Do rzeczowników dopisz przymiotniki: mama (jaka?) wesoła
szkoła (jaka?) dobrza ‘dobra’ pani (jaka?) miła
książka (jaka?) mądra pies (jaki?) zły
koleżanka (jaka?) kochanka wycieczka (jaka?) szczęśliwa wakacje (jakie?) ładnie ‘ładne’
Chłopiec starał się dopisać po jednym określeniu do każdego rzeczow nika. Jako prawidłowe zaklasyfikować można: mama wesoła, pani miła, książka mądra, pies zły. Określenie wycieczka szczęśliwa jest poprawne pod względem gramatycznym jednak zaskakujące semantycznie, gdyż uosa bia wycieczkę. W podanych przykładach określeniami rzeczowników są przymiotniki wartościujące. Wśród odpowiedzi Konrada pojawiają się nie prawidłowości w zapisie - szkoła dobrza zamiast ‘dobra’, a także wakacje
ładnie (przysłówek) zamiast ‘ładne’. Co do wyrazu kochanka, który został
zapisany jako odpowiedź na pytanie: jaka koleżanka? należy stwierdzić, że mógł on powstać w wyniku anaptyksy bądź jako skojarzenie z rzeczowni kiem koleżanka, albo też w znaczeniu kochana.
Arkadiusz N.
Do rzeczowników dopisz przymiotniki: mama (jaka?) wesoła
szkoła (jaka?) duża pani (jaka?) wysoka książka (jaka?) gruba pies (jaki?) zły
koleżanka (jaka?) dobra wycieczka (jaka?) pogodna wakacje (jakie?) gorąco
Wśród sformułowanych przez chłopca odpowiedzi znajduje się sześć poprawnych określeń rzeczowników przy pomocy przymiotników określa jących: szkoła duża, pani wysoka, książka gruba, jak i wartościujących: mama wesoła, pies zły, koleżanka dobra i dwie błędne: wycieczka pogodna (przymiotnik zastosowany nieadekwatnie) oraz wakacje gorąco (przysłówek zamiast przymiotnika).
Renata A.
Do rzeczowników dopisz przymiotniki: mama (jaka?) dobra, kochająca szkoła (jaka?) ładna
pani (jaka?) sympatyczna
książka (jaka?) ciekawa, pouczająca pies (jaki?) grzeczny
koleżanka (jaka?) miła wycieczka (jaka?) ciekawa wakacje (jakie?) ciepłe
Renata prawidłowo odpowiedziała na wszystkie pytania, choć okre ślenie wakacje ciepłe brzmi nietypowo. Do dwóch rzeczowników dopisała po dwa określenia. Jako określenia dwóch rzeczowników podała imiesło wy przymiotnikowe czynne, które świadczą o dużej świadomości językowej dziewczynki. Niesłyszący bardzo rzadko posługują się imiesłowami.
Dobie-rając przymiotniki badana zwróciła uwagę na rodzaj rzeczowników i dosto sowała do nich rodzaj określeń. Wśród podanych przez nią przymiotników znalazł się tylko jeden określający ciepłe, pozostałe należą do wartościują cych.
Beata A.
Do rzeczowników dopisz przymiotniki: mama (jaka?) dobra
szkoła (jaka?) dobra pani (jaka?) wspaniała książka (jaka?) brzydka pies (jaki?) okropny
koleżanka (jaka?) fauszywa ‘fałszywa’, złośłiwa wycieczka (jaka?) nudna
wakacje (jakie?) fajowe, zarąbiste, ciekawe
Dziewczynka zwróciła uwagę na rodzaj rzeczowników i dostosowała do nich formy przymiotników. Jednak w przykładzie: koleżanka fauszywa w wyniku substytucji, prawdopodobnie przez analogię do „auto”, zniekształ ciła zapis przymiotnika. Na określenie rzeczownika wakacje użyła aż trzech przymiotników wartościujących, z czego dwa fajowe, zarąbiste należą do żargonu młodzieżowego. Beata posługuje się przymiotnikami wartościują cymi: dobra, wspaniała, brzydka, okropny, złośłiwa, nudna, ciekawe. Przy czym określenia: złośliwa, brzydka, wspaniała, okropny, nudna nie zostały użyte przez żadnego z jej niesłyszących kolegów.
