Wyniki badań

Wyniki wskazują, że badane osoby dzięki zdalnym ćwiczeniom miały moż-liwość rozwinąć swoje umiejętności w zakresie obsługi komputera (63,3%), deklarując swój dalszy udział w zajęciach w trudnym czasie pandemii lub z powodu własnej sytuacji uniemożliwiającej im bezpośredni kontakt z logo-pedą (76,7%). Podkreślając atrakcyjność tych spotkań, zwracano uwagę na ciekawe gry (66,7%), grafikę (83,3%) i mile spędzony czas (63,3%). Swój udział w opiece nad wykonywanymi ćwiczeniami mieli też opiekunowie (80%), którzy regularnie nieśli pomoc dzieciom, co miało wpływ zarówno na zaangażowanie w wykonywane ćwiczenia (83,3%), jak i na dobry kon-takt z logopedą (80%), wypracowany już poprzez spotkania w poradni.

Determinacja w pracy nad mową (63,3%) wynikała z dużej świadomości badanych i chęci zdobywania dobrych ocen w szkole (53,3%). Uczniowie niejednokrotnie sami przekonali się, że nieprawidłowo wymawiane przez nich wyrazy są tak samo zapisywane, a błędy te zwracają uwagę nauczycieli i skutkują obniżaniem ocen.

Tabela 1. Dane dotyczące poziomu motywacji dzieci do podejmowanej terapii logopedycznej (N = 30)

Zachowanie Odpowiedzi – dane w procentach

Często Czasem Rzadko Nigdy Dzięki tym ćwiczeniom rozwijam nowe umiejętności 63,3 20,0 16,7 —

Nadal mogę tak ćwiczyć 76,7 10,0 13,3 —

ćwiczenia przy komputerze są ciekawe, ponieważ

można pograć w kolorowe gry i układanki 66,7 23,3 10,0 — Grafika komputerowa przyciąga moją uwagę 83,3 16,7 — — Lubię spędzać czas przy komputerze 63,3 23,3 13,3 — Dorośli pomagają mi w ćwiczeniach, słuchają, jak

wymawiam słowa 80,0 13,3 6,7 —

Chętnie wykonuję zadania domowe 83,3 10,0 6,7 —

Mam dobry kontakt z panią 80,0 13,3 6,7 —

ćwiczę, bo chcę dobrze mówić 63,3 30,0 6,7 —

Dzięki temu, że lepiej mówię, mam lepsze oceny

w szkole 53,3 30,0 6,7 10,0

Źródło: opracowanie własne.

123 Zdalna terapia logopedyczna w opinii dzieci z dyslalią l W czasie badania dzieci komentowały niektóre odpowiedzi, podając informacje dodatkowe. Wynika z nich, że dobrze rozumiały potrzebę pracy zdalnej. W domach były poruszane kwestie zachorowań, zagrożeń i potrzeb wszelkich form ostrożności w kontaktach z ludźmi. Również przestrzeganie reżimu sanitarnego w szkołach pomagało w zrozumieniu sytuacji pandemii.

Nauczeni edukacji w trybie online w szkołach i wykonywania zdalnych ćwi-czeń przekazywanych przez logopedów szkolnych uważały wprowadzone przez terapeutów rozwiązania za działania nowe, ale już normalne w ich odczuciach. Szybko przystosowały się i odnalazły w tej rzeczywistości, co wpłynęło na utrzymanie właściwych relacji terapeutycznych. Poza tym były informowane, że takie działania są „chwilowe”, a kiedy zaistnieje taka możliwość, powrócą do gabinetów i tradycyjnych spotkań. Ta odmienność była zatem swego rodzaju atrakcją w terapii.

Kolejne wyniki badań dotyczą poziomu kompetencji dzieci w obsłudze komputera i zastosowanych programów. Wszyscy mali pacjenci korzystali już z programów wspomagających ćwiczenia mowy. Często używało je 20% badanych, czasem – 63,3%, a rzadko – 16,7%. Dane te potwierdzają, że w okresie przed pandemią zarówno rodzice, jak i sami logopedzi nie byli zwo-lennikami takich ćwiczeń, przez co bardziej zachęcali dzieci do utrwalania regularnie przekazywanych materiałów w postaci kart pracy. Mając dobry dostęp do komputera (63,3%), samodzielność w jego obsłudze deklarowało 40% badanych, a samodzielność w wykonywaniu zadań – 43,3%. Prawi-dłowo zrozumiano 80% przekazanych zadań, co stanowiło źródło radości i sukcesów w pokonywaniu trudności, z jakimi przyszło dzieciom mierzyć się na początku terapii. Odpowiednie metody pracy i właściwy dobór ćwi-czeń sprawiały, że pacjenci nie odczuwali dużej różnicy w przebiegu terapii (56,7%), ale czasem dawne przyzwyczajenia wpływały na podkreślanie oso-bistej niedogodności terapeutycznej (20%). Wiedza o możliwość powrotu do ćwiczeń stacjonarnych była bardzo ważna dla 36,7% dzieci, z kolei 30% miało z tym problem.

124 l agnieszka Siedliska

Tabela 2. Dane dotyczące poziomu kompetencji dzieci w zakresie obsługi komputera i kwestii technicznych związanych z udziałem w terapii (N = 30)

Zachowanie Odpowiedzi – dane w procentach

Często Czasem Rzadko Nigdy Już wcześniej korzystałem/am ze zdalnej terapii

logopedycznej (programy wspomagające ćwiczenia) 20,0 63,3 16,7 —

Mam dobry dostęp do komputera 63,3 26,7 10,0 —

Samodzielnie obsługuję komputer 40,0 26,7 10,0 23,3

Samodzielnie wykonuję zadania 43,3 16,7 23,3 16,7

Materiały, jakie otrzymałem/am, były dla mnie

zrozumiałe 80,0 10,0 10,0 —

Nie czułem/am różnicy między pracą przy

kompute-rze i wizytami w poradni 56,7 23,3 20,0 —

Zdalna terapia ułatwia mi zrozumienie zdalnych

ćwiczeń, ponieważ mogę do nich wracać 36,7 30,0 23,3 10,0 Źródło: opracowanie własne.

