Jakj u ż p r z e k a z a ł e m t e l e g r a fi c z n i e , P a n M a c k e n z i e K i n g p o p r o s i ł m n i e ozgodęnarozwiązanieparlamentu.Odmówiłem.Poprzyjęciuje godymisji,powierzyłemzakończonąsukcesemmisjętworzeniarząduPanuMeighe nowi.M o j a d e c y z j a , z g o d n a z k o n s t y t u c j ą c z y t e ż n i e , w y d a j e s i ę d o t y k a ć p e w
-nychważkichkwestii.Gubernatorgeneralnymanieograniczoneprawowy rażeniazgodylubodmowyrozwiązaniaparlamentu.Odmowatobardzoniebezpie cznadecyzja,gdyżjestodrzuceniemradyministrapełnomocnego,cojestpodstawą ustrojukonstytucyjnej.Dlategodziewięćnadziesięćrazygubernatorgeneralnyakc eptujeradypremierawróżnychkwestiach.Jednakgdygubernatorgeneralnyuważ
aoferowanąradęzaniewłaściwąinieuzasad-nioną,takąktóraniesłużydobruspołeczeństwa,tonależydziałaćzgodniezeswoim przekonaniemotymcojestnajlepszedlakraju.
Takipunktwidzeniaprzyjąłemi przedstawiłemPanuKingowiw odpo-wiedzilistownej(którejtekstzostanieprzesłanytelegraficzniepóźniej).
ZauważyP a n , ż e l i s t , o k t ó r y m m o w a j e s t p o t w i e r d z e n i e m o t r z y m a n i a listuodPanaKinga(któregotekstrównieżzostanieprzesłanytelegraficzni epóźniej),wktórymwzywamnieabymskonsultowałsięzrządemwLondy-nie.Chociażbyłemw pełniświadomy,żetakiedziałaniemogłobybyćpo- mocne,tokategorycznieodmówiłem,przekazującPanuKingowi,iżprosze-nieoradęzLondynu,gdzieuwarunkowaniakanadyjskieniesątakdobrzeznaneja kmniesamemu,stawiałobyrządbrytyjskiw niefortunnejsytuacji
oferowaniarozwiązania,któremogłobyzostaćodebraneprzezspołeczeństwojako zaangażowaniesięw[kanadyjską]politykę.Spotkałobysiętozsilnymp r o t e s t e m .
Wydawałomi się, że zapodjęcie takiej decyzji powinnabyćodpowiedzial-nawyłączniejednaosoba,i powinienemtobyćjasam.Mamwrażenie,żezwiązekD
ominiumikrajumacierzystegomógłbyzostaćwystawionynapo- ważnezagrożeniewrazieudziałurządu[brytyjskiego],podczasgdyniekom-petentneinierozsądnedziałaniagubernatorageneralnegoobciążajątylkojegos a m e g o .
Cieszęsię,żedokońcaudałomisięutrzymaćprzyjaznerelacjez byłympremiere m.Gdybybyłoinaczej,złożyłbymswojądymisjęodrazu.OdkądPanKingzdecydo wałsiępozostaćnastanowisku(wbrewmojejprywatnejopinii)wlistopadzieubiegł egoroku,takipoglądbyłdlamnie
najważniejszy.Niebyłotołatwe,aleistniałakonieczność,gdyżgubernatorgeneral nyipre-mierniemogąpozwolićabyodmiennepunktywidzeniazakłócałyichsto-sunkiiprzynosiłyszkodędlakraju.
PanK i n g , k t ó r e g o r o z g o r y c z e n i e w p o n i e d z i a ł e k b y ł o b a r d z o w y r a ź n e , prawdopodobniezajmiebardzozjadliwestanowiskowobecmnie,co wydajesięnaturalne.Alemuszępoczekaćnawerdykthistorii,abyudowodnićsłusz -nośćswojejdecyzjiopodjęciutakiegodziałania.Zrobiętozczystymsumie- niem,gdyżpostępującwłaściwielubnie,działałemwinteresieKanadyista-rałemsięnieobciążąćnikogoinnegokonsekwencjamitakiejdecyzji.