Małgorzata C.
Do rzeczowników dopisz przymiotniki: mama (jaka?) miła
szkoła (jaka?) dobrze ‘dobra’ pani (jaka?) dobrze ‘dobra’ książka (jaka?) normalna pies (jaki?) trochę ‘trochę’, zły
koleżanka (jaka?) dobrze ‘dobra’, miła wycieczka (jaka?) ciekawa
wakacje (jakie?) ciekawa, fajne
Dziewczynka konsekwentnie na przymiotnikowe pytanie ja ka ? od powiadała przysłówkiem dobrze. W jej odpowiedziach powtarza się przy
słówek: dobrze na określenie rzeczowników szkoła, pani i koleżanka oraz przymiotnik: ciekawa, przy pomocy którego określa rzeczowniki wycieczka i wakacje (brak zgodności pod względem rodzaju). Obok rzeczownika pies dopisała wyrażenie trochę zły (stosuje zapis pomijając znak diakrytyczny), jakby uszczegółowiając znaczenie przymiotnika zły. Badana miała trudno ści z wykonaniem tego zadania. Poprawnie użyła tylko czterech przymiotni ków wartościujących: 7nila (2 razy), zły, ciekawa, fajne.
Maria W.
Do rzeczowników dopisz przymiotniki: mama (jaka?) kochana
szkoła (jaka?) fajna szkoła pani (jaka?) Jest dobra książka (jaka?) normalne pies (jaki?) wesoły koleżanka (jaka?) miła wycieczka (jaka?) super było wakacje (jakie?) przyjemne
Dziewczynka udzieliła czterech prawidłowych odpowiedzi: mama ko
chana, pies wesoły, koleżanka miła, wakacje przyjemne. Określając podane
rzeczowniki posłużyła się przymiotnikami wartościującymi. W pozostałych przykładach Marysia bądź nie dostosowała formy rodzajowej przymiotni ka do rzeczownika: książka normalne, bądź zapisała odpowiedzi, z którymi wiele razy się zetknęła i nie zważając na polecenie, użyła ich na zasadzie skojarzeń: szkoła fajna szkoła, pani jest dobra, wycieczka super było.
Kamila M.
Do rzeczowników dopisz przymiotniki: mama (jaka?) miła, dobra
szkoła (jaka?) dobrze ‘dobre?’ ‘dobra?’ pani (jaka?) nauczycielka, wychowawczyni książka (jaka?) biblioteka
pies (jaki?) zwierzęta, przyjaciele z człowiekiem koleżanka (jaka?) fajna
wycieczka (jaka?) ciekawa zwiedzamy wakacje (jakie?) Przyjemnie ‘przyjemne’
Dziewczynka udzieliła tylko dwóch prawidłowych odpowiedzi: mama
miła, dobra i koleżanka fajna. W pozostałych przykładach zamiast przy
miotników podała przysłówki: szkoła dobrze, wakacje Przyjemnie (błędny zapis wielką literą) lub na pytania jak a pani?, jaka książka?, ja ki pies? odpowiedziała przy pomocy rzeczowników: pani nauczycielka, wychowaw
czyni-, książka biblioteka; pies zwierzęta, przyjaciele z człowiekiem (wynik
skojarzeń z rzeczownikami). Obok rzeczownika wycieczka zapisała przy miotnik i czasownik: ciekawa zwiedzamy, jednak nie oddzieliła ich prze cinkiem. Czasownik został tu użyty na zasadzie skojarzenia.
Michał C.
