Do rzeczowników dopisz przymiotniki: mama (jaka?) mądry ‘mądra’ szkoła (jaka?) dobry ‘dobra’ pani (jaka?) pracowita książka
(jaka?)
mało ‘mała’pies (jaki?) złe ‘zły’
koleżanka (jaka?) dobry ‘dobra’ wycieczka (jaka?) wesoła wakacje (jakie?) wesołe
W czterech przypadkach chłopiec zastosował nieprawidłową końców kę rodzajową w przymiotnikach, zupełnie nie zwracając uwagi na pytania pomocnicze zapisane obok rzeczowników. Jako określenie rzeczownika
książka zamiast przymiotnika zapisał przysłówek mało. W związku z licz
nymi błędami fleksyjnymi, badany poprawnie zapisał tylko trzy określenia pani pracowita, wycieczka wesoła, wakacje wesołe. Użył w tych przykładach przymiotników wartościujących.
Joanna Ł.
Do rzeczowników dopisz przymiotniki: mama (jaka?) zakochana
szkoła (jaka?) wysoka pani (jaka?) mądra książka (jaka?) ładna pies (jaki?) dobry koleżanka (jaka?) miła
wycieczka (jaka?) zadowałena ‘zadowolona’ raczej ‘z wycieczki zado wolona’
wakacje (jakie?) xxx
Dziewczynka nie potrafiła dobrać przymiotnika do rzeczownika wa
kacje. Miała też problemy z określeniem rzeczownika wycieczka, obok
którego zapisała nieadekwatny i dodatkowo zniekształcony poprzez substy tucje przymiotnik zadowałena ‘zadowolona’. Zaskakujący jest przymiotnik
zakochana określający rzeczownik mama. Być może chodziło raczej o to,
że dziewczynka kocha swoją matkę, ale trudno rozstrzygnąć tę językową wątpliwość. Wśród zapisanych przez Joasię określeń wystąpiły przymiotniki wartościujące: mądra, ładna, dobry, miła.
Witek A.
Do rzeczowników dopisz przymiotniki: mama (jaka?) dobra, miła i kochana szkoła (jaka?) dusza ‘duża’
pani (jaka?) mądra książka (jaka?) ogromna pies (jaki?) dziełny
koleżanka (jaka?) kochana
wycieczka (jaka?) ciekawa, mądra, piękna wakacje (jakie?) ciekawe, miłe, przyjemne
Chłopiec starał się dopisywać do kolejnych rzeczowników po kilka przymiotników. Są wśród nich przymiotniki wartościujące: dobra, miła,
kochana, mądra, dziełny, ciekawa, piękna, ciekawe, miłe, przyjemne. Ba
dany zwracał uwagę na końcówki rodzajowe. Jako określenie rzeczownika
książka występuje tu przymiotnik dusza ‘duża’ - w zapisie widoczna jest
Damian D.
Do rzeczowników dopisz przymiotniki: mama (jaka?) wysoka, miła, kulturalna szkoła (jaka?) mała, kwadratowa
pani (jaka?) grzeczna, wesoła, wysoka, miła, kułturałna książka (jaka?) gruba, ciężka
pies (jaki?) zły, niedobry
koleżanka (jaka?) grzeczna, kulturalna, miła, pracowita wycieczka (jaka?) wesoła
wakacje (jakie?) szkoła, sobota
Do każdego rzeczownika uczeń dobrał od dwu do pięciu przymiotni ków. Jednak niektóre z nich powtarzają się, jak np.: kidturałna i miła jako określenia mamy, pani i kołeżanki lub wysoka jako określenia mamy i pani. W rezultacie przy wszystkich rzeczownikach osobowych zapisał po dwa te same przymiotniki: kulturalna, miła. Chłopiec posiada bardzo ograniczone umiejętności językowe. Zaskakujące, że na pytanie jakie są wakacje, odpo wiedział dwoma rzeczownikami: szkoła i sobota. Wśród prawidłowo uży tych przez chłopca przymiotników, znalazły się przymiotniki wartościujące:
miła (3 razy), kidturałna (3 razy), grzeczna (2 razy), wesoła (2 razy), zły, niedobry, pracowita.
Wojciech S.
