Popularyzacja książki i czytelnictwa to jeden z głównych pionów działalności każdej biblioteki. Do standardowych działań promujących czytelnictwo moż-na zaliczyć prowadzenie klubów dyskusyjnych, organizowane w bibliotekach spotkań autorskich, konkursów czytelniczych, spotkań literacko-plastycznych.
Wszystkie przedsięwzięcia mają przede wszystkim przyciągnąć jak największą liczbę ludzi i zachęcić ich do czytania.
W tym celu stosowane są również kampanie społeczne, które są cennym na-rzędziem komunikacji społecznej. Jest to komunikat, który można określić jako perswazyjny, gdyż jego celem jest nie tylko przekazanie samej informacji, ale też, a może przede wszystkim, zmiana zachowań i postaw na zachowania, i postawy pożądane społecznie. Realizacja owego celu powinna odbywać się na dwa okreś-lone sposoby: poprzez zachęcanie do prospołecznych zachowań oraz namawia-nie do zaprzestania zachowań namawia-niepożądanych [6]. Akcje dotyczące czytelnictwa można zaliczyć do kampanii nastawionych na zmianę w działaniu (kampanie te mają namówić do określonej czynności, w tym przypadku do czytania książek).
Skuteczność kampanii społecznych jest jednak trudna do określenia, na jej wynik składa się wiele czynników.
Opublikowany w 2011 r. raport Pracowni Badań Czytelnictwa Biblioteki Na-rodowej z badań przeprowadzonych na temat społecznego zasięgu książki w Pol-sce w 2010 r. wywołał przysłowiową „burzę”. Tylko 44% Polaków deklarowało w 2010 r. kontakt z dowolną książką [13]. Problem absencji czytelniczej został zauważony i zidentyfikowany jako jeden z głównych problemów dzisiejszych czasów. Tematem nieczytania Polaków zainteresowały się media. W telewizji, w programach radiowych i w prasie wciąż informowano, iż 56% Polaków nie czyta książek. Zdanie to stało się motorem zmian. Od 2011 r. w Polsce
zaobser-wować można zintensyfikowane działania promujące czytanie i książki. Zaczęto zachęcać do lektury wszystkich, którzy nawyk ten zatracili. Dodatkowo, działania te miały odwrócić nurt mówienia o absencji czytelniczej i wizerunku Polaka--nieczytelnika. W kraju zaczęto organizować akcje i kampanie społeczne, które przede wszystkim miały zachęcać do czytania. Do działań włączyło się Minister-stwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz placówki oświatowe i kulturalne, stowarzyszenia, a także organizacje (nie zawsze związane z książką). Wskutek powyższego w mediach promowano hasła zachęcające do czytania. W serwisach informacyjnych coraz częściej emitowano relacje z akcji społecznych organizo-wanych przez biblioteki czy wydawnictwa, które miały na celu nakłonić społe-czeństwo do czytania.
Ciekawą tendencją jest włączenie się w akcje promujące czytelnictwo instytucji na co dzień z czytelnictwem nie mających nic wspólnego. Sieć restauracji McDo-nald’s do zestawów Happy Meal dodawała książki dla najmłodszych1, w wielkich centrach handlowych wciąż organizowane są spotkania z autorami, czy akcje głoś nego czytania. I chociaż celem pośrednim powyższych działań jest zwiększe-nie sprzedaży, to zaliczyć je można rówzwiększe-nież do akcji promujących czytelnictwo.