Do rzeczowników dopisz przymiotniki:
mama (jaka?) dobra, mila, wesoła, spokojna szkoła (jaka?) duża, nowa
pani (jaka?) mądra, wesoła
książka (jaka?) nowa, twarda, miękka pies (jaki?) spokojny, grzeczny
koleżanka (jaka?) miła, spokojna, wesoła wycieczka (jaka?) ciekawa, piękna, ładna wakacje (jakie?) gorące, wesołe
Chłopiec prawidłowo posługuje się przymiotnikami, dostosowując ich formę gramatyczną do rzeczowników oraz prawidłowo je zapisując. Są wśród nich przymiotniki określające jako nazywające cechy w przeważa jącej części rzeczowników nieżywotnych, jak i wartościujące, stanowiące
określenia rzeczowników żywotnych. Niektórych przymiotników badany używa wielokrotnie, np.: wesoła (3 razy), spokojna (2 razy), miła (2 razy).
Katarzyna H.
Do rzeczowników dopisz przymiotniki: mama (jaka?) kochająca, spokojna, miła szkoła (jaka?) ładna, nowa, duża
pani (jaka?) miła, wesoła, wysoka książka (jaka?) gruba, twarda, ciekawa pies (jaki?) mądry, wiem y, pracowity koleżanka (jaka?) kulturalna, szczera, wesoła wycieczka (jaka?) fajna, dobra, pogodna wakacje (jakie?) ładnie ‘ładne’, ciepłe, słoneczne
Kasia w większości prawidłowo dobrała przymiotniki do rzeczowni ków (poza jednym przykładem, gdzie zamiast przymiotnika określające go rzeczownik wakacje podała przysłówek ładnie) i umiejętnie utworzyła związek zgody. Niektóre określenia są jednak nietypowe i pod względem semantycznym nieprawidłowe, np.: pies pracowity, wycieczka dobra. Ba dana nie popełniła błędów w zapisie wyrazów. Dziewczynka posłużyła się w tym zadaniu zarówno przymiotnikami określającymi, jak i wartościujący mi. Przymiotniki wartościujące stały się określeniami raczej dla rzeczowni ków żywotnych, natomiast określające oznaczają cechy rzeczowników nie żywotnych. Wśród podanych przez dziewczynkę przymiotników znalazły się też dwa takie, których nie użył żaden niesłyszący uczeń szkoły specjalnej:
w iem y, szczera.
Grażyna J.
Do rzeczowników dopisz przymiotniki:
mama (jaka?) kochana, ładnie ‘ładna’, miła szkoła (jaka?) kołeżanki
pani (jaka?) miła, wysoki ‘wysoka’ książka (jaka?) bajka
pies (jaki?) dobrze ’dobry’, wesoły
koleżanka (jaka?) fajnie ‘fajna’, dobrze ‘dobra’ wycieczka (jaka?) ciepło
wakacje (jakie?) Ferie, ładnie ‘ładne’
Dziewczynka miała trudności z prawidłowym doborem przymiotników do rzeczowników. Prawidłowo określiła jedynie rzeczowniki: mama, pani i pies - mama kochana, miła; pani miła; pies wesoły. W jej odpowiedziach znalazło się wiele błędów semantycznych i fleksyjnych: mama ładnie; szko ła koleżanki; książka bajka; pies dobrze; koleżanka fajnie, dobrze; wyciecz ka ciepło, wakacje Ferie (błędny zapis wielką literą), ładnie.
Tomasz M.
Do rzeczowników dopisz przymiotniki: mama (jaka?) miła, wesoła, szczęśłiwa szkoła (jaka?) dobra, duża
pani (jaka?) dobra, wesoła, mądra książka (jaka?) gruba, cienka, ciekawa pies (jaki?) zły, mądry, pracowity
koleżanka (jaka?) dobra, wesoła wycieczka (jaka?) ciekawa wakacje (jakie?) fajnie
Tylko w jednym przykładzie chłopiec nieprawidłowo odpowiedział na przymiotnikowe pytanie jakie wakacje? i zamiast przymiotnika zapisał przysłówek fajnie. W zadaniu Tomek użył zarówno przymiotników okre ślających, np.: duża, gruba, cienka, jak i wartościujących: miła, wesoła (3 razy), szczęśłiwa, dobra (3 razy), mądra, ciekawa (2 razy), zły, mądry,
pracowity.
