Gleby

Gmina Oleśnica posiada dobre warunki do prowadzenia produkcji roślinnej i zwierzęcej, jednak w poszczególnych obrębach występuje duże zróżnicowanie pod względem klas bonitacyjnych. Gruntów bardzo dobrych i dobrych najwięcej jest w obrębach bezpośrednio przylegających do miasta Oleśnica, natomiast najsłabsze znajdują się na północy, wschodzie i południu gmin. Północną i centralną część gminy pokrywają gleby płowe. Płaty gleb brunatnych kwaśnych leżą między Ligotą Wielką, a Wyszogrodem oraz na wschód od Krzeczyna. Przy dolinie rzeki Oleśnicy, w rejonie Smardzowa i na południowym krańcu miasta Oleśnica, występują czarne ziemie. Południową część gminy pokrywają gleby bielicowe. W dolinie rzeki Widawy oraz w dolinach miejscowych małych rzek występują natomiast mady rzeczne.

Pod względem klasyfikacji bonitacyjnej gruntów ornych można zauważyć, że na obszarze gminy dominują gleby średnie (klasa IV a i IV b), które stanowią 44,0% powierzchni wszystkich gruntów ornych. Występują one w każdym obrębie, przy czym najwięcej jest ich we wsi Boguszyce, gdzie zajmują aż 78,2% areału. Ziem słabych (klasa V, VI i VIz) jest mniej. Stanowią one 27,9%

powierzchni gruntów ornych, jednak w obrębach Ostrowina i Brzezinka ich udział przekracza 80,0%

powierzchni ornej. Podobną powierzchnię, co gleby słabe, zajmują gleby dobre (klasa III a i III b) 25,9%. Najwięcej jest ich we wsiach Świerzna i Gręboszyce, gdzie stanowią odpowiednio 79,2% i 75,8% areału gruntów ornych. Oprócz wyżej wymienionych gruntów w gminie Oleśnica występują również gleby bardzo dobre II klasy bonitacyjnej, jednak ich powierzchnia stanowi tylko 2,2% obszaru gruntów ornych. Znajdują się one tylko w kilku obrębach, a ich powierzchnia mieści się w przedziale od 0,2% (Ligota Polska) do 4,8% (Dąbrowa). Wyjątkiem jest wieś Smardzów gdzie gleb tych jest aż 32.1 %.

Tabela 1. Struktura klas bonitacyjnych gruntów ornych.

Klasa

bonitacyjna Struktura w %

II 2,2

III a i III b 25,9

IV a i IV b 44,0

V, VI, VIz 27,9

Wykres 2. Zestawienie gruntów ornych według klas bonitacyjnych.

ZMIANA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY OLEŚNICA

Wśród łąk i pastwisk najwięcej jest użytków średnich (IV klasa), które stanowią 55,1 % powierzchni. Najliczniej występują one w obrębie Poniatowice - 81,4% powierzchni użytków zielonych.

W pozostałych wsiach ich powierzchnia jest bardzo zróżnicowana i mieści się w przedziale od 1,2%

(Dąbrowa) do 72,8% (Nieciszów). Dużo mniej jest użytków zielonych słabych (klasa V, VI i VIz) i dobrych (klasa III). Stanowią one odpowiednio 22,2% i 20,9% powierzchni. Najwięcej użytków zielonych słabych jest w Dąbrowie 98,8% powierzchni, a dobrych w Jenkowicach 81,4%. Łąki i pastwiska dobre nie występuje w ogóle w obrębach: Brzezinka, Dąbrowa i Ostrowina. Znacznie mniej jest natomiast użytków zielonych bardzo dobrych (I i II klasa), które zajmują jedynie 1,8% obszaru wszystkich łąk i pastwisk. Występują one we wsiach: Nowoszyce, Smardzów, Świerzna i Wyszogród.

Ich powierzchnia mieści się w przedziale od 0,1% (Smardzów) do 33,7% (Nowoszyce).

Tabela 2. Struktura klas bonitacyjnych użytków zielonych.

Klasa

bonitacyjna Struktura w %

I i II 1,8

III 20,9

IV 55,1

V, VI, VIz 22,2

Wykres 3. Zestawienie użytków zielonych według klas bonitacyjnych.

