akademickich w czasie pandemii
3. Formy działań duszpasterskich w czasie pandemii – analiza materiału badawczego
W tej części tekstu przedstawione zostaną inicjatywy podejmowane przez badane duszpasterstwa oraz analiza wypowiedzi studentów zaangażowanych w ich działalność.
3.1. Duszpasterstwo akademickie przy kolegiacie św. Anny
Duszpasterstwo akademickie przy kolegiacie św. Anny w Krakowie jest najstarszym duszpasterstwem akademickim nie tylko w tym mieście, ale także w całej Polsce, erygowanym dekretem biskupim (https://diecezja.pl/
173 Ewangelizacja przez Zooma? – z doświadczeń duszpasterstw akademickich w czasie pandemii l wspolnoty-i-duszpasterstwa-2/). Jako Centralny Ośrodek Duszpasterstwa Akademickiego w Krakowie w sposób naturalny wskazuje, jak prowadzić
formację studentów w dwóch ostatnich trudnych latach.
Na początku pandemii COVID-19 (od 28 marca 2020 r.) duszpasterz akademicki przygotowywał filmy Zasadzą winnice dotyczące formacji duchowej. Dwa razy w tygodniu pojawiały się one na stronie internetowej i na profilu duszpasterstwa na Facebooku. Duszpasterz zachęcał także, by w razie potrzeby kontaktować się z nim mailowo lub telefonicznie (https://
da-krakow.pl).
W czasie pandemii COVID-19 kontynuowane były wydarzenia cykliczne, z których znane jest duszpasterstwo przy kolegiacie św. Anny, takie jak
„Pacierze”, czyli comiesięczne konferencje poświęcone modlitwie, połączone ze mszą świętą, oraz „Żar ognia”, czyli organizowane raz na miesiąc msze święte z kazaniem poświęconym budowaniu relacji. Materiały z działań są cały czas dostępne na stronie formacji.
Istotne dla pracy duszpasterskiej ze studentami było również poruszanie tematów, którymi w czasie pandemii żyła cała Polska. W ramach spotkań o nazwie „GPS – Głoś Pana Sobą” na platformie Zoom zostały podjęte takie problemy jak kwestia pedofilii w Kościele czy niepewnej przyszłości, jaka czeka nas po pandemii.
Z zachowaniem obowiązujących obostrzeń epidemiologicznych kon-tynuowano także praktyki odbywające się w kolegiacie, np. adorację Naj-świętszego Sakramentu. Na wiosnę 2021 r. w związku z poprawą sytuacji epidemicznej w kościele odbył się koncert Stabat Mater Dolorosa oraz czu-wanie w wigilię Zesłania Ducha Świętego, z kolei w maju gromadzono się na nabożeństwach majowych na świeżym powietrzu (https://www.facebook.
com/swanna.kr).
Komunikacja ze studentami odbywała się zarówno przez media spo-łecznościowe, np. Instagram czy YouTube, jak i za pośrednictwem wydawa-nego przez duszpasterstwo przy kolegiacie św. Anny czasopisma „Ignis”, ale już w formie elektronicznej. Z ciekawych inicjatyw można wskazać także Q&A z duszpasterzem akademickim oraz stworzenie nakładek profilowych na zdjęcia na Facebooku.
Duszpasterstwo akademickie przy kolegiacie św. Anny w Krakowie, wychodząc naprzeciw związanym z sytuacją epidemiczną potrzebom
174 l Marcelina Koncewicz
młodych ludzi, zorganizowało kurs przedmałżeński „MoreLove” na plat-formie Zoom oraz akcje charytatywne na rzecz domów pomocy społecznej.
Zaangażowało się także w akcję opatrzoną hasztagiem #NośMaseczkęChal-lenge, polegającą na promowaniu noszenia ochronnych maseczek.
