HISTORYCZNY ROZWÓJ PROBLEMATYKI PRAW CZŁOWIEKA Typ zajęć: zajęcia warsztatowe w ramach godzin pozalekcyjnych

Typ szkoły: gimnazjum, szkoła ponadpodstawowa

Metody pracy: podające (pogadanka, opowiadanie, wyjaśnianie);

problemowe: aktywizujące (burza mózgów, dyskusja)

Formy pracy: praca zbiorowa, praca w grupach, indywidualna Środki dydaktyczne: tablica, arkusze papieru, kolorowe flamastry Czas trwania: 2 h lekcyjne

Cele zajęć:

 Ukazanie uczniom historycznego bogactwa spraw związanych z prawami człowieka.

 Wyakcentowanie historycznych źródeł praw człowieka: Dekalogu, Konstytucji 3-go Maja, Deklaracji Praw Człowieka i Obywatela, Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka.

 Przyswojenie pojęć: Dekalog, Konstytucja 3-go Maja, Powszechna Deklaracja Praw Człowieka, konstytucja państwa.

Przebieg zajęć:

1. Przedstawienie tematu zajęć.

2. Prowadzący prosi, aby uczniowie dokończyli zdania:

Dekalog to ………...

Konstytucja 3-go Maja to ………..

Konstytucja danego państwa to ……….

3.Prowadzący rozdaje uczniom kartę pracy nr 1. Prosi o lekturę zawartych tam treści oraz przygotowanie odpowiedzi na pytania znajdujące się pod tekstem.

4. Rozmowa z uczniami:

 Dekalog – podstawowy tekst źródłowy związany z problematyką praw człowieka.

 Dekalog – pierwszy historyczny zbiór praw, na którym zbudowana została cywilizacja judeochrześcijańska.

 Jakie prawa (lub obowiązki) posiada człowiek w Dekalogu?

 Czy zauważasz w Dekalogu szacunek dla każdej osoby ludzkiej?

5. Prowadzący rozdaje uczniom kartę pracy nr 2. Prosi o lekturę zawartych tam treści oraz przygotowanie odpowiedzi na pytania znajdujące się pod tekstem. (Analiza fragmentu Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka).

6. Zaprezentowanie uczniom krótkiej definicji słów: Dekalog, Powszechna Deklaracja Praw Człowieka, konstytucja.

7. Prowadzący stawia uczniom pytania:

 Dlaczego dzisiaj tak ważne są prawa człowieka?

 Czy Dekalog to tylko sztywny zbiór nakazów i zakazów moralnych?

177

 Czy nie należy interpretować Dekalogu od strony pozytywnej jako zbioru praw i obowiązków człowieka?

 Co niesie ze sobą totalna negacja Dekalogu?

 Czy współczesny świat może odrzucić Dekalog? Jeśli tak, to dlaczego?

Jeśli nie, to dlaczego?

 Czy przestrzeganie zasad Dekalogu pomaga w codziennym życiu, czy też nie?

8. Praca w grupach - jakie są podstawowe zasady Dekalogu, jakie są principia Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka? (karta pracy nr 3).

9. Wyjaśnienie uczniom pojęć: zasada, principium.

10. Dyskusja i burza mózgów na temat: Znaczenie Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka we współczesnym święcie i jej wpływ na życie ludzi?

Pytania pomocnicze:

 Czy Preambuła Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka wprost nie nawiązuje do straszliwych wydarzeń II wojny światowej i łamania podstawowych praw człowieka?

 Czy Powszechna Deklaracja Praw Człowieka nie tworzy solidnego fundamentu równości, braterstwa i przyjaźni między ludźmi?

 Czy Powszechna Deklaracja Praw Człowieka gwarantuje przestrzeganie podstawowych praw człowieka.

 Czy dobrze chroni godność osoby ludzkiej?

 Czy Powszechna Deklaracja Praw Człowieka jest kamieniem milowym współczesności?

 Czy Powszechna Deklaracja Praw Człowieka jest punktem odniesienia dla innych dokumentów mówiących o prawach człowieka, w tym dla konstytucji państw?

11. Zakończenie zajęć. Ewaluacja.

178

Moduł III - Konspekt zajęć nr 2 Karta pracy nr 1

Przeczytaj uważnie tekst i odpowiedz na poniższe pytania.

DEKALOG

Jam jest Pan Bóg twój, którym cię wywiódł z ziemi egipskiej, z domu niewoli.

1. Nie będziesz miał bogów cudzych przede mną.

2. Nie będziesz brał imienia Pana Boga twego nadaremno.

3. Pamiętaj, abyś dzień święty święcił.

4. Czcij ojca swego i matkę swoją.

5. Nie zabijaj.

6. Nie cudzołóż.

7. Nie kradnij.

8. Nie mów fałszywego świadectwa przeciw bliźniemu swemu.

9. Nie pożądaj żony bliźniego swego.

10. Ani żadnej rzeczy, która jego jest.

Pytania:

 Dlaczego Dekalog został zapisany na 2 tablicach?