Monika P.
Do rzeczowników dopisz przymiotniki: mama (jaka?) miła, dobra, pracowita szkoła (jaka?) duża, stara
pani (jaka?) spokojna, wrażliwa książka (jaka?) gruba, twarda, ładna pies (jaki?) zły, ostry
koleżanka (jaka?) grzeczna, mądra wycieczka (jaka?) ciekawa
wakacje (jakie?) ładnie, słonecznie
W odpowiedziach Moniki znalazły się dwa nieprawidłowe określe nia: wakacje ładnie, słonecznie, gdzie zamiast przymiotników dziewczyn ka dopisała przysłówki. W pozostałych przykładach uczennica zastosowała odpowiednie formy gramatyczne przymiotników i dopisała je poprawnie. W jej słowniku wystąpiły przymiotniki wartościujące: miła, dobra, pracowi
ta, spokojna, wrażłiwa, ładna, zły, ostry (zapewne w znaczeniu zły, ner
wowy), grzeczna, mądra, ciekawa, użyte przez dziewczynkę częściej jako określenia rzeczowników żywotnych. Zapisane przez badaną przymiotniki nie powtarzały się przy określaniu kolejnych rzeczowników, co świadczy o jej dość dobrej znajomości podstawowego zasobu przymiotników.
Ewelina S.
Do rzeczowników dopisz przymiotniki: mama (jaka?) miła, wesoła, pracowita szkoła (jaka?) duża, stara, ładna pani (jaka?) spokojna, wrażliwa książka (jaka?) miękka, twarda, gruba
pies (jaki?) z ty, ostry, niegrzeczny, próżny ‘próżny’ koleżanka (jaka?) mila, spokojna, mądra, kulturalna wycieczka (jaka?) przyjemna, ciekawa
wakacje (jakie?) gorące, ładnie, słoneczne
W jednej odpowiedzi dziewczynka zniekształciła zapis, pomijając znak graficzny: pies próżny w znaczeniu ‘próżny’. Tego przymiotnika jednak nie stosujemy do określania zwierząt, więc odpowiedź jest błędna. Obok rze czownika wakacje Ewelina zamiast przymiotnika ‘ładne’ napisała przysłó wek ładnie. Pozostałe określenia zostały trafnie dobrane. Badana podała zarówno przymiotniki określające, jak i wartościujące.
Anna S.
Do rzeczowników dopisz przymiotniki:
mama (jaka?) spokojna, miła, dobra, mądra, pracowita, Kochająca szkoła (jaka?) wielka, ładna, dobra
pani (jaka?) ostrożna, mila, pracowita
książka (jaka?) gruba, cienka ‘cienka’, staranna, nowa pies (jaki?) zły, mądry, w iem y, pracowity
koleżanka (jaka?) dobra, miła, kulturalna wycieczka (jaka?) fajna, wspaniała, przyjemna wakacje (jakie?) ciepłe, świetne, wesołe
Dziewczynka w większości przykładów prawidłowo dopisała przymiot niki do rzeczowników i zastosowała je w poprawnych formach gramatycz nych. W dwóch przypadkach dobrała niepoprawne semantycznie określe nia: książka staranna, pies pracowity. W jej odpowiedziach wystąpiły dwa błędy w zapisie: mama Kochająca (błędnie użyta wielka litera), książka
cienka (wynik substytucji). Ania posłużyła się w tym zadaniu w większości
przymiotnikami wartościującymi. Za szczególnie trafne można uznać okre ślenia: mama kochająca, pies wierny, wycieczka wspaniała, rzadko używa ne przez niesłyszących uczniów szkół specjalnych.