Chciałbymtylko dodać,żepodczasnaszychtrzechostatnichrozmów,ape-lowałemdoPanaKingaoniestawianiegubernatorageneralnegowsytuacji,gdym usipodejmowaćkontrowersyjnedecyzje.Odmówił,a janiemogłemzrobićnicwięc ej.
SzyfrogramodL.A.Amery’ego,ministradosprawdominiówdog ubernatorageneralnegoBynga,1lipca1926
Przeczytałemznaj większ ymza in tereso wa ni em Pańs kisz yf ro gram z30czerwcai Pańskąkorespondencjęz
PanemMackenzieKingiem.Przy-kromi,żelossprawił,iżmusisięPanzmagaćzsytuacjątaktrudnąideli-katną.
Oczywiścienie mogęwyrażaćżadnejopiniiwkwestiiPańskiego dzia-łania,alemogęstwierdzić,żebezzastrzeżeńzgadzamsięzestanowiskiemz ajęt y mp r z e z P a n a , w z w i ą z k u z s u g e s t i ą , ż e n a l e ż y s k o n s u l t o w a ć s i ę z e mnąprzedpodjęciemdecyzjiwsprawiewnioskuorozwiązanieparlamentu.Kwe stiataniewątpliwiedotyczyściślewewnętrznychsprawKanady,wktóreministrow
ie[rządubrytyjskiego]niepowinniinterweniować.Mogętylkopo-wiedzieć,żejeżeliradziłbysięPanmnie,mógłbymodpowiedziećwyłączniew spos óbpodobnydotego,jakuczyniłemwwystąpieniu15marcawIzbieG m i n , o d n o s z ą c s i ę d o s y t u a c j i p o l i t y c z n e j w N o w e j P o ł u d n i o w e j W a l i i ,
amianowicie:moimzdaniemniebyłobywłaściwe,abyministerinstruowałgubern atorageneralnegowzakresieuprawnieńkonstytucyjnych.
ListodL.S.Amery’ego,ministradosprawdominiówdoge neralnegogubernatoraBynga,3lipca1926
Żałuję,ż e p o d k o n i e c P a ń s k i e j t a k w i e l c e u d a n e j k a d e n c j i w K a n a d z i e musiałPanstawićczołataktrudneji nieprzyjemnejsytuacji,jakta,która
byławynikiemzachowaniaMackenzieKinga.Niemnieztegomiejscaoce-n i a ć w a g ę w s z y s t k i c h c z y byławynikiemzachowaniaMackenzieKinga.Niemnieztegomiejscaoce-n byławynikiemzachowaniaMackenzieKinga.Niemnieztegomiejscaoce-n i k ó w , k t ó r e s t a byławynikiemzachowaniaMackenzieKinga.Niemnieztegomiejscaoce-n o w i ł y p o d s t a w ę P a n a d e c y z j i op o w i e r z e n i u M e i g h e n o w i m i s j i [ s f o r m o w a n i a r z ą d u ] p o w c z e ś n i e j s z y m [stwierdzeniu],iżniezostaływyczerpanewszys tkiemożliwościjakiedawałParlament.Tobyłaodważnai trudnadecyzjaiwystarcz ającyjestdlamniefakt,żePanjąpodjął.Wyobrażamsobie,żewystarczytoteżmiesz kańcomKanady,którzydobrzewiedzą,żeniemiaławpływunaPana[decyzję]żad naz partii,aniosobistemotywy,nicpozaPańskimprzekonaniemo[służeniu]dobr upublicznemu.Mogętylkododać,żeniemniejmądreiodważnebyłokategorycznie
odmówienieniedorzecznejsugestiiMackenzieKinga,abyprze-słałPandomnietelegraficznieprośbęo radęlubinstrukcje.Powinienbyć[on]ostatni m,którypróbujedlawłasnegointeresuwykorzystaćuzależnienieKanadyodzewn ętrznejwładzy,gdyżzawszepublicznietopotępiał.Toonjestpostaciązasługującąn apogardęw tejcałejsprawie.JegolistdoPana,zg r o ź b ą p o r u s z e n i a u w a g i c a ł e g o I m p e r i u m , b y ł s k a n d a l i c z n y i n i e m ó g ł Panlepiejodpowiedzieć.