Jedną z najbardziej znanych ogólnopolskich akcji była kampania społeczna, której główne hasło brzmiało: „Nie czytasz? Nie idę z Tobą do łóżka”. Akcja za-inicjonowana została w 2011 r. przez Grupę Twórczą Qlub Xsiążkowy. Pomysło-dawcy podkreślali, że ich kampania była odpowiedzią na wyniki badań dotyczą-ce czytelnictwa. Ideą akcji było promowanie czytelnictwa w sposób nietypowy – poprzez połączenie wątków erotycznych z intelektem. Wskutek działań Grupy Qlub Xsiążkowy na bilbordach oraz w prasie pojawiły się zdjęcia ludzi czytają-cych książki w łóżku. Początkowo do fotografii pozowali ludzie nieznani. Z cza-sem przyłączyli się przedstawiciele świata kultury, tacy jak Paweł Althamer, Ja-cek Dehnel, Sylwia Chutnik, Kazimiera Szczuka. Wszystkie osoby biorące udział w akcji łączy zamiłowanie do książek. Kampania społeczna uznana została za najlepszą akcję społeczną 2011 r. Akcja zyskała kilkadziesiąt tysięcy fanów. Od 2011 r. pod szyldem kampanii zrealizowano szereg happeningów (np. Świńskie Czytanki w ramach festiwalu „Pomada” w Warszawie), flash moby (np. Wypro-wadź książkę na spacer zrealizowany na Placu Zamkowym w Warszawie), panele dyskusyjne (m.in. Czy czytanie jest w modzie oraz Jak założyć własny klub książ-kowy w ramach XVI Krakowskich Targów Książki w Krakowie) [2; 7].
1 W 2013 r. polska sieć restauracji McDonald’s przystąpiła do ogólnopolskiej akcji „Czytam so-bie”, której głównym organizatorem jest wydawnictwo Egmont. Od 6 listopada 2013 r. w każdej re-stauracji McDonald’s w Polsce do zestawu rodzinnego (McZestaw i zestaw Happy Meal) dodawana była książka. Do 10 grudnia 2013 r. fast foody McDonald’s miały rozdać ponad 400 tys. książeczek.
Do czynnego promowania czytelnictwa od zawsze włączały się biblioteki na wszystkich szczeblach organizacyjnych. W ostatnim czasie, w myśl hasła: Moja mała ojczyzna, akcje zaczęto kierować do zawężonej grupy odbiorców – miesz-kańców danej miejscowości, dzielnicy lub osiedla. Poprzez aktywizację społe-czeństwa lokalnego, instytucje starają się podnieść czytelnictwo w całym kraju.
Popularne stało się organizowanie kampanii społecznych kierowanych do miesz-kańców określonego terenu administracyjnego państwa.
Celem niniejszego tekstu jest zaprezentowanie akcji promujących czytelnictwo podejmowanych na terenie województwa łódzkiego. Stanowi on analizę najwięk-szej kampanii społecznej „Łódzkie czyta” zorganizowanej w regionie łódzkim oraz działań podejmowanych przez grupy ludzi, którzy czynnie włączyli się w ak-cje proczytelnicze. Druga część rozdziału stanowi opis działań popularyzujących czytelnictwo podejmowanych przez jedno z największych centrów handlowych Europy – łódzkiej Manufaktury.
Wojewódzka Biblioteka Publiczna im. Marszałka Józefa Piłsudskiego w Ło-dzi, chcąc sprawdzić poziom czytelnictwa w centralnej Polsce, przeprowadziła w 2010 r. badania czytelnicze2. Za główny wskaźnik brano pod uwagę liczbę mieszkańców danej miejscowości lub gminy, liczbę zapisanych do biblioteki czy-telników oraz ogólną liczbę wypożyczonych książek w 2010 r. Otrzymane wyniki były zróżnicowane, w zależności od regionu województwa. Tabela 1 i 2 zawie-rają cztery wyniki (dwa najwyższe i dwa najniższe) wskaźnika czytelnicy na 100 mieszkańców. Jak wynika z tych skrajnych przykładów, liczba czytelników w bi-bliotekach publicznych poszczególnych jednostek administracyjnych znacznie się różni. Stąd też wniosek, iż czytelnictwo w województwie łódzkim jest nierów-nomierne i nie zależy jedynie od liczby osób zamieszkujących dany teren. Ogólny wynik badań pokazał, że czytelnictwo wśród mieszkańców regionu łódzkiego jest niskie. Okazało się, że średnio 66% mieszkańców województwa łódzkiego nie czyta książek. W ciągu ostatniego roku tylko około 44% miało przynajmniej jed-nokrotny kontakt z książką.