Badane dzieci miały kontakt z komputerem od najmłodszych lat, ale był on ograniczany i nadzorowany przez rodziców. Obsługa tego narzędzia pracy znajdowała się na wysokim poziomie, chociaż czasami mali pacjenci potrze-bowali pomocy dorosłych lub rodzeństwa. Zdalna edukacja polepszyła ich dostęp do komputera i wydłużyła spędzany przy nim czas. Dzieci dość dobrze rozumiały przekazywane ćwiczenia, ponieważ miały doświadczenia w ich rozwiązywaniu z wcześniejszych programów i stron internetowych, które rodzice dla nich wyszukiwali w nagrodę za zaangażowanie w pracę z logopedą. Respondenci często podkreślali, że równie dobrze jest chodzić do poradni, jak i ćwiczyć zdalnie. To, co kiedyś stanowiło formę nagrody (czas spędzony przed komputerem), teraz okazało się koniecznością, której odbiór był bardzo pozytywny i pomyślny w przebiegu.

Kolejne wyniki badań dotyczą oceny przydatności zajęć online w terapii logopedycznej. Pozyskane dane wskazują, że ćwiczenia w warunkach domo-wych były pozytywnie odbierane (36,7%), ale dzieci zostały poinformowane, że to rozwiązanie będzie trwało tylko przez pewien czas (73,3%), a potem wrócą do tradycyjnej formy spotkań. Doświadczenia płynące z ćwiczeń mowy przy wykorzystaniu Internetu posiadał każdy z małych pacjentów.

W takiej formie pracy uczestniczyli oni często (36,7%), czasem (50%)

125 Zdalna terapia logopedyczna w opinii dzieci z dyslalią l i rzadko (13,3%), co znacznie łagodziło negatywne emocje i odczucia zwią-zane z próbami zaakceptowania tej sytuacji. W badaniach opisywano też trudności, z jakimi trzeba było się mierzyć, na co wskazywało 13,3% respon-dentów. Wśród dzieci 20% nie chciało, aby zajęcia były prowadzone tylko w taki sposób, 36,7% badanych z niecierpliwością oczekiwało powrotu do poradni, chociaż zdalna nauka (73,3%) i znajomość kontynuowanych ćwiczeń (66,7%) znacznie oswoiły respondentów z pracą online. Zdalne zajęcia szkolne z logopedą stanowią uzupełnienie terapii (56,7%), a nawet można z nich korzystać w czasie choroby (53,3%). Uczestnictwo w takich terapiach pozwoliło lepiej je ocenić w stosunku do działań podejmowanych na początku (43,3%) i dokładniej zrozumieć ich sens (73,3%; M = 3,5).

Tabela 3. Dane dotyczące oceny przydatności zajęć online w ogólnym procesie terapii logopedycznej (N = 30)

Zachowanie Odpowiedzi – dane w procentach

Często Czasem Rzadko Nigdy Nie muszę wychodzić z domu i jest mi łatwiej 36,7 30,0 20,0 13,3 Taka praca to dodatkowe ćwiczenia, ale potrzebuję

też spotkania z logopedą 73,3 10,0 16,7 —

regularnie korzystam z wspomagających ćwiczeń

mowy w internecie 36,7 50,0 13,3 —

ćwiczyłem, ale było mi bardzo trudno 13,3 26,7 60,0 — Nie potrafię w taki sposób ćwiczyć 20,0 16,7 63,3 — Brakowało mi takich wizyt, jakie zwykle były 36,7 36,7 16,7 10,0 Myślę, że zdalna nauka przyzwyczaiła mnie do takich

ćwiczeń 73,3 20,0 6,7 —

Znam ćwiczenia, bo chodziłem/am na terapię 66,7 20,0 13,3 — Chodzę na ćwiczenia w szkole i do poradni, tam

mam zdalne zajęcia 56,7 26,7 16,7 —

Jak jestem chory, to mogę ćwiczyć zdalnie 53,3 30,0 16,7 — rok temu było mi trudno w taki sposób ćwiczyć 43,3 36,7 20,0 — Teraz lepiej rozumiem tak prowadzone ćwiczenia 73,3 16,7 10,0 — Wiem, że w pandemii to ważna metoda

na prowadzenie ćwiczeń 60,0 30,0 10,0 —

Źródło: opracowanie własne.

126 l agnieszka Siedliska

Badane dzieci miały wystarczający zasób wiedzy, aby prawidłowo rozu-mieć przydatność zajęć online. W rozmowie zwracały uwagę na to, że cza-sami miały problemy, ale wynikało to ze stopniowania poziomu trudności ćwiczeń przez logopedę. Kiedy przechodzi się na wyższe szczeble terapii, to zjawisko jest naturalne. Zmiana ta mogła wynikać z fizycznego poczucia braku logopedy, który zwykle był bezpośrednim uczestnikiem niosącym profesjonalną pomoc. Im więcej sprzężonych dysfunkcji u dziecka, tym większe prawdopodobieństwo, że na którymś z poziomów nie damy rady ich wyeliminować. Wtedy przesuwamy pewne ćwiczenia na czas bezpo-średnich spotkań.