z wg stanu na koniec IV kwartału 2020 r.

Na dzień 31.12.2020 r. zobowiązania wynikały z tytułu:

1) kredytów zaciągniętych w Banku Ochrony Środowiska S. A. z siedzibą w Warszawie na podstawie:

a) umowy kredytu inwestycyjnego ze środków pochodzących z zagranicznych linii kredytowych Nr S/7/08/2017/1144/F/CEB/EIB-6/001 z 29.08.2017 dla jednostek samorządu terytorialnego w kwocie 900.000 zł (zaciągniętego na okres do 15.08.2022 r.) z przeznaczeniem na: „przebudowę drogi powiatowej Nr 1624L Sosnowica-Urszulin-Hańsk od skrzyżowania z drogą wojewódzką nr 819 w m. Sosnowica do m. Górki”, „przebudowę dróg gminnych w miejscowości Górki działka nr 71 i 85”; „przebudowę drogi gminnej w miejscowości Sosnowica działki nr 205, 206, 178”,

b) umowy Nr S/2/12/2019/1144/F/KON kredytu odnawialnego dla jednostek samorządu terytorialnego z 17.12.2019 r. w kwocie 1.000.000 zł (zaciągniętego na okres do 25.12.2024 r.) na sfinansowanie przejściowego deficytu budżetowego w 2019 r.,

c) umowy Nr S/3/05/2020/1144/F/KON kredytu odnawialnego dla jednostek samorządu terytorialnego z 14.05.2020 r. w kwocie 1.000.000 zł (zaciągniętego na okres do 25.12.2025 r.) na „sfinansowanie deficytu budżetowego na rok 2020, z przeznaczeniem na pokrycie środków własnych inwestycji pn.

„Budowa drogi powiatowej Nr 1626L Nowy Orzechów-Lejno-Łomnica od skrzyżowania z drogą wojewódzką nr 820 w m. Nowy Orzechów do granicy powiatu parczewskiego” oraz „Rewitalizację w gminie Sosnowica”,

d) umowy Nr S/7/11/2020/1144/F/KON kredytu odnawialnego dla jednostek samorządu terytorialnego z 27.11.2020 r. w kwocie 500.000 zł (zaciągniętego na okres do 25.12.2025 r.) na „sfinansowanie deficytu budżetowego na rok 2020, z przeznaczeniem na pokrycie środków własnych inwestycji

„Budowa targowiska wraz z infrastrukturą towarzyszącą w Gminie Sosnowica”,

2) pożyczek zaciągniętych w Wojewódzkim Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej z siedzibą w Lublinie na podstawie:

e) umowy pożyczki Nr 91/2018/P/OW z 25.06.2018 r. w kwocie 109.000 zł (zaciągniętej na okres do 31.12.2022 r.) na dofinansowanie przedsięwzięcia pn. „Zakup prasy do odwadniania osadów ściekowych”,

f) umowy pożyczki Nr 108/2018/P/OA z 31.08.2018 r. w kwocie 404.000 zł (zaciągniętej na okres do 31.10.2022 r.) na dofinansowanie przedsięwzięcia pn. „Termomodernizacja Zespołu Szkół w Sosnowicy”.

Sprawdzono, czy:

* w latach 2017 - 2020 zaciągnięcie kredytów i pożyczek, poprzedzone było uzyskaniem pozytywnej opinii regionalnej izby obrachunkowej o możliwości ich spłaty, stosownie do przepisów art. 91 ust. 2 ww. ustawy,

* w latach 2019 - 2020 kredyty (poz. b, c i d) zaciągnięte zostały z zachowaniem limitu zaciągania zobowiązań, wskazanego w uchwale budżetowej na 2019 i 2020 r. (art. 91 ust. 1 i art. 212 ust. 1 pkt 6

ustawy o finansach publicznych) oraz w ramach upoważnienia wynikającego z tej uchwały (art. 212 ust.

2 pkt 1 ww. ustawy).

Nieprawidłowości nie stwierdzono.