Po opublikowaniu wyników badań łódzkiej biblioteki problem niskiego po-ziomu czytelnictwa w regionie został zauważony przez Urząd Marszałkowski Województwa Łódzkiego oraz osoby prywatne, które chciały zmienić istniejący stan rzeczy. Zaczęto organizować flash moby i happeningi, których głównym ce-lem było promowanie czytania. W 2013 r. studenci łódzkiej Państwowej Wyż-szej Szkoły Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej im. Leona Schillera zorganizowali
2 Wyniki badań zaprezentowane zostały podczas Regionalnego Kongresu Kultury, który odbył się w Łodzi w dniach 27-29 października 2011 r. Szczegółowe wyniki z przeprowadzonych badań znajdują się na stronie internetowej Regionalnego Kongresu Kultury: http://www.kongres-kultury.
pl/diagnoza/region/art-stan_czytelnictwa_w_wojewodztwie_lodzkim.html.
Tabela 1 Największa i najmniejsza liczba czytelników zarejestrowana w bibliotekach publicznych
województwa łódzkiego na obszarach wiejskich w 2010 r.
Źródło: Ranking miast i gmin 2010 – Czytelnicy wsie. In Regionalny Kongres Kultury 2011 w Łodzi [Dokument elektroniczny]. 25.10.2011. Tryb dostępu: http://www.kongres-kultury.pl/rkk_files/
File/Czytelnicy-wsie.pdf. Stan z dnia 07.02.2014.
Tabela 2 Największa i najmniejsza liczba czytelników zarejestrowana w bibliotekach publicznych
województwa łódzkiego na obszarach miejskich i miejsko-wiejskich w 2010 r.
Źródło: Ranking miast i gmin 2010 – Czytelnicy na 100 mieszkańców. In Regionalny Kongres Kultury 2011 w Łodzi [Dokument elektroniczny]. 25.10.2011. Tryb dostępu: http://www.kongres-kultury.
pl/rkk_files/File/Czytelnicy_na_100_mieszkancow_-_miasta.pdf. Stan z dnia 07.02.2014.
Wskaźnik czytelnicy na 100 mieszkańców w bibliotekach publicznych woj. łódzkiego na obszarach wiejskich w 2010 r.
powiat jednostka
wieluński Gmina Biała 5 513 1 957 35,5
bełchatowski Gmina Kleszczów 4 687 1 469 31,3
łowicki Gmina Bielawy 5 871 220 3,7
bełchatowski Gmina Bełchatów 9 904 245 2,5
Wskaźnik czytelnicy na 100 mieszkańców w bibliotekach publicznych woj. łódzkiego w gminach miejskich i miejsko-wiejskich 2010 r.
powiat jednostka radomszczański Miasto Radomsko (Miejska
Biblioteka Publiczna) 48 416 16 371 33,8
Łódź Łódź – Śródmieście
(Miejska Biblioteka Publicz-na Łódź-Śródmieście)
74 163 21 056 28,4
Łódź Łódź Widzew (Miejska Biblioteka Publiczna Łódź--Widzew)
137 726 11 222 8,1
opoczyński Miasto i Gmina Drzewica 11 010 727 6,6
happening pod nazwą „Łódź pełna książek”. Akcja promowała czytanie książek, ale równocześnie dorobek łódzkich pisarzy. Młodzi aktorzy rozdawali przechod-niom książki zakupione w antykwariatach. Przez kilka niedziel studenci czytali głośno książki na skwerach i placach miejskich. Każde „niedzielne” czytanie or-ganizowane było w różnych dzielnicach Łodzi. Organizatorzy czytali dla dzieci m.in. wiersze Juliana Tuwima, Jana Brzechwy czy Ludwika Jerzego Kerna, a także literaturę dla młodzieży i dorosłych, głównie łódzkich autorów [5].