3.2. Dominikańskie duszpasterstwo akademickie „Beczka”
„Beczka” jest wspólnotą powstałą w 1964 r. przy klasztorze ojców domini-kanów w Krakowie (Mrowiec, 2021). Ze względu na przypadki zakażenia wirusem Sars-CoV-2 w tej wspólnocie dwukrotnie zawieszano sprawowanie wszystkich mszy świętych, nabożeństw i sakramentu spowiedzi, a także działalności grup i duszpasterstw.
Podobnie jak w duszpasterstwie akademickim przy kolegiacie św. Anny formacja duchowa studentów przeniosła się do sieci – głównie na platformę Zoom. Do końca roku akademickiego oraz przez cały następny rok spotkania grup studentów odbywały się on-line. Linki do tych wydarzeń, dostępne dla każdego, były umieszczane na profilu na Facebooku.
Studenci zebrani wokół klasztoru dominikanów zawsze organizowali wiele inicjatyw kulturalnych. W czasie, kiedy kina, teatry oraz inne instytucje kulturalne pozostawały zamknięte, zbierali się co dwa tygodnie na wspólny seans z cyklu „Widzowisko”. O wskazanej porze chętne osoby indywidual-nie oglądały wybrany film, a potem brały udział we wspólnej dyskusji na platformie Zoom. Z kolei grupa teatralna przygotowała spektakl on-line, a także serię nagrań psalmów (https://www.beczka.krakow.dominikanie.pl).
Wakacje nie były czasem przerwy od wydarzeń proponowanych stu-dentom przez duszpasterstwo. Dominikanie przygotowali dla młodych spotkania biblijne on-line oraz duchowe pielgrzymowanie na Jasną Górę.
W czasie pandemii nie mogła się odbyć akcja charytatywna „Ciacho za ciacho”, z której „Beczka” znana jest w Krakowie. Do tej pory inicjatywa ta miała formę kiermaszu ciast, z którego dochód przeznaczano co roku na inny cel charytatywny. Została ona jednak zamieniona na wydarzenie pod nazwą „Ciacho dla najbliższych”. Ojcowie prosili, aby we wskazanym tygodniu upiec ciasto dla swoich domowników lub sąsiadów. Następnie
175 Ewangelizacja przez Zooma? – z doświadczeń duszpasterstw akademickich w czasie pandemii l należało zrobić zdjęcie tego wypieku, aby można było zamieścić je w galerii na profilu na Facebooku (https://www.facebook.com/DABeczka).
Interesującą inicjatywą było stworzenie podcastu na platformie Spotify o nazwie „Beczcast”. W ramach tego działania zaproszeni dominikanie podejmowali tematy takie jak: finanse w Kościele, jego obecność w popkul-turze, patriotyzm po chrześcijańsku.
Tak jak w duszpasterstwie akademickim przy kolegiacie św. Anny, u dominikanów odbyły się także dyskusje na kontrowersyjne tematy, np.
w sprawie wyroku Trybunału Konstytucyjnego dotyczącego aborcji euge-nicznej czy roli kobiet w Kościele katolickim.
Ponadto przed odpustem odbywającym się w bazylice ojców dominika-nów powstał cykl postów o Trójcy Świętej, czego finałem było wydarzenie
„Spaceruj z nami w odpust”. Dzięki mapce i materiałom przygotowanym na profilu na Facebooku można było poznać w trakcie krótkiej wędrówki miejsca związane ze świętem przeżywanym w klasztorze dominikanów.
3.3. Duszpasterstwo akademickie „Skałka”
przy klasztorze ojców paulinów
Duszpasterstwo akademickie „Skałka” istnieje od 1970 r. i jest niewielką wspólnotą. Jak można przeczytać na jego stornie internetowej: „pod wzglę-dem liczebności uczestników nie ma charakteru masowego, lecz kameralny – rodzinny”. W czasie pandemii aktywność duszpasterska ograniczona była do cotygodniowych spotkań i mszy świętej, którą transmitowano na żywo na stronie internetowej. Duszpasterze zaproponowali także cykl spotkań on-line „Gość na polach: Bądź jak św. Józef, czyli o mężczyznach w Kościele”.