Przemysław Z.
Do rzeczowników dopisz przymiotniki: mama (jaka?) dobra, mądra, kochająca szkoła (jaka?) duża, nowa
pani (jaka?) mądra, dobra książka (jaka?) gruba, nowa
pies (jaki?) zły, maty
koleżanka (jaka?) odpowiedzalna ‘odpowiedzialna’, dobra, fajna wycieczka (jaka?) ciekawa, przyjemna
wakacje (jakie?) gorące, wesołe
Przemek nie miał problemów z doborem przymiotników do rzeczowni ków. Przy każdym rzeczowniku zapisał dwa lub trzy określenia. Zastosował poprawne formy gramatyczne przymiotników. Jako określeń rzeczowników użył zarówno przymiotników określających, jak i wartościujących. Pojawił się jeden błąd w zapisie: koleżanka odpowiedzalna (wynik elizji).
Patryk B.
Do rzeczowników dopisz przymiotniki: mama (jaka?) ładna
szkoła (jaka?) duża pani (jaka?) mądra książka (jaka?) duża pies (jaki?) mądry koleżanka (jaka?) ładna wycieczka (jaka?) ciekawa
wakacje (jakie?) spaniałe ‘wspaniałe’
Chłopiec dopisał po jednym przymiotniku do każdego rzeczownika. Wybrane przymiotniki: wystąpiły w poprawnych formach gramatycznych. Jako określenie rzeczownika wakacje uczeń użył przymiotnika wspaniałe, jednak błędnie go zapisując spaniałe (wynik elizji). Wśród przymiotników dopisanych do podanych rzeczowników znalazły się nieliczne przymiotniki wartościujące: ładna, mądra, mądry, ciekawa.
Uczniowie (16 osób) liceum specjalnego dopisywali po jednym lub po kilka przymiotników obok podanych rzeczowników. Jednak wielu z nich (w zadaniach czterech badanych widać rażące błędy w związkach syntak- tycznych, a także semantycznych) nie potrafiło dostosować form przymiot ników do rzeczowników. Badani najczęściej używali przymiotników war tościujących: dobry, miły, mądry, wesoły, spokojny, zły. Pojawiły się też przymiotniki, których nie użyli uczniowie gimnazjum: szczęśliwy, kochają
cy, pouczający, wspaniały, złośliwy, szczery, wiemy.
Zarówno niesłyszący gimnazjaliści, jak i licealiści ze szkół specjalnych mieli problem z tworzeniem związku zgody. Najczęściej popełnianym przez nich błędem było niedostosowanie formy rodzaju przymiotnika do poda
nych rzeczowników. Ponadto okazało się, że uczniowie posiadają bardzo ograniczony zasób przymiotników, zwłaszcza wartościujących.
Wyniki badań pokazują też, że uczniowie posługiwali się tym samym przymiotnikiem na określenie różnych rzeczowników (zjawisko to czę ściej wystąpiło wśród uczniów gimnazjum). Częste były także skojarzenia z rzeczownikiem i w związku z tym pojawiły się odpowiedzi: koleżanka (jaka?) przyjaciółka; mama (jaka?) kolega; pani (jaka?) nauczycielka,
wychowawczyni; książka (jaka?) bajka; pies (jaki?) zwierzęta, przyjaciele z człowiekiem; wakacje (jakie?) szkoła, sobota; koleżanka (jaka?) kochan ka; wycieczka (jaka?) było super.