Urząd Marszałkowski w Łodzi po zapoznaniu się z wynikami badania Woje-wódzkiej Biblioteki Publicznej im. Marszałka Józefa Piłsudskiego zorganizował kampanię społeczną pod nazwą „Łódzkie czyta”. Pierwsza edycja akcji, mają-ca na celu przede wszystkim aktywizację czytelników, trwała od maja 2012 do grudnia 2012 r. Głównym organizatorem i koordynatorem była Wojewódzka Biblioteka Publiczna im. Marszałka J. Piłsudskiego w Łodzi. Kampania społecz-na prowadzospołecz-na była dwutorowo. Z jednej strony starano się promować czytanie jako główny wyznacznik społeczeństwa informacyjnego. Przekonywano, iż bez nawyku czytania zdobywanie wiedzy i pozyskiwanie informacji jest niemożliwe.
Z drugiej strony organizatorzy chcieli promować czytanie jako jedną z atrakcyj-nych form spędzania wolnego czasu. W myśl tej idei, czytanie ma się kojarzyć z zabawą, czynnikiem, który może łączyć wszystkich ludzi, bez względu na grupę wiekową czy społeczną.
W informacjach prasowych dotyczących wspomnianej kampanii zamieszczo-ne zostały jej główzamieszczo-ne cele. Najważniejsze z nich to: aktywizacja środowisk nieczy-tających i zwiększenie liczby osób czynieczy-tających w województwie łódzkim; popu-laryzacja wartości płynących z lektury jako ciekawej formy spędzania wolnego czasu, formy aktywności społecznej i rozwoju osobistego; promowanie różnych gatunków literatury dla różnych grup odbiorców, także tych, którzy dotychczas uważali czytanie za stratę czasu [1]. Pośrednim celem programu, nie mniej waż-nym, było integrowanie instytucji, organizacji i stowarzyszeń działających na te-renie całego województwa, które swoją działalnością przyczyniały się do promo-cji czytelnictwa. Szczególnie zwracano uwagę na inicjatywy mieszkańców, którzy aktywnie włączyli się w działania proczytelnicze. Aby kampania zyskała rozgłos, do akcji zaproszono osoby znane z mediów, szanowane osobistości ze świata kul-tury i polityki.
W ramach kampanii „Łódzkie czyta” na terenie województwa odbył się szereg imprez, spotkań i konkursów. Były to np. konkurs fotograficzny „Z książką mi do twarzy”, czy spotkanie z finalistkami konkursu modowego The Look of the Year, które zachęcały dzieci i młodzież do czytania. 11-12 października 2012 r. obcho-dzono Dni Gutenberga. Idea święta narodziła się rok wcześniej, w 2011 r., dzięki właścicielowi Pubu Biblioteka – Łukaszowi Rojewskiemu. Już wtedy do akcji włą-czyła się Wojewódzka Biblioteka Publiczna oraz szereg wolontariuszy. W 2012 r.
Dni Gutenberga zostały włączone do kampanii społecznej „Łódzkie czyta”. W ra-mach obchodów w Łodzi odbyło się wiele imprez związanych z czytelnictwem.
Starano się, aby w programie każdy znalazł coś, co go interesuje – począwszy od gier, a na spotkaniach autorskich kończąc.
Dni Gutenberga rozpoczęły się 11 października od zorganizowania „parady czcionek”, czyli przemarszu osób, dla których czytelnictwo pełni ważną rolę
w ży-ciu. Tego samego dnia zainteresowani wzięli udział w grze miejskiej SMIGOL.
Osoby chętne, tworząc zespoły kilkuosobowe, otrzymywały kartę gry, na której zapisane zostały polecenia do wykonania. Zadaniem graczy było zrealizowanie wszystkich ćwiczeń zawartych w karcie gry oraz odgadnięcie tytułu i autora po-szukiwanej książki. Z okazji Dni Gutenberga przeprowadzono również akcję bo-okcrossingu – książki znaleźć można było w łódzkich taksówkach. Kolejną część obchodów Dni Gutenberga stanowiła seria prelekcji Mediafest, których główny-mi hasłagłówny-mi były: „Inspiracja, Innowacja, Integracja”. W myśl tych trzech haseł, tematy wygłoszonych referatów miały inspirować słuchaczy do prowadzenia roz-mów o nowych trendach i innowacjach, oraz integrować wszystkich obecnych.