Na profilu na Facebooku umieszczono także świadectwa członków dusz-pasterstwa o św. Józefie. W czasie świąt Bożego Narodzenia studenci mogli wziąć udział we wspólnym kolędowaniu w kościele (https://pl-pl.facebook.
com/skalka.da/).
176 l Marcelina Koncewicz
3.4. Duszpasterstwo akademickie księży misjonarzy
„Na miasteczku”
W czasie pandemii duszpasterstwo akademickie księży misjonarzy „Na miasteczku” wykorzystało wszystkie możliwe formy prowadzenia spotkań formacyjnych dla studentów: spotkania online na platformie Zoom, stacjo-narne w kościele oraz hybrydowe. Do sieci przeniosły się również „Poznajki”, czyli spotkania poznawczo-matrymonialne studentów z kręgów chrześcijań-skich. Wspólnota zorganizowała także ewangelizacyjny kurs Alpha on-line dla studentów oraz warsztaty prowadzone przez pracownika punktu pomocy psychologiczno-duchowej (https://namiasteczku.org/).
Ważnym elementem prowadzenia przez duszpasterstwo mediów spo-łecznościowych było regularne przypominanie o nabożeństwach i trans-misjach online. Co tydzień ukazywał się harmonogram poszczególnych spotkań. Zostały zorganizowane także rekolekcje wielkopostne i adwen-towe, z których materiały umieszczono w sieci (https://www.facebook.
com/NaMiasteczku). W duszpasterstwie akademickim księży misjonarzy
„Na miasteczku” w pierwszym roku pandemii nagrano słuchowisko o męce Pańskiej, a w kolejnym wystawiono w formie teatru telewizji misterium męki Pańskiej. Premiera odbyła się na kanale YouTube tej formacji.
3.5. Duszpasterstwo akademickie „Karmel”
przy klasztorze karmelitów bosych
Duszpasterstwo akademickie „Karmel” jako jedno z mniejszych skupiło swoją działalność w czasie pandemii głównie na transmisjach rekolekcji i mszy świętych. Organizowało również konferencje na platformie Zoom oraz polecało na profilu na Facebooku książki warte przeczytania (https://www.
facebook.com/DaKarmel).
177 Ewangelizacja przez Zooma? – z doświadczeń duszpasterstw akademickich w czasie pandemii l
3.6. Duszpasterstwo akademickie „Mrowisko”
Franciszkańskie duszpasterstwo akademickie „Mrowisko” w czasie pandemii opierało swoją działalność głównie na udostępnianiu materiałów formacyjnych.
Spotkania modlitewne i integracyjne przeniosły się do sieci. Studenci wzięli udział w akcji #NośMaseczkęChallenge. Przed rozpoczęciem roku akademic-kiego 2020/2021 przygotowana została ankieta, która miała na celu wybranie odpowiedniej formy spotkań z uwzględnieniem preferencji studentów.
Kiedy obostrzenia sanitarne zelżały, spotkania modlitewne i integracyjne wróciły do formy stacjonarnej, ale zgodnie ze wszelkimi wymaganiami bez-pieczeństwa. Według ogłoszeń z profilu na Facebooku, przy wejściu przyby-wający musieli wpisać się na listę (https://www.facebook.com/da.mrowisko).
3.7. Duszpasterstwo akademickie ojców redemptorystów
„Na Górce”
Duszpasterstwo „Na Górce”, podobnie jak dominikańska „Beczka”, musiało mocno ograniczyć swoją działalność ze względu na ryzyko przeniesienia się choroby COVID-19 do klasztoru redemptorystów. Istotne było jasne infor-mowanie o zagrożeniu i o kwarantannie, którą objęci zostali prewencyjnie zakonnicy. W ramach formacji studentów prowadzono transmisje mszy świętych oraz udostępniano pod nazwą „Słowo na Górce” komentarze do lektury Pisma Świętego (https://www.facebook.com/DAnagorce/).