1.2. W złożonych wyjaśnieniach (załącznik nr III/30 do protokołu) wójt oraz skarbnik poinformowali, że w latach 2018 – 2020 i I połowie 2021 r. gmina Sosnowica:

- nie zaciągała zobowiązań wykazujących ekonomiczne podobieństwo do kredytu i pożyczki, w tym wobec banków, jednostek wchodzących w skład banku lub specjalistycznych spółek powiązanych z bankiem w ramach tzw. grupy kapitałowej, pozabankowych instytucji finansowych zwanych parabankami,

- nie udzielała poręczeń i gwarancji,

- udzieliła 2 pożyczek na łączną kwotę 159.622,48 zł, pożyczki udzielone i spłacone w trakcie roku 2018 i 2019.

Sprawdzono czy w sprawozdaniu Rb-NDS za okres od początku roku do dnia 31 grudnia 2018 r. (do dnia 31 grudnia 2019 r.) w sposób prawidłowy wykazano dane w zakresie pożyczek udzielonych i spłaconych w trakcie roku.

Stwierdzono niewykazanie w sprawozdaniu Rb-NDS za 2019 r. rozchodów i przychodów z tytułu pożyczki udzielonej i spłaconej w trakcie 2019 r. Pożyczkę w kwocie 59.992,48 zł udzielono Społecznemu Stowarzyszeniu Przyjaciół Sosnowicy i Okolic „Gościniec” na podstawie umowy z 24 czerwca 2019 r. Pożyczka udzielona na dofinansowanie projektu pn. „Kultura, sport i rekreacja najlepszą drogą do integracji społeczności lokalnej”, spłacona została 2.12.2019 r. (udzielenie i spłatę ujęto na koncie 250-3 „Należności finansowe”).

Naruszono przepisy § 9 ust. 2 rozporządzenia w sprawie sprawozdawczości budżetowej oraz § 12 pkt 5 lit. b i pkt 6 „Instrukcji sporządzania sprawozdań budżetowych w zakresie budżetów jednostek samorządu terytorialnego”, stanowiącej załącznik Nr 36 do tego rozporządzenia.

W złożonych (27.09.2021 r.) wyjaśnieniach skarbnik potwierdziła ustalenia kontroli, wskazując jako powód cyt. „przeoczenie” - wyjaśnienie stanowi załącznik nr III/31 do protokołu.

Osobą odpowiedzialną jest skarbnik gminy, która sporządziła to sprawozdanie (sprawozdanie Rb - NDS podpisał wójt oraz skarbnik).

2. Terminowość regulowania zobowiązań

W oparciu o umowy kredytu (poz. a, b) i pożyczek (poz. e, f) wraz z harmonogramami ich spłat, ewidencję księgową (konta 134 i 260) oraz wyciągi bankowe sprawdzono, czy w 2020 r. oraz I kw.

2021 r. spłat zobowiązań dokonywano w kwotach i terminach wynikających z zawartych umów.

Nieprawidłowości nie stwierdzono.

W sprawozdaniu Rb–NDS za okres od początku roku do dnia 31 grudnia 2020 r. (korekta nr 1) w sposób prawidłowy wykazano dane w zakresie spłat kredytów i pożyczek (wiersz D21. „spłaty kredytów i pożyczek” w kol. „Plan (po zmianach)” i „Wykonanie”).

3. Prawidłowość prognozowania kwot przyjętych do obliczania wskaźnika zadłużenia, określonego w przepisach art. 243 ustawy o finansach publicznych

Uchwałą Nr XX/145/20 Rady Gminy Sosnowica z 30 grudnia 2020 r. w sprawie Wieloletniej Prognozy Finansowej Gminy Sosnowica (wg stanu na dzień 1.01.2021 r.), przyjęto prognozę na lata 2021 – 2024.

Sprawdzono, czy w wieloletniej prognozie finansowej gminy Sosnowica (zwanej w dalszej części WPF) w zakresie lat 2021 - 2024, planowano dane z zachowaniem wymogu określonego w przepisach art. 226 ust. 1 ustawy o finansach publicznych.

Kontroli poddano prawidłowość wykazania danych w zakresie dochodów ze sprzedaży majątku (kol. 1.2.1.), rozchodów z tytułu spłaty rat kapitałowych kredytów i pożyczek oraz wykup papierów wartościowych (kol. 5.1.) i rozchodów podlegających wyłączeniu z obliczania wskaźnika spłaty zobowiązań na podstawie art. 243 ustawy o finansach publicznych (kol. 5.1.1) na lata 2021 – 2024.