 Czy zauważasz, że Dekalog odnosi się do prawa Bożego ale także do prawa ludzkiego zwanego tutaj prawem naturalnym?

 Czy zauważasz, że punkty (przykazania) Dekalogu posiadają uniwersalne i ponadczasowe znaczenie?

 Czy wszystkich ludzi (także tych niewierzących) obowiązuje Dekalog?

179

Moduł III - Konspekt zajęć nr 2 Karta pracy nr 2

Przeczytaj uważnie tekst i odpowiedz na poniższe pytania.

POWSZECHNA DEKLARACJA PRAW CZŁOWIEKA (10 XII 1948 r.) Wstęp:

Ponieważ uznanie przyrodzonej godności oraz równych i niezbywalnych praw wszystkich członków rodziny ludzkiej stanowi podstawę wolności, sprawiedliwości i pokoju na świecie; ponieważ brak poszanowania i pogarda dla praw człowieka doprowadziły do czynów barbarzyńskich, które wstrząsnęły sumieniem ludzkości, a nadejście świata, w którym istoty ludzkie będą korzystać z wolności słowa i przekonań oraz wolności od strachu i niedostatku, zostało ogłoszone jako najwyższy cel człowieka, ponieważ istotne jest, by prawa człowieka były chronione przez przepisy prawne, aby człowiek nie był zmuszony, doprowadzony do ostateczności, uciekać się do buntu przeciwko tyranii i uciskowi, ponieważ jest istotne popieranie rozwoju przyjaznych stosunków między narodami, ponieważ Ludy Narodów Zjednoczonych potwierdziły na nowo w Karcie swą wiarę w podstawowe prawa człowieka, w godność i wartość osoby ludzkiej, oraz w równe prawa mężczyzn i kobiet, jak również swe zdecydowanie popierać postęp społeczny i poprawę warunków życia w większej wolności, ponieważ Państwa Członkowskie, we współdziałaniu z Organizacją Narodów Zjednoczonych, zobowiązały się zapewnić popieranie powszechnego poszanowania i przestrzegania praw człowieka i podstawowych wolności, ponieważ jednakowe rozumienie tych praw i wolności ma najwyższe znaczenie dla pełnego zrealizowania tego zobowiązania.

Zgromadzenie Ogólne

Ogłasza niniejszą Powszechną Deklarację Praw Człowieka jako wspólny standard do osiągnięcia przez wszystkie ludy i wszystkie narody, tak aby każda jednostka i każdy organ społeczny, mając stale na względzie niniejszą Deklarację, dążyły poprzez nauczanie i wychowanie do zapewnienia poszanowania tych praw i wolności, jak również do zabezpieczenia, poprzez rozwój środków o charakterze krajowym i międzynarodowym, ich powszechnego i skutecznego uznania i przestrzegania, tak pośród ludów Państw Członkowskich, jak też pośród ludów terytoriów znajdujących się pod ich jurysdykcją.

Artykuł 1

Wszystkie istoty ludzkie rodzą się wolne i równe w godności i prawach.

Są one obdarzone rozumem i sumieniem oraz powinny postępować w stosunku do siebie wzajemnie w duchu braterstwa.

Artykuł 2

Każda osoba jest uprawniona do korzystania ze wszystkich praw i wolności ogłoszonych w niniejszej Deklaracji bez jakiejkolwiek różnicy, zwłaszcza ze względu na rasę, kolor skóry, płeć, język, religię, poglądy polityczne lub jakiekolwiek inne, pochodzenie narodowe lub społeczne, majątek, urodzenie lub jakąkolwiek inną sytuację. Ponadto, nie powinno się czynić żadnego rozróżnienia na podstawie statusu politycznego, prawnego

180

lub międzynarodowego kraju lub terytorium, do którego dana osoba przynależy, bez względu na to, czy ów kraj lub terytorium jest niepodległe, powiernicze, zależne albo poddane jakimkolwiek ograniczeniom suwerenności.

Artykuł 3

Każda osoba ma prawo do życia, wolności i bezpieczeństwa osobistego.

Artykuł 4

Nikt nie może być utrzymywany w niewolnictwie lub poddaństwie;

niewolnictwo i handel niewolnikami są zakazane we wszelkich ich formach.

Artykuł 5

Nikt nie może być poddawany torturom albo okrutnemu, nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu lub karaniu.

Pytania:

 Po jakich wydarzeniach w najnowszej historii świata została uchwalona Powszechna Deklaracja Praw Człowieka?

 Dlaczego tak ważny i piękny jest Wstęp (Preambuła) Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka?

 Który z podanych artykułów Powszechnej Deklaracji jest dla Ciebie szczególnie ważny?

181

Moduł III - Konspekt zajęć nr 2