3.8. Duszpasterstwo akademickie ojców jezuitów – wspólnota studencka „WAJ”
Duszpasterstwo akademickie ojców jezuitów – wspólnota studencka „WAJ”
w czasie pandemii COVID-19 postanowiło całkowicie dostosować się do obowiązujących obostrzeń epidemiologicznych. Zorganizowało np. bardzo kameralny dzień skupienia dla ograniczonej liczby osób, polegający na indywidualnej medytacji, wysłuchaniu konferencji i krótkim dzieleniu się przeżyciami. Podobnie było z wyjazdem na majówkę – zamiast jednego
178 l Marcelina Koncewicz
turnusu całej wspólnoty odbyło się siedem oddzielnych jednodniowych wycieczek w małych grupach.
Duszpasterstwo transmitowało także msze święte oraz modlitwę ekume-niczną w duchu wspólnoty Taizé, zorganizowało warsztaty wokalne online
„Wnętrze wokalisty”. Inną propozycją była prowadzona w sieci co tydzień modlitwa domowa i konferencja o świętych przygotowana przez jednego ze studentów. Czas pandemii nie stanowił także przerwy dla działalności grupy sportowej duszpasterstwa – co tydzień zamieszczano bowiem filmiki z ćwiczeniami fizycznymi dla jej członków (https://www.facebook.com/
JEZUICKIE.DUSZPASTERSTWO.AKADEMICKIE).
3.9. Duszpasterstwo akademickie księży salezjanów – wspólnota studencka „Ziemia Boga”
W ramach „Ziemi Boga” spotykają się studenci, absolwenci oraz osoby pra-cujące i rodziny.
W czasie pandemii spotkania formacyjne zostały przeniesione na plat-formę Zoom. Wspólnotowa eucharystia została zawieszona do odwołania.
Ważnym elementem duszpasterstwa są grupki dzielenia, których sposób spotykania się był uzgadniany indywidualnie dla każdej z nich. Grupa studencka utrzymywała ze sobą kontakt na platformie Zoom. Konferencje duszpasterza udostępniano na YouTube (https://ziemiaboga.pl/).
3.10. Duszpasterstwo akademickie „U Dobrego”
Duszpasterstwo działa przy Parafii pw. Dobrego Pasterza, zrzeszając stu-dentów i młodzież pracującą. Na stronie internetowej pojawia się niewiele informacji dotyczących działania tej grupy w czasie pandemii. Na początku roku akademickiego 2020/2021 duszpasterz akademicki zwrócił się do studentów z pytaniem o preferowane przez nich formy spotkań. Co tydzień na profilu na Facebooku umieszczano rozważania do Ewangelii, a studenci mogli brać udział w spotkaniach formacyjnych na platformie Skype (https://
www.facebook.com/UDobrego).
179 Ewangelizacja przez Zooma? – z doświadczeń duszpasterstw akademickich w czasie pandemii l
Tabela 1. Formy działań duszpasterstw akademickich Duszpaster- stwo akade-
akade-mickie przy kolegiacie św. Anny
Dominikań- skie dusz- pasterstwo
akademickie „Beczka”
Duszpa- sterstwo akademickie „Skałka” przy klasz
- torze ojców paulinów
Duszpa- sterstwo
akademickie księży misjo
-narzy „Na miasteczku”
Duszpa- sterstwo
akademickie „K armel” przy
klasztorze karmelitów bosych
Duszpa- sterstwo
akademickie „Mr
owisko”
Duszpaster- stwo akade- mickie ojców redempto- rystów „Na Górc
e”
Duszpaster- stwo akade- mickie ojców
jezuitów – wspólnot
a studencka „WAJ"
Duszpa- sterstwo
akademickie „U Szcze
-pana” przy Parafii św. Szczepana
Duszpa- sterstwo akademickie księży
salezjanów – wspólnot
a
studencka „Ziemia Boga”
Duszpa- sterstwo
akademickie „U Dobrego”
Transmisja mszy świętejtaknietaktaktaktaktaktaktaktaktak Udostępnianie materia- łów formacyjnychtaktaktaktaktaktaktaktaknienietak Spotkania online w cza- sie rzeczywistymtaktaknietaktaktaktaktaknietaktak Organizacja rekolekcjitaknietaktaktaktaktaktaktaknietak Strona internetowataktaknietaktaknienietaktaktaktak instagramtaktaknietaknienietaktaknienienie profli na Facebookutaktaktaktaktaktaktaktaktaktaktak e-czasopismotaknienienienienienienienienienie podcastnietaknienienienienienienienienie Źródło: opracowanie własne.