W ramach Mediafestu wysłuchano prelekcji m.in.: Skąd się wzięły „Książki – ma-gazyn do czytania”, który wygłosiła Katarzyna Kolanowska, dyrektor wydaw-nicza „Gazety Wyborczej”, a także O badaniach nt. czytelnictwa prasy w Polsce, które przedstawił Adam Wojdyło, prezes PBC – Polskich Badań Czytelnictwa.
Kolejnym punktem programu Dni Gutenberga był wieczór filmowy w Pubie Bi-blioteka. Tematem przewodnim spotkania były filmy, w których książka pełni pierwszoplanową rolę. Dodatkowo, 11 i 12 października, odbyło się szereg spo-tkań autorskich, m.in. z Jarosławem Kretem – podróżnikiem, Izabellą Klebańską – pisarką dla dzieci i młodzieży, Piotrem Pustelnikiem – himalaistą.
Rys. 1. Logo kampanii Łódzkie czyta
Źródło: http://www.lodzkieczyta.pl/images/dla-mediow/logo-lodzkieczyta.png
Działaniem kampanii „Łódzkie czyta”, które szczególnie zasługuje na uwagę, jest promowanie czytania i pisania listów. W dobie Internetu i powszechnej pocz-ty elektronicznej nawyk ten, jak również sama umiejętność pisania listów, zanika.
Poczta Polska spodziewa się 4% średniorocznego spadku rynku listów w Polsce do 2018 r. [4]. Pomysłodawcy kampanii, za jeden z celów uznali: poznanie, poprzez lekturę korespondencji lub jej fragmentów, życia prywatnego i dorobku twór-czego, naukowego osób znanych i nieznanych, uczestników ważnych wydarzeń, ale też listów opisujących codzienne, zwyczajne problemy; a także popularyzację pisania listów jako formy komunikacji, wymiany myśli, wyrażania emocji [1].
W związku z powyższym zorganizowano konkurs pod nazwą „Pisanie listów do przyszłych pokoleń”. Inicjatywa realizowana była od 17 maja do 5 paździer-nika 2012 r. Jej ideą była popularyzacja pisania listów jako formy komupaździer-nikacji, wymiany myśli i wyrażania emocji między ludźmi. Każdy zainteresowany mógł przedstawić w postaci listu swoje refleksje nad teraźniejszością lub przyszłością.
W dniu 12 października wszystkie nadesłane listy zostały zamknięte na 10 lat w „Kapsule Czasu” znajdującej się w WBP w Łodzi. W ramach akcji można było napisać dwa rodzaje listów. Pierwszy – mógł zostać upubliczniony przez organi-zatorów przed umieszczeniem go w „Kapsule Czasu” oraz drugi, który nie będzie upubliczniony przed upływem 10 lat od daty zamknięcia go. Po upływie dekady, czyli w 2022 r., listy zostaną wyjęte i upublicznione. W celu popularyzacji listów tradycyjnych zorganizowana została również Wystawa 9. Międzynarodowego Fe-stiwalu Sztuka Książki Korespondencja.
Jednym z największych przedsięwzięć kampanii „Łódzkie czyta” była Literacka Mapa Województwa Łódzkiego. Miała zawierać oznaczenia miejsc na terenie wo-jewództwa łódzkiego, w których można odnaleźć ślady obecności i działalności pisarzy, poetów oraz dramaturgów. Oznaczone zostały miejsca ich zamieszkania, tereny, na których tworzyli swe dzieła lub okolice miejsc, w których wypoczywali.