Na terenie gminy wyróżnić można dziewięć kompleksów glebowo – rolniczych:

 kompleks pszenny bardzo dobry (1) - występuje w 7 obrębach i zajmuje 386,83 ha tj. 2,9% powierzchni gruntów ornych. Najwięcej, bo 162,24 ha jest w Smardzowie, co stanowi 31,0% powierzchni gruntów ornych w obrębie,

 kompleks pszenny dobry (2) - zajmuje 18,3% powierzchni gruntów ornych (2427,74 ha) i występuje na terenie większości obrębów. Największe powierzchnie występują w obrębach Smolna i Jenkowice (odpowiednio 38,3% i 60,0% powierzchni gruntów ornych w tych obrębach),

 kompleks pszenny wadliwy (3) - występuje w 17 obrębach. Zajmuje obszar 4,3%

powierzchni gruntów ornych (566,97 ha),

 kompleks żytni bardzo dobry (4) - zajmuje obszar 1576,18 ha (11,9% powierzchni gruntów ornych) w 25 miejscowościach. Z większymi zasięgami tych gleb spotykamy się w obrębach Smolna (18,7%) i Boguszyce (19,0%),

 kompleks żytni dobry (5) - występuje na terenie całej gminy, zajmuje 24,3%

powierzchni gruntów ornych (3219,07 ha),

 kompleks żytni słaby (6) - zajmuje obszar 20,2% powierzchni gruntów ornych gminy (2679,47 ha). Ziemie te nie występują jedynie w obrębie Wszechświęte,

 kompleks żytni najsłabszy (7) - stanowi 11,8% powierzchni gruntów ornych.

Obejmuje powierzchnię 1562,51 ha,

ZMIANA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY OLEŚNICA

 kompleks zbożowo - pastewny mocny (8) - występuje w 23 obrębach i zajmuje obszar 3,9% powierzchni gruntów ornych tj. 514,75 ha,

 kompleks zbożowo-pastewny słaby (9) - występuje w 12 obrębach i zajmuje obszar 323,23 ha (2,4% powierzchni gruntów ornych).

Spośród użytków zielonych w gminie Oleśnica występują natomiast dwa kompleksy rolniczej przydatności:

 użytki zielone średnie (2z) - zajmują obszar 2441,51 ha (79,7% powierzchni użytków zielonych).

Występują we wszystkich obrębach,

 użytki zielone słabe i bardzo słabe (3z) - zajmują powierzchnię 623,02 ha (20,3% powierzchni użytków zielonych). Nie występują tylko w 4 obrębach (Bystre, Jenkowice, _ Nowoszyce, Zarzysko). Zalicza się tu użytki zielone na glebach mineralnych zbyt suchych lub zbyt wilgotnych, na glebach

Gleby, rzeźba terenu, agroklimat i warunki wodne mają najistotniejsze znaczenie dla gospodarki rolnej. Na ich podstawie określa się (w formie punktowej) wskaźnik waloryzacji rolniczej przestrzeni produkcyjnej, który dla gminy Oleśnica wynosi 72,2 pkt. i jest o 4,1 pkt. niższy od wskaźnika województwa dolnośląskiego. Największy wpływ na syntetyczny wskaźnik waloryzacji ma ocena jakości gleb (0-100 punktów), która w gminie jest niska i wynosi 49,7 pkt. Gleby o najniższej jakości występują w miejscowościach: Ostrowina, Brzezinka, Nowa Ligota, Ligota Mała i Piszkawa.

Wskaźnik jakości gleb w tych wsiach nie przekracza 40 punktów. W gminie znajdują się dwa obręby (Brzezinka, Ostrowina), które ze względu na niekorzystne warunki naturalne zaliczono do obszaru o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW). Czynnikiem decydującym o przynależności do strefy ONW jest niski wskaźnik waloryzacji rolniczej przestrzeni produkcyjnej w tych obrębach.