Niewyobrażamsobierównież,abyjegooskarżeniapubliczniekierowanepodPańs kimadresem,mówienieokrólewskimrządziekolonialnymitympodobnym, spowodowały cokolwiekinnegopoza szkoda-miwkraju.[...]
ListodWilliamaLyonaMackenzieKinga dogubernatorageneralnegoBynga,3lipca1926
OtrzymałemlistWaszejEkscelencjiz 29czerwca,zaktórypragnęWaszejEkscelenc jipodziękować.WakapicietrzecimlistuWaszaEkscelencjapisze,iż:
„PanMeighenniejestwstanierządzić,żezgodniezobowiązującąprak-tykąustrojowąpowinnyodbyćsięnowewybory,takbyumożliwićludziompodjęci edecyzji”.
Atakże:
Jazkoleisądzę,żePanMeighenpowinienotrzymaćszansęsformowaniarządui
samzdecydować,czypodejmiesiętejmisji,gdyżprzedzarządze- niemkolejnychwyborównależywypróbowaćwszystkieuzasadnionemożli-w o ś c i .
NiewnoszęzastrzeżeńdotrafnościopiniiWaszejEkscelencji,takjakprzed-stawionazostaławtymakapicie.Jednakże,tocorzekomobyłobowiemmojąradądl aWaszejEkscelencjiznajdujesięw liścieWaszejEkscelencjiw
cu- dzysłowieimożebyćzatemtraktowanejakomojesłowawyrażonewrozmo-w i e z W a s z ą E k s c e l e n c j ą dzysłowieimożebyćzatemtraktowanejakomojesłowawyrażonewrozmo-w t r a k c i e p r o p o z y c j i r a d y , p r o s z ę p o z w o l i ć m i zcałymszacunkiempowiedzieć,żesłowa„zgodniezobecnąpra ktykąustro-jową”–
niezależnieodkontekstu,któryprzedstawiajewformiecytatu–
sądośćmylące,ponieważtakiesłowaniezostałyużyteprzezemniewtrakcieoferow aniarady.Naszczęścieztekstucytatujasnowynika,żetesłowajakocałośćniemogły
pochodzićodemnie,wtakiejformiejakzostałyprzytoczo-n e.SugerowałemWaszejEkscelepochodzićodemnie,wtakiejformiejakzostałyprzytoczo-ncji,iżwmojejopipochodzićodemnie,wtakiejformiejakzostałyprzytoczo-niiobecpochodzićodemnie,wtakiejformiejakzostałyprzytoczo-nasytuacjawIzbie Gminwymagarozwiązaniaparlamentuiżepowinnyodbyćsięnowew y b o r y , a b y u m o ż l i w i ć l u d z i o m p o d j ę c i e d e c y z j i o [ s k ł a d z i e ] n o w e j I z b y Gmin.WodpowiedzinatwierdzenieWaszejEkscelencji,żeniedanoszansyrządze niaPanuMeighenowialbostwierdzenia,iżniejestwstaniepodjąćsiętej[misji],pow
iedziałem,żeniemogęradzićWaszejEkscelencjiabypozwo-lićPanuMeighenowinautworzenierządu,gdyżniewierzę,abyPan Me ighenbyłwstaniestworzyćtakirząd,któryuzyskazaufanieIzby.Jeżelichodziotoi żPanuMeighenowiniedanoszansyrządzenia,towskazałem,żewmomencierozp
oczęciaposiedzenia[IzbyGmin]parlamentarzyścizde-cydują,ktomadoradzaćWaszejEkscelencji,iżeszansePanaMeighenanauzyskani epoparciaIzbyGminsątakiesamejakmojewłasne.SkoroIzbaGminodmawiaławy rażeniazaufaniadlaPanaMeighenawtrakcietrwaniasesji,toniewidziałemżadnej
możliwości,abyIzbaokazałamupoparciepo- zwalającenarządzenieidlategoniemogłemwziąćnasiebieodpowiedzial-nościudzieleniaWaszejEkscelencjirady,abytakpostąpić.Skoroszansa,abyjakikol
wiekinnyczłonekIzbybyłwstaniezapewnićsobiepoparciebyłajesz-czemniejsza,rozwiązanieIzbyi następująceponimwyborypowszechne,w któryc hludziemielibymożliwośćdecydowania,wydawałymisięjedynymrozwiązanie m,któremógłbymdoradzić,cowobectegouczyniłem.[...]