Ponadto mapa przedstawia pomniki, tablice pamięci, miejsca pochówku i inne zabytki kultury związane z twórcami, a także ulice, place, parki, instytucje czy wydarzenia kulturalne nazwane imieniem literatów. Dzięki szczegółowo przy-gotowanej mapie literackiej, zainteresowani mogą odwiedzić także muzea, izby pamięci, poznać informacje o grupach, stowarzyszeniach, organizacjach, festiwa-lach literackich oraz instytucjach działających na rzecz popularyzacji literatury.
Mapa dostępna jest w Internecie. Każda zainteresowana osoba może wziąć udział w jej współtworzeniu, poprzez zgłoszenie osoby lub miejsca związanego z życiem literackim.
Kolejna łódzka akcja, która obecnie ma już charakter ogólnopolski to „Księgo-Zbiór”. Jest to inicjatywa społeczna, oparta wyłącznie na aktywności mieszkań-ców Łodzi oraz regionu (edycje lokalne w województwie). Organizatorzy
pod-kreślają, że swoją kampanią chcą promować książkę i czytelnictwo. Odrzucają natomiast możliwość reklamy podmiotów komercyjnych, kierując się zasadą No Logo. Pomysłodawcy połączyli czytanie z wybraną przestrzenią publiczną, chcąc wzbudzić w ludziach (nie tylko tych biorących udział w akcji, ale również tych mijanych na ulicy) skojarzenia: przestrzeń miejska = przestrzeń do czytania.
„KsięgoZbiór” polega na gromadzeniu się w jednym miejscu o wyznaczonej po-rze osób publicznie czytających przyniesione ppo-rzez siebie książki. W ppo-rzeciwień- przeciwień-stwie do innych akcji tego typu, ta odznacza się czytaniem w ciszy. Zgromadzone osoby siadają na przyniesionych przez siebie krzesłach, karimatach i czytają przez godzinę wybraną książkę. Zebrani zwracają na siebie uwagę przechodniów, odpo-wiadają na ich pytania, czasem rozmawiają o korzyściach płynących z czytania.
Pierwsza odsłona akcji odbyła się 6 października 2011 r. Od samego początku pomysłodawcy starali się szczególnie promować ul. Piotrkowską, która jest miej-scem najbardziej rozpoznawalnym w Łodzi. Z czasem „KsięgoZbiór” przenosił się w inne przestrzenie publiczne. Kolejna edycja odbyła się w galerii handlowej Manufaktura. Przyświecało jej hasło: „Książki + Ludzie = Wielka Miłość”. Do-tychczas odbyło się już kilkanaście odsłon „KsięgoZbioru”. Najczęściej uczestnicy spotykali się na ul. Piotrkowskiej w Łodzi, ale zdarzały się również miejsca mniej typowe, dla organizowania tego typu akcji. Aby dotrzeć do jak najszerszego gro-na publiczności zorganizowano tzw. „KsięgoZbiór Tramwajowy”. Zebrani czytali książki w ustalonym tramwaju o wybranej godzinie. Czytano w tramwaju linii 11 (21 stycznia 2013 r.) i linii 10 (29 kwietnia 2013 r.). Czytanie odbywało się w go-dzinach popołudniowych (od godz. 18.00), tak aby akcja została zauważona przez jak największą liczbę mieszkańców. Czytanie w tramwaju miało uświadomić jego pasażerom, że czas spędzony w podróży może być spożytkowany w owocny i cie-kawy sposób. Organizatorzy „KsięgoZbioru” dołączyli również do ogólnopol-skiej akcji „Pięć minut dla książki”3. W 2012 r. „KsięgoZbiór” stał się partnerem kampanii „Łódzkie czyta”, zaś obecnie organizowany jest w całym kraju.
Czytelnictwo można promować wszędzie, nie tylko w bibliotece czy szkole.
W ostatnim czasie stało się ono jednym z punktów działalności centrów handlo-wych. Organizuje się w nich spotkania autorskie, głośne czytanie, zbiórki książek.