Do rzeczowników dopisz przymiotniki:
mama (jaka?) mądra, greczna ‘grzeczna’, pracowita szkoła (jaka?) ładna, duża, mała
pani (jaka?) pracowity ‘pracowita’
książka (jaka?) duża, mała, krótko ‘krótka’ pies (jaki?) zła ‘zły’
koleżanka (jaka?) mądra wycieczka (jaka?) ciekawa wakacje (jakie?) odpoczynczny
Chłopiec miał trudności z poprawnym stosowaniem i zapisem przy miotników. Zastosował nieprawidłowe końcówki rodzajowe: pani pracowi
ty, pies zła. W wyniku elizji zniekształceniu uległ przymiotnik grzeczna.
Z kolei wiele mechanizmów językowych zadziałało w przypadku dobiera nia określenia rzeczownika wakacje, w wyniku czego powstał, na zasadzie skojarzenia z czasownikiem „odpoczywać”, zniekształcony, nieistniejący
w języku polskim, wyraz z końcówką przymiotnikową odpoczynczny. Chło piec użył prawidłowo tylko trzech przymiotników wartościujących: mądra,
ładna, ciekawa.
Anita M.
Do rzeczowników dopisz przymiotniki: mama (jaka?) mądra, kochana, mila szkoła (jaka?) duża, ładna
pani (jaka?) nerwowa, mądra
książka (jaka?) stara, gruba, ciekawa pies (jaki?) mądry, piękny
koleżanka (jaka?) kultura ‘kulturalna’, grzeczna wycieczka (jaka?) fajna, piękna
wakacje (jakie?) przyjemne, ciekawe
Do wszystkich rzeczowników uczennica dopisała po dwa łub trzy przy miotniki. Są wśród nich przymiotniki wartościujące, np.: mądra (2 razy),
kochana, miła, ładna, ciekawa, piękny, mądry, grzeczna, fajna, piękna, przyjemne, ciekawe. Dziewczynka użyła zamiast przymiotnika jednego rze
czownika kultura, określając słowo „koleżanka”. Przymiotniki: kulturalny,
kulturalna są silnie utrwalone w słowniku uczniów niesłyszących i bywają
przez nich bardzo często stosowane (wyrazy te są używane podczas szkol nych apeli).
Magdalena M.
Do rzeczowników dopisz przymiotniki: mama (jaka?) kocha ‘kochana’, ładna szkoła (jaka?) dobrze ‘dobra’
pani (jaka?) tłumacze ’tłumaczy’, nerwowa, ładna książka (jaka?) stara, nowa, ciekawa
pies (jaki?) mądry, grzeczny, szczera ‘szczery’ koleżanka (jaka?) ładna, mądra, kultura ‘kulturalna’ wycieczka (jaka?) ciekawa, opowiada, ładna
wakacje (jakie?) zadowolona, ciekawe
Obok każdego rzeczownika uczennica umieściła od jednego do trzech wyrazów. Nie zawsze jednak są to przymiotniki, jak tego wymaga polecenie. Wśród wyrazów błędnie zapisanych przez dziewczynkę zamiast przymiot ników znalazły się: czasowniki kocha, tłumacze w znaczeniu ‘tłumaczy’,
opowiada; rzeczownik kultura w znaczeniu kulturalna i przysłówek do brze. Na określenie podanych rzeczowników Magda użyła prawidłowo kilku
przymiotników wartościujących: ładna (3 razy), nerwowa, ciekawa, mądry,
grzeczny, mądra, ciekawe.
W tym badaniu uczestniczyło 14 uczniów gimnazjum specjalnego. Tylko niektórzy spośród nich dopisywali po kilka przymiotników obok po danych rzeczowników. Większość miała problem z dostosowaniem form przymiotników do rzeczowników. Przymiotniki dopisywane przez badanych wielokrotnie się powtarzały. Jeśli chodzi o przymiotniki wartościujące, to najczęściej używane były: miły, dobry, wesoły, zły, kochany. Charaktery styczny dla języka uczniów nieslyszących jest przymiotnik kulturalny, który poprzez częste używanie go podczas szkolnych apeli został silnie utrwalony w języku badanych. Jedna dziewczynka zamiast tego przymiotnika zapisała rzeczownik kultura w znaczeniu przymiotnika, co ma bezpośredni związek z faktem braku w kodzie migowym osobnych migów na przedstawienie rze czowników i przymiotników. Najwięcej trudności mieli badani uczniowie z tej grupy z określeniem rzeczownika wakacje. Zapisywali obok niego przy słówki, rzeczowniki lub zostawiali wyraz bez określenia.
Klasa I liceum specjalnego