Niesłyszący uczniowie z klas integracyjnych Marek P. (kl. I gimnazjum)
Do rzeczowników dopisz przymiotniki: mama (jaka?) dobra
szkoła (jaka?) głupia pani (jaka?) mądra książka (jaka?) ciekawa pies (jaki?) zły
koleżanka (jaka?) miła
wycieczka (jaka?) interesująca wakacje (jakie?) słoneczne
Chłopiec dobrał po jednym przymiotniku do każdego rzeczownika. Po dobnie jak jego niesłyszący koledzy uczęszczający do szkół masowych, okre ślając podane rzeczowniki w większości przykładów posłużył się przymiot nikami wartościującymi. Badany podał tylko jeden przymiotnik określający:
słoneczne. Na uwagę zasługuje określenie nieżywotnego rzeczownika szkoła
przy pomocy przymiotnika głupia. Jest to przykład przeniesienia znaczenia, ale oczywiście w mowie potocznej uczniów takie zastosowanie ma wysoką frekwencję.
Szymon K. (kl. I gimnazjum)
Do rzeczowników dopisz przymiotniki:
mama (jaka?) ładna, piękna, sercowa i mila szkoła (jaka?) dobra, wesoła, wysoka i duża pani (jaka?) mądra, grzeczna, szczęśliwa i ładna książka (jaka?) duża, gruba, wesoła i ciekawa
pies (jaki?) zły, niegrzeczny, brzydki i smutny koleżanka (jaka?) kochana, grzeczna, miła i dobra wycieczka (jaka?) piękna, ciekawa, miła i długa wakacje (jakie?) ciepłe, dobre, ciekawe i wesołe
Do każdego rzeczownika Szymon dopisał po cztery przymiotniki. W większości są to prawidłowo zastosowane przymiotniki wartościujące. Tylko w jednym przykładzie użył niewłaściwego przymiotnika sercowa na określenie rzeczownika mama tutaj w znaczeniu - mama, która ma do
bre serce. Jednak ten przykład świadczy o umiejętnościach słowotwórczych
chłopca.
Magdalena W. (kl. II gimnazjum)
Do rzeczowników dopisz przymiotniki: mama (jaka?) kochana, dobra, miła szkoła (jaka?) wymagająca
pani (jaka?) miła, sympatyczna, wymagająca, ostra książka (jaka?) ciekawa, interesująca
pies (jaki?) opiekuńczy, mądry
koleżanka (jaka?) sympatyczna, towarzyska, dobra wycieczka (jaka?) fajna, przyjemna, udana
wakacje (jakie?) wspaniałe, niesamowite
Dla określenia cech podanych rzeczowników dziewczynka użyła wy łącznie przymiotników wartościujących. Obok każdego rzeczownika zapisa ła od jednego do trzech określeń. Posłużyła się poprawnymi gramatycznie formami. Jako określenia rzeczowników szkoła i pani znalazły się imiesłowy przymiotnikowe czynne. Wybrane przez Magdę przymiotniki świadczą o jej bogatym słowniku.
Maria J. (kl. II gimnazjum)
Do rzeczowników dopisz przymiotniki: mama (jaka?) dobra
szkoła (jaka?) sympatyczna pani (jaka?) miła
książka (jaka?) ciekawa pies 0 ^ ? ) zły
koleżanka (jaka?) uczciwa wycieczka (jaka?) fantastyczna wakacje (jakie?) wesołe
Uczennica użyła jedynie przymiotników wartościujących i zastosowała je w prawidłowych formach. Marysia określiła każdy rzeczownik przy pomo
cy innego przymiotnika. Użyła dwóch przymiotników: uczciwa, fantastycz
na, których nie spotykamy w zadaniach wykonanych przez niesłyszących
uczniów szkół specjalnych.
Justyna G. (kl. I LO)
Do rzeczowników dopisz przymiotniki: mama (jaka?) wspaniała
szkoła (jaka?) okropna pani (jaka?) wymagająca książka (jaka?) fajna pies (jaki?) kochany koleżanka (jaka?) dobra wycieczka (jaka?) fantastyczna wakacje (jakie?) cudowne
Dziewczynka zapisała po jednym przymiotniku. Użyła tylko przymiot ników wartościujących, które pokazują jej osobisty i niepowtarzalny stosu nek do określanych rzeczowników. Zastosowała prawidłowe końcówki flek- syjne.