Ocena jakości gleb użytkowanych rolniczo realizowana jest w ramach zadań własnych i badań monitoringowych prowadzonych przez Okręgową Stację Chemiczno-Rolniczą we Wrocławiu. Na obszarze powiatu oleśnickiego udział gleb o odczynie bardzo kwaśnym i kwaśnym waha się w przedziale 40-60% (Polska 58%). Gleby te na ogół cechuje naturalna i podwyższona zawartość metali ciężkich (cynk).

Tabela 3. Odczyn gleb użytkowanych rolniczo.

Odczyn gleb - pH Udział procentowy bardzo kwaśny

(pH < 4,5) 25 % kwaśny

(pH 4,6-5,5) 40%

lekko kwaśny

(pH 5,6-6,5) 28%, obojętny

(pH 6,6-7,2) 7%

Gleby o odczynie zasadowym nie występują.

Wykres 4. Struktura odczynu gleb użytkowanych rolniczo.

ZMIANA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY OLEŚNICA

Skutkiem zakwaszenia gleb utrudnione jest pobieranie przez rośliny podstawowych składników pokarmowych. Bardziej uaktywniają się szkodliwe związki glinu, manganu i żelaza, a także pobieranie metali ciężkich: ołowiu i kadmu. Prowadzi to do zmniejszenia plonów roślin uprawnych i pogorszenia jakości uzyskanych produktów, nawet przy prawidłowym nawożeniu mineralnym innymi składnikami. Znaczny wpływ na zakwaszenie gleb ma działalność człowieka, zarówno poprzez regulowanie odczynu na drodze wapnowania gleb, jak poprzez wywoływanie przyczyn powodujących zwiększenie kwasowości.

Ze względu na duży udział gleb kwaśnych i bardzo kwaśnych na terenie gminy konieczne jest przeprowadzenie wapnowania gleb. Zabieg ten nie tylko wpływa na zmianę pH gleby, ale także wzbogaca glebę w wapń, magnez, a niekiedy również w mikroelementy. Wapnowanie korzystnie wpływa na właściwości fizyczne, strukturę i przepuszczalność gleb, co w efekcie doprowadza do wzrostu wydajności gleby.

Tabela 4. Potrzeby wapnowania gleb użytkowanych rolniczo.

Potrzeby wapnowania Udział procentowy

konieczne 35 %

potrzebne 21 %

wskazane 19 %

ograniczone 13 %

zbędne 12 %

Wykres 5. Potrzeby wapnowania gleb użytkowanych rolniczo.

2.8. Lasy

Stopień lesistości gminy wynosi 22,5% (5430 ha) – stan na XII.2011r.: 22,3% - 5406,3ha.

Występują jednak takie obręby gdzie udział lasów i zadrzewień stanowi ponad 50% ich powierzchni (Ostrowina, Nowa Ligota, Brzezinka i Osada Leśna). W miejscowościach Sokołowice, Cieśle, Ligota Mała i Krzeczyn lesistość kształtuje się w przedziale od 25,7% do 44,3% powierzchni poszczególnych obrębów.

W pozostałych obrębach współczynnik lesistości jest jednak dużo mniejszy od średniej lesistości kraju, która wynosi 28%. Szczególnie zjawisko to jest widoczne w zachodniej, północno zachodniej części gminy oraz na wschód i południe od miasta Oleśnica, gdzie udział lasów i zadrzewień nie przekracza 1,0% (Bogusławice, Dąbrowa, Gręboszyce, Jenkowice, Ligota Wielka, Nowoszyce, Smardzów i Wyszogród). Na taki stan wpływają znajdujące się w tych obrębach dobre gleby, które są wykorzystywane rolniczo.

Większe powierzchnie leśne w gminie zajmują głównie bory mieszane świeże. W drzewostanie tych zbiorowisk występuje równorzędny udział gatunków szpilkowych i liściastych, z dominacją sosny zwyczajnej, dwóch gatunków dębów – szypułkowego i bezszypułkowego oraz klonem zwyczajnym i bukiem zwyczajnym. Domieszkę tworzy brzoza brodawkowata. Nad ciekami spotykamy niewielkie fragmenty łęgów jesionowo-olchowych. Lasy zarządzane są przez dwa nadleśnictwa: nadleśnictwo Oleśnica (północna część gminy) i nadleśnictwo Oława (południowa część gminy.