Kontrolę przeprowadzono w oparciu o uchwałę Nr XX/145/20 Rady Gminy Sosnowica z 30 grudnia 2020 r., objaśnienia do wieloletniej prognozy finansowej, umowy kredytów i pożyczek oraz ewidencję księgową (konta 134 i 260). Stwierdzono, że w WPF w zakresie lat 2021 – 2024:

* w kol. 1.2.1. „dochody ze sprzedaży majątku” zaplanowano: 2021 r. - 30.000 zł, 2022 r. - 300.000 zł, 2023 r. - 0 zł, 2024 r. - 0 zł.

Z objaśnień do WPF wynika, że cyt. „Wartość zaplanowanych w 2021 r. dochodów ze sprzedaży ma zapewnić sprzedaż nieruchomości (…) Sosnowica (działki 6/3, 467/15), Lejno (150)”, natomiast „na 2022 rok zaplanowano dochody majątkowe (…), ze sprzedaży działki nr 36/34 (…) wraz z budynkiem po byłej szkole podstawowej w m. Zienki”.

Z ustaleń kontroli wynika, że nieruchomości, o których mowa w objaśnieniach do WPF znajdują się na stanie majątku gminy (figurują w ewidencji środków trwałych), a ich wartość wynikała ze sporządzonego operatu szacunkowego oraz cyt. „(…) dokonanych transakcji w latach poprzednich”, o czym poinformowała skarbnik w wyjaśnieniu, stanowiącym załącznik nr III/32 do protokołu. Do dnia kontroli (2.09.2021 r.) nie ogłoszono sprzedaży tych nieruchomości,

* w kol. 5.1. „rozchody z tytułu spłaty rat kapitałowych kredytów i pożyczek oraz wykup papierów wartościowych” zaplanowano rozchody w następującej wysokości: 2021 r.: 828.000 zł, 2022 r.:

611.170,61 zł, 2023 r.: 600.000 zł, 2024 r.: 600.000 zł.

Stwierdzono wykazanie w WPF (wg stanu na 1.01.2021 r.) danych w zakresie rozchodów z tytułu spłaty kredytów i pożyczek w latach 2022 – 2024 w wysokościach innych niż wynikające z umownych harmonogramów spłat.

Zaplanowane w WPF w 2022 r. rozchody były niższe o 100.000 zł, a w latach 2023 i 2024 wyższe o 100.000 zł niż wynikające z harmonogramów spłat, zgodnie z którymi rozchody wynoszą w: 2022 r.:

711.170,61 zł, 2023 r.: 500.000 zł, 2024 r.: 500.000 zł.

Z ustaleń kontroli wynika, że w 2022 r. nie wykazano rozchodów z tytułu kredytu zaciągniętego na podstawie umowy Nr S/7/11/2020/1144/F/KON z 27.11.2020 r. Zgodnie z postanowieniami § 11 pkt 1 umowy, raty kredytu przypadające do spłaty na 2022 r. wynoszą łącznie 100.000 zł.

Wykazanie w 2022 r. nieprawidłowych danych w zakresie rozchodów, stanowi naruszenie przepisów art. 226 ust. 1 ustawy o finansach publicznych. Stwierdzona nieprawidłowość nie miała wpływu na relację, o której mowa w art. 243 ustawy o finansach publicznych.

W złożonych (28.10.2021 r.) wyjaśnieniach skarbnik potwierdziła ustalenia kontroli - wyjaśnienie stanowi załącznik nr III/33 do protokołu. Osobą odpowiedzialną za stwierdzoną nieprawidłowość jest skarbnik gminy.

W przypadku rozchodów zaplanowanych na lata 2023 i 2024, skarbnik poinformowała, że cyt.

„zawyżenie kwot rozchodu budżetu wynika z planowanych zmian harmonogramu spłat rat kapitałowych kredytów” (załącznik nr III/33 do protokołu),

* w kol. 5.1.1. „łączna kwota przypadających na dany rok kwot ustawowych wyłączeń z limitu spłaty zobowiązań” zaplanowano rozchody podlegające wyłączeniu z obliczania wskaźnika spłaty zobowiązań na podstawie art. 243 ust. 3a ustawy o finansach publicznych (wyłączenia wykazane w kol. 5.1.1.2) w kwotach: 2021 r.: 501.000 zł, 2022 r.: 501.000 zł, 2023 r.: 400.000 zł, 2024 r.: 400.000 zł. W zakresie zastosowanych wyłączeń nieprawidłowości nie stwierdzono.