ListodgubernatorageneralnegoBynga
doWilliamaLyonaMackenzieKingaKinga,5lipca1926
Dziękujęz a P a n a l i s tz 3 l i p c a . L i s t , o k t ó r y m m o w a z o s t a ł n a p i s a n y , abywyrazićszczerąwdzięcznościzapomoci współpracę,którąokazał miPanw czasiezajmowaniaprzezPanaurzędupremiera.Cytatyznajdująces i ę w n i m n i e m i a ł y w ż a d n y m r a z i e p r z y p o m i n a ć s ł ó w u ż y t y c h w c z a s i e naszychs p o t k a ń i w t a k i m k o n t e k ś c i e p r o s z ę o p r z e c z y t a n i e p o w y ż s z y c h akapitów.P r z e k a z y wa ł e m s w o j e w r a ż e n i a w s p o r n e j k we s t i i i s t a r a ł e m s i ę umieścićjewskondensowanejformie.
OczywiściechętniedodamPanalistdooficjalnejdokumentacji.
ListodgubernatorageneralnegoByngadoArthuraCurrie
1,6 li pca1926
Mójd r o g i A r t h u r z e , Ta k i e l i s t y j a k T w ó j s p r a w i a j ą , ż e o b e c n a s y t u a c j a stajesiędlamniełatwiejsza.Dziękuję,starydruhu.Chciałbymciopo
wie-dzieć c a ł ą h i s t o r i ę , a l e l e p i e j p o c z e k a m , a ż s i ę s p o t k a m y . P r o s i ł e m P a n a Kinga,abynienarażałprzedstawicielakrólanakoniecznośćpo dejmowaniakontrowersyjnychdecyzjii zaproponowałemmudwarozwiązania.O
dmó-wił,a następniepowiedziałmi(1)Żerujnujękonstytucję(2)ŻerozbijamImperiu m( 3 ) Ż e c o f a m K a n a d ę d o p o z y c j i k o l o n i i . O d p o w i e d z i a ł e m , żep o s t a w i ł m n i e w s y t u a c j i b y c i a a l b o ( 1 ) n i e u d o l n y m i d z i a ł a j ą c y m n i e
-konstytucyjniegubernatoremgeneralnym,albo(2)moralnym tchórze m
– iżewybrałemtopierwsze,pozostawiającwerdykthistorii.Alenie!Wystar-czy!–
Opowiemcicałąhistorię,gdysię
spotykamy.Niesądzę,abymzawiódłKa na dę l ub K o r p u s [ K a n a d y j s k i ]2czy m o i c h p r z y j a c i ó ł . O c z yw i ś c i e t o wszystkoprzeminie,amoikanadyjscykol edzybyliwspaniali.Wiedziałem,żebędą.[...]
ListodgubernatorageneralnegoByngadoL.A.Amery’ego,ministr adosprawdominiów,17lipca1926
Myślę,żejestjużczas,abywysłaćPanutocouważamzaprzemyślanąi obiektyw nąocenęsytuacjipolitycznej,wktórejniedawnosięznalaz- łem.