Iwona Z. (ukończyła szkołę podstawową specjalną, kl. II LO)
Do rzeczowników dopisz przymiotniki:
mama (jaka?) radosna, wesoła, pracowita szkoła (jaka?) ładna, duża
pani (jaka?) miła, denerwowana ‘zdenerwowana’, drobna książka (jaka?) stara, ciekawa, mała
pies (jaki?) brudny, zły, zabawny
koleżanka (jaka?) płotkara, sprytna, wysoka wycieczka (jaka?) piękna, fajna
wakacje (jakie?) ciepłe, słońce
Iwona dobrała po kilka określeń do podanych rzeczowników. W więk szości, zgodnie z poleceniem, są to przymiotniki o prawidłowych końców kach rodzajowych. Tylko jeden przymiotnik został zapisany w zniekształ conej przez elizję formie denerwowana zamiast ‘zdenerwowana’. Obok rzeczownika kołeżanka dziewczynka zapisała inny rzeczownik płotkara, podobnie zrobiła w ostatnim przykładzie, gdzie obok rzeczownika waka
cje zapisała słońce. Tych dwóch odpowiedzi nie można uznać za popraw
ne. Błędy popełnione przez badaną mogą wynikać z faktu, że dziewczynka ukończyła podstawową szkołę specjalną5 i porozumiewając się ze swoimi niesłyszącymi kolegami posługiwała się kodem migowym, który nie różni cuje rzeczowników i przymiotników.
Monika N. (ukończyła szkołę podstawową specjalną, kl. II LO)
Do rzeczowników dopisz przymiotniki: mama (jaka?) kochana
szkoła (jaka?) interesująca
pani (jaka?) inteligenta ‘inteligentna’ książka (jaka?) ciekawa
pies (jaki?) przyjazny koleżanka (jaka?) miła wycieczka (jaka?) udana wakacje (jakie?) słoneczne
Dziewczynka dopisała po jednym przymiotniku do każdego rzeczowni ka. Poza jednym przykładem: słoneczne, są to przymiotniki wartościujące. Monika prawidłowo wykonała zadanie, z wyjątkiem określenia: pani inte
ligenta, które w wyniku elizji zostało zapisane w zniekształconej formie.
Wszystkie zapisane przez Monikę przymiotniki mają poprawne końcówki rodzajowe.
Barbara S. (kl. III LO)
Do rzeczowników dopisz przymiotniki: mama (jaka?) miła
szkoła (jaka?) dobra pani (jaka?) mądra książka (jaka?) ciekawa pies (jaki?) grzeczny koleżanka (jaka?) fajna wycieczka (jaka?) piękna wakacje (jakie?) szczęśliwe
5 Wówczas nie była moją uczennicą, w zajęciach prowadzonych w ZDiT uczest niczyła od kl. I LO.
Basia prawidłowo dobrała przymiotniki do wszystkich rzeczowników. Zastosowała poprawne końcówki rodzajowe. Użyte przez dziewczynkę okre ślenia są przymiotnikami wartościującymi.
Urszula D. (kl. III LO)
Do rzeczowników dopisz przymiotniki:
mama (jaka?) dobra, cierpliwa, kochająca, uśmiechnięta szkoła (jaka?) wymagająca, męcząca
pani (jaka?) ciekawska (wścibska), zgorzkniała, konfliktowa książka (jaka?) ciekawa, interesująca, pociągająca
pies (jaki?) posłuszny, mądry, wesoły, uparty
koleżanka (jaka?) grzeczna, pomagająca, sympatyczna, miła wycieczka (jaka?) piękna, szkolna
wakacje (jakie?) słoneczne, rodzinne, fantastyczne, radosne
Uczennica dopisała do każdego rzeczownika od dwóch do czterech przymiotników. W większości są to przymiotniki wartościujące. Ukazują one bogaty słownik niesłyszącej dziewczynki. Żadnego z przymiotników nie użyła dwukrotnie. Na określenie każdej kolejnej cechy uczennica poszuki wała innego przymiotnika. W podawanych przez nią określeniach występują przymiotniki motywowane przez czasowniki, tworzone za pomocą forman- tów: -ący (przymiotniki o postaci imiesłowów przymiotnikowych czynnych) oraz -ty (przymiotniki mające postać imiesłowów przymiotnikowych bier nych), chociaż przez niesłyszących są one używane bardzo rzadko. Wszyst kie dopisane do rzeczowników określenia mają prawidłowe formy grama tyczne. Jedynie określając koleżankę, Ula zapisała: koleżanka pomagająca, najprawdopodobniej w znaczeniu: pomocna, uczynna.