180 l Marcelina Koncewicz
Z analiz działalności duszpasterstw akademickich w Krakowie wynika, że najczęściej proponowały one studentom transmisje mszy świętych. Wpisuje się to w wyniki raportu portalu Wirtualnemedia.pl, z którego wynika, że oglądalność liturgii transmitowanych w telewizji w marcu 2020 r., w okre-sie najostrzejszych restrykcji epidemii COVID-19, zwiększyła się prawie czterokrotnie w stosunku do stycznia tego samego roku (http://wiez.com.
pl/2020/03/25/msze–w–polskich–mediach–w–czasie–pandemii–dwukrot-nie–wiecej–czasu–antenowego–czterokrotnie–widzow).
Podstawowym kanałem komunikacji z zainteresowanymi ofertą dusz-pasterstw akademickich jest serwis społecznościowy Facebook. Oryginalną formą prowadzenia działalności duszpasterskiej stał się podcast nagrywany przez daną wspólnotę oraz czasopismo w formie elektronicznej wydawane w duszpasterstwie akademickim przy kolegiacie św. Anny.
W ramach badań przeprowadzono kilkanaście rozmów z grupą 30 stu-dentek i studentów zaangażowanych w działalność w duszpasterstwie aka-demickim. Wnioski z tych dyskusji są następujące:
1. W czasie pandemii studenci najczęściej korzystali z takich form duszpasterstwa akademickiego jak: spotkania z ciekawymi ludźmi na Zoomie, transmisje mszy świętych akademickich oraz materiały formacyjne zamieszczane na stronach internetowych duszpasterstwa.
2. Udział w duszpasterstwie w czasie pandemii miał dla studentów istotne znaczenie, gdyż pozwalał zachować kontakt ze znajomymi i pomagał przetrwać czas izolacji. Wspólna modlitwa w czasie trans-misji mszy świętych byłą dla nich doświadczeniem jednoczącym i dającym poczucie przynależności do większej grupy.
3. Jako najbardziej przydatną w czasie pandemii formę pracy duszpaster-stwa studenci wskazali komunikację za pomocą profilu na Facebooku.
Dzięki temu kanałowi komunikacji mogli na bieżąco dowiadywać się o organizowanych wydarzeniach oraz mieć codzienny kontakt z treściami o charakterze formacyjnym.
4. Studenci angażujący się w duszpasterstwo akademickie zgodnie stwierdzili, że najbardziej brakowało im w czasie pandemii poczucia niezapośredniczonego kontaktu z innymi członkami wspólnoty. Nie-doskonałość form zdalnych oraz problemy techniczne sprawiały, że nie zawsze mogli w pełni uczestniczyć w inicjatywach duszpasterskich.
181 Ewangelizacja przez Zooma? – z doświadczeń duszpasterstw akademickich w czasie pandemii l
5. Wśród pomysłów, jakie studenci mają na działanie duszpasterstwa w czasie pandemii, szczególnie wyróżnia się idea zwiększenia komu-nikacji za pomocą Instagrama, np. poprzez organizowanie codzien-nych live’ów z udziałem duszpasterzy akademickich i liderów. Ta forma miałaby na celu zwiększenie interaktywności podejmowanych inicjatyw duszpasterskich (do live’ów mogą na bieżąco dołączać się inni uczestnicy). Często poruszaną kwestią jest także troska o atrak-cyjną szatę graficzną stron internetowych oraz postów udostępnia-nych na profilu duszpasterstwa akademickiego na Facebooku.