WewrześniuubiegłegorokuPanMackenzieKingpoprosiłmnieo
roz-w i ą z a n i e p a r l a m e n t u , s t roz-w i e r d z a j ą c , i ż m i m o p r z e ś roz-w i a d c z e n i a , ż e m ó g ł b y rządzićdo1927roku,kiedywypadanaturalnyterminrozwiąz aniaParlamentu,toczuje,żejegopozycja,opierającasięominimalnąwiększośćjedn
ego[man-datu],jestniepewnainiepozwalamunaswobodnedziałaniezarównodladobra k r a j u , j a k i j e g o p a r t i i , g d y ż w s z e l k i e p r o p o n o w a n e u s t a w y m o g ą , ic z ę s t o t a k s i ę d z i e j e , w y m a g a ć k o m p r o m i s u z Pa r t i ą P o s t ę p o w ą . I n n y m i słowy,chciałodwołaćsiędowyborcówwceluuzyskaniajasnego mandatu.W tychokolicznościachniewahałemsiępodjąćdecyzjiorozwiązaniuPa rla-mentu,zgodniezjegoradą.
PanMackenzieKingodwołałsię[doopiniipublicznej],alenieudałomusięuzysk aćbezwzględnegopoparcia.Jakjużwspomniałemwyżej,wcześniej
1ArthurCurriebyłtowarzyszembroniJuliusaByngaijegonastępcąnastanowiskudowódcyKorpusuKanadyjsk iegoweFrancjiw1917r.W1926r.CurriebyłrektoremUniversytetuMcGillwM o n t r e a l u .
2Korpus Kanadyjski został utworzony we wrześniu 1915 r. jako
formacja grupująca wojskakanadyjskiewalczącewEuropie.
jedenmandatzapewniałmubezwzględnąwiększośćwIzbieGmin.Wwy-borach,którynastąpiły,onijegosiedmiuministrówstraciłomiejscawparla-mencie.
[PartiaLiberalna]uzyskałatylko101miejscwstosunkudo116Par-t iiK o n s e r w a [PartiaLiberalna]uzyskałatylko101miejscwstosunkudo116Par-t y w n e j , a r ó w n o w a g ę , 2 8 m a n d a [PartiaLiberalna]uzyskałatylko101miejscwstosunkudo116Par-t ó w , u [PartiaLiberalna]uzyskałatylko101miejscwstosunkudo116Par-t r z y m y w a ł a P a r t i a Postępowa,KanadyjskaPartia Pracyiposłowieniezależni. Toznaczy, żePanM a c k e n z i e K i n g s t r a c i ł 1 5 m a n d a t ó w , p o d c z a s g d y P a n M e i g h e n z d o b y ł 66mandatówwięcej,a10dodatkowychmiejscdodanowz wiązkuznowympodziałem[mandatów].
MimotakiegowynikuwyborówPanMackenzieKingpowiedział,iżuwa-ża,żemakonstytucyjneprawodopozostanianaswoimstanowiskudoczasu,gdyPa rlamentzdecyduje,żeniemożekierowaćrządem.Usilniestarałemsięodwieśćgood zajmowaniatakiegoniegodnegostanowiska,aleniewątpliwiemiałdotegoprawo, dlategopowierzyłemmusformowaniegabinetu.Obajzgodziliśmysię,żenależy wypróbowaćwszystkiealternatywnemożliwościstworzeniarząduprzedrozpisa niemkolejnychwyborów.
Wczerwcu,tużprzedgłosowaniemnaduchwałąokrytycerządu(censuremotion), abyuniknąćporażkiw IzbieGmin,znówpoprosiłmnieo
rozwią- zanieparlamentu.WsparciePartiiPostępowejzawiodło,atrzywnioski,ma- jącepełnepoparciejegorządu–choćniebędące,ściślerzeczbiorąc,projek-tamirządowymi–zostałyodrzucone.