Anna D. (kl. III LO)
Do rzeczowników dopisz przymiotniki: mama (jaka?) miła
szkoła (jaka?) beznadziejna pani (jaka?) surowa książka (jaka?) ciekawa pies (jaki?) mały
koleżanka (jaka?) towarzyska wycieczka (jaka?) wspaniała wakacje (jakie?) fajne
Uczennica dopisała po jednym przymiotniku do każdego rzeczownika. W większości przykładów dziewczynka użyła przymiotników wartościują cych, które ukazują jej osobisty stosunek do określanych postaci i rzeczy. Ciekawy jest związek szkoła (jaka?) beznadziejna, bardzo często używany przez młodych ludzi. Ania użyła wszystkich przymiotników w poprawnych formach gramatycznych.
Edyta S. (kl. IV LO)
Do rzeczowników dopisz przymiotniki: mama (jaka?) ładna
szkoła (jaka?) przyjazna pani (jaka?) mądra książka (jaka?) ciekawa pies (jaki?) agresywny
koleżanka (jaka?) sympatyczna wycieczka (jaka?) rowerowa wakacje (jakie?) udane
Przymiotniki dobrane do podanych rzeczowników nie powtarzają się jako określenia kolejnych rzeczowników. Wszystkie mają poprawne koń cówki rodzajowe. Ich umieszczenie obok poszczególnych rzeczowników świadczy o dobrych umiejętnościach językowych uczennicy, która bez pro blemów posługuje się przymiotnikami wartościującymi. Na uwagę zasługują określenia: szkoła przyjazna, wakacje udane tak powszechne w języku osób słyszących, tymczasem w ogóle nie używane przez niesłyszących uczniów szkół specjalnych. Przymiotnik przyjazna wystąpił w zadaniach badanych tylko ten jeden raz, natomiast jako określenie wycieczki niesłyszący ucznio wie szkół powszechnych dwukrotnie użyli przymiotnika udana.
Uczniowie z tej grupy (11 osób) umiejętnie stosują przymiotniki, dosto sowując ich formy do form rzeczowników. Znają różne przymiotniki warto ściujące i zapisują je jako określenia podanych rzeczowników. To zadanie nie sprawiło badanym trudności. Czworo z nich zapisało po kilka określeń rzeczowników. Wśród zapisanych przymiotników były i takie, które mają niską frekwencję i nie pojawiły się w zadaniach wykonanych przez niesły szących uczniów szkół specjalnych.
1.2. Dopisywanie rzeczowników do przymiotników
Zadanie II
W zadaniu tym badani powinni dopisać do podanych przymiotników rze czownik lub kilka rzeczowników. Brak pytań pomocniczych z pewnością utrudniał im zadanie, gdyż musieli samodzielnie wybrać rzeczownik i połą czyć go nie tylko semantycznie, ale i syntaktycznie z przymiotnikiem.
Klasa I gimnazjum specjalnego Daniel A.
Do przymiotników dopisz rzeczowniki: dobry - kolega
zły - Pies ‘pies’ miły - Pani ‘pani’ ładny - kwiat wesoły - chłopiec szczęśliwy - Pan ‘pan’ brzydki - Ptak ‘ptak’