Często sieci handlowe przyłączają się do ogólnopolskich akcji czytelniczych jak np. „Cała Polska czyta dzieciom”.
3 Cykl wydarzeń promujących czytelnictwo zainicjowany przez serwisy internetowe Granice.
pl, DuzeKa.pl, PrzyKominku.com, organizowanych wspólnie z przedstawicielami środowisk lokal-nych, bibliotekarzami, księgarzami oraz animatorami kultury. W ramach cyklu regularnie w wie-lu miastach Polski organizowane są plenerowe spotkania miłośników książki, które mają na cewie-lu przypomnienie przechodniom znaczenia literatury w codziennym życiu. Akcja organizowana była m.in. w Warszawie, w Olsztynie, w Poznaniu i w Kielcach.
Rys. 2. Logo akcji KsięgoZbiór
Źródło: https://www.facebook.com/księgozbiór
Centrum Manufaktura jest jednym z największych kompleksów handlowo--usługowych w Europie. Odrestaurowane zakłady Izraela Poznańskiego, w któ-rych obecnie mieszczą się muzea, kina, dyskoteki, ponad 250 butików i sklepów oraz kilkadziesiąt restauracji to jedno z najbardziej rozpoznawalnych i najchęt-niej obecnie odwiedzanych miejsc w Łodzi. Manufaktura, od początku działalno-ści, angażuje się w akcje społeczne. Na rynku Manufaktury odbywają się koncer-ty charytakoncer-tywne, pokazy ratownicze, jarmarki zdrowia itp. Manufaktura włącza się również w działania promujące czytelnictwo. W 2006 r., w kinie wchodzącym w skład kompleksu, odbyła się impreza czytelnicza w ramach V Ogólnopolskiego Tygodnia Czytania Fundacji ABCXXI pod hasłem „Czytanie rozwija wyobraź-nię”. Gośćmi czytającymi książki dla dzieci byli przedstawiciele łódzkich wydaw-nictw, dziennikarze radiowi, strażnicy miejscy, aktorzy teatralni, bibliotekarze oraz autorzy książek. Oprócz tradycyjnego czytania książek, dzieci miały możli-wość obejrzenia wybranych zbiorów Muzeum Książki Dziecięcej, porozmawiania z autorami książek, jak również zagrania w inscenizacji wybranych wierszy [10].
W 2013 r. Manufaktura była jednym z głównych łódzkich ośrodków, gdzie obchodzono Rok Juliana Tuwima. Warto wspomnieć, iż kompleks handlowy do kultywowania imienia łódzkiego poety włączył się już wcześniej. 13 września 2010 r., w 116. rocznicę urodzin pisarza, na rynku Manufaktury zorganizowano happening połączony z próbą ustanowienia rekordu w jednoczesnym czytaniu wiersza Lokomotywa przez jak największą liczbę osób. Akcja skierowana była przede wszystkim do szkół podstawowych, jednakże udział w wydarzeniu mogli wziąć wszyscy zainteresowani. „Tuwimiada”, bo tak nazwano akcję, rozpoczęła się od wspólnego malowania przez dzieci czterdziestu wagoników lokomotywy.
O godzinie 12.00 uczniowie ponad sześćdziesięciu szkół podstawowych z woje-wództwa łódzkiego odczytali wspólnie tekst wiersza Lokomotywa. Tekst wyświe-tlany był na telebimie, a próbę ustanowienia rekordu poprowadził aktor, reżyser, animator kultury – Marcel Szytenchelm (Klimas). Głównym celem akcji było przypomnienie łodzianom, a przede wszystkim najmłodszym mieszkańcom,
syl-wetki łódzkiego poety i jego twórczości. Samo bicie rekordu było pretekstem do spotkania, nie zaś celem samym w sobie [3].
Ogłoszenie roku 2013 Rokiem Juliana Tuwima [12] wpłynęło znacząco na
Ogłoszenie roku 2013 Rokiem Juliana Tuwima [12] wpłynęło znacząco na