PanMackenzieKingpowiedziałwlistopadzie,iżpowinienzadecydowaćparla ment.W czerwcuparlamentbyłbliskipodjęcianiekorzystnejdecyzji,a on,prosząc orozwiązanieparlamentu,chciałuniknąćporażki.Mającpełnąt e g o świadomoś ć,zpełnąodpowiedzialnością odmówiłemrozwiązania parlamentuiprz
yjąłemrezygnacjęktórą,wwynikumojejodmowy,PanMac-kenzieKingnatychmiastmiwręczył.NastępniezapytałemPanaMeighena,któryk ierowałnajwiększąpartiąwIzbieGmin,czyjestwstaniesformowaćrząd.Zapewnił mnie,żejest,więcpoprosiłemgo,abytozrobił.Ogłaszającswojąrezygnacjęw Izbie
Gmin,PanieMackenzieKingstwierdził,żeod-m ó w i ł e Gmin,PanieMackenzieKingstwierdził,żeod-m Gmin,PanieMackenzieKingstwierdził,żeod-m u z g o d y n a r o z w i ą z a n i e p a r l a Gmin,PanieMackenzieKingstwierdził,żeod-m e n t u , d o k t ó r e j w i e r z y ł , i ż m a prawo.
TrzydnipóźniejrządPanaMeighena,któryuzyskałtylkoniepełnews parcieczęściPartiiPostępowej,zostałpokonanyjednymgłosemw izbieniższej.Pa nMeighennastępniepoprosiłmnieorozwiązanieparlamentu,nac o sięzgodziłe m.PanMackenzieKing,twierdziiżnależałoponowniezwrócićsiędoniego
,alepominąłfakt,żewmiędzyczasieIzbaGminprze-głosowałacensuremotionwobecjegorząduw związkuz raportemKomisjiC e l n e j . Podjąłemdecyzjępostarannymrozważeniuwszystkichokoliczności, azwłaszczainteresówDominium,przypełnejświadomościzakresuobowiąz-kówmojegourzędu.
NotatkazrozmowylordaBessborough
3zWinstonemChurchillem,6m
m i e s i ę c y . Winstonjestzdania,żerozwiązanieparlamentujestnaturalnei norm a j ą c Meighenadoutworzeniarządu,aleniemiałjej,gdygodziłsięnarozwiąza- s o b n o ś c i zarównoMeighena,jakiKinga.Poprosiłich,wtrakcieprywatnychroz mów,o wyrażenieichpogląduna„sprawęBynga”oraznatojakieprocedurynale- żałozastosować.Ztego,cominastępnieopowiedziałWinstonotychrozmo-w a c h , z r o z u m i a ł e m , ż e M e i g h e n p r z y p o m i n a j ą c s o b i e s żałozastosować.Ztego,cominastępnieopowiedziałWinstonotychrozmo-w ó j u d z i a ł w t y m wydarzeniu,powiedział,żekiedyniemógłdłużejrządzić,doradził[g uber-natorowigeneralnemu],abyzwróciłsięponowniedoKinga, wierząc,że obecczegozgodziłsięnawniosek(Meighena)orozwiązanieparla-m e n t u .3Vere Brabazon Ponsonb y, lord Besseborough był gubernatorem generalnym
Kanadyw latach1931–1935.
4S i e d z i b a
gubernatorageneralnegowOttawie.
Wr o z m o w i e z W i n s t o n e m K i n g o ś w i a d c z y ł , ż e w p i e r w s z e j k o l e j n o ś c i zaleciłr o z w i ą z a n i e p a r l a m e n t u , ż e o d r a d z a ł l o r d o w i B . z w r ó c e n i e s i ę d o Meighena,p o n i e w a ż , j e g o z d a n i e m , M . n i e m ó g ł u t w o r z y ć r z ą d u , k t ó r y uzyskazaufanieparlamentuorazuważ ał,iż(jaktoująłWinston)„możli-wościparlamentuzostałyjużwyczerpane”.
Dodałjednak,iżuważa,żelordB.odmawiającprzyjęciajegoradydziałałcałkowi ciew ramachswoichuprawnień,alemyliłsięudzielajączgodynarozwiązanieparl amentuMeighenowi,odmawiającjejjednocześnieniewielewcześniejKingowi.Ut rzymywałteż,żehrabiaB.powinienzwrócićsiędoniegoponownie,poporażceMei ghena.
Wydajesięzatem,żeKing,niemniejniżMeighen,zgadzasięz
Winsto-ne m c o d o p r a w i d ł o w e j p r o c e d u r y k o n s t y t u c y j n e j . O c z y w i ś c i e n i e i s t n i e j e żadenoficjalnyzapistego,comiałomiejsce,aledostawałemjużróżn ewersjetejsprawyiopowiadanowieleróżnychhistoriioniej.[...]
Źródło:LibraryandAr chivesCanada, WilliamLyonMackenzie fonds,M G 2 6
J1,“Primaryseriescorrespondence”,volume129,pages109524-
109533,reproductioncopynumberC-2286;LibraryandArchivesCanada,JulianH e d w o r t h G e o r g e B y n g , 1 s t V i s c o u n t B y n g o f V i m y f o n d s , M G 2 7 I I I A 2 , “Correspondence andaddresses”,MIKANno.120089,http://data2.archives.ca/e / e 4 3 5 / e 0 1 0 8 6 9 1 3 7 . p d f ,
pages6-38;LibraryandArchivesCanada,ArthurC u r r i e fonds,“Correspondenc e”,volume6,file 19,Lettersto Byng,ViscountofVimy.
WERSJAANGIELSKA
LetterfromWilliamLyonMackenzieKingtoG overnorGeneralByng,28June1926
YourExcellencyhavingdeclinedtoacceptmyadvicetoplaceyoursignaturetothe
Order-in-Councilwithreferencetoadissolutionofparliament,whichI h a v e p l a c e d b e f o r e y o u t o d a y , I h e r e b y t e n d e r t o Y o u r E x c e l l e n c y m y resigna tionasPrimeMinisterofCanada.
YourE x c e l l e n c y w i l l r e c a l l t h a t i n o u r r e c e n t c o n v e r s a t i o n s r e l a t i v e t o dissolutionIhaveoneachoccasionsuggestedtoYourExcellency,as Ihavea ga in u r g e d t h i s m o r n i n g , t h a t h a v i n g r e g a r d t o t h e p o s s i b l e v e r y s e r i o u s consequenceso f a r e f u s a l o f t h e a d v i c e o f y o u r F i r s t M i n i s t e r t o d i s s o l v e parliamenty o u s h o u l d , b e f o r e d e fi n i t e l y d e c i d i n g o n t h i s s t e p , c a b l e t h e SecretaryofStatefortheDominionsaskingtheB ritishGovernment,fromwhomyouhavecometoCanadaunderinstructions,what,i ntheopinionoftheSecretaryofStatefortheDominions,yourcourseshouldbeinthee vent
ofthePrimeMinisterpresentingyouwithanOrder-in-Councilhavingreferencetodissolution.
AsarefusalbyaGovernor-GeneraltoaccepttheadviceofaPrimeMinisterisaseriousstepatanytime,andmosts eriousunderexistingconditionsinallpartsoftheBritishEmpiretoday,therewillber aised,Ifear,bytherefusalonYourExcellency’sparttoaccepttheadvicetendereda gr aveconstitutionalquestionwithoutprecedentinthehistoryofGreatBritainforacen tury,andinthehistoryofCanadasinceConfederation.
Ifthereisanythingwhich,havingregardtomyresponsibilitiesasPrimeMinister,
Icanevenyetdotoavertsuchadeplorableand,possibly,far-reachingcrisis,I shallbegladtodoso,andshallbepleasedtohavemyresignationwit hheldatYourExcellency’srequestpendingthetimeitmaybenecessaryfo r Y o u r E x c e l l e n c y t o c o m m u n i c a t e w i t h t h e S e c r e t a r y o f S t a t e f o r t